Een paniekaanval? Geen paniek! Keurslij'fgevoel na de vakantie PZC Een enorme angst, niet te beschrijven Op zoek naar mijn patiënt Landelijke cursus moet mensen afhelpen van hun klachten Andere behandeling voor ouderen Sluimerend hiv is af te remmen Bestraling bij prostaatkanker baat Kleine niertumoren kapot vriezen Roken schaadt telomeren Ruiken met de mond 29 augustus 1955 Een kwart miljoen Nederlanders heeft jaarlijks last van een paniekstoornis. foto Cees Mooij/GPD Joke (40) uit Doetinchem is onderwijzeres en kampt sinds een jaar of zes met pa niekklachten. „Het is een enorme angst die niet te beschrijven valt." De eerste paniekaanval weet ze zich niet goed meer te herinneren maar hij vond plaats tijdens een vergadering met collega's. Dergelijke bijeenkomsten trachtte ze daar na zoveel mogelijk te ontlopen. „Ik meldde me dan wel eens ziek, of verzon een smoesje om er niet bij te hoeven zijn." Was een bij eenkomst niet te vermijden dan ging die ge paard met slapeloze nachten vooraf. Later breidde de angst zich uit tot de koffiepauze met collega's. „Ik draaide dan zo veel moge lijk pleinwachten of bleef in de klas." Op haar vriend na heeft ze er nooit iemand iets over verteld. Collega's op school weten nog steeds van niets. Sloeg tijdens vergade ringen de paniek toe, dan wist ze dat op mi raculeuze wijze te verbergen. „Daar word je een meester in." En voor de klas heeft ze nooit ergens last van gehad. Jaren heeft ze aangemodderd, tot ze eerder dit jaar de cursus 'Geen Pa niek' heeft gevolgd. „Sinds juni ben ik niet meer in paniek geweest. Dat is super." Span nend was het wel toen kortgeleden de vakan tie voorbij was en de schooldeuren weer open gingen. Maar het gaat tot nu toe goed. „Ik heb veel foefjes geleerd om het niet weer zo ver te la ten komen. Heel erg letten op de ademha ling bijvoorbeeld." Ook heeft ze altijd een briefje bij zich met de tekst: 'Dit is een pa niekaanval. Het is niet erg en het gaat weer over.' Joke: „En als ik me niet niet lekker voel, dan denk ik aan het briefje." GPD Jaarlijks heeft ongeveer een kwart miljoen Nederlanders last van een zogeheten paniekstoor nis. Het aantal mensen dal wel eens een paniekaanval heeft zon der dat. die zich gelijk tot stoor nis ontwikkelt is waarschijnlijk verschillende malen groter. Een landelijk opgezette preventiecur sus moet het tij keren. door Harm Harkema Wat is een paniekaanval? De Doetinchemse gezond heidszorgpsycholoog Peter Meu- lenbeek, die aan de wieg van de cursus stond, legt uit: „Een plot selinge en zonder aanleiding op tredende intense angst of span ning, die meestal gepaard gaat met hartkloppingen, trillen, zweten, ademnood of duizelig heid". Zomaar, onverwacht. Nou ja, zomaar? Genetische aan leg kan de vatbaarheid vergro ten. Ook spelen factoren op die men met de opvoeding heeft meegekregen. Zo reageert de een anders op stress dan de an der. En er is het sociale element. Het verlies van een naaste bij voorbeeld, dat z'n tol eist. Verder zal het niet verbazen dat spanningen vaak een rol spelen. Relatieproblemen? Zorgen op het werk? „Hoe groter de span ningen, hoe groter de kans op een paniekaanval", zegt Meulen- beek. Voor de goede orde: Overspan nenheid is een ander fenomeen, al is het mogelijk dat iemand die overspannen is, ook paniek klachten heeft. Zo kan een pa niekaanval ook gepaard gaan met hyperventilatie, maar dat hoeft niet. Een eerste paniekaanval komt altijd als een donderslag bij hel dere hemel. De eerste symptomen zijn dezelf de als die van de mens die plotse ling in een gevaarlijke situatie belandt: het lichaam gaat op scherp staan. Het ardenalinege- halte in het bloed stijgt, bloed wordt naar de armen en benen gestuurd en aan andere li chaamsdelen onttrokken. Het hart gaat sneller kloppen, het zweet breekt uit, het lichaam - dat wil vechten of vluchten en dus aan het werk wil - gaat tril len. Bij een reële