Huilende kinderen zijn een zegen
PZC
Tussen bescheidenheid en twijfel
Kerkje van Ellesdiek
aat voort op de
ingeslagen weg
Middelburgs koor
in Brouwershaven
Luxe maaltijd voor
vluchtelingengezin
21
kunst
Provinciale subsidie oesterkotter
Zandverlies Schelde onduidelijk
Zeelandbrug afgesloten
Grievende tekst niet op internet
door Henk Postma
Huilen is gezond. De Nederlandse
vrouw weet dat als geen ander.
En handelt ernaar. Vrijwel nergens ter
wereld biggelen zo veel tranen over
vrouwenwangen als in Nederland.
Dat lucht op. Maar als de baby huilt,
dan wordt al gauw anders gedacht.
Dan wordt alles uit de kast gehaald
om het kind zo snel mogelijk stil te
krijgen. Met funeste gevolgen, zegt
Margaret Begthel uit Goes.
Onderzoekers van de Tilburgse Uni
versiteit kwamen onlangs met opval
lend nieuws: Nederland is het land
van de huilende vrouwen. Die laten de
waterlanders ongeremd stromen, meer
clan 45 keer per jaar. Alleen Chileense
vrouwen huilen nog vaker. De Neder
landse man steekt daar wat kleurloos
bij af. Die laat z'n tranen nog geen
twaalf keer per jaar de vrije loop, en is
daarmee op wereldschaal een grijze
middenmoter.
Bovendien, waar vrouwen vaak lang
en intens huilen, blijf het uiterlijk ver
toon bij de man veelal beperkt tot niet
woensdag 31 augustus 2005
veel meer dan wat vochtige ogen. De
vrouw huilt uit machteloze woede, de
man vanwege ontroering.
Eén ding hebben de twee geslachten
met elkaar gemeen: ze huilen het liefst
in de veilige omgeving van het eigen
huis, en bij voorkeur 's avonds. Tussen
zes en tien uur, als de dagelijkse werk
zaamheden achter de rug zijn, schijnt
er een 'huilpiek' te zijn. Dan gunt de
volwassen Nederlander zich de tijd
om de dagelijkse spanning snikkend
uit het lichaam weg te laten vloeien.
Vrouwen hebben daar een vast ritueel
voor: ze nestelen zich met een doosje
tissues op de bank om te 'genieten'
van een tranentrekker op tv.
Dat is beneden de waardigheid van de
man. Die vindt zich daar te stoer voor.
Merkwaardig, want aan het begin van
het leven, in wieg of kinderkamer, zijn
Margaret Begthel: „Opvoeders moeten kinderen aanmoedigen vrijuit te huilen."
juist jongetjes de grootste huilebal
ken. Dat wordt hen kennelijk afdoen
de afgeleerd.
Cursus
„Met alle destructieve gevolgen van
dien", zegt Margaret Begthel uit Goes.
Komende maand, op 15 september,
verzorgt ze voor de tweede keer een
cursus 'huilen, boos zijn, ruzie' ofwel
leren omgaan met lastig gedrag van
kinderen. De cursus, bedoeld voor
ouders en andere opvoeders van kinde
ren van nul tot tien jaar, begint met
aandacht voor huilgedrag.
„Er zijn", doceert Begthel, „twee rede
nen waarom een baby of kind huilt. In
het eerste geval gaat het om het duide
lijk maken van een behoefte. Daarvan
is bijvoorbeeld sprake bij pijn, hon
ger, kou of behoefte aan aandacht. De
tweede reden is bij veel opvoeders nog
onbekend: huilen om zich te bevrijden
van spanningen of frustraties. Opvoe
ders spannen zich op vele manieren in
om het huilen te laten stoppen. En als
dat niet lukt kan het leiden tot gevoe
lens van wanhoop en machteloosheid,
soms met mishandeling tot gevolg."
Ontladen
Opvoeders die bij zichzelf te rade
gaan, zouden moeten weten dat het ge
zond, ja zelfs genezend kan zijn eens
goed uit te huilen. Maar aan jonge kin
deren wordt veelal het recht ontzegd
die uitlaatklep te gebruiken. „Als het
gaat om het ontladen van spanning,
moet een kind gelegenheid krijgen om
net zo lang te huilen als nodig is.
Liefst in de armen of nabijheid van
een liefhebbende opvoeder die het
kind aanmoedigt om de tranen de
vrije loop te laten. Gebeurt dit niet,
dan blijft èr spanning zitten. Dan zal
het kind dat op een gegeven moment
gaan afreageren op anderen. Het leert
dan gevoelens te onderdrukken. Daar
mee kweek je agressief gedrag en ge
brek aan respect voor de gevoelens
van anderen."
