Een paniekaanval? Geen paniek!
Keurslij'fgevoel na de vakantie
PZC
Een enorme angst, niet te beschrijven
Op zoek naar
mijn patiënt
Landelijke cursus moet mensen afhelpen van hun klachten
Andere behandeling voor ouderen
Sluimerend hiv is af te remmen
Bestraling bij prostaatkanker baat
Kleine niertumoren kapot vriezen
Roken schaadt telomeren
Ruiken met de mond
29 augustus 1955
Een kwart miljoen Nederlanders heeft jaarlijks last van een paniekstoornis.
foto Cees Mooij/GPD
Joke (40) uit Doetinchem is onderwijzeres
en kampt sinds een jaar of zes met pa
niekklachten. „Het is een enorme angst die
niet te beschrijven valt."
De eerste paniekaanval weet ze zich niet
goed meer te herinneren maar hij vond
plaats tijdens een vergadering met collega's.
Dergelijke bijeenkomsten trachtte ze daar
na zoveel mogelijk te ontlopen. „Ik meldde
me dan wel eens ziek, of verzon een smoesje
om er niet bij te hoeven zijn." Was een bij
eenkomst niet te vermijden dan ging die ge
paard met slapeloze nachten vooraf. Later
breidde de angst zich uit tot de koffiepauze
met collega's. „Ik draaide dan zo veel moge
lijk pleinwachten of bleef in de klas."
Op haar vriend na heeft ze er nooit iemand
iets over verteld. Collega's op school weten
nog steeds van niets. Sloeg tijdens vergade
ringen de paniek toe, dan wist ze dat op mi
raculeuze wijze te verbergen. „Daar word je
een meester in."
En voor de klas heeft ze nooit ergens last
van gehad. Jaren heeft ze aangemodderd,
tot ze eerder dit jaar de cursus 'Geen Pa
niek' heeft gevolgd. „Sinds juni ben ik niet
meer in paniek geweest. Dat is super." Span
nend was het wel toen kortgeleden de vakan
tie voorbij was en de schooldeuren weer
open gingen.
Maar het gaat tot nu toe goed. „Ik heb veel
foefjes geleerd om het niet weer zo ver te la
ten komen. Heel erg letten op de ademha
ling bijvoorbeeld." Ook heeft ze altijd een
briefje bij zich met de tekst: 'Dit is een pa
niekaanval. Het is niet erg en het gaat weer
over.' Joke: „En als ik me niet niet lekker
voel, dan denk ik aan het briefje." GPD
Jaarlijks heeft ongeveer een
kwart miljoen Nederlanders last
van een zogeheten paniekstoor
nis. Het aantal mensen dal wel
eens een paniekaanval heeft zon
der dat. die zich gelijk tot stoor
nis ontwikkelt is waarschijnlijk
verschillende malen groter. Een
landelijk opgezette preventiecur
sus moet het tij keren.
door Harm Harkema
Wat is een paniekaanval? De
Doetinchemse gezond
heidszorgpsycholoog Peter Meu-
lenbeek, die aan de wieg van de
cursus stond, legt uit: „Een plot
selinge en zonder aanleiding op
tredende intense angst of span
ning, die meestal gepaard gaat
met hartkloppingen, trillen,
zweten, ademnood of duizelig
heid". Zomaar, onverwacht.
Nou ja, zomaar? Genetische aan
leg kan de vatbaarheid vergro
ten. Ook spelen factoren op die
men met de opvoeding heeft
meegekregen. Zo reageert de
een anders op stress dan de an
der. En er is het sociale element.
Het verlies van een naaste bij
voorbeeld, dat z'n tol eist.
Verder zal het niet verbazen dat
spanningen vaak een rol spelen.
Relatieproblemen? Zorgen op
het werk? „Hoe groter de span
ningen, hoe groter de kans op
een paniekaanval", zegt Meulen-
beek.
Voor de goede orde: Overspan
nenheid is een ander fenomeen,
al is het mogelijk dat iemand
die overspannen is, ook paniek
klachten heeft. Zo kan een pa
niekaanval ook gepaard gaan
met hyperventilatie, maar dat
hoeft niet.
Een eerste paniekaanval komt
altijd als een donderslag bij hel
dere hemel.