angst (de plotselin ge confrontatie met een woeste hond bijvoorbeeld) worden die lichamelijke reacties als nor- Onrustig slapen voor de eerste werkdag na de vakantie. Bij te rugkeer overvallen worden door gevoelens van leegte en gemis, melancholie en beklemming. Last hebben van opstartproble men en concentratiemoeilijkhe den: grote kans dat het hier gaat om de post-vakantieblues. Een bekend maar meestal kortdu rend fenomeen voor veel terugge keerde vakantiegangers. „Het zijn gezonde en normale reac ties. Tenzij ze ontaarden. door Patricia van der Zalm UTRECHT - De rosé smaakt thuis ineens minder, de zee is grijs in plaats van blauw. Boe ken en tijdschriften maken plaats voor stapels vervelende post. En morgen of overmorgen moet je weer vergaderen met je fijne collega's. Je moet weer kun nen meepraten over het nieuws, de tv en de laatste films: het keurslijfgevoel. Leuk is anders, vinden veel vakantiegangers. De blues-na-de-vakantie is ver moedelijk dezelfde blues die ook tijdens de rest van het jaar bij tijd en wijle de kop op kan steken. Alleen is zij nu geconcen treerder en is de oorzaak van de ze toestand van onbehagen mak maal beschouwd. Men staat er niet bij stil. Probleem bij de pa niekaanval is dat er sprake is van vals alarm: het lichaam kelijk aan te wijzen: het zorgelo ze, relaxte en vrije leventje is voorlopig voorbij, het heilige moeten begint weer. „Het belang van contrasten in het leven moet echter ni et onder schat worden", zegt psychologe Aly van Geleuken, hoofd van het Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid-Depressiecen- trum in Utrecht. „Als alles in het leven even leuk was, dan zou er weinig aan zijn. Contrast is nodig om nare en leuke din gen van elkaar te kunnen onder scheiden. En om echt van de va kantie te kunnen genieten." De post-vakantieblues - die al bij het naderen van de terug keer naar huis kan beginnen - is volgens Van Geleuken dus niet alleen maar lastig en ontmoedi gend. „Het is juist ook een nor male en gezonde reactie op het feit dat de vakantie geslaagd was, maar nu helaas voorbij is, Of op het feit dat het nog lang duurt voor de volgende vakan tie. En dat hoeft niets te maken te hebben met de vraag of men sen het in hun baan of dagelijks leven naar de zin hebben. Al maakt plezier in je werk terug keren na de vakantie natuurlijk wel gemakkelijker." Een tamelijk onschuldige stem ming, zo te horen. Toch kan zij gaat tekeer, maar de aanleiding ontbreekt. Op het moment dat de hersenen dat registreren, be gint de paniekaanval pas goed. ontaarden, zegt Van Geleuken. Bij mensen die van nature een sombere inborst hebben of kam pen met depressieve gevoelens, kan zo'n ritmeverstoring - want dat is vakantie - ervoor zorgen dat hun gesteldheid verergert. Weekeinden „Als mensen al depressief zijn, dan raken zij door een vakantie, ver van hun vertrouwde omge ving, vaak nog verder van huis. Hoe korter je vakantie, des te minder last je waarschijnlijk hebt van de vakantieblues. Je bent dan niet zo los uit je norma le ritme en kunt het ook weer sneller oppakken. Qua ontspan ning en het snel weer in je ritme komen, hebben een paar lange weekeinden weg per jaar meer effect dan vier weken aaneenge sloten weg zijn." Een bijkomend voordeel is dat je dan ook nog veel vakantiedagen tegoed hebt. Het eind van de vakantie is voor psychiater Joost a Campo, werk zaam in een GGZ-instelling in Heerlen, juist iets om naar uit te zien. Hij gaat na de vakantie fluitend naar zijn werk en heeft nergens last van. „Ik ben juist to taal opgeleefd toen ik vorige week uit Toscane terugkwam. Ik was zo ontzettend blij dat ik weer op mijn zinvolle bestem Het slachtoffer denkt: 'Ik krijg hartkloppingen, ik tril en ik zweet terwijl er niks aan de hand is.' Menigeen vreest vervol gens dat hij doodgaat of een hartaanval krijgt. Of gek wordt, want de acties die het lichaam onderneemt, gaan vaak ook gepaard met gevoelens van onwerkelijkheid. Meulen- beek: „Geregeld hoor je: het is net of ik er niet echt bij was, of ik naar een film zat te kijken." Een paniekaanval is voor velen zo'n afschuwelijke ervaring dat vrijwel onvermijdelijk de angst voor een volgende op de loer gaat liggen, de angst voor de angst. Menigeen probeert vervol gens de situatie te vermijden, waarin de paniekaanval zich voordeed. Iemand die een eerste aanval kreeg in de trein, zal ver volgens de trein gaan mijden. „Er kan dan een sneeuwbalef fect ontstaan. Door situaties te vermijden, bekrachtig je in feite de angst. Je geeft, zeg maar, de angst gelijk, die vervolgens steeds groter wordt waardoor je steeds meer situaties gaat ver mijden", aldus Meulenbeek. Er is dan inmiddels sprake van ago- rafobie. Die term wordt in het Nederlands wat misleidend ver taald met plein vrees, maar komt ruwweg neer op een angst voor een bepaalde plaats of situatie, bijvoorbeeld een drukke openba re ruimte waaruit een snelle ont vluchting onmogelijk is en/of waar geen hulp voorhanden is. Dat kan van kwaad tot erger gaan en er toe leiden dat men sen hun huis niet meer uit dur ven. Depressies Geregeld komt het dan ook voor dat mensen met een ernstige pa niekstoornis hun baan of part ner kwijtraken, en ook kunnen andere psychische stoornissen, zoals depressies er het gevolg van zijn. Volgens het Trim bos-instituut bedraagt de maat schappelijke schade als gevolg van paniekstoornissen (zoals ziekteverzuim en medicijnge bruik) jaarlijks 1,9 miljard euro. GPD www.cursusgeenpaniek.nl ming was en uit de ongestructu reerde gekte van het vakantie- vieren. Maar waarschijnlijk ben ik een van de uitzonderingen." A Campo heeft twee weken vrij genomen; een week bracht hij thuis door en een week in Italië. „Als mijn vrouw niets zou plan nen, dan zou ik bijna nooit de deur uitkomen." Onderzoek naar het fenomeen post-vakantieblues is bij zijn we ten niet gedaan. „De psychiatrie is daar ook niet de juiste plaats voor. Daar kom je pas terecht als er langdurig iets aan de hand is. En voor je aan de beurt bent, is de post-vakantiedip al lang weer over." Invulling Het is in zijn ogen bovendien een overzichtelijk probleempje. „De blues, ach. Die kun je de rest van het jaar ook wel eens hebben. Die ligt dicht bij het normale leven. Wat ik wèl droe vig vind, zijn mensen die van va kantie naar vakantie leven. Dat hoor ik wel eens om me heen. Dan heb je echt de verkeerde baan, dan klopt er structureel iets niet. In plaats van je voort te slepen naar de volgende reis, kun je dan beter proberen om meer invulling te geven aan je dagelijks leven." GPD CADEAUTJE - Prinses Wilhel- mina heeft te kennen gegeven haar 75e verjaardag in alle rust te willen vieren op paleis Het Loo. Enkele inwoners van Apeldoorn willen de gelegen heid echter niet helemaal onge merkt voorbij laten gaan en hebben alle Apeldoornse gezin nen opgeroepen om de prinses per brief of ansichtkaart toch een gelukwens te sturen. WATER - De watervoorzie ning van Zeeuws-Vlaanderen is flink verbeterd. Dit is be werkstelligd door de waterlei dingmaatschappij Zeeuws- Vlaanderen die haar buizen stelsel heeft aangesloten op1 dat van de Waterclienst te; Gent. Deze zekerheid van wa ter heeft wel een prijskaartje;; water van de zuiderburen is aanmerkelijk duurder dan dat' van de maatschappij Zeeuws-i Vlaanderen. GEEN RECORD - Fanny Blan kers-Koen stootte bij atletiek' 'i wedstrijden in Rhenen de ko gel naar 12,52 meter. Dat was1 goed geweest voor een nieuw? Nederlands record, ware het niet dat de organisatie Blan-: kers vanuit de niet-offieiele ring had laten gooien. Daar- door ging het feestje niet door. j door Marieke van Schie Hijgend en puffend van woede en ademnood zit Cas tegen over mij. „Zo hoeft het van mij niet meer. Ik weet ook niet of ik die pillen nog wil." Cas is 75 jaar. Bij de inrichting van de praktijk kwam hij