Heggen kleden Walcheren aan
De lammetjes zeggen de boerderij vaarwel
Zeeuwen zijn
verzot op
komijnekaas
21
Gebied wordt
weer groener
dinsdag 16 augustus 2005
Kaasboerderij De Stolpe, Nieu-
werkerk.
foto's Marijke Folkertsma
ter te verwerken melk. In de be
reidingsruimte wordt behalve
kaas ook melk, karnemelk, vla
en boter gemaakt en bewaard.
„Hopjes-, chocolade-, vanille-
en frambozenvla", somt De
Reus op. Het eigen aanbod
wordt uitgebreid met jam van
boerderij De Stelle uit Ouwer-
kerk en mosterd van de Zierik-
zeese mosterdmakerij d'Hooge
Molen. Zelf levert De Reus, op
bestelling, bovendien nog vlees
pakketten van hun in natuurge
bied rondlopende runderen.
Onder al dat lekkers geldt de
knoflookkaas, met name bij
Duitsers, als favoriet. Zeeuwen
zijn verzot op komijnekaas. On
der de klanten die De Stolpe op
Schouwen-Duiveland heeft, zijn
er veel die bij wijze van 'vast
loopje' langskomen. Dat wordt
meteen bewezen door Cobie
Dekker uit Nieuw-Haamstede,
waarmee De Reus het laatste
nieuws over de boerenzwaluws
op het erf uitwisselt. Wekelijks
stopt ze bij De Stolpe voor haar
stukje kaas, onderweg van haar
huis naar de golfbaan in Bruinis-
se. Waarbij ze er altijd voor
zorgt goed op tijd te zijn, knip
oogt ze steels. „Want mevrouw
De Reus die kan zo lekker klet
sen."
Esme Soesman
Kaasboerderij De Stolpe aan de
Stolpweg 9 in Nieuwerkerk is
geopend van maandag tot en
met zaterdag tussen 8.30 en
17.30 uur. Kaasproeverij wordt
iedere donderdag en zaterdag
gehouden vanaf 14.00 uur.
Dit is de eerste aflevering van
een korte serie over boodschap
pen doen bij de boer.
Knoflookkaas is een absolu
te topper. Maar ook voor
de altijd vriendelijke ontvangst
komt menig klant terug. Lang
voor het woord plattelandsver
nieuwing ingeburgerd raakte,
zetten Rien en Nelly de Reus uit
Nieuwerkerk de staldeuren van
hun kaasboerderij De Stolpe al
wagenwijd open. En zo ontwik
kelde het gemengd bedrijf aan
de Stolpweg zich in veertig jaar
tijd tot zuivel- (en vlees)boerde-
rij waar dagelijks - behalve zon
dag - verse waar over de toon
bank gaat.
Dat alleen al is een aantrekke
lijk punt, bevestigt Rien de
Reus. „Ik sta nu vla te draaien
van melk die vanmorgen nog in
de koe zat." Koeien die passan
ten in de wei kunnen zien lopen,
terwijl hen ondertussen dankzij
openstaande deuren een blik in
de koeienstal wordt gegund.
„Het lijkt arrogant en zo bedoel
ik het niet, maar ik heb altijd ge
zegd: je moet je bedrijf openstel
len. Tijd nemen voor mensen, in
vesteren in mensen. Dat krijg je
ooit ook terug."
Nou kost het het echtpaar - dat
samen met zoon André een maat
schap vormt - totaal geen moei
te om hun erf voor iedereen
open te stellen. Wandelaars die
de staatsbosbeheerroute hebben
gelopen die op het erf begint,
krijgen steevast een glaasje kar
nemelk toegeschoven. Mensen
die meer over het bedrijf willen
weten, worden met een video
band en een vriendelijk woord
richting bezoekerskamer gediri
geerd. Niets zo leuk ook als een
praatje maken met bezoekers,
bewijzen Rien en Nelly de Reus.
„Ik vind mensen gewoon boei
end", verklaart Rien zijn nog al
tijd voortdurende enthousiasme
voor De Stolpe. Na veertig jaar
is hij nog altijd niet afgestompt.
Vier decennia geleden begon het
echtpaar De Reus een gemengd
bedrijf, maar om het hoofd -
met een gezin van vijf kinderen
- boven water te kunnen hou
den, werd de boerderij verder
ontwikkeld. Eenentwintig jaar
geleden kwam het kaasmaken
erbij, aanvankelijk nog klein
schalig.
Nu lokt picknickbank met para
sol mensen uitnodigend richting
boerderij winkel. Op zolder lig
gen schappen vol kazen te rij
pen. Alle soorten blanke kazen
en tien verschillende kruidenka
zen, in groot dan wel klein mo
del, maken deel uit van het as
sortiment. Iedere dag leveren de
vijfentwintig melkkoeien van
De Reus vijf- tot zeshonderd li-
Rien en Nelly de Reus.
