PZC
Lijf gespiegeld in voetzool
Pubergedrag is her sen ver schijnsel
PZC
Zorgverklaring biedt mensen vredige dood
De veranderende
praktijkpopulatie
-4
Tips en trucs om lijden te verlichten
Vermogen om sociale signalen en emoties te herkennen neemt tijdelijk af
Pillen in plaats van dotteren
Patiënten gevolgd via chips
Stress verkleint kans borstkanker
Vet DHA remt Alzheimer af
Melanoom is te stoppen
19 september 1955
maandag 19 september 2005
door Rina Bartels
DEN HAAG - De zorgverkla-
ring moet voortaan worden ver
spreid door patiëntenorganisa
ties en uitvaartverzekeraars en
niet langer door artsen. Die heb
ben er geen belangstelling voor.
Sinds vorige week is er een nieu
we versie van de al negen jaar
bestaande, maar nauwelijks ge
bruikte verklaring. Daarin kun
nen mensen vastleggen of en
hoe zij in het ziekenhuis behan
deld willen worden als zij niet
meer in staat zijn zelf beslissin
gen te nemen.
Huisarts en initiatiefnemer
Peter Sluis ontwikkelde de zorg
verklaring in samenwerking
met Stichting Maia, die als doel
heeft om vernieuwingen in Ne
derlandse zorginstellingen te
ontwikkelen en te ondersteu
nen. Slechts zevenduizend ver
klaringen zijn tot nu toe in om
loop, maar de vernieuwing en
de veranderde verspreiding
moet zorgen voor grotere be
kendheid. „Wij hebben er een
persoonlijk document van ge
maakt, waarin je precies kunt
aangeven wat je wensen zijn",
zegt Sluis. Zo is er de optie toe
gevoegd om het lichaam na over
lijden ter beschikking van de we
tenschap te stellen. Er is ook
een Arabische vertaling ge
maakt.
„Als iemand op vakantie in het
ziekenhuis belandt, dan kan de
verklaring ook gebruikt wor
den. Er zijn verder vertalingen
in het Frans, Engels, Duits,
Spaans en Turks."
De verklaring werd vooral ge
bruikt door ouderen die veel
met hun dood bezig zijn. Sluis
hoopt dat dit snel verandert:
„Mijn ideaal is dat er in de toe
komst ook op de lagere school
over de dood wordt gepraat.
Mensen moeten de dood niet
meer als ongewenst zien, maar
er op voorbereid zijn." Sluis be
nadrukt dat het niet om een
euthanasieverklaring gaat. „De
zorgverklaring is juist voor men
sen die liever niet voor euthana
sie kiezen, maar wel willen voor
komen dat zij onnodig in leven
worden gehouden of ongewens
te operaties moeten ondergaan
Bij euthanasie zie je de dood als
vijand. Wij zien de dood als vre
de. Het is iets natuurlijks waar
je naartoe moet leven." GPD
door Patricia Reaney
LONDEN - De angstgevoelens
en autoriteitsproblemen die veel
kinderen in hun puberteit erva
ren, worden waarschijnlijk ver
oorzaakt door veranderingen in
de hersenen gedurende die perio
de. Voor de gekwelde ouders is
er een geruststelling; het is
maar van tijdelijke aard.
Onderzoekers van onder meer
de Universiteit van Londen heb
ben ontdekt dat het vermogen
om sociale signalen en emoties -
met name woede en verdriet - te
herkennen, bij jongens en meis
jes tussen de twaalf en veertien
jaar afneemt. „Het lijkt erop dat
dit het gevolg is van de ontwik
keling van hun hersenen", zegt
prof. David Skuse die aan het
onderzoek heeft deelgenomen.
„Het is een biologisch verschijn
sel waarvan ze gelukkig weer
herstellen." Het zou dus goed
kunnen zijn dat opstandige tie
ners niet opzettelijk obstinaat
of moeilijk gedrag vertonen,
maar dat hun hersenen simpel
weg niet in staat zijn de subtiele
signalen van hun ouders, onder
wijzers en andere volwassen cor
rect te ontcijferen.
Volgens Skuse zijn de hersencel
len die betrokken zijn bij het
herkennen van gelaatsuitdruk
kingen ook verantwoordelijk
voor het herkennen van de diver
se intonaties. „Het vermogen
om irritatie in iemands stem te
herkennen of de boosheid van ie
mands gezicht af te kunnen le
zen staat in de puberteit waar
schijnlijk op een lager pitje", al
dus Skuse. De problemen zijn
meestal verdwenen als de kinde
ren rond de zestien zijn.