ooit binnen lopen en hielp me een handje. „Zeg maar Cas, dat is makkelij ker", zei hij. Cas werkte bij de onderhouds dienst van de woningbouw, kluste bij ouderen wat bij in de avonduren. Hij had een vrouw en een dochter. Tussen hen werd niet veel gezegd. Hij voor de tv, de wouwen in de keuken waar zij hun ver haal hielden. Zo kon het ge beuren, dat hij ooit thuis kwam en zijn huis leeg vond. Vrouw en dochter bleken ver trokken. De kloof was te diep geworden. Hij was verbijs terd, gegriefd en alleen. Na de eerste shock leek hij te be rusten. Hij verhuisde naar een kleinere woning. Vissen .gaf troost. Ook dan hoefde hij niet te praten, dat kwam mooi uit. Zijn lichaam laat hem nu in de steek. Hart en longen kunnen de stress niet meer aan. „Cas, dat is wat kort door de bocht", antwoord ik op zijn noodkreet. „Waar heb je het meeste last van?" Zijn ant woord: „Dat ik mijn kleinkin deren nooit zie. Ik heb ge hoord dat zij drie en vijf zijn. .Ik heb mijn dochter nooit iets misdaan. Waarom laat ze me barsten?" Hij voelt dat het einde nadert, dan komen on verwerkte grieven en verdriet boven. Ik ken alleen zijn kant van het verhaal, zijn vrouw en dochter heb ik er nooit over gesproken, Zij zijn niet in mijn praktijk. Cas is ten einde raad. „Zet je gedachten eens op papier, dat wil nog wel eens helpen. Maar stuur die brief niet weg. Lees hem eerst een paar keer over, voor je dat besluit. Laat -hem even liggen." Toch met pillen en dit voornemen gaat hij de deur uit. In diezelfde week belt hij dat hij niet meer langs kan komen. Zijn auto is aangereden. Vrijdag vraagt hij een visite. Als ik aanbel krijg ik geen ge hoor. Hij kan geen tweehon derd meter meer lopen, door zijn kortademigheid. Waar kan hij zijn? Dan komt hij aangelopen, voetje voor voet je, met een lege magnetron schaal in de hand. „Even weg gooien, dok", zegt hij. „Stinkt zo in huis." Samen gaan wij terug naar boven. Somber huis, bosje kunstbloemen op tafel. Donkerbruin eiken, en leren bankstel. Echt een man nenhuis. De pillen liggen naast zijn stoel. „Het gaat niet meer, ik wil naar een ver zorgingshuis", zegt Cas. Dat is makkelijker gezegd dan ge daan. Ik vertel hoe ik dat kan doen: het CIZ inschakelen voor een spoedprocedure, een formulier met vijf kantjes in vullen. Zij moeten hem bezoe ken en indiceren, en dan wachten op een plek waar een kamer vrij komt. Het is urgent, dat is duidelijk. Geen eten in huis, een lege fruit schaal. En het is vrijdag drie uur. „Wie zorgt er voor je boodschappen?", vraag ik. „Niemand", zegt hij. „En mijn auto doet het niet meer." In afwachting van het verzorgingshuis schakel ik ook de thuiszorg in, en vind een vrijwilliger om met een tas boodschappen voor het weekend langs te gaan. Dinsdag gaat de verpleegkun dige langs en krijgt geen ge hoor. Wij waarschuwen de po litie. Eenmaal in huis geen Cas, wel de brief aan zijn vrouw en dochter. Hij blijkt in het ziekenhuis te liggen, voorlopig even een oplossing. Opgenomen met ernstige be nauwdheid. Nu op zoek naar een plek om hem uit zijn isole ment te verlossen. Marieke van Schie is huisarts Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax:(0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Lezersredacteur: A. J. Snel Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315660 Fax: (0113)315669 E-mail: lezersredacteur@pzc.nl Middelburg: Buitenruststraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax:(0118)493009 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel: (0114)372776 Fax:(0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel: (0111)454651 Fax: (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tol 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30 tot 17.00 uur Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 12.00 uur. Abonnementen: 0800-0231231 autom. afschrijving acceptgiro per maand: 19,95 n.v.t per kwartaal: 58,00 60,25 per