Bij W.olphaartsdijk zijn enkele jaren geleden al heggen aangeplant. foto's Willem Mieras
In onvervalste streektaal
heet het D'Aegen: Het
plan van stichtingen Het
Zeeuwse Landschap en
Landschapsbeheer Zeeland
om het noordelijk deel van
Walcheren weer te 'vergroe-
nen'. Dat gebeurt door het
afsluiten van contracten
met grondeigenaren, vooral
boeren, voor het aanplanten
en onderhouden van land
schapselementen.
Door terugkeer van heggen,
geriefhoutbosjes en poelen
kan Walcheren de oude bena
ming Tuin van Zeeland terug
krijgen. Dat idee ligt ten grond
slag aan het plan D'Aegen van
Het Zeeuwse Landschap (HZL)
en Landschapsbeheer Zeeland
(SLZ). De voorbereidingen na
men nogal wat tijd in beslag,
maar komend najaar kan er
echt geplant worden.
Charlotte Poppe, boerendochter
uit Poppendamme, is wat deftig
heet projectmedewerker voor
D'Aegen. Zelf ziet ze zich als be
middelaar tussen de twee stich
tingen en de beoogde deelne
mers in het noordelijk deel van
Walcheren. Door haar afkomst
en agrarische opleiding weet ze
wat er speelt in het boerenbe
drijf.
Vóór de inundatie (1944-1946)
en de daarop gevolgde ingrijpen
de herverkaveling, was het Wal-
cherse landschap kleinschalig
en onregelmatig verkaveld. Er
stonden veel meidoornheggen,
die samen met erfbeplantingen,
geriefhoutbosjes en landgoed-
bossen voor een karakteristiek,
groen beeld zorgden. Vandaar
de eretitel Tuin van Zeeland.
Dit kenmerkende landschap is
grotendeels verdwenen en dat
zal ook nooit meer weerkeren,
ook al omdat er recent nog eens
een ruilverkaveling overheen ge
gaan is. Met D'Aegen proberen
Heggenrand bij 's-Heer Arendskerke.
HZL en SLZ dan ook niet de his
torie na te bootsen. „Met het her
stel van kleine landschapsele
menten willen we het huidige
landschap opnieuw aankleden,
met respect voor hoe het vroe
ger was", zegt Poppe.
Gekozen is voor de kleiplaat-
gronden in het noorden, boven
de lijn Domburg-Seroosker-
ke-Veere. Als D'Aegen een suc
ces is, kan het uitgebreid wor
den richting Westkapelle en
rond Middelburg en Vlissingen.
Dat is echter toekomstmuziek.
Het midden van het eiland, het
Platte van Walcheren, blijft er
buiten; dat was in het verleden
ook zonder heggen.
Poppe legt .uit dat zoveel moge
lijk groepjes deelnemers ge
vormd worden. „Dan heb je
meer landschapselementen bij
elkaar en is de invloed op het
landschap duidelijker zicht
baar. Dit najaar beginnen we
met een aantal eerste groepen.
Dan gaat het om ongeveer veer
tig procent van wat we uiteinde
lijk willen verwezenlijken."
Landschapsbeheer Zeeland
voert gesprekken met de acht
tot negen deelnemers over con-
tract en beplantingsplan. Poppe
is blij dat de belangstelling om
mee te doen van meet af aan
goed was. „We zijn wel geïnte
resseerd in meer deelnemers,
vooral als ze in de buurt zitten
van mensen die al meedoen."
In drie jaar moeten er ongeveer
honderd landschapselementen
op particuliere gronden komen.
Het gaat om ongeveer tien kilo
meter heg, tien tot vijftien ge
riefhoutbosjes en evenveel poe
len. De nadruk ligt op de heg
gen, waarvoor vijftien streekei
gen soorten beschikbaar zijn,
waaronder sleedoorn, meidoorn,
koebraam, hondsroos, es en els.
Meidoorns komen niet in de
buurt van fruitboomgaarden,
met het oog op overbrengen van
bacterievuur.
Deelname is niet vrijblijvend.
Behalve het beschikbaar stellen
van grond, verplicht de eigenaar
zich ook voor het onderhoud te
zorgen. Daar staat dan wel een
jaarlijkse vergoeding tegenover.
Een contract wordt voor acht
jaar aangegaan, met een door
loop naar 25 jaar. Poppe: „We
hebben liever niet dat mensen
meedoen als ze het geen 25 jaar
willen volhouden."
Eén van de redenen waarom de
voorbereidingen langere tijd
duurden, is het beschikbare
geld. Voor de aanleg van de land
schapselementen is ongeveer
300.000 euro nodig en vervol
gens voor de vergoedingen nog
eens ruim 600.000 euro. Daar
voor wordt bij het nationale
Groenfonds een landschaps
fonds gevormd. Voor de formele
en financiële zaken wordt de
stichting D'Aegen opgericht.
Sponsoring
Er is steun van de gemeente
Veere en Het Zeeuwse Land
schap, die ieder 75.000 euro be
schikbaar stelden. Ook de pro
vincie kwam met dit bedrag
over de brug. De rest van het
geld moet uit sponsoring ko
men; mogelijk komt er ook een
regeling voor het adopteren van
elementen door particulieren.