De eerste symptomen zijn dezelf
de als die van de mens die plotse
ling in een gevaarlijke situatie
belandt: het lichaam gaat op
scherp staan. Het ardenalinege-
halte in het bloed stijgt, bloed
wordt naar de armen en benen
gestuurd en aan andere li
chaamsdelen onttrokken. Het
hart gaat sneller kloppen, het
zweet breekt uit, het lichaam -
dat wil vechten of vluchten en
dus aan het werk wil - gaat tril
len.
Bij een reële angst (de plotselin
ge confrontatie met een woeste
hond bijvoorbeeld) worden die
lichamelijke reacties als nor-
Onrustig slapen voor de eerste
werkdag na de vakantie. Bij te
rugkeer overvallen worden door
gevoelens van leegte en gemis,
melancholie en beklemming.
Last hebben van opstartproble
men en concentratiemoeilijkhe
den: grote kans dat het hier gaat
om de post-vakantieblues. Een
bekend maar meestal kortdu
rend fenomeen voor veel terugge
keerde vakantiegangers. „Het
zijn gezonde en normale reac
ties. Tenzij ze ontaarden.
door Patricia van der Zalm
UTRECHT - De rosé smaakt
thuis ineens minder, de zee is
grijs in plaats van blauw. Boe
ken en tijdschriften maken
plaats voor stapels vervelende
post. En morgen of overmorgen
moet je weer vergaderen met je
fijne collega's. Je moet weer kun
nen meepraten over het nieuws,
de tv en de laatste films: het
keurslijfgevoel. Leuk is anders,
vinden veel vakantiegangers.
De blues-na-de-vakantie is ver
moedelijk dezelfde blues die
ook tijdens de rest van het jaar
bij tijd en wijle de kop op kan
steken. Alleen is zij nu geconcen
treerder en is de oorzaak van de
ze toestand van onbehagen mak
maal beschouwd. Men staat er
niet bij stil. Probleem bij de pa
niekaanval is dat er sprake is
van vals alarm: het lichaam
kelijk aan te wijzen: het zorgelo
ze, relaxte en vrije leventje is
voorlopig voorbij, het heilige
moeten begint weer.
„Het belang van contrasten in
het leven moet echter ni et onder
schat worden", zegt psychologe
Aly van Geleuken, hoofd van
het Nationaal Fonds Geestelijke
Volksgezondheid-Depressiecen-
trum in Utrecht. „Als alles in
het leven even leuk was, dan
zou er weinig aan zijn. Contrast
is nodig om nare en leuke din
gen van elkaar te kunnen onder
scheiden. En om echt van de va
kantie te kunnen genieten."
De post-vakantieblues - die al
bij het naderen van de terug
keer naar huis kan beginnen - is
volgens Van Geleuken dus niet
alleen maar lastig en ontmoedi
gend. „Het is juist ook een nor
male en gezonde reactie op het
feit dat de vakantie geslaagd
was, maar nu helaas voorbij is,
Of op het feit dat het nog lang
duurt voor de volgende vakan
tie. En dat hoeft niets te maken
te hebben met de vraag of men
sen het in hun baan of dagelijks
leven naar de zin hebben. Al
maakt plezier in je werk terug
keren na de vakantie natuurlijk
wel gemakkelijker."
Een tamelijk onschuldige stem
ming, zo te horen. Toch kan zij
gaat tekeer, maar de aanleiding
ontbreekt. Op het moment dat
de hersenen dat registreren, be
gint de paniekaanval pas goed.
ontaarden, zegt Van Geleuken.
Bij mensen die van nature een
sombere inborst hebben of kam
pen met depressieve gevoelens,
kan zo'n ritmeverstoring - want
dat is vakantie - ervoor zorgen
dat hun gesteldheid verergert.
Weekeinden
„Als mensen al depressief zijn,
dan raken zij door een vakantie,
ver van hun vertrouwde omge
ving, vaak nog verder van huis.
Hoe korter je vakantie, des te
minder last je waarschijnlijk
hebt van de vakantieblues. Je
bent dan niet zo los uit je norma
le ritme en kunt het ook weer
sneller oppakken. Qua ontspan
ning en het snel weer in je ritme
komen, hebben een paar lange
weekeinden weg per jaar meer
effect dan vier weken aaneenge
sloten weg zijn." Een bijkomend
voordeel is dat je dan ook nog
veel vakantiedagen tegoed hebt.