Begthel werkt in het onderwijs, en spe
cialiseerde zich in lesgeven aan kinde
ren die zich 'anders' ontwikkelen dan
foto Willem Mieras
het doorsnee kind. Ze maakt deel uit
van een netwerk van trainers, psycho
logen, pedagogen en andere opvoed
kundigen die zich baseren op het ge
dachtegoed van de Amerikaanse peda
goge Aletha J. Solter.
Haar boek 'De taal van het huilen' is
inspiratiebron voor de cursus. Die
leert deelnemers ook hoe kinderen te
benaderen die boos zijn of ruzie ma
ken.
„Essentieel is dat je gevoelens respec
teert, kinderen niet met hun gevoelens
alleen laat, en daarnaast duidelijk
grenzen stelt. Lastige kinderen in de
hoek zetten, heeft averechts effect.
Juist die kinderen hebben je aandacht
het hardst nodig."
door Rolf Bosboom
ELLKWOUTSDIJK - De presen
tatie van de eerste cd van Anja
Kopmels is een van de activitei
ten komend najaar in 't Kerkje
van Ellesdiek, dat zich de afgelo
pen jaren heeft ontwikkeld tot
ultureel podium.
Het eerste optreden is komende
wndag. Het Vocaal Ensemble
Sint Laurens geeft dan ter gele
genheid van zijn twintigjarig be
staan vanaf 14.30 uur een jubi-
eumconcert. Het twaalfkoppige
aannenkoor zingt a capella.
n het weekeinde van 10 en 11
eptember. als het ook Open Mo-
lumentendag is, zijn er diverse
ictiviteiten. Behalve het optre-
len van Anja Kopmels (zater-
iag om 15.30 uur) spelen Anco
Heugel en Ankie Caljouw zater-
iag op respectievelijk orgel en
warsfluit. Dat doen ze op ver-
ehillende tijden, zowel geza-
nenlijk (11.30 uur) als afzonder
ijk (13.30 en 14.30 uur).
)p de zondag, 11 september, is
:rom 13.30 en 14.30 uur muziek
[an het Zeeuwse saxofoonkwin-
MeetöReed. Om 15.30 uur
de solovoorstelling Psal-
ken van de bekende acteur
van Ulsen. Kees van Eer-
lel verzorgt intermezzi op het or
waarbij hij improviseert op
de psalmen die Van Ulsen op
theatrale wijze verwoordt.
Het najaarsprogramma van het
kerkje bevat verder optredens
van Jan van der Velde met zijn
groep (zondag 9 oktober), Am-
bras (zondag 13 november) en
Piet Brakman (zondag 27 novem
ber).
Op vrijdag 2 december is een
Zeeuwse avond voorzien, met
medewerking van Wim van de
Wege, Jan Gunter en dichter
Hans Hamelink. Zangpedagoge
Willy Feijtel geeft zaterdag 29
oktober een openbare zangles.
Verder zet de organisatie de ge
woonte voort om elke eerste zon
dag van de maand een meezing-
middag te houden, te beginnen
op 2 oktober. Elke derde zondag
van de maand is er een oecume
nische bijeenkomst. Speciaal
voor senioren is er op 12 okto
ber een middag met muziek en
verhalen en op 16 november een
programma verzorgd door En
gel Reinhoudt en Gerard Smalle-
gange.
Tijdens de activiteiten zijn er
ook regelmatig nieuwe tentoon
stellingen te bekijken. Cees In-
gelse uit Driewegen exposeert
in de maanden september en ok
tober schilderijen. Van Henk
Bisschop uit Wemeldinge zijn in
november en december aquarel
len te zien.
Anja Kopmels: „Ik vind niet dat je alles moet behouden, maar als de omgeving waar ik gespeeld en gewoond heb verandert, roept dat
emoties op. foto Mechteld Jansen
- Het Mid-
Kamerkoor en orga-
ist Jos Vogel geven woensdag
1 september een concert in de
■rote of Sint Nicolaaskerk in
!p het pi-ogramma staan motet-
en orgelwerken van vooral
en zeventiende-eeuw-
componisten (onder andere
brecht en Lassus), maar ook
de twintigste-eeuwse toon-
Daan Manneke,
Middelburgs Kamerkoor
aat onder leiding van Lieven
eroo, die dwarsfluit en zang
udeerde aan conservatoria in
Brussel en Aalst en bij Neder
landse pedagogen. Het kamer
koor is rond 1955 ontstaan als
initiatief van acht zangers. De
club telt nu ongeveer twintig le
den en legt zich toe op zang van
klassieke, wereldlijke en geeste
lijke muziek uit alle stijlperio
den. De koorleden zingen vooral
a capella, maar treden vaak op
met een instrumentaal solist. In
dit geval Jos Vogel, organist van
de Sint Jacobskerk in Vlissin-
gen en de Ontmoetingskerk in
Middelburg. Hij speelt onder
meer werken van Frescobaldi,
Scheidemann en Schlick. Het
concert begint om 20.00 uur.
