pzc z n f
Het Zeeland Nazomerfestival en de
Rabobank: een inspirerende combinatie.
Zeeland Nazomerfestival insipreert jong en oud. Jong en oud inspi
reren de Rabobank om grenzen te verleggen en ambities te realiseren.
Het Zeeland Nazomerfestival en de Rabobank zijn partners. Samen
zorgen we voor een grenzeloos evenement in Zeeland.
Tip: bezoek het eens!
Kijk op www.nazomerfestival.nl.
Het is tijd voor de Rabobank.
5
Tijdvaarders op een
voorbijgaand vehikel
The Ferryman
woensdag 24 augustus 2005
foto's Lex de Meester
Galway (Ierland). Daar is The Fer
ryman de afgelopen tijd ook opge
voerd, evenals op het Boule
vard-festival in Den Bosch, in het
Belgische Sint-Truiden en tijdens
het festival Cultura Nova in Heer
len. Het Zeeland Nazomer Festival
vormt de afsluiting van een inten
sieve tournee van drie maanden.
Het heeft veel tijd en moeite ge
kost om de voorstelling te maken
tot wat zij nu is. Nadat de financi
ën waren geregeld, zijn de betrok
kenen bij elkaar gaan zitten: vader
en zoon De Nooijer, de Britse cho
reografe Liv Lorent, de Belgische
componist Stefaan Smagghe en de
Ierse auteur en acteur Donal O'Kel-
ly. „Aanvankelijk kwamen we er
niet uit", zegt Paul de Nooijer.
„We waren het er wel over eens
dat het iets met water moest wor
den."
Toen O'Kelly onverwacht afhaak
te, schoven de Zeeuwse filmma
kers het veermanidee naar voren.
„We hadden wat voorwerk ge
daan. Het stuk heette toen nog niet
The Ferryman, maar we wisten
wel dat het moest gaan over
Charon, over leven, liefde en dood.
Liv Lorent bleek een grote liefde
te hebben gehad aan de andere
kant van de oceaan, dus die zag
het onderwerp helemaal zitten."
De films, waarin behalve de drie
danseressen op het podium ook an
dere leden van het ballet van Lo
rent voorkomen, werden voor een
deel opgenomen in Stockton.
„Maar we hebben ook veel in onze
eigen studio in Middelburg ge
daan, met Nederlandse dansers.
Verder zijn er opnames geweest in
het zwembad van de sauna in Mid
delburg. Dat was maar net groot
genoeg."
Monteren
The Ferryman ging in juni op
Oerol in première. Paul en Menno
de Nooijer moesten alle zeilen bij
zetten om hun werk op tijd af te
krijgen en riepen daarvoor de hulp
in van de Australiër Alex Fischer.
De Nooijer: „We hadden drie
wijl de danseressen op het podium
juist op elkaar lijken, zoals Liv
Lorent wilde."
The Ferryman is op uiteenlopende
locaties opgevoerd, zoals in een ma
nege (Oerol), op het binnenterrein
van een appartementencomplex
(Gent) en bij een kerkhof (Stock
ton). „Ik denk dat het in Vlissin-
gen, in de oude plaatwerkerij op
het Scheldeterrein, het best tot
zijn recht komt", zegt De Nooijer.
„Ik was meteen weg van die plek,
ook van de manier waarop je die
bereikt: langs het water en niet in
een rechte lijn. Mijn verwachting
is dat de theatrale werking daar
het sterkst is."
Paul de Nooijer acht, gezien de po
sitieve reacties en de belangstel
ling van andere festivals, de kans
groot dat de voorstelling volgend
jaar ook elders zal worden opge
voerd. Hij is, uiteindelijk, voldaan
over wat The Ferryman - mis
schien wel de grootste productie
die vader en zoon De Nooijer heb
ben gemaakt - is geworden, tot
wat het is gegroeid. „Het is een
idee dat er vijf, zes jaar geleden ei
genlijk al was en dat nu werkelijk
heid is geworden. In die zin be
schouwen we dit als een hoogte
punt in onze loopbaan."
Rolf Bosboom
The Ferryman, 7 t/m 10 september, zwa
re plaatwerkerij op Scheldewerf in Vlis-
singen.
foto Lex de Meester
maanden om te monteren. We wis
ten dat het veel werk zou zijn,
maar het was nog meer dan ver
wacht. Je praat toch over zeven
keer vijftig minuten film. Dat is de
lengte van drie complete speel
films! Tussen Oerol en Gent heb
ben we nog drie weken gemon
teerd om de fouten eruit te halen."
Op Terschelling kwamen choreo
grafie, film en muziek voor het
eerst bij elkaar.
Dat was aanvankelijk geen onver
deeld genoegen. „Van de muziek
wisten we al dat het goed was. Met
de choreografie lag het moeilijker.
Hoewel we goed Engels spreken,
merk je dat taal heel subtiel is als
je duidelijk moet maken wat je pre
cies wil. Er ontstonden snel misver
standen. We moesten er ontzettend
tegenaan duwen om het te krijgen
zoals het was bedoeld."