Skuse ontdekte deze tijdelijke
terugval in gedrag- en stemher-
kenning toen hij duizenden kin
deren onder de loep nam voor
zijn onderzoek naar autisme,
een aandoening waardoor veel
meer jongens dan meisjes getrof
fen worden. De kinderen, allen
tussen de zes en zestien jaar
oud, werden gevraagd bepaalde
taken uit te voeren. Zoals het
herinneren van gezichten, het
maken van oogcontact en het
herkennen van emoties op foto's
van gezichten met een gelukki
ge, verdrietige, boze, angstige,
verraste of een met walging ver
vulde gelaatsuitdrukking.
„Dit zijn vaardigheden die er
voor zorgen dat wij op een goe
de manier met andere mensen
kunnen communiceren", ver
klaart Skuse. Hij en zijn colle
ga's ontdekten dat zesjarige
meisjes beter zijn in het interpre
teren van emoties en sociale sig
nalen dan jongetjes van dezelf
de leeftijd. Maar bij de groep
kinderen in de puberteit, een pe
riode waarbij er in het lichaam
veel hormonale veranderingen
plaatsvinden, hadden zowel de
jongens als de meisjes evenveel
problemen bij het uitvoeren van
de taken. „Het lijkt erop dat
wanneer het brein zichzelf als
gevolg van de hormonale veran
deringen die tegelijkertijd
plaatsvinden reorganiseert, de
mens slechter wordt in het her
kennen van gelaatsuitdrukkin
gen en het herkennen van ge
zichten", zegt Skuse. GPD/RTR
door Paul van Dijk
De praktijk groeit met je
mee, zeggen huisartsen
nogal eens tegen elkaar. Toen
ik als huisarts begon, met
mijn vrouw als assistente,
stond ook mijn pasgeboren
dochter Anemoon vaak ach
ter de balie in een kinderwa
gen. Als jonge huisarts zat ik
niet alleen thuis in de kinde
ren, ook de praktijk was zeer
kinderrijk. Ik deed bijna elke
week een bevalling. Er gin
gen gemiddeld maar drie
mensen in een jaar dood, ter
wijl er meer dan vijftig wer
den geboren. Een praktijk
met vooral jonge gezinnen.
Naarmate de huisarts ouder
wordt, veroudert ook de po
pulatie waarvoor hij werkt.
Kinderen die aan het begin
van mijn loopbaan geboren
zijn, zijn nu 25. Zij krijgen
zelf weer kinderen. En hun
ouders zijn nu vijftigers die
erover praten hoe het is om
opa en oma te worden. Hoe
wel er nog steeds meer kinde
ren worden geboren dan er
mensen doodgaan, is mijn
praktijk duidelijk ouder ge
worden. Door het beperkte
aantal plaatsen is de jonge
aanwas klein geworden. Dit
leidt onherroepelijk tot verou
dering van de praktijkpopula
tie. Mijn spreekuur werd
vroeger bepaald door water
pokken en groeipijn. Nu zijn
het botontkalking en pro
staatklachten waarvoor men
mijn aandacht vraagt.
De ouderen die op het spreek
uur komen voldoen steeds
minder aan het beeld dat ik
vroeger had van mensen op
leeftijd. Zij zijn niet meer
grijs, lopen niet meer in som
bere kleren en gedragen zich
niet meer afhankelijk. De
oudere patiënt ziet er goed
uit, gaat naar theater, ten
nist, gaat uit eten en is regel
matig op reis. Hij of zij
woont in een mooi apparte
ment waar alles gelijkvloers
is, heeft hobby's en volgt cur
sussen. Zij zijn goed geïnfor
meerd. De 55-plusser maakt
daarbij gebruik van het inter
net en de huisarts is voor hen
een gesprekspartner en geen
autoriteit.
De ouderen van nu zorgen
goed voor hun lijf. Zij doen
aan fitness, letten op hun ge
wicht en voedingsgewoonten.
De problemen waarmee zij
op het spreekuur komen heb
ben steeds vaker te maken
met lifestyle en kwaliteit van
leven.
Niet alleen vrouwen maar
ook mannen willen er goed
uit blijven zien. Voor over
hangende oogleden vraagt
men een verwijzing naar de
plastisch chirurg. Lelijke
plekken op de huid wil men
laten verwijderen. Zij willen
blijven genieten van hun seks
leven. Viagra, uprima en cia-
lis worden steeds vaker ge
vraagd door deze groep. En
onlangs verwees ik een pa
tiënte van 78 voor een borst
vergroting. Zij had sinds kort
een nieuwe relatie.
Het beeld van de oudere uit
mijn jonge tijd werd sterk be
paald door bescheidenheid
en een laag wensenniveau.
Dit was mede het gevolg van
de financiële beperkingen
van deze generatie. Veel oude
ren van nu hebben een goed
gevulde portemonnee. Wan
neer de verzekering iets niet
vergoedt, betalen zij het zelf.
Het past bij de bevoorrechte
babyboomgeneratie die nu de
55 ruim is gepasseerd.
Deze generatie is gewend de
wereld naar zijn hand te zet
ten. Binnen de gezondheids
zorg zullen zij zich steeds dui
delijker laten horen. Zij zul
len doen wat ze hun hele le
ven gedaan hebben: eisen stel
len. Voor de gezondheidszorg
zal dat betekenen dat zij vrij
heid eisen om zelf keuzes te
maken in de zorg.
Gelukkig ben ik zelf meege
groeid met mijn praktijk en
begrijp ik de babyboomer
wonderwel. Ik ben er immers
zelf ook een.
Paul van Dijk is huisarts
Vakantievierende pubers gaan uit hun dak in een café.
Week van de reflexzonetherapie
door Claudia Sondervan
KAPELLE - De voeten en han
den als spiegel voor het
lichaam: dat is de basis van re
flexzonetherapie. Deze week is
uitgeroepen tot de week van de
ze therapie. Deze week verga
dert de internationale vereni
ging van deze therapeuten in
Amsterdam. De aanleiding voor
Kapellenaar Wim Terporten en
Middelburgse Petra Blanke om
de behandelwijze voor te stellen
aan de Zeeuwen.
Een diepe massage van de voet
is heerlijk ontspannend, zonder
meer. Maar met de juiste grepen
op de juiste plaatsen kan er bij
die ontspanning nog meer in het
lijf gebeuren, zeggen de Zeeuw
se reflexologen. De voetzool, de
handpalm en de oorschelp heb
ben gebieden die volgens hen in
vloed uitoefenen op andere
lichaamsgebieden. De reflexolo-
gie is in West-Europa sinds het
begin van de vorige eeuw in
zwang.
De aanvullende geneeswijze pas
sen zij toe bij een veelheid aan
klachten. „Hyperactieve kinde
ren worden er rustiger van. Men
sen die niet vooruit te branden
zijn, krijgen weer energie",
geeft Petra Blanke als voor
beeld. Terporten somt op wat
hij tegenkomt in zijn praktijk
aan de Odinstraat in Kapelle:
burnout, algehele malaise, mi
graine, spierklachten, over
gangsklachten, blaasklachten,
pijn in de onderrug, klachten
door ontwenning van medicij
nen en nog meer.
Doorbloeding
Terporten: „Ik laat het altijd
zien bij de eerste behandeling:
als ik één voet gedaan heb, ziet
die roze. De andere is dan nog
vaal. Je stimuleert de doorbloe
ding en dat doet je lijf goed."
Reflexzonetherapie is aanvul
lend en preventief, benadruk
ken zij beiden. „Wij staan van
harte achter de reguliere genees
kunst. Ik was ooit verpleegkun
dige op de intensive care, in het
Sint Antonius in Utrecht. Ik
weet wat de geneeskunde ver
mag. Ik behandel ook geen pa
tiënten met koorts of ernstige
ziekten in de acute fase, zoals
hartklachten of kanker. Wel in
de herstelperiode. En mocht ik
een herseninfarct krijgen, dan
weet mijn vrouw dat ik zo snel
mogelijk een collega aan mijn
bed wil. De stimulering helpt
schade te beperken", gelooft
Terporten.
Hij behandelt sinds 1988, Blan
ke is dit jaar begonnen met de
praktijk aan het Gervinsland in
Middelburg. Eerder praktiseer
de zij in Dubai, waar zij tijde
lijk woonde.