Het eind van de vakantie is voor
psychiater Joost a Campo, werk
zaam in een GGZ-instelling in
Heerlen, juist iets om naar uit te
zien. Hij gaat na de vakantie
fluitend naar zijn werk en heeft
nergens last van. „Ik ben juist to
taal opgeleefd toen ik vorige
week uit Toscane terugkwam.
Ik was zo ontzettend blij dat ik
weer op mijn zinvolle bestem
Het slachtoffer denkt: 'Ik krijg
hartkloppingen, ik tril en ik
zweet terwijl er niks aan de
hand is.' Menigeen vreest vervol
gens dat hij doodgaat of een
hartaanval krijgt.
Of gek wordt, want de acties die
het lichaam onderneemt, gaan
vaak ook gepaard met gevoelens
van onwerkelijkheid. Meulen-
beek: „Geregeld hoor je: het is
net of ik er niet echt bij was, of
ik naar een film zat te kijken."
Een paniekaanval is voor velen
zo'n afschuwelijke ervaring dat
vrijwel onvermijdelijk de angst
voor een volgende op de loer
gaat liggen, de angst voor de
angst. Menigeen probeert vervol
gens de situatie te vermijden,
waarin de paniekaanval zich
voordeed. Iemand die een eerste
aanval kreeg in de trein, zal ver
volgens de trein gaan mijden.
„Er kan dan een sneeuwbalef
fect ontstaan. Door situaties te
vermijden, bekrachtig je in feite
de angst. Je geeft, zeg maar, de
angst gelijk, die vervolgens
steeds groter wordt waardoor je
steeds meer situaties gaat ver
mijden", aldus Meulenbeek. Er
is dan inmiddels sprake van ago-
rafobie. Die term wordt in het
Nederlands wat misleidend ver
taald met plein vrees, maar komt
ruwweg neer op een angst voor
een bepaalde plaats of situatie,
bijvoorbeeld een drukke openba
re ruimte waaruit een snelle ont
vluchting onmogelijk is en/of
waar geen hulp voorhanden is.
Dat kan van kwaad tot erger
gaan en er toe leiden dat men
sen hun huis niet meer uit dur
ven.
Depressies
Geregeld komt het dan ook voor
dat mensen met een ernstige pa
niekstoornis hun baan of part
ner kwijtraken, en ook kunnen
andere psychische stoornissen,
zoals depressies er het gevolg
van zijn. Volgens het Trim
bos-instituut bedraagt de maat
schappelijke schade als gevolg
van paniekstoornissen (zoals
ziekteverzuim en medicijnge
bruik) jaarlijks 1,9 miljard euro.
GPD
www.cursusgeenpaniek.nl
ming was en uit de ongestructu
reerde gekte van het vakantie-
vieren. Maar waarschijnlijk ben
ik een van de uitzonderingen."
A Campo heeft twee weken vrij
genomen; een week bracht hij
thuis door en een week in Italië.
„Als mijn vrouw niets zou plan
nen, dan zou ik bijna nooit de
deur uitkomen."
Onderzoek naar het fenomeen
post-vakantieblues is bij zijn we
ten niet gedaan. „De psychiatrie
is daar ook niet de juiste plaats
voor. Daar kom je pas terecht
als er langdurig iets aan de
hand is. En voor je aan de beurt
bent, is de post-vakantiedip al
lang weer over."
Invulling
Het is in zijn ogen bovendien
een overzichtelijk probleempje.
„De blues, ach. Die kun je de
rest van het jaar ook wel eens
hebben. Die ligt dicht bij het
normale leven. Wat ik wèl droe
vig vind, zijn mensen die van va
kantie naar vakantie leven. Dat
hoor ik wel eens om me heen.
Dan heb je echt de verkeerde
baan, dan klopt er structureel
iets niet. In plaats van je voort
te slepen naar de volgende reis,
kun je dan beter proberen om
meer invulling te geven aan je
dagelijks leven." GPD
CADEAUTJE - Prinses Wilhel-
mina heeft te kennen gegeven
haar 75e verjaardag in alle
rust te willen vieren op paleis
Het Loo. Enkele inwoners van
Apeldoorn willen de gelegen
heid echter niet helemaal onge
merkt voorbij laten gaan en
hebben alle Apeldoornse gezin
nen opgeroepen om de prinses
per brief of ansichtkaart toch
een gelukwens te sturen.
WATER - De watervoorzie
ning van Zeeuws-Vlaanderen
is flink verbeterd. Dit is be
werkstelligd door de waterlei
dingmaatschappij Zeeuws-
Vlaanderen die haar buizen
stelsel heeft aangesloten op1
dat van de Waterclienst te;
Gent. Deze zekerheid van wa
ter heeft wel een prijskaartje;;
water van de zuiderburen is
aanmerkelijk duurder dan dat'
van de maatschappij Zeeuws-i
Vlaanderen.
GEEN RECORD - Fanny Blan
kers-Koen stootte bij atletiek' 'i
wedstrijden in Rhenen de ko
gel naar 12,52 meter. Dat was1
goed geweest voor een nieuw?
Nederlands record, ware het
niet dat de organisatie Blan-:
kers vanuit de niet-offieiele
ring had laten gooien. Daar-
door ging het feestje niet door. j
door Marieke van Schie
Hijgend en puffend van
woede en ademnood zit
Cas tegen over mij. „Zo hoeft
het van mij niet meer. Ik
weet ook niet of ik die pillen
nog wil." Cas is 75 jaar. Bij
de inrichting van de praktijk
kwam hij ooit binnen lopen
en hielp me een handje. „Zeg
maar Cas, dat is makkelij
ker", zei hij.
Cas werkte bij de onderhouds
dienst van de woningbouw,
kluste bij ouderen wat bij in
de avonduren. Hij had een
vrouw en een dochter. Tussen
hen werd niet veel gezegd.
Hij voor de tv, de wouwen in
de keuken waar zij hun ver
haal hielden. Zo kon het ge
beuren, dat hij ooit thuis
kwam en zijn huis leeg vond.
Vrouw en dochter bleken ver
trokken. De kloof was te diep
geworden. Hij was verbijs
terd, gegriefd en alleen. Na
de eerste shock leek hij te be
rusten. Hij verhuisde naar
een kleinere woning. Vissen
.gaf troost. Ook dan hoefde hij
niet te praten, dat kwam
mooi uit. Zijn lichaam laat
hem nu in de steek. Hart en
longen kunnen de stress niet
meer aan.
„Cas, dat is wat kort door de
bocht", antwoord ik op zijn
noodkreet. „Waar heb je het
meeste last van?" Zijn ant
woord: „Dat ik mijn kleinkin
deren nooit zie. Ik heb ge
hoord dat zij drie en vijf zijn.
.Ik heb mijn dochter nooit iets
misdaan. Waarom laat ze me
barsten?" Hij voelt dat het
einde nadert, dan komen on
verwerkte grieven en verdriet
boven. Ik ken alleen zijn kant
van het verhaal, zijn vrouw
en dochter heb ik er nooit
over gesproken, Zij zijn niet
in mijn praktijk.
Cas is ten einde raad. „Zet je
gedachten eens op papier, dat
wil nog wel eens helpen.
Maar stuur die brief niet weg.
Lees hem eerst een paar keer
over, voor je dat besluit. Laat
-hem even liggen." Toch met
pillen en dit voornemen gaat
hij de deur uit. In diezelfde
week belt hij dat hij niet meer
langs kan komen. Zijn auto is
aangereden.
Vrijdag vraagt hij een visite.
Als ik aanbel krijg ik geen ge
hoor. Hij kan geen tweehon
derd meter meer lopen, door
zijn kortademigheid. Waar
kan hij zijn? Dan komt hij
aangelopen, voetje voor voet
je, met een lege magnetron
schaal in de hand. „Even weg
gooien, dok", zegt hij. „Stinkt
zo in huis." Samen gaan wij
terug naar boven. Somber
huis, bosje kunstbloemen op
tafel. Donkerbruin eiken, en
leren bankstel. Echt een man
nenhuis. De pillen liggen
naast zijn stoel. „Het gaat
niet meer, ik wil naar een ver
zorgingshuis", zegt Cas. Dat
is makkelijker gezegd dan ge
daan. Ik vertel hoe ik dat kan
doen: het CIZ inschakelen
voor een spoedprocedure, een
formulier met vijf kantjes in
vullen. Zij moeten hem bezoe
ken en indiceren, en dan
wachten op een plek waar
een kamer vrij komt. Het is
urgent, dat is duidelijk. Geen
eten in huis, een lege fruit
schaal. En het is vrijdag drie
uur. „Wie zorgt er voor je
boodschappen?", vraag ik.
„Niemand", zegt hij. „En
mijn auto doet het niet
meer." In afwachting van het
verzorgingshuis schakel ik
ook de thuiszorg in, en vind
een vrijwilliger om met een
tas boodschappen voor het
weekend langs te gaan.
Dinsdag gaat de verpleegkun
dige langs en krijgt geen ge
hoor. Wij waarschuwen de po
litie. Eenmaal in huis geen
Cas, wel de brief aan zijn
vrouw en dochter. Hij blijkt
in het ziekenhuis te liggen,
voorlopig even een oplossing.
Opgenomen met ernstige be
nauwdheid. Nu op zoek naar
een plek om hem uit zijn isole
ment te verlossen.
Marieke van Schie is huisarts
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax: (0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax:(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tol 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 19,95 n.v.t
per kwartaal: 58,00 60,25
per jaar: €222.50 226,50
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice,
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgevoetd
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volgens
de Regelen voor het Advertentiewezen
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax: (0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend goed
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: www.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen In een
(abonnementen)admimstratie en om u te (laten) informeren
ducten van do titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteer
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC, I®-
ce. Postbus 314460 AA Goes.
Behoort tot WeGeNeR
maandag 29 augustus 2005
Veel mensen hebben last van post-vakantieblues.
BALTIMORE - Behandelrichtlijnen opgesteld op basi
van wetenschappelijk onderzoek zijn vaak niet geschil
om toegepast te worden bij ouderen. Dit omdat ouder?
vaak lijden aan meer ziektes tegelijk en, bij het strikt op
volgen van de behandelrichtlijnen, zoveel medicijnen toe
gediend zouden moeten krijgen dat hierdoor gezondheids,
problemen ontstaan.
Dit constateert C. Boyd (Johns Hopkins University,
more) in het medisch tijdschrift Jama. GPD
DALLAS - Een sluimerende infectie met het aidsviru
hiv is mogelijk uit te roeien met valproïnezuur, een mediiö
cijn tegen epilepsie. Valproïnezuur maakt de virusdeel Js
tjes die zich in witte bloedcellen hebben verstopt toegan- Ir
kelijk voor medicijnen die het virus kunnen vernietigen.
Dit constateert G. Lehrman (University of Texas, Dallas) Ib
in het medisch tijdschrift The Lancet op grond bij
proefpersonen met een sluimerende hiv-infectie. Doordedsi
ze behandeling hoeft een hiv-besmetting wellicht niet lan
ger een levenslange aandoening te blijven. GPD
GRENOBLE - Bestraling als aanvulling op een operatie f
bij prostaatkanker blijkt de kans op terugkeer van de tu
mor met ongeveer eenderde te verkleinen. Dit meldt M: is
Bolla (Centre Hospitalier Universitaire, Grenoble) in
medisch tijdschrift The Lancet op grond van onderzoek
onder ruim duizend patiënten. GPD
AMSTERDAM - Niertumoren die kleiner zijn dan vier'
centimeter in doorsnede, kunnen effectief vernietigd wot
den door de tumorcellen kapot te vriezen. Omdat dit ge
beurt via een kijkoperatie, is de ingreep relatief weinig bei
lastend voor de patiënt. Dit stelt J. de la Rosette van'
AMC in Amsterdam. GPD
LONDEN - Zowel roken als overgewicht draagt bij tot
een versnelde slijtage van de telomeren, de uiteinden van
de chromosomen, schrijft A. Valdes (St Thomas' Hospital,
Londen) in het medisch tijdschrift The Lancet op grond
van onderzoek onder 1122 vrouwen.
Telomeren werken als een soort van strippenkaart: alsz
'op' zijn, gaat de cel dood. Deze vinding verklaart een'
deel van snellere veroudering van het lichaam onder in:
vloed van roken en overgewicht, aldus Valdes. GPD
CONNECTICUT - Ruiken beperkt zich niet tot de neusalj
leen; ook de mond kan geuren waarnemen. De hersenen
vertalen de geur dan als een smaak.
Dit schrijft D. Small (Yale University School of Medicine
Connecticut) in het vakblad Neuron op grond van experi
menten waarbij vrijwilligers geuren kregen toegediend:
hun neus of mond. Afhankelijk van de plaats van toedie
ning, reageren andere hersendelen op de geur. GPD
foto Phil Nijhuis/GPD