Advocatuur wil tweede NFI
Oudkerk boos op partijgenoten
na neutraliseringsactie PvdA
PZC
m
Dure olie treft het
kleine chemiebedrijf
Gerechtelijke
dwalingen
Mogelijk gerommel met bewijsmateriaal verbijstert raadslieden
8 september 1955
Nederland heeft meerde
re gerechtelijke dwa
lingen gekend. Hieronder
volgen de belangrijkste van
de afgelopen twintig jaar.
- Na de Zaanse paskamer-
moord in 1984 komt Kemal
Erol in beeld. Toch wordt
niet hij, maar fietsenmaker
Rob van Zaane opgepakt
en veroordeeld. In 1988
wordt Van Zaane in hoger
beroep vrijgesproken. In
1992 valt opnieuw de naam
van Erol. Het OM weigert
de zaak te heropenen uit
vrees voor onrust. In 2002
blijkt Erol na een DNA-on-
derzoek toch de dader. Hij
is dan al tien jaar dood.
- In 2002 worden de Putten-
se zwagers Herman du Bois
en Wilco Viets vrijgespro
ken. Sinds 1995 zitten zij
vast voor verkrachting en
moord op stewardess Chris
tel Ambrosius. Na de
moord was sperma gevon
den op het been van het
slachtoffer. Het DNA was
anders dan dat van de zwa
gers. Het zou echter oud
sperma zijn dat de zwagers
tijdens de verkrachting
naar buiten hadden 'ge
sleept'. Pas na aanvullend
DNA-onderzoek in 2002 op
twee eveneens op het
lichaam gevonden haren
worden de twee vrijgespro
ken.
- In Gouda wordt in 2001
de zwakbegaafde Nourre-
dinne B. opgepakt voor de
moord en verkrachting van
Mariëlla de Geus. Zijn
DNA wijkt af van het ge
vonden sperma. Toch
duurt het maanden voor hij
weer vrij is. Vier jaar later
wordt de echte dader ge
pakt. Hij had in 2001 gewei
gerd mee te doen met een
DNA-onderzoek.
- In 1998 zit Lex Jansen 79
dagen vast vanwege een
paar bankovervallen. Na
een paar weken bekent de
echte overvaller dat hij de
misdrijven heeft gepleegd.
Lex komt niet vrij. Ook
niet als DNA-onderzoek
hem vrijpleit. Pas na een
tweede DNA-onderzoek
mag hij naar huis. GPD
donderdag 8 september 2005
Delta en Essent hebben de buit binnea
er nog twijfel was over het openhoui
van de kerncentrale Borssele, is dje
weg. Met het schier eindeloze oprekken van
houdbaarheidsdatum tot 2033 kan de Borsselse
bri^t: meteen na sluiting weer worden geopend
energiemuseum. De deal tussen de energiJjL
ciers en de overheid mag uit het oogpunt var.
drijfscontinuïteit mooi zijn, en in die zin passé»
licitaties, maar het is waarschijnlijk dat de
spraak met staatssecretaris Van Geel in de kon;
de kleine dertig jaar volkomen overbodig zah
den of juist een politiek blok aan het been. A&
kelijk van de technische mogelijkheden en va:
politieke verhoudingen kan het met kernena
(en met kernafval) immers nog alle kanten op
De huidige trend is groeiend begrip voordei
dienste van kernenergie in de strijd tegen!
broeikaseffect. Die acceptatie zou ruim vóór5
zo gróót kunnen worden dat Nederland nieuw
veiligere kerncentrales wil. Dan kan Borssele
eerder dicht. Het wordt echter zeer moeilijk!)
en Essent, die dan Van Geels vrijbrief op zak:
ben, te beletten het onderste uit de kan te half*
de centrale tot het uiterste te benutten. Qua
drijfseconomie is dat zo ongeveer het para:
Maar politiek en maatschappelijk ligt het and
Het taaie oudje Borssele kan een rem worden
nieuwere kernenergietechniek onder het m;
Zie maar wat er gebeurt als zo'n centrale ere
maal staat. Dan kom je er niet meer vanaf.
Aan de hoeveelheid geld die Van Geel nu inde
wikkeling van duurzame energie wil steken
moeilijk te zien of de overheid echt het altera
ve pad op wil. Het duwtje van enkele honde
miljoenen stelt in deze miljardenbusiness niet
voor. Maar stel dat duurzame energie desondi
doorbreekt, wat moeten we dan in pakweg 1
met een afspraak uit het begin van deze eeuw'
Politiek Den Haag waait met elk economisch «i
je mee. De kleinste rimpeling in de vijver isg
voor reacties. Het is op zichzelf verfrissend (k
nu eens iemand een besluit wil nemen dat d»
nia geldt. Zolang er echter geen afdoende on
sing voor het stralende afval is, blijft kemens
omstreden en leent zich dus slecht voor zo'nn
ling. Zelfs de nieuwe Kernenergiewet, die in v
bereiding is, beperkt de levensduur van nie
centrales tot veertig jaar, twintig jaar minder
Van Geel Borssele nu gunt. Al met al lijkt hi]
deze deal ver buiten zijn mandaat te treden.
Het Nederlands Forensisch Insti
tuut (NFI), bastion van experti
se en wetenschap, baken voor ie
dereen die in Nederland juri
disch bewijsmateriaal zoekt. Mo
gelijk gesjoemel met zulk materi
aal in de zaak-Nienke Kleiss
werpt echter een schaduw op zo
wel het instuut als de werkwijze
van het Openbaar Ministerie.
Advocaten zijn kritisch. „Als de
beschuldiging in de zaak-Nien-
ke klopt, dan kan het hele straf
recht in de prullenbak.
door Eelco van der Linden
Moord, verkrachting, kinder
porno. Zoek het ultieme be
wijs om de dader vast te nage
len en het Nederlands Foren
sisch Instituut duikt op. Haar,
sperma, stemgeluid, beveili
gingscodes van computers, alles
wordt door de experts van het
NFI geanalyseerd en vervolgens
opgevoerd in de rechtszaal. In
opdracht van justitie.
„Zij zijn uiterst professioneel",
zegt ingenieur Ronald Prins, die
vijf jaar lang voor het NFI werk
te als cryptograaf, iemand die
geheime codes blootlegt. Prins
kan zich niet voorstellen dat het
NFI en OM jarenlang cruciaal
DNA-bewijs hebben achterge
houden, waardoor een onschul
dige vier jaar in de gevangenis
verblijft. „Dat is een nachtmer
riescenario; het NFI is erg voor
zichtig en heeft een te groot
ethisch besef voor zoiets."
Volgens Prins zijn de werkne
mers van het voormalige gerech
telijk laboratorium wetenschap
pers, maar ook zeer betrokken
bij de rechtsgang. „Zij weten
voor welke zaak zij onderzoek
doen; zij schaven eindeloos aan
hun formuleringen, wetende dat
die in de rechtszaal worden ge
bruikt."
Toch signaleert Prins ook dat
dat er wel degelijk 'druk' wordt
uitgeoefend op werknemers van
het NFI. „Vooral de lagere poli
tiefunctionarissen hebben er
wel een handje van om onder
zoeksresultaten te vragen die
goed passen bij hun onderzoek.
Je moet sterk in je schoenen
Onderzoek naar sporen van DNA in het Nederlands Forensisch Instituut. foto Roland de Bruin/GPD
staan om daar weerstand aan te
bieden, maar daar wordt juist
binnen het NFI hard op ge
traind."
Trend
Juist de punten die Prins noemt,
blijken voor de advocatuur re
den tot opwinding. De strafplei
ters zijn erg verontrust door wat
er rond de zaak-Nienke gebeurt.
Zij zien een bredere trend. „In
dien waar, toont het aan dat het
land behoefte heeft aan een
tweede onderzoeksinstituut om
een 'second opinion' te kunnen
krijgen. Het NFI heeft een mono
polie en daar lopen wij als advo
caten keer op keer tegenaan. We
beginnen de strijd eigenlijk al
met een 3-0 achterstand", zegt
Wim Anker, strafpleiter uit
Leeuwarden.
Anker benadrukt dat politie en
justitie toegang hebben tot het
NFI en advocaten hoogstens in
de marge iets kunnen doen.
„Wij kunnen geen onderzoek
aanvragen bij het NFI! Wij zijn
aangewezen op andere instellin
gen, wat ons veel geld kost.
Maar dan nog is het moelijk een
rechter te overtuigen. Als het
gaat om het oordeel van het NFI
tegen een door mij ingeschakel
de sporenspecialist uit Drach
ten, dan weet iedereen waar
voor de rechter kiest."
Volgens Anker zijn de objectivi
teit en de onafhankelijkheid van
de rechtsspraak in het geding.
Hij zegt blij te zijn dat deze
zaak nu aandacht krijgt. De ad
vocaat meent dat het om een
principiële kwestie gaat: de
taak van het Openbaar Ministe
rie en de pet die men daar opzet.
„Het OM moet transparant wer
ken en alle gegevens die belang
rijk zijn voor een rechtszaak -
dus voor OM én de verdediging
- in het dossier zetten. Het komt
te vaak voor dat er dingen wor
den weggelaten die voor ons be
toog juist belangrijk zijn."
Partijdigheid
Advocaat Ruud Bom uit Breda
redeneert op dezelfde wijze en
is oprecht kwaad. „Als het ver
haal klopt, dan kan je het hele
strafrecht wel in de prullenbak
gooien."
Zijn collega Erik Thomas vindt
dat het OM met materiaal van
het NFI te vaak overdondert -
ook de rechter. „Dingen zijn te
zeer geformaliseerd, rechters ne
men automatisch onderzoek van
het NFI als waar aan. Zij zijn te
weinig kritisch."
Zolang er geen tweede gerechte
lijk laboratorium is in Neder
land zou advocaat Anker het
geen gek idee vinden als de on
derzoekers van het NFI niet we
ten van welke zaak zij materiaal
onderzoeken. „Iedere schijn van
partijdigheid moet worden voor
komen." GPD
door Frans Bothof
Het tefallaagje dat de che-
miesector in Nederland
tot nu toe lijkt te hebben ge
vrijwaard van de gevolgen
van de hoge energieprijzen,
vertoont krassen. Giganten
als Akzo Nobel, DSM en
Dow Chemical ondervinden
weliswaar nog weinig hinder
van de steeds duurder word
ende olie. Voor kleinere, veel
energie verbruikende chemi
sche bedrijven is het voortbe
staan echter niet langer meer
zeker.
Dure olie raakt de chemie op
twee fronten. Er is een alge
meen effect op de economi
sche groei. Daarnaast is olie
de meest cruciale grondstof.
De brancheorganisatie VNCI
was bij zijn prognoses uitge
gaan van een olieprijs voor
2005 van 30 dollar. Zeker na
Katrina is die raming veel te
laag. Amerikaanse lichte ru
we olie noteert op de termijn-
markt van New York ruim 65
dollar. Een einde van de prijs
stijging lijkt voorlopig niet in
zicht. VNCI komt volgende
week met nieuwe cijfers. Gro
te concerns als Akzo Nobel,
DSM, BASF en Dow Chemi
cal berekenden vorig jaar de
dure grondstoffen gewoon
door. „Ze profiteerden van de
hoge bezettingsgraden van de
fabrieken", aldus Richard
Keizer van onderzoeksbureau
Iris. Akzo Nobel, het verf-,
farma- en chemieconcern
heeft daarbij nog het voor
deel zowel energieverbruiker
als -leverancier te zijn. Boven
dien is Akzo Chemicals, de
chemiepoot van het bedrijf,
slechts deels afhankelijk van
fossiele brandstoffen. De rest
van de stroom komt van zijn
Zweedse waterkrachtcentra
les. „Onze afhankelijkheid
van olie blijft relatief groot,
zeker in vergelijking met
Franse bedrijven. Zij hebben
door hun kernenergie een be
tere positie. Dat zet de mar
ges onder druk. De duurdere
olie pakt ook voor Akzo No
bel negatief uit. De mate
waarin, is nog niet aan te ge-
ven."
Een soortgelijk geluid komt
uit de koker van DSM. Het is
het concern uit Heerlen, na
de verkoop van de petroche
mie in 2003, behoorlijk voor
de wind gegaan. DSM heeft
de stijgende olieprijs tot nu
toe kunnen doorberekenen.
„Dat gaat echter niet één op
één. Zo hebben oliederivaten
als ethyleen, benzeen en tolu
een eigen prijsmarkten. In
een periode dat de olieprijs al
leen maar omhoog ging, ken
de benzeen een veel grilliger
prijsverloop. De prijs steeg
van 300 dollar per eenheid
naar 1200 en zakte tot 700 dol
lar", aldus een woordvoerder
van DSM.
Noodklok
Vooral kleinere verwerkings
bedrijven in de sector lijden
steeds zwaarder onder de ho
ge energieprijzen. Zo heeft
Kollo Silicon Carbide, geves
tigd op het chemiepark in
Delfzijl, de noodklok geluid
en deze maand een brand
brief gestuurd naar het minis
terie van Economische Za
ken. Directeur Wout Kusters
vreest de productie van sili-
ciumcarbide, vuurvast materi
aal, naar het buitenland te
moeten verplaatsen. „De hui
dige stroomcontracten lopen
eind 2006 af. Daarna zullen
we tegen aanzienlijk hogere
tarieven energie moeten inko
pen en kunnen we diep in de
rode cijfers raken." Ook alge
meen-directeur L.van den
Boogaard van de vijfhonderd
medewerkers tellende zinkbe-
drijf Zinifex uit Budel, onder
deel van het gelijknamige Au
stralische concern, staat het
water aan de lippen. „We heb
ben er heel erg veel last van.