door Rolf Bosboom
KORTGENE - Anja Kopmels is
al jarenlang bekend met haar
Noord-Bevelandse liedjes, maar
toch is het album dat volgende
week wordt gepresenteerd haar
debuut-cd. En als het aan haar
zelf had gelegen, was ook die er
misschien wel nooit gekomen.
Noem het bescheidenheid, noem
het twijfel. Het zit er, zegt Kop
mels (1962) zelf, ergens tussen
in. „Ik heb ooit, in 1995, wel
eens een cassettebandje ge
maakt en die verkocht best
goed. Al jaren krijg ik de vraag:
heb je een cd? Maar dat vond ik
eigenlijk maar niks. Ik heb al
tijd het idee dat ik met mijn mu
ziek maar wat doe. Ik vind het
zelf niet belangrijk genoeg om
er een cd van te maken."
Toch heeft zij een aantal min of
meer klassiekers op haar naam
staan. Zeker wie regelmatig
naar Omroep Zeeland luistert,
kent nummers zoals 'Een diek
mee boamen' en 'Twi meeuwen'.
„Mensen bleven maar vragen:
waar blijft die cd? Daarom is
het er uiteindelijk toch van geko-
Ook het maken van het album
zelf, Diek geheten, is een moei
zaam en langdurig proces ge
weest dat bij elkaar ongeveer
tweeënhalf jaar in beslag heeft
genomen. De zorg voor haar
twee kinderen, opleidingen en
een sponsor die zijn toezeggin
gen niet waarmaakte, zorgden
ervoor dat het werk regelmatig
stillag.
Vorig jaar februari is de cd afge-
mixt. Het resultaat is daarna
nog geruime tijd op de plank
blijven liggen. „De voornaamste
reden was opnieuw de twijfel.
Als ik naar mijn eigen prestaties
luister, denk ik vooral: is dit wel
goed genoeg? Aan de andere
kant waren ook allerlei gastmu
zikanten bereid geweest eraan
mee te werken. Dan kan het
toch weer niet zó slecht zijn."
Diek bevat vijftien nummers,
waaronder twee versies van het
mooie 'Kind van et waeter'. Het
album telt zowel ingetogen als
vrolijkere liedjes. Opvallend is
dat de meest recente bijdrage al
van eind jaren negentig dateert.
„Ik wilde vooral een doorsnee
geven van wat ik de afgelopen
jaren heb gemaakt. De laatste ja
ren sta ik inderdaad een beetje
droog. Ik vind het heel moeilijk
om er echt ervoor te gaan zitten
en teksten te schrijven. Het gaat
dan wel, maar het is voor mij
niet de beste manier. Het moet
eigenlijk in een opwelling gebeu
ren."
Sinds 1985 schrijft Kopmels, die
woont in Kortgene, haar num
mers uitsluitend in het
Noord-Bevelands, nadat ze het
aanvankelijk in het Engels en la
ter in het Nederlands had gepro
beerd. „Dat was nog in de tijd
van Doe Maai*, het Klein Orkest
en Toontje Lager, maar het luk
te me gewoon niet."
Moerstaal
Met het nummer 'Hornet pelle'
vond zij wel haar eigen toon.
„Het Noord-Bevelands is toch
mijn moerstaal. Ik ben ermee op
gegroeid, mijn emoties zijn erin
vastgelegd. Als ik me in het Ne
derlands of het Engels zou uit
drukken, voel ik er niet dezelfde
diepte in. Ik heb het idee dat er
dan allerlei lagen overheen ko
men die niet precies laten horen
zoals ik het wil laten klinken."
Dat het gebruik van de streek
taal haar publiek beperkt, on
derkent Kopmels. „Het is in fei
te belemmering. Soms vraag ik
me wel eens af: als ik serieus
werk zou maken van mijn mu
ziek, wat zou er dan gebeuren?
Dat is wel superspannend, maar
ik ben er nog niet echt aan toe."
