Het is
alsof de vogels het ruiken
De meesters van de lucht gaan ons weer verlaten
EMïïsa
Nieuwe
natuur op
Walcheren
weerwoord
factie bijlagen: 0113-315680
jiW.pzc.nl
fflail:redactie@pzc.nl
jjsibus 31, 4460 AA Goes
ivertentie-exploitatie:
^rd-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
wuws-Vlaanderen: 0114-372770;
tonaal: 020-4562500.
iinsdag 27 september 2005
Warm in september,
koud in december.
Vorst in september,
een zachte december
Bij het Brigdamse padje, aan de noordkant van Middelburg, is een natuurgebiedje van 8,5 hectare aangelegd. foto's Dirk-Jan Gjeltema
tuur. De bewoners van de
Noordweg krijgen zo een prach
tig stuk natuur aan hun achter
tuin geknoopt en voor de vele
fietsers en wandelaars op het
Brigdamse padje wordt het uit
zicht aangenamer. Ook hier
langs de rand een lage kade van
wege de afwijkende waterhuis
houding, enkele poelen, heggen
(meidoorn, hondsroos) en knot-
bomen. Een deel is af geplagd,
zodat er een 'verse' grasmat kan
groeien.
Vleermuizen
Adriaensen en Simons maken
duidelijk dat het gebiedje door
de geringe oppervlakte niet zo
geschikt is als broedgebied voor
weidevogels. Maar mogelijk zul
len patrijs, kneu en spotvogel er
zich thuisvoelen en het kan ook
een foerageerterrein voor vleer
muizen (zoals de gewone dwerg
vleermuis en de laatvlieger) wor
den. „Brigdamme wordt vooral
landschappelijk heel leuk. We
willen het laten begrazen door
bij voorkeur runderen", aldus
Simons.
Pluspunt van de ruilverkaveling
is ook dat zes historische vlied
bergen zijn overgegaan naar
Het Zeeuwse Landschap: bij
Veere, Aagtekerke, Grijpskerke,
Koudekerke en Boudewijnsker-
ke. De omgeving is opgeknapt
en er is een hek geplaatst. HZL
beheert op Walcheren al een
aantal vliedbergen. De overna
me van de zes nieuwe betekent
dat dit waardevolle cultuurhis
torisch erfgoed voor het nage
slacht zo ongeschonden moge
lijk behouden blijft.
Rinus Antonisse
Toen Trudy Murre een
plekje voor de Golf
zocht, wist ze dat de vakan
tie echt voorbij was. Haar
hoofd nog vol van Sicilië,
van wijn en zee en van din
gen die ze niemand wilde
vertellen. En die zeker niet
in de krant mochten. Ze
was twee maanden wegge
weest en niet zonder reden.
Een nieuwe baan nu, ac
countmanager. Tja.
Eerst maar naar Pladdet?
Of naar Rammeloo? Ze ken
de Rammeloo goed, maar
kwam er niet graag. Plad
det was echter ook niet al
les. Daarom ging ze maar
bij Schrier langs. Ze par
keerde de rode Golf in een
zijstraat van de winkel pro
menade.
Traditioneel wordt de
naam Schrier afgeleid van
een Friese vogelnaam. In
het ene boek vind je dat in
het Fries een tureluur
schrier heet en in het ande
re boek is het de naam van
de grutto. Dat zal zeker
voor een aantal families de
betekenis zijn. Toch is er
iets geks: de naam komt
niet veel in Friesland voor
Er zijn meer dan driehon
derd families Schrier in Ne
derland. Meer dan de helft
in Zeeland. De zuidelijke
Bevelanden lijken hun wor-
telland. De rest van die
ruim driehonderd zitten
verspreid en zoals altijd
vooral in de grote steden.
Hoe kan nu zo'n Friese vo
gelnaam zich vrijwel exclu
sief in Zeeland nestelen?