De eerste opvoeringen tijdens
Oerol waren er om snel te verge
ten. „Het was in het begin geen
voorstelling. Daar hebben we echt
voor moeten knokken. Artistiek ge
zien is het naar mijn gevoel uitein
delijk wel goed gekomen, met de
verstandhouding tussen ons en de
choreografe niet meer."
Tijdens de voorbereidingen is The
Ferryman ingrijpend aangepast,
mede om budgettaire redenen,
waarbij alle partijen water bij de
wijn moesten doen. „Wij wilden
aanvankelijk negen danseressen
hebben, dat werden er later zes en
het zijn er uiteindelijk drie gewor
den. De voorstelling moest, von
den wij, over de vrouw in het alge
meen gaan, van alle leeftijden en
in alle maten. Dat wordt nu alleen
uit de videobeelden duidelijk, ter-
Bij de première, vorige
maand tijdens het Inter
nationaal Straattheaterfesti
val in Gent, was het een
machtig gezicht. Het enorme
gevaarte, met vijftig trappen
de zangers en dertien lucht
fietsende muzikanten, wurm
de zich met moeite door de
krappe stadse straten rich
ting Sint-Baafsdorp, het
plein waar de daadwerke
lijke voorstelling plaatsvond.
De tergend trage rit erheen
en het voertuig zelf trokken
echter minstens zoveel be
kijks.
Tijdens het Zeeland Nazo
mer Festival komt hetzelfde
mobiel de Balans in Middel
burg oprijden, als opening
van het negendaagse pro
gramma van het festivalhart,
het Abdijplein. Door de roya
le afmetingen ervan is het
plein zelf onbereikbaar voor
de fietsers. Daarom wordt de
muziektheaterproductie Tijd
vaarders, die inmiddels ook
te zien was op theaterfestival
Boulevard in Den Bosch en
in het Belgische Sint-Trui
den, voor de deur opgevoerd.
Tijdvaarders is op een onge
bruikelijke manier tot stand
gekomen. Normaal gespro
ken begint een productie met
een idee, waarna de vormge
ving wordt uitgewerkt. In dit
geval was er eerst een vorm
element, het fietskunstwerk,
waaraan de makers van de
voorstelling een nieuwe in
houd hebben gegeven.
Monnik
Het gevaarte is in 2003 ont
staan tijdens de voorberei
ding op de Brabantse Dag, de
jaarlijkse cultuurhistorische
manifestatie eind augustus
in Heeze. Voor de optocht
worden wagens gemaakt,
waarbij de bouwers in de
loop der tijd steeds meer zijn
gaan samenwerken met kun
stenaars. De culturele folklo
re heeft daardoor ook een ar
tistieke lading gekregen.
Beeldend kunstenaar Miesjel
van Gerwen bedacht destijds
een fietsend kunstwerk, dat
de strijd tussen goed en
kwaad verbeeldt. Hij baseer
de zich daarbij op een afbeel
ding in het veertiende-eeuw-
se boek Pèlerinage de vie hu-
maine van de cisterciënzer
monnik Guillaume de Digut-
leville.
Van Gerwen en zijn wagen-
bouwgroep maakten een gi
gantisch chassis waaraan vijf
tig eenwielige fietsen zijn be
vestigd. Door gelijk te trap
pen zorgen de berijders voor
voortbeweging. In het mid
den zijn, op enkele meters
hoogte, frames gemonteerd,
maar ontbreken wielen en
aandrijfsysteem. Dat zijn de
plaatsen voor de leden van
het orkest.
Het fietskunstwerk was te
mooi om er niet méér mee te
doen. Daarom is het de basis
geworden voor een 'opera in
het voorbijgaan', waarbij de
oorspronkelijke historische
lading is losgelaten. Compo
nist Gerard Beljon schreef de
muziek. Die wordt uitge
voerd door orkest De Volhar
ding en een vijftigkoppig
koor met drie solisten, dat
speciaal voor Tijdvaarders is
samengesteld. Dirigent is
Ruud van Eeten.
Regisseur Rinus Knobel
heeft het libretto samenge
steld, waarbij hij gebruik
maakte van teksten uit
Troost de hysterische robot
(1989) van Lucebert. Het is
taal waaraan je je kunt la
ven, met regels zoals:
zingen wij voor verkoren
oren het nog ongehoorde,
voor verloren oren, vermink
te zinnen, geschonden woor
den,
woorden die het zingen haast
verhinderen,
gedachten zwaar, die de stem
verminderen,
maar gebrul aanblazen tot la
waai van de eindtijd waarop
men wacht
Het koor vertegenwoordigt
in deze opera buffa vijftig rei
zigers in de tijd, die een treu
rige klaagzang aanheffen.
Hun pad wordt gekruist door
vreemd volk, zoals de Gekke
Heks en een tovenaar op een
driewieler. Het wordt een
ontmoeting met, uiteindelijk,
een louterend effect.
Het is een intrigerende voor
stelling, ook voor wie niet
van opera houdt. Die kan
zich zonder moeite drie kwar
tier vergapen aan het voorbij
gaande vehikel.
Rolf Bosboom
Tijdvaarders, vrijdag 2 septem
ber om 20.00 uur op de Balans in
Middelburg.