Een terugkerend thema in haar
teksten is de melancholie over
alles wat verandert, maar zon
der dat het uitsluitend een nos
talgisch zwelgen wordt. „Ik
vind niet dat je alles moet behou
den, maar als de omgeving ver
andert waar ik gespeeld en ge
woond hebt, roept dat emoties
op. Het zijn bepaalde beelden
die verdwijnen. In Kortgene heb
je bijvoorbeeld de Spuikom,
waar sinds enkele jaren huizen
staan. Vroeger was dat de speel
tuin. Ik héb het geleidelijk zien
veranderen. Het doet wel wat
met je als je dat ziet gebeuren."
Nu Diek gereed is. gaat Kop
mels ervan uit dat het niet bij
één album zal blijven. „Van dit
proces heb ik veel geleerd en ik
weet nu hoe je het moet aanpak
ken. Het gaat zeker nog een keer
gebeuren."
De cd 'Diek' van Anja Kopmels
wordt zaterdag 10 september om
15.30 uur gepresenteerd in het
Kerkje van Ellesdiek.
YERSEKE - Prins Oesterkweek BV, onderdeel van het
Yersekse bedrijf Prins en Dingemanse, krijgt 25.000 euro
subsidie van de provincie voor het verder ontwikkelen
van een innovatief geautomatiseerd vissysteem voor oes
ters. Dit is voor het eerst toegepast op de nieuwe Yerseke
29 die in totaal ruim twee miljoen euro kostte.
Het dagelijks provinciebestuur heeft gisteren besloten de
stimuleringsbijdrage beschikbaar te stellen, onder meer
om 'een duidelijk signaal af te geven dat de provincie ge
looft in de toekomst van de schelpdiercultuur' en omdat
het schip volledig is gebouwd in Zeeland, bij Maaskant in
Bruinisse. De bouw van de kotter, die deze zomer is opge
leverd, kan tot vervolgopdrachten leiden, hoopt de provin
cie. De nieuwe Yerseke 29 is de vervanger van de oester
kotter met hetzelfde nummer uit 1978, die begin septem
ber vorig jaar in de Julianahaven van Yerseke zonk.
MIDDELBURG - Het is onduidelijk waarom uit de Wes-
terschelde de laatste tijd meer zand wegstroomt dan er
binnenkomt. Ook is het de vraag of deze zanduitvoer (in
plaats van als vroeger zandinvoer) in de toekomst zal
doorgaan. Het dagelijks provinciebestuur antwoordt dit
op vragen van Statenlid M. Wiersma (GroenLinks). Om
dat er zoveel onduidelijk is, kan niet worden aangegeven
of en zo ja, welke maatregelen nodig zijn. „Temeer daar
eventuele gevolgen zich pas in de verre toekomst, over cir
ca 100 jaar, zullen manifesteren", aldus het dagelijks pro
vinciebestuur. Wel is het belangrijk om de ontwikkelin
gen van het zandproces in de Westerschelde nauwgezet te
volgen en daar zal de provincie bij het Rijk ook op aan
dringen. De uitvoer van zand heeft geen gevolgen voor de
stranden (en daarmee het toerisme) langs de Walcherse
kust. Die worden door middel van zandsuppleties op hun
plaats gehouden.
ZIERIKZEE - De Zeelandbrug gaat in de nacht van maan
dag 5 op dinsdag 6 september dicht voor het wegverkeer.
Tussen middernacht en vijf uur 's ochtends worden de
rails van de laagwerker verplaatst. Dit is een speciale con
structie waarop de onderhoudsdienst conserveringswerk-
zaamheden uitvoert aan de pijlers van de brug. Tevens
wordt het wegdek tijdens deze nacht schoongemaakt. Het
verkeer wordt omgeleid via de stormvloedkering. In nood-
gevallen is de brug wel toegankelijk voor ambulances.
MIDDELBURG - De familie De Nooijer uit Vlissingen
mag geen grievende teksten over plaatsgenoot J. Wilde-
rink op het internet publiceren. Doen ze dat toch dan moe-
ten ze van de Middelburgse rechtbank een dwangsom van
500 euro per dag betalen. Via een kort geding eiste Wilde-
rink dat de De Nooijers stoppen met grievende publica- 1
ties. In een eerdere instantie had de rechtbank reeds be-1
paald dat mevrouw De Nooijer niet zulke teksten mocht i
publiceren. Vervolgens stonden de teksten te lezen op de
site van haar man. Dat moet afgelopen zijn, zo bepaalde
rechtbankpresident L. van Dijke gisteren in zijn vonnis.
Hij veroordeelde de familie De Nooijer dan ook tot het be- i
talen van de proceskosten en ze moeten smartengeld over-
maken aan Wilderink.
De voetballers van Jong Ambon uit Middelburg brengen
zeventien dagen door op het Molukse eiland Ambon. Het
verblijf is onderdeel van het herstel- en verzoeningsproces dat
daar - na een jarenlang geweldsconflict - gaande is.
Eldridge Pentury doet verslag
voor de PZC. J. J
Vandaag deel 6: Hond
Aan gastvrijheid geen ge
brek in stadion Mandala
Remaja in Karang Panjang, een
wijk in Ambon-stad. Anita Ma-
lawauw moet het met heel wei
nig doen, maar is niet te be
roerd om iemand te eten te vra
gen. De 29-jarige Molukse is tij
dens de onlusten gevlucht en
woont nu in de ruimtes waar
normaal gesproken sporters ver
kleden en douchen. Malawauw
en haar gezin wonen er al zes
jaar.
Drie kinderen heeft ze. Haar
oudste kind is dertien jaar, num
mer twee is zes jaar oud en haar
jongste zoon is bijna drie. Met
haar man, de 28-jarige Fego, en
drie andere familieleden leven
ze in een ruimte van iets meer
dan 25 vierkante meter. Er
staat een koelkast, een primitief
fornuis, keukenspullen en een
stapel kunststoffen krukjes.
Bedden ontbreken. „Daar sla
pen we op", zegt Anita wijzend
naar een vloerkleed van een
paar centimeter dik. „Het is
niet veel, maar we moeten het
ermee doen."
Het huis van Anita en Fego in
Benteng Atas is tijdens de onlus
ten in vlammen opgegaan. Ze
trokken van vluchtelingenkamp
naar vluchtelingenkamp en be
landden uiteindelijk in stadion
Mandala. „Ik heb geen familie
verloren in de zin van dood
gaan, maar het feit dat we door
de oorlog allemaal uit elkaar ge
trokken zijn, maakt me wel
droevig en geeft me een een
zaam gevoel. Mijn man heeft
wel een paar famiüeleden verlo
ren, maar veel zijn het er niet.
De meeste familieleden zijn ge
wond geraakt." Veel vluchtelin
gen zijn begonnen aan een
nieuw bestaan. In een nieuw
huis, op een andere plek. „Maar
wij wachten nog steeds op een
vergoeding van de overheid, de
zogenaamde BBR. Ik begrijp
niet waarom het zo lang duurt.
Zolang we geen geld krijgen,
kunnen we niet in een woning
trekken. Daarom blijven we zit
ten waar we zitten", aldus Ani
ta. Ruim dertig gezinnen verke
ren in dezelfde situatie. Hun
woonruimtes in stadion Manda
la worden afgescheiden door
dunne houten wandjes. Het is
er erg gehorig.
„Maar het is tenminste iets. We
hebben een dak boven onze
hoofden." Anita en Fego wer
ken niet. Met het wassen van an
dermans kleren verdient Anita
geld waarmee ze het gezin kan
onderhouden. Anita: „Wat de
toekomst zal brengen weten we
niet. Onze kinderen zijn nog
jong, we hopen dat we hun het
beste kunnen geven. In de eer
ste plaats hoop ik dat we snel in
een eigen huis wonen en dat
mijn man een vaste baan vindt.
Ik kan alleen maar bidden dat
onze wensen uitkomen."
Vandaag is een bijzondere dag.
Er wacht een luxe maaltijd die
buiten gereed ligt in een teil:
hond. Vastgebonden en ver
brand. Molukkers in Ambon
hebben het dan over RW, afkor
ting van Rintek Wuuk, wat in
Noord-Sulawesi 'kortharige' be
tekent. De hond wordt neerge-
knuppeld, verbrand, in stukken
gesneden en pittig gekruid opge
diend. „RW wordt normaal ge
sproken op speciale dagen gege
ten", vertelt Anita. „Denk dan
aan een verjaardag, belijdenis,
doopfeest of tijdens de kerstda
gen. Afhankelijk van de grootte
kost een hond 300.000 of
400.000 roepia. Deze hond was
van een kennis van mijn man
die hem niet meer hoefde te heb
ben. Daarom konden we hem
goedkoop krijgen en eten we
vandaag RW." Het is lekker
vlees dat eenmaal in het
lichaam voor een warm gevoel
zorgt, verzekert Anita. Ze biedt
aan om na de wedstrijd Bagua-
la-Jong Ambon (0-1) te komen
proeven. Maar nee, zover komt
het niet.