Een Vlaamse geleerde geeft
dan ook een andere verkla
ring: Schrier komt van
Schrieder. Een schrieder is,
net zoals schrooier, een be
roepsnaam voor snijder,
kleermaker. Of een bij
naam voor iemand die mun
ten afvijlt. Het zou kunnen.
Ook de afleiding van
schreierschrijer voor een
schreeuwer, een lawaaima
ker is voor sommige
Schriers aannemelijk.
Wie zal zeggen bij welke
Schrier onze Trudy Murre
aanbelt?
Lo van Driel
De Weihoek, tussen Middelburg en Sint Laurens: 48 hectare natuurgebied in wording.
vloedige regenval. Er komt een
eigen waterhuishouding met
een peil van 1.40 meter -NAP.
Die wordt geregeld met een
stuw.
Akkerdistels
Er ligt nog een hoop grond te
wachten op afvoer naar elders.
Daarmee worden stukken grond
opgehoogd en sloten gedempt.
Dat gebeurt pas na het roven
van de oogst, zegt Adriaensen.
Om de natuur een handje te hel
pen, zijn stukken voormalig
bouwland ingezaaid met gras.
Dat is ook gedaan om overmati
ge groei van akkerdistels bij
voorbaat in te dammen. Met die
op zich fraaie paars gekleurde
plant zijn de boeren-buren niet
zo blij.
Adriaensen geeft aan dat koeien
worden ingezet als 'beheerders'.
Daarom wordt het gebied, waar
geen weggetjes door lopen, ook
afgerasterd. Het wordt niet toe
gankelijk voor publiek. „Dat is
omdat de weidevogels er zo on
gestoord mogelijk moeten kun
nen broeden. Het is een vrij
smal stuk en er is al behoorlijk
wat verstoring rondom. Er
wordt nog bekeken of er een ver
binding door het smalste stuk,
van de Stenen Kruisweg naar de
Zandvoortseweg, kan komen,
maar die mag in elk geval niet
tijdens het broedseizoen ge
bruikt worden."
Stichting Het Zeeuwse Land
schap (HZL) gaat de Weihoek
beheren. Districtshoofd H. Si
mons laat weten dat de 48 hecta
re die nu voor de natuur beschik
baar komt, een flink stuk groter
mag worden. „Uiteindelijk den
ken we aan zo'n 100 hectare en
misschien wel meer. We hebben
al bijna 30 aangrenzende hecta
res aangekocht; we zoeken nog
naar geld voor de inrichting.
Hoe groter het gebied, hoe beter
voor de weidevogels, zeker ge
zien de kans op verstoring en
predatie door andere vogels."
Tegelijk met de Weihoek is tus
sen wijk Klarenbeek en gehucht
Brigdamme een gebiedje van 8,5
hectare ingericht voor de na-
Het is de laatste ouderwetse ruilverkaveling in Zee
land. De nadruk ligt op het verbeteren van de werk
omstandigheden voor de boeren en er is maar weinig aan
dacht voor algemene belangen als natuur, landschap en re
creatie. Het is ook een verkaveling waarvan de uitvoering
heel lang duurt. Het gaat om de ruilverkaveling Walcheren
die ten langen leste tot een einde raakt. Aan het slot zijn
vooral aanleg van plukjes nieuwe natuur en bos in beeld.
Er gloort een wat betere toe
komst voor de weidevogels
op Walcheren. In het verleden is
veel van het Platte van Walche
ren - de laaggelegen poelgron-
den in het midden van het ei
land - als leefgebied voor de vo
gels verloren gegaan. Weiland
werd omgezet in bouwland, het
waterpeil zoveel mogelijk ver
laagd. De aantallen weidevo
gels, zoals veldleeuwerik en
grutto, namen schrikbarend af.
Er was nauwelijks plek meer
om ongestoord te broeden.