Voor deelnemende boeren is het
een prima voorbeeld van het ver
lenen van 'groene diensten', een
nevenactiviteit naast het gewo
ne boerenbedrijf. Minister Veer
man van Landbouw en Natuur
propageert dat graag, maar
heeft daar (nog) geen vergoe
ding aan gekoppeld. Er moet
trouwens van de Europese Unie
goedkeuring voor de financiële
onderbouwing van het plan ko
men. Er mag namelijk geen spra
ke zijn van 'staatssteun'.
En wat gebeurt er na 25 jaar?
Charlotte Poppe wil zover niet
vooruit kijken. „Je weet niet
hoe de situatie dan is. Een aan
tal heggen zal misschien ver
dwijnen. We gaan ervan uit dat
het project dan wel verder ge
trokken kan worden."
Op basis van vrijwilligheid kun
nen deelnemers in het begin tus
sen heg en sloot akkerranden in
zaaien. De heg krijgt tijd om te
groeien en er is al iets Ideurigs
te zien. De Goese heggen die en
kele jaren geleden in de buurt
van Eindewege en Wolphaarts-
dijk zijn aangeplant, tonen hoe
mooi het kan worden.
De kinderboerderij aan
de Evertsenlaan in Ter-
neuzen is een drukbe
zochte plek. Even
brood brengen voor de
dieren, even eruit met
de kinderen, even een
ommetje maken. Ver
standelijk gehandicap
ten van de stichting Tra
gel verzorgen de dieren
en onderhouden de stal
len. In deze rubriek
wordt wekelijks bericht
over het wel en wee op
de Temeuzense kinder
boerderij.
De stroom toeschouwers
was enorm. Twee pasgebo
ren pauwenkuikens trokken de
voorbije week veel belangstel
lenden. Niet alleen omdat de
diertjes er schattig uitzien,
maar ook in de hoop dat ze nog
niet waren doodgepikt door op
de loer liggende eksters.
Beheerder Jan moest de belang
stellenden deels teleurstellen.
Eén van de kuikens, die zich al
meteen als de sterkste van de
twee liet gelden, huppelt nog al
tijd naast mevrouw De Pauw,
maar zijn zwakkere broertje is
in geen velden of wegen meer te
bekennen. Jan: „Ik heb het kui
kentje nog niet gevonden. Het
kan zijn dat eksters het diertje
hebben meegenomen, om het op
een stil plekje rustig op te kun
nen pikken."
Een aantal konijnen en cavia's
liep vorige week hetzelfde risi
co. Nu Nederland massaal op zo
mervakantie is, beleven name
lijk niet alleen de dierenasiels
hun jaarlijkse piek door de zo-
merdump van huisdieren. Ook
de kinderboerderij krijgt er op
dit moment vrijwel dagelijks
nieuwe kostgangers bij. „Maan
dag hebben we acht jonge ko
nijntjes geteld in de struiken.
We hebben er vier kunnen van
gen, de rest is spoorloos. Het
valt zeker niet uit te sluiten dat
de eksters met de andere dier
tjes aan de haal gaan. En woens
dag troffen we weer drie cavia's
en een konijn aan. Weet je, die
mensen maken ons daar echt
niet blij mee."
Veel konijnen- en caviabezitters
dumpen hun dieren in de ge
dachte dat de beheerders en
cliënten op de kinderboerderij
er wel goed voor zullen zorgen.
In feite is dat misbruik maken
van de dierenliefde van een an
der, om zo min of meer verlost
te raken van een schuldgevoel.
Da's een lastig punt voor de be
heerders. Zij proberen de ge
dumpte diertjes wel op te van
gen (die kunnen er immers ook
niets aan doen dat ze op de kin
derboerderij terechtkomen),
maar ze moeten continu alert
zijn op besmettelijke ziektes.
foto Peter Nicolai
Eén van de gedropte konijnen
moest daarom vorige week al
worden afgemaakt, om besmet
ting van de andere knagers te
voorkomen.
Een pauwtje minder, acht
knaagdieren erbij, het is een ko
men en gaan van dieren. Zo heb
ben zaterdag ook nog eens alle
lammetjes de boerderij verlaten.
„Ze zijn opgekocht door een
handelaar, de man die als vrien
dendienst altijd ezelhengsten be
schikbaar stelt voor onze ezelin
nen. Daarom hebben wij hem
nu de lammetjes gegund. Tot vo
rig jaar verkochten we de dieren
per stuk aan particulieren, maar
dat betekende een hoop gesleur.
Mensen die een lammetje reser
veerden, er twee maanden later
om zouden komen en vervolgens
opeens een ander dier wilden.
En Turkse mensen, die een
schaap wilden kopen voor een
rituele slacht. Dat laatste resul
teerde altijd in een dubbel ge
voel, maar je moet ook realis
tisch blijven: het gros van de
rