Smakelijk lachen om de Oranjes
Lang
de Manarehie!
PZC
T
c
Casper Hobbes
a 23 4 ,?js
Tentoonstelling biedt tweehonderd jaar satire over koninklijke familie
puzzel
-
Heer Bommel en de Grote Onthaler
E
A
R
A
S
F
A
R
D
recept
Japanse salade met krab en komkommer
weer
O
28 ^r<
vrijdag 16 september 2005
door Hans Jacobs
Geen Oranjefeest zonder kri
tisch tegengeluid. Het rege
ringsjubileum van koningin
Beatrix vormt daar geen uitzon
dering op. Tussen alle feestelijk
heden door zorgt een tentoon
stelling met vorstelijke spot
prenten voor wat tegengif. 'Ter
lering ende vermaak', zeggen de
samenstellers, die het Ferdi
nand Domela Nieuwenhuis mu
seum in Heerenveen uitkozen
voor de expositie 'Lang leve de
monarchie. Oranje in satire'.
Voor het overzicht is slechts een
greep gedaan uit de honderden
tekeningen, cartoons en spot
prenten die de afgelopen twee
honderd jaar over de koninklij
ke familie zijn gemaakt. Familie
leven, politiek, rijkdom en bou
de uitspraken, inspireerden en
prikkelden toneelschrijvers, ca
baretiers, cartoonisten, politie
ke tegenstanders en activisten
tot soms vluchtige pamfletten
en huisvlijt, soms doorwrochte
tekeningen en programma's.
Vaak goed voor een lach, regel
matig ook tot nadenken stem
mend, maar nu nog zelden lei
dend tot een rechtszaak.
De radicale Friese dominee Do
mela Nieuwenhuis had daar nog
wel last van. Hij werd een jaar
opgesloten toen in zijn blad
Recht voor Allen in april 1886
een nauwelijks verkapte aan
klacht verscheen tegen koning
Willem III. Onder de titel 'de ko
ning komt' werd vooruitgeke
ken naar het jaarlijkse koninklij
ke bezoek aan Amsterdam, die
'malle vertoning'. Van waar
toch de toejuichingen voor een
vorst, over wie we geen enkel be
richt van enig belang hebben ge
lezen, een koning die in feite
niets presteert, zo opperde hij.
Dat was tegen het koninklijke
zere been en de socialistische do
minee-politicus ging de cel in
voor majesteitsschennis.
Toepasselijk dus dat een ten
toonstelling over Oranje-satire
in het Domela Nieuwenhuis mu
seum wordt gehouden. Er is
meer 'verboden' werk te zien.
De beruchte Juliana-persiflage
-met spruitjes schillende konin
gin bij Barend Servet uit 1972,
opnamen van het Lureleicaba-
Advertentie)
ret met het provocerende, door
Gerard Cox gezongen lied 'Ar
me ouwe', dat leidde tot een pro
ces-verbaal.
Weelde
Niet alles zou nog als satire wor
den gezien. De prenten van Al-
bert Hahn aan het begin van de
twintigste eeuw zijn duidelijk
een aanklacht tegen de monar
chie en de weelde van de vorst,
zij dienen een duidelijk politiek
doel. Dat geldt ook voor de affi
ches die in 1980 rond de troons
bestijging van Beatrix overal in
Amsterdam op de muren ver
schenen. Daarop wordt de ko
ningin karikaturaal weergege
ven, maar het doel is niet zozeer
spot, maar actie: 'geen woning,
geen kroning!'
Koningin Beatrix is prominent
aanwezig op de expositie. Haar
perfectionisme, kille imago en
moeilijke verhouding tot de me
dia zijn inspiratiebronnen, zoals
ook de tentoonstellingsposter
toont. De ophef over de konink
lijke wintersportvakantie in het
Oostenrijkse Lech in 2000, kort
na het aantreden van een ex
treem-rechtse regering leidt vol
gens tekenaar Peter van
Straaten slechts tot koninklijk
onbegrip en onverschilligheid:
'Lech niet te zeiken', aldus een
skiënde Beatrix.
De laatste jaren zijn het vaker
familiezaken die worden uitge
licht - de perikelen rond Maxi
ma, Margarita en Mabel.
Kopspijkers
Geen wonder dus dat Kopspij
kers prominent figureert en
voor veel lachsalvo's zorgt. De
meesterlijke wijze waarop San
ne Wallis de Vries in de huid
kruipt van zowel koningin Bea
trix als prinses Laurentien,
heeft de koninklijke satire naar
een nieuw en hoger niveau ge
tild. Het is grappig, plagerig
ook, onderhoudend en regelma
tig denkt de kijker: dat zou Bea
trix zo gezegd kunnen hebben
of minstens hebben gedacht.
Precies de reden voor premier
Balkenende en kompaan minis
ter Donner van Justitie om in
2003 te ageren tegen de 'bescha
digende satire' en spot. Dat le
verde op zichzelf weer veel sati
re op, terwijl achter de paleis
deuren alleen maar hard om
Kopspijkers wordt gelachen.
„Ik heb geen last van satire", zei
koningin Beatrix dan ook tegen
de pers. „Wij hebben meer last
Een expositiestuk uit de tentoonstelling Lange leve de monarchie. Oranje in satire.
kaartspel
rustend
armholte
deel van
het oor
groente
na
geslacht
slordig
T
5
T
T
vogel
snijwond
ontraden
rangtel
woord
1
6
T
ijverig
1
zuivel
product
7
ver
bouwen
2
delfstof
fijn
weefsel
l
T
gesloten
roem
kennis
bijwoord
huid
rondhout
l
aan
vankelijk
4
ronde
dans
3
stamp
pot
„Waarom zit u hier?" vroeg de conducteur verbaasd. „Gas
ten van de Grote Onthaler moeten slapen na de maaltijd.
Dan zijn ze daarna weer wakker en fris en dan zijn ze het
leerzaamste."
„U hoeft me niets over de onthaler te vertellen", zei heer
Bommel. „Ik ben bij hem geweest. Ik ben zijn gast, bedoel
ik." De conducteur bleef vriendelijk lachen, maar dat leek
natuurlijk maar zo, omdat hij een masker droeg.
„De wegen van de Grote Gastheer zijn wonderlijk", zei hij
onthutst. „Ik moet nu naar boven om de beeldbuizen te ver
anderen. Voor morgen. Dat wordt een grote dag, zoals u
dan wel zult weten."
„Met een echt moeras", gaf heer Ollie met trillende stem
In dit diagram is een woord van 12 letters verstopt.
Het is te vinden door, beginnend bij het vakje met
de stip, telkens een vakje naar links, rechts, onder,
boven of diagonaal te verspringen. Elke letter wordt
één keer gebruikt. Hoe luidt het zoekwoord?
Horizontaal:
4. Wat waardeloos is kan de
kachel in (9); 6. Ordenen voor
een compromis (8); 9. Kletsen
over de wijk waarin u woont (7);
11. Ervaring is geïmporteerd (9).
Verticaal:
1. Muziekgezelschap dat al 't
koperen geld er doorheen jaagt?
(9); 2. Het niet geven niet verge
ten (9), 3. Band met inhoud (4);
5. Daarin kun je samenwonen
(3), 7. Uw stem uitbrengen bij de
tandarts (6), 8. Let op deze pro
vincie (2); 10. Daaronder moetje
de waarheid spreken in
Gelderland (3).
Oplossingen van gisteren:
Kruiswoordraadsel:
Horizontaal: 1. Privilege; 9. Reno; 10. ogam; 11. el; 12. ego; 14. te; 15. drugs; 17. tra;
19. lot; 21, ene; 22. dal; 23. kei; 25. ama; 27. grief; 30. ei; 32. aks; 33. am; 34. eden;
36. Leie; 38. topklasse.
Verticaal: 1. Prent; 2. rel; 3. in; 4. voer; 5. loog; 6. eg; 7. gat; 8. emelt; 13. gul; 15.
danig; 16. slaaf; 18. ree; 20. olm; 23. kreet; 24. bik; 26. armee; 28. rank; 29. Esla; 31.
ido; 33. ais; 35. ep; 37. es.
Slangpuzzel: 1. Mimicus; 2. stut; 3. tetanus; 4. sont; 5. takelen. Het sleutelwoord
luidde; MISTASTEN
Crypto-overlapper: Horizontaal: 5. Blokvogel; 6. schaarfijn; 7. stationtij; 8. rij
paarden, Verticaal: 1. Vluchtpijp; 2. ijkmaatpak; 3. doorvoerg; 4. gerijstier.
D Puzzelland.com
mmkozr week naak schooi.
ÓEENVKIJH0[?(££ENIAN£E
PA£EN IN PÉ mmUCHT
ENÓÊENLOLMEEK.
Hans Belterman
Salade naar Japans voorbeeld. De wa
terkers kan worden vervangen door
veldsla, spinazie of een mengeling van
slasoorten en tuinkruiden en ook door ge
stoomde zeegroenten zoals ezelsoren.
voorgerechten voor 2 - 3 personen:
200-250 gr. krab, uit blikje, uitgelekt
1 komkommer; 75 gr. waterkers; 2
bosuitjes, met veel fris groen, grof ge
snipperd; 1 eetl. limoen- of citroen
sap; 2 eetl. Japanse sojasaus; 2 eetl.
visfond, uit potje; zout; witte peper
uit de molen.
Verdeel de krab in stukjes van ca. 2 cm.
Neem kraakbeenachtige delen uit het
krabvlees weg. Boen de komkommer on
der stromend koud water. Verwijder de
uiteinden. Snijd de komkommer over
langs door. Schil een komkommerhelft.
Neem het zaad uit beide komkommerhelf
ten weg. Snijd de helften in 1 cm. brede
boogjes. Schep wat zout door de boogjes
Zeeland: Nazomerdip
van u", voegde Willem-Alexan
der er aan toe, ten teken dat van
de humor in de programma's
ook iets beklijft. GPD
Door: Reinier
vand
De nazomer gaat nu even op een
zijspoor.Toch keert het mooie na-
zomerweer weldra terug. Maar zelfs als de zon weergaatsdi
wordt het moeilijk om de temperatuur nog boven de 20 gracei
krijgen. Inmiddels staat de zon min of meer even hoog ais
beeld de periode rond 20 maart. Waarmee des te duidelijks?53
de hoogzomer ruims hoots voorbij. Vandaag is het wachten mi
actievere storing van iit het westen. Gisteren passeerde een
zwak front, het volgende front heeft duidelijk veel meer activa
Vanmorgen is het overwegend droog al speelt de zon een
bescheiden rol. In de loop van de middag wordt de bewolLx
dikker en tegen de avond arriveert de regen in onze regio tó-j
vanavond en vannacht gaat het stevig doorregenen. In totoks
er gemakkelijk meer dan 10 millimeter vallen Het blijft relate
zacht met een minimumtemperatuur van 14 graden. Vrijdagt>'
het bewolkt en regenachtig weer. Mogelijk valt er nog eensV i!
hoeveelheid van minstens 5 tot
mogelijk zelfs 10 millimeter.
Niet verwonderlijk dat de
temperatuur laag uitpakt.
Alleen als alles meezit wordt
het misschien nog 17 graden,
mede door de nabijheid van
het tamelijk warme zeewater.
In het oosten van Nederland
wordt het wellicht maar 14 gra
den. In het weekeinde bouwt
een nieuw hogedrukgebied
zich op boven de Noordzee.
Met een naar noordoost- of
oost draaiende wind wordt
droge en aanvankelijk nog
koele lucht aangevoerd.
Zaterdag komt de zon terug,
zondag wordt het zelfs behoor
lijk zonnig.Toch wordt het niet
warmer dan 17 of 18 graden.
Vooruitzichten
Later regen
f
fi? -
191
Minimumtemperatuur voor de komende i
weer
vrijdag
zarerdag
dA.
zondag
O
maandag
max.
17°
17°
18°
19°
min.