Het aandeel van de elektrici-
teitslasten is tot boven de 40
procent van onze operatione
le kosten gestegen. Dat zet on
ze resultaten fors onder
druk."
Energie kost Nederlandse be
drijven vaak meer dan hun
concurrenten. Dat komt voor
al door de koppeling van de
gas- aan de olieprijs, de ac
cijnzen, de beperkte import
mogelijkheden en de goedko
pere stroom waar buitenland
se bedrijven mee werken, in
het bijzonder opgewekt uit
steenkool of in kerncentrales.
„We moeten ons in dit land
eens goed beraden waarmee
we bezig zijn", zegt Zinif-
ex-directeur Van den Boog
aard. GPD
door Frans Bosman
De Amsterdamse ex-wethou-
der Rob Oudkerk is woe
dend op zijn partijgenoten, die
hem openlijk uitnodigden zich
verkiesbaar te stellen als lijst
trekker voor de PvdA in Amster
dam. Ze wisten dat hij dat niet
wilde, zegt Oudkerk. De huis
arts ziet nu zijn comeback als
wethouder de pas afgesneden.
Van zijn imago als hoerenloper
zal hij wel nooit afkomen,
denkt Oudkerk.
Bent u erg teleurgesteld?
„Niet in mezelf, wel in de Am
sterdamse PvdA."
Boos op Lodewijk Asscher, de
gedoodverfde lijsttrekker, die
met u in het strijdperk wilde tre
den. Hij ziet uw besluit nu als
een ondersteuning van zijn kan
didatuur?
„Natuurlijk kan ik boos op As
scher zijn, maar dat lost niets
op. Ik had graag met hem samen
willen werken. Maar als hij zegt
dat ik alleen welkom ben als te
genkandidaat, dan maak ik
daar uit op dat ik juist niet
welkom ben. Hij is blijkbaar
meer geïnteresseerd in waar de
partij altijd geïnteresseerd in is,
namelijk in het spel om de
macht."
Kwam de uitnodiging om u te
kandideren voor het lijsttrekker
schap uit de lucht vallen?
„Ik vond het buitengewoon
merkwaardig omdat ik enkele
weken tevoren had gezegd dat
ik absoluut geen lijsttrekker wil
de worden. 'Uit de lucht vallen'
is dan ook een eufemistische
term. Het is potsierlijk. Ik ben
gedreven en deskundig genoeg
voor een bestuurlijke functie in
Amsterdam. Die ambitie had ik
samen met Asscher willen invul
len binnen de PvdA. Dat gaat
dus niet meer."
U schrijft dat politieke afwegin
gen in de partij zwaar worden
gekleurd door persoonlijke op
vattingen.
„Ik leg dat allemaal keurig uit
in mijn boek 'Geen weg terug',
dat over enkele maanden ver
schijnt. Dan ga ik ook namen
noemen want ik ben niet kinder
achtig. Ik ben in een aantal men
sen in de PvdA buitengemeen te
leurgesteld.
U blijft nog wel lid?
„Ik betaal nog steeds mijn maan
delijkse contributie."
Volgens afdelingsvoorzitter On-
no van der Vlerk wilde u ge
vraagd worden om terug te ko
men. Zo werkt dat niet, zegt hij.
„Ik heb hem nooit gesproken en
wat hij zegt is gelogen. Ik heb
wel een idee waar hij dat van
daan heeft... Ik heb keurig eerst
bij vice-voorzitter Cox Habbe-
ma in maart 2005, en daarna
aan fractievoorzitter Asscher ge
meld dat ik geen gemeenteraads
lid meer wilde worden, maar
wel kandidaat wilde zijn voor
een bestuurlijke functie. Ieder
een heeft inmiddels kunnen zien
dat de PvdA worstelt met mijn
aanwezigheid. Welnu, daar hoe
ven ze niet langer meer mee te
worstelen."
Wat is nu de snelste weg naar
een wethouder- of burgemeester
schap?
„Ik heb nu duidelijk gemaakt
wat ik niet ga doen. Wat ik wel
ga doen maak ik bekend als ik
mijn boek presenteer."
Dat wordt dus een eigen partij
of de overstap naar een andere
partij?
„Er is een aantal wegen die naar
Amsterdam leiden. Uiteindelijk
moeten de kiezers zeggen wat ze
willen, want daar ligt het man
daat."
U hebt nog genoeg sympathie bij
de kiezers?
„Dat weet je pas na een stem
ming. Als je je plannen ont
vouwt om iets voor de publieke
zaak te betekenen en je vraagt
het oordeel aan de kiezers of
aan de mensen die ermee te ma
ken hebben, dan kunnen ze je
volgen of niet. Ik vind de macht
van de kiezer interessanter dan
de macht binnen de PvdA."
Dan moeten ze u wel weten te
vinden?
„Daarom blijft het betreurens
waardig dat we nog steeds geen
rechtstreekse verkiezingen heb
ben voor bestuurders. Ik heb bij
de PvdA altijd gepleit dat je de
kiezers een lijst van volksverte
genwoordigers en bestuurlijke
kandidaten moet voorleggen.
What you see is what you get."
U zei ooit dat u verslaafd was
aan de aandacht die zo'n ambt
met zich meebrengt; u zei dat
het een slecht mens van je
maakt.
CYPRUS - In belangrijke Turk
se steden is de staat van beleg
afgekondigd na ernstige an
ti-Griekse rellen. De betogers
plunderden winkels van Grie
ken en richtten een ravage aan
in de steden. Oorzaak van de
rellen is de zeggenschap over
Cyprus. De Navo zendt uit
voorzorg 630 militairen naar
Cyprus om eventuele rellen de
kop in te drukken.
MECHANISATIE - De Mecha
nisatie van de landbouw vol
trekt zich in een versneld tem
po. De afgelopen twee jaar is
het aantal tractoren met 36
procent gestegen.
LERARENTEKORT
grootscheepse maatregelen;
len helpen om een lerare
kort in het Voorbereidends
delbaar en Hoger Onderri
voorkomen. Een commissi
een en ander voor de om
wijsminister onderzocht f
renteloze leningen voor
kwijtgescholden wordensb
mand vijf jaar leraar is.
AANGEVALLEN - Een
loog die in Talang Kali
aardolie-onderzoek deeds
door de plaatselijke bevoü
aangevallen. De man is n
gewond in het ziekenhuis eg
nomen.
Rob Oudkerk is teleurgesteld in de PvdA en rekent voorlopig niet op een terugkeer in de politieke
arena. foto Harmen de Jong/GPD
„Het maakte slechte trekjes in
me los. Maar ik ben niet meer
verslaafd, ik ben er nog wel aan
verslingerd. Verslaafd zijn heeft
een negatieve connotatie. Bij
verslingerd word je een blij
mens."
Toch heeft u niet voor de luwte
gekozen, ik zie u voortdurend
op televisie.
„Ik heb mijn leven weer in stilte
op de rails gezet. Maar ik zag
geen enkele noodzaak om op
eens mijn mening niet meer te
geven. Iedereen mag in dit land
zeggen wat hij wil maar ook dat
blijkt niet helemaal waar. Ik
hoor van mijn partij dat men
het gepaster had gevondendat
ik me gedeisd had gehouden na
mijn aftreden. Ik vind dat on
zin. Eigenlijk heeft de PvdA on
gehoorde karaktermoord probe
ren te plegen."
Komt u nog ooit af van het ima
go van hoerenloper?
„Ik denk dat in uw computer
een standaard zinnetje zit van
'Oudkerk, die in 2004 etc, etc'.
Het antwoord zal dus nee zijn.
Maar binnenkort zullen er mis
schien weer andere zaken van
mij belangrijker worden dan
dat imago." GPD
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactieigpzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax:(0118)493009
E-mail. redwalch@pzc,nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax: (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 lot 17.00 uur
acceptg"!
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving
per maand: 19,95
per kwartaal: 58,00
periaar: €222.50 226,50
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand «c't
einde van de betaalperiode
PZC, t.a.v. lezersservice.
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden ui:?#
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV emW
de Regelen voor het Advertentie*®?
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uu
Tel. (0113) 315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax: (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax. (0114)372771
Business to Business/Onroer"»"
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: www.pzc.nl/adverterW
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegenor-concem-t*
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruildiw
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante dienstw
ducten van de titels en do werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig 9"*.
do dorden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden W
i. Postbus 314460 AA Goes.
Behoort tot WGGGNGR