Als onderdeel van de ruilverka
veling Walcheren is voorzien in
ruim 200 hectare nieuwe na
tuur. Een peulenschil in vergelij
king tot wat verloren ging, maar
het is natuurlijk beter dan hele
maal niets. Eén van de grootste
stukken natuurgebied in wor
ding is de Sint Laurens Wei
hoek. Zo'n 48 hectare tussen
Middelburg en Sint Laurens,
langs de Zandvoortseweg. Deels
akkerland, deels (bemest) wei
land. Zo was het tot voor kort.
Onder aanvoering van de Dienst
Landelijk Gebied (DLG) is de
langgerekte strook veranderd in
afwisselend hoger en lager - of
wel hollebollig - grasland, met
behoud van de oude perceelsslo-
ten erdoor en zes flinke nieuwe
poelen. Precies volgens het
'streefbeeld' van de provinciale
werkgroep natuurontwikkeling:
vochtige graslanden, met een va
riatie tussen nat en droog; in de
winter veel plassen.
Dat is bij uitstek een plek waar
de weidevogels zich thuis voe
len. En in de wintertijd een pri
ma gebied voor wintergasten als
ganzen en zwanen. Martine
Adriaensen van DLG vertelt dat
de vogels hun nieuwe leefgebied
al ontdekt hebben. „Ik sta iede
re keer weer verbaasd hoe snel
een gebied door de vogels inge
nomen wordt. De aannemer be
gon met het werk aan de zuid
kant. Toen hij verderop bezig
was, zaten de vogels meteen in
het deel dat klaar was. Net alsof
ze het ruiken dat er iets voor ze
gemaakt wordt. Afgelopen win
ter hebben er al behoorlijk wat
overwinteraars gezeten."
Adriaensen vertelt dat in okto
ber vorig jaar de inrichting van
de Sint Laurens Weihoek is be
gonnen. Er moest ongeveer
25.000 kubieke meter grond wor
den afgegraven, onder meer
voor de poelen. Ook zijn lagere
delen wat lager gemaakt, zodat
er goede overgangen van nat
naar droog kunnen ontstaan.
Een deel van de grond is ge
bruikt om rond het gebied een
lage kade te maken, zodat het
water binnen gehouden kan wor
den. De Weihoek doet ook
dienst als opvanggebied bij over-
Natuurtekenaar Adri Kar
man woont in Colijnsplaat,
op Noord-Beveland. Voor
Buitengebied trekt hij er
elke week op uit. In deze
rubriek vertelt hij in woord
en beeld over de natuur in
de polder.
Nog een paar weken zijn ze
bij ons, dan vertrekken ze
weer naar het zuiden, de zwalu
wen. Althans, de huis- en boe
renzwaluwen; de gierzwaluwen
zijn begin augustus al vertrok
ken, die blijven maar zo'n drie
maanden hier. De andere zijn
zich nu aan het verzamelen en
verlaten ons de komende
maand.
Tijdens onze vakantie vertoef
den we op een kleine boerderij
waar een kapotte ruit in de
schuur toegang verschafte aan
een koppel boerenzwaluwen.
Toen de boer had ontdekt dat ze
in de schuur een nest bouwden,
zette hij de schuurdeur wijd
open, zodat ze makkelijk in en
uit konden vliegen. De boer was
al op bezoek van 'de meesters
van de lucht' berekend, want op
verschillende plaatsen waren -
ter ondersteuning van het nest -
plankjes aangebracht. Het vori
ge seizoen had hier ook al een
paartje gebroed en de dieren wa
ren weer welkom. Het overjari
ge nest was echter inmiddels ge
kraakt door een winterkonink-
man waarvan het vrouwtje niet
geheel tevreden moet zijn ge
weest met de potentiële nest
plaats, want het bleef onbe
woond. De zwaluwen konden
niets met het bouwsel van gras
en mos en hadden een nieuwe
nestplaats uitgekozen.
Tijdens ons verblijf op de boer
derij waren de zwaluwjongen al
uitgevlogen en was er maar wei
nig drukte meer in de schuur.
Tót de avond viel. De jongen ble
ken namelijk het nest steeds
weer als slaapplaats te gebrui
ken en zodoende konden we ze
goed bekijken. De boerenzwa
luw heeft, in tegenstelling tot
de huiszwaluw, ondersteuning
Jonge boerenzwaluwen
van het nest nodig, al was het
maar een flinke spijker. De die
ren gebruiken niet alleen mod
der maar ook stro en grashal
men voor hun nest, dat zich
meestal binnen of tenminste on
der een overkapping of iets der
gelijks bevindt. Een boerenzwa-
illustratie Adri Karman
luwnest is dan ook direct te her
kennen.
Enkele afleveringen geleden
kwam in deze rubriek de grote
bonte specht ter sprake die on
ze solitaire bijenkasten bedreig
de. Daarop reageerde iemand
die de boerenzwaluwen een
warm hart toedraagt. Huiszwa
luwen en gierzwaluwen worden
aan alle kanten gestimuleerd
tot broeden, zo begon zij haar
betoog. Dat gebeurt door het op
hangen van kunstnesten. Maar
de boerenzwaluwen raken vol
gens haar in het vergeetboek.
Ze vertelde dat er al jaren een
koppeltje boerenzwaluwen in
haar schuur broedt. Dat bezet
ten bleek in de letterlijke zin
van het woord te zijn, want an
dere soortgenoten die zich gezel
lig bij het eerste paartje wilden
voegen, werden uit de schuur
geweerd. Ruzie tot in de nok!
De nieuw aangekomenen waren
echter niet voor één gat te van
gen en begonnen onderzoek te
doen naar andere mogelijkhe
den. De keuken of kamer van
het woonhuis - waarvan de ach
terdeur openstond - leek de vo
gels wel wat. Gezien de rotzooi
die de vogels daarbij naar bin
nen slepen, was dit de vrouw
des huizes toch wat te gortig.
Wat te doen? Misschien wat
plankjes onder de overstek of
de carport bevestigen? Dat had
succes; de zwaluwen begonnen
zich daar te nestelen. In eerste
instantie ging het prima tot de
eerder aangehaalde grote bonte
specht ten tonele verscheen. In
een schuur zullen spechten zich
niet wagen, maar de halfbuiten
aanwezige nesten waren voor
de vogels niet veilig. Misschien
aangetrokken door eventuele
insecten in de buurt, ontdekten
ze de zwaluwbroedplaatsen. Ze
zaten vermoedelijk met hongeri
ge kroost in de buurt en vergre
pen zich aan de jonge zwalu
wen. Het is een trekje dat we
van kauwen en kraaiachtigen
gewend zijn, maar van spechten
wisten we nog niet dat ze dit de
den. In onze ogen is het een
triest voorval, maar de dieren
wereld kent geen medelijden.
Er geldt slechts één wet: overle
ven en ten koste van alles nage
slacht voortbrengen. Dit nage
slacht kan trouwens tot rivalen
worden in het volgende seizoen.
Van ontzag voor de ouders is
geen enkele sprake; waarschijn
lijk herkennen ouders en kinde
ren elkaar niet eens.
De gastvrouw van de zwaluwen
heeft de rest van het seizoen ge
waakt voor verstoring door de
spechten (zo leer je hun geluid
herkennen, ook al klinkt het je
allesbehalve als muziek in de
oren).
Boerenzwaluwen zijn echte vo
gels van het buitengebied. Ze
foerageren wel in het luchtruim
boven de bebouwing van dor
pen en steden, maar voor de
nestbouw hebben ze toch het
liefst een ruime aanvliegmoge-
lijkheid zoals dat op boerderij
en meestal het geval is. Wat niet
wil zeggen dat aangeboden gast
vrijheid in de bebouwde kom
niet wordt gewaardeerd. De mo
gelijkheid blijft bestaan dat u
daarmee de boerenzwaluw tege
moet komt. Trouwens: een kop
pel winterkoninkjes kan ook
boeiend zijn.
Adri Karman