Bij de behandeling van vijftig
minuten komt het gesprek vaak
op allerlei zaken rondom de
klacht. Die gaan niet verder dan
de behandeltafel, verzekeren
Blanke en Terporten. „Dat is
ook therapeutisch. Het leidt er
toe dat mensen anders gaan kij
ken naar hun leven, wat zij
doen, wat zij eten. Daardoor
kunnen zij andere keuzes ma
ken. De patiënt moet veel zelf
doen", zegt Blanke.
Dat beaamt Terporten. „Als pa
tiënten mij bedanken, zegt ik al-
Harry van de Wiel hangt de 'positieve psychologie' aan.
door Arend van Wijngaarden
GRONINGEN - Ziek zijn is pech, maar hoe je er
vervolgens mee omgaat is een kwestie van menta
le weerbaarheid. En die weerbaarheid valt te ver
beteren, vindt de Groningse professor Harry van
de Wiel. Hij is een onderzoek begonnen naar de
tips en trucs die epilepsiepatiënten gebruiken om
toch iets van hun leven maken.
Zieken moeten niet zo bij de pakken neer zitten.
Onderzoek toont aan dat zelfverzekerde, actieve
patiënten een prettiger leven leiden. „Hoe kan het
dat de ene epilepsie-patiënt de halve wereld over
reist, terwijl de ander achter de geraniums zit te
verkommeren", vraagt Van de Wiel zich af.
„Vaak zie je bij patiënten die hetzelfde hebben,
dat de manier waarop ze met hun ziekte omgaan
een wereld van verschil kan betekenen. Soms
staan mensen die er medisch gezien slechter aan
toe zijn nog beter in de wereld dan patiënten die
objectief gezien minder ernstig ziek zijn."
Van de Wiel is hoofd van de dienst psycho-sociale
begeleiding van het Universitair Medisch Cen
trum Groningen en aanhanger van wat hij de 'po-
AMSTERDAM - Mensen die een hartinfarct
krijgen, hoeven niet meteen gedotterd te worden^
bypass te krijgen. Medicijnen bieden ook soelaas te
uit een onderzoek van het Academisch Medisch C®|2
in Amsterdam. Dit kan betekenen dat een kwart\ac
dotterbehandelingen achterwege kan blijven.
Volgens de richtlijnen moeten patiënten met een
hartinfarct binnen 48 uur een bypassoperatie oi
of gedotterd worden. Het nadeel van dotteren feZ
deeltjes loskomen die voor nieuwe problemen indeb*
slagaders kunnen zorgen. ANP
AMSTERDAM - Het Academisch Medisch Centrum
Amsterdam begint binnenkort een onderzoek naar a
doorstroom van patiënten in het operatiecentrum met
hulp van chips. Het hoofd van de ict-strategie-afdelj
van het ziekenhuis, M. Ros, vermoedt dat er nog wel
kan verbeteren aan de wachttijden voor de operatie
De bedoeling is om patiënten te voorzien van een chm
een polsbandje of op een andere uitwendige plek. Metj
hulp van radiofrequentie wordt dan in de gaten geha
hoe lang zij op verschillende afdelingen moeten wad
De gegevens worden automatisch opgeslagen in een u
puter, zodat het ziekenhuis achteraf kan kijken weikei
beteringen doorgevoerd kunnen worden. ANP
KOPENHAGEN - Een schrale troost: vrouwen die
last hebben van stressgevoelens hebben 40 procent
der kans borstkanker te krijgen. Dit concludeert N. iü
sen uit Kopenhagen op grond van een onderzoek
ruim 6600 vrouwen van middelbare leeftijd.
Stress verlaagt de aanmaak van het hormoon oestroga
dat onder meer de groei van borsttumoren bevordert i
klaart Nielsen. Toch raadt Nielsen vrouwen aanstra
vermijden aangezien de kans vroegtijdig te overlijden!
neemt bij langdurige stress. GPD
NEW ORLEANS - Het meervoudig onverzadigde
DHA, dat onder meer voorkomt in zalm, makreel en
ring, remt in hersencellen de aanmaak af van hete
amyloid beta. Dit eiwit vormt de bouwstof voor deen
ophopingen in de hersenen van mensen met de ziektei
Alzheimer. Dit verklaart, schrijft W. Lukiw uit Neut
leans, waarom het eten van veel vis de kans op hetknj
van de ziekte van Alzheimer kan verminderen. GPD
CAMBRIDGE - Het melanoom, de kwaadaardige n
van huidkanker, zaait veel sneller uit dan andere von
van kanker, omdat in melanoomcellen het gen Slugs
activeerd. Slug is een gen dat tijdens de embryonalei
wikkeling cellen tijdelijk toestaat zich te verspreid»
nieuwe weefsels te vormen. In melanocyten, de huida
die kunnen veranderen in melanoomcellen, is dit
blijkbaar gemakkelijk weer aan te zetten, constat!