jaar: €222.50 226,50 Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. PZC, t.a.v. lezersservice, Postbus 314460 AA Goes Losse nummers per stuk: maandag t/m vrijdag: 1,25 zaterdag: 1,75 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties: ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties: Alle advertentie-orders worden uitgevoetd overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV en volgens de Regelen voor het Advertentiewezen Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0113)315555 Fax. (0113)315549 Personeelsadvertenties: Tel: (0113)315540 Fax: (0113)315549 Rubrieksadvertenties (kleintjes): Tel. (0113)315550 Fax. (0113)315549 Voor gewone advertenties: Noord- en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0114)372770 Fax:(0114)372771 Business to Business/Onroerend goed Tel: (076)5312277 Fax: (076)5312274 Internet: www.pzc.nl/adverteren Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen In een (abonnementen)admimstratie en om u te (laten) informeren ducten van do titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteer de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC, I®- ce. Postbus 314460 AA Goes. Behoort tot WeGeNeR maandag 29 augustus 2005 Veel mensen hebben last van post-vakantieblues. BALTIMORE - Behandelrichtlijnen opgesteld op basi van wetenschappelijk onderzoek zijn vaak niet geschil om toegepast te worden bij ouderen. Dit omdat ouder? vaak lijden aan meer ziektes tegelijk en, bij het strikt op volgen van de behandelrichtlijnen, zoveel medicijnen toe gediend zouden moeten krijgen dat hierdoor gezondheids, problemen ontstaan. Dit constateert C. Boyd (Johns Hopkins University, more) in het medisch tijdschrift Jama. GPD DALLAS - Een sluimerende infectie met het aidsviru hiv is mogelijk uit te roeien met valproïnezuur, een mediiö cijn tegen epilepsie. Valproïnezuur maakt de virusdeel Js tjes die zich in witte bloedcellen hebben verstopt toegan- Ir kelijk voor medicijnen die het virus kunnen vernietigen. Dit constateert G. Lehrman (University of Texas, Dallas) Ib in het medisch tijdschrift The Lancet op grond bij proefpersonen met een sluimerende hiv-infectie. Doordedsi ze behandeling hoeft een hiv-besmetting wellicht niet lan ger een levenslange aandoening te blijven. GPD GRENOBLE - Bestraling als aanvulling op een operatie f bij prostaatkanker blijkt de kans op terugkeer van de tu mor met ongeveer eenderde te verkleinen. Dit meldt M: is Bolla (Centre Hospitalier Universitaire, Grenoble) in medisch tijdschrift The Lancet op grond van onderzoek onder ruim duizend patiënten. GPD AMSTERDAM - Niertumoren die kleiner zijn dan vier' centimeter in doorsnede, kunnen effectief vernietigd wot den door de tumorcellen kapot te vriezen. Omdat dit ge beurt via een kijkoperatie, is de ingreep relatief weinig bei lastend voor de patiënt. Dit stelt J. de la Rosette van' AMC in Amsterdam. GPD LONDEN - Zowel roken als overgewicht draagt bij tot een versnelde slijtage van de telomeren, de uiteinden van de chromosomen, schrijft A. Valdes (St Thomas' Hospital, Londen) in het medisch tijdschrift The Lancet op grond van onderzoek onder 1122 vrouwen. Telomeren werken als een soort van strippenkaart: alsz 'op' zijn, gaat de cel dood. Deze vinding verklaart een' deel van snellere veroudering van het lichaam onder in: vloed van roken en overgewicht, aldus Valdes. GPD CONNECTICUT - Ruiken beperkt zich niet tot de neusalj leen; ook de mond kan geuren waarnemen. De hersenen vertalen de geur dan als een smaak. Dit schrijft D. Small (Yale University School of Medicine Connecticut) in het vakblad Neuron op grond van experi menten waarbij vrijwilligers geuren kregen toegediend: hun neus of mond. Afhankelijk van de plaats van toedie ning, reageren andere hersendelen op de geur. GPD foto Phil Nijhuis/GPD

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2005 | | pagina 4