14°
11°
10°
11°
wind
NO 4
NO 5
NO 4
NW 4
Zon
vandi;:
op 719
onder 1!
Maan
vandas-
op 19?:
onder?:
Nautisch bericht
©Toonder Studio's
Meest matige westenwind, kracht 3 tot 4. Goed 2icht. 1
Temperatuur kustwater 20 graden.
toe. „Het is heel vreselijk. Heel leerzaam, bedoel ik." Deze
woorden stelden de conducteur gerust, want er bleek uit.
dat deze gast op de hoogte was van de onthaalplannen. Hij
maakte zich dan ook gereed om verder te klimmen, maar op
dat moment werd hij getroffen door een groot kussen, dat
Tom Poes van het dak had gehaald.
„Gauw", zei Tom Poes, die boven op de peluw zat. „Neem
zijn masker af. Dat moet ik hebben, want ik moet naar bene
den."
„Naar beneden?" herhaalde heer Bommel zonder begrip.
„Ik heb je toch uitgelegd, dat alles boven de wolken ge
beurt? We moeten naar het dak, want daar woont de Grote
Onthaler."
Waterstanden
vrijdag
16 september
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
zaterdag
17 september
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog water
uur cm uur cm
1.09 214
1.26 237
0.46 200
1.09 166
2.30 146
2.42 170
2.45 173
1.58 252
2.45 169
13.36 204
13.52 229
13.09 191
13.35 149
15.01 129
15.10 149
15.26 156
14.22 243
15.16 153
Hoog water
uur cm uur cm
1 55 245
2.15 269
1.32 232
1.55 187
3.31 162
3.45 186
4.01 196
2.51 284
3.46 189
14.17 232
14.37 256
13.56 218
14.12 168
15.46 140
16.05 162
16.26 173
15.10 268
16.09 168
Laag water
uur cm
7.31 162' 20
8.00 173 20.29! a|v
7.16 155 19.41 fit!
7.34 112 19511
8.34 102 21.
8.50 118 211:
8.46 124 2115
8.26 188 20;
8.39 121 21.10
Laag water
uur cm
8.26 176 20.9c'
8.47 190 217.
8.00 171 20.4
8.26 116 20;:
9.30 104 21.46
9.45 119 22'
9.40 129 213
9.13 206 21A"
9.46 124 2I.:-
lichte sneeuw
matige sneeuw
zwaresneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
door Bill Watterson
Europa: Buien zwaar
4
KfcisMIc
I
nonH 1 n 1 o r\
en laat ze op een zeef uitlekken (ca. 20
min.). Meng in een kommetje limoen- of
citroensap met sojasaus, visfond en wat
zout en peper. Blijf zolang roeren tot het
zout is opgelost. Schep in een kom bos
uitjes, komkommerboogjes en het krab
vlees luchtig door elkaar.
Presentatie: verdeel de waterkers als
bedjes over de borden. Schep komkom
mer en krab er bovenop en sprenkel de
dressing er over. Geef er rijstwafels bij.
"?-o
31 291
o^o^ppVj
VERWACHTING VOOR DONDERDAGMIDDAG 15
In de hak van Italië, binnenland van Griekenland en in Roe"1
vallen zware buien, maar in de andere landen in Zuid-Europ»
er vooral zonneschijn met hoge temperaturen. In het noor
van Europa is het behoorlijk afgekoeld met in Laplandm®
van een graad of 5 en in de nachten lichte vorst. Verder is
wisselvallig met in bergen sneeuwval. Door een actieve dep
is het ook boven de Britse eilanden onbestendig metv?rJL
Later op de dag krijgen eveneens de Benelux en Noord-K
hiermee te maken. Een oudere storing veroorzaakt evenee^
wat regen(buien) in Noordoost-Duitsland, deels Polen
richting Rusland. Het wordt in die gebieden tussen 15 e"
den.
SWISSIPdiSS' Perfectionisme in slaapcomfort
De Slaapvoorlichter®
voor Zeeland
Beestenmarkt 12 Goes Tel. (0113) 23 22 13
9516'
LATEN WE tijp PIE EK
N0ÓI560EP
BENUTTEN/