P. Gupta uit Cambridge). Wordt in melanocyten Slugs:
geschakeld, dan kan de tumor niet meer uitzaaien. GP1 ft
tijd: je hebt er zelf het meeste
aan gedaan. Mensen hebben een
groot zelf herstellend vermogen
Je moet er wel de voorwaarden
voor scheppen."
In de week van de reflexologie
kunnen mensen kennismaken in
de twee praktijken met een gra
tis behandelproef van twintig
minuten. Afspraken zijn te ma
ken op de telefoonummers 0113
-344427 en 0118-611013.
TEWATERLATING - Bij
scheepswerf Koninklijke Maat
schappij de Schelde in Vlissin-
gen is zaterdagmiddag motor
vrachtschip 'Kinderdijk' te wa
ter gelaten. Het schip is eigen
dom van de Holland Amerika
Lijn. De Kinderdijk heeft een
lengte van 140 meter, een
breedte van bijna negentien
meter en een diepgang van 7,6
meter. Aan boord is plaats
voor twaalf passagiers en 56
bemanningsleden.
OPENING - Burgemeester
D. Vermet heeft zaterdagmid
dag het nieuwe sportcomplex
voor Lewedorp en Nieuwdorp
geopend. De verenigingen!
wedorpse Boys en Nieuwe::
zullen het voetbalveld besp
len.
VRIENDSCHAP - Finla
heeft marinebasis Porkki
teruggekregen van de So
jet-Unie. Zaterdag deeldeSo
jet-premier Boelganin i
dat Rusland de basis opheft
de strijdkrachten uit Finli
terugtrekt. Kekkonen, den
se premier, heeft verklaart 1
Finland zal instemmen i
het Russische voorstel om
in 1948 tussen heideland»!
sloten vriendschapsverdrag
verlengen.
foto Freddy Schinkelk/GPD
sitieve psychologie' noemt. „Focus niet te veel op
je beperkingen maar kijk vooral wat mensen wél
kunnen." Dat is een totaal andere benadering dan
de klassieke geneeskunde, waarbij de arts alleen
maar probeert een bepaalde ziekte zo snel moge
lijk te genezen.
„Mensen zijn niet verantwoordelijk voor het nood
lot, waardoor zij een bepaalde ziekte hebben
grkregen. Maar wel voor hoe ze met hun ziekte en
hun beperkingen omgaan. Het gaat erom wat men
sen willen bereiken in het leven en welke keuzes
ze daarvoor moeten maken."
Het feit dat patiënten keuzes hebben, is ook iets
van de laatste tijd. „Er zijn meer medisch-techni-
sche mogelijkheden. Verschillende soorten medi
cijnen of behandelingen met voor- en nadelen.
Via internet kunnen patiënten allerlei informatie
vergaren. Er is steeds meer mogelijk maar patiën
ten moeten dat wel zelf aangeven bij hun arts en
niet passief afwachten. Dat mondiger maken van
patiënten noemen we empowerment."
Sinds deze maand is de website www.gavoor-
groenlicht.nl in de lucht. Alle epilepsiepatienten
kunnen hun verhaal kwijt op deze site en een vra
genlijst invullen. GPD
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@p2c.ni
Lezersredacteur: A J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax: (0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel (0118)493000
Fax (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgln
per maand: 19,95 n.v.t
per kwartaal: 58,00 60,25
per jaar: €222.50 226,60
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand WW»
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a v lezersservice,
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 61» Bin
Bankrelaties:
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden 1
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en W
de Regelen voor het Advertentie*5®1
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag'
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113) 315555
Fax (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax (0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes)-
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/OnroerM s—
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen
(abonnementen)administratie en om u te tlaten) informeren
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of do
de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit
:e. Postbus 31. 4460 AA Goes
onderdeel van hel Wegener-concer* j
len in een bestand dat wordt 9ebrui«>*
relevaniedre-r-r- r
ons zorgvuldig
hrifteliikmddf6*
I
Behoort tot WGGGN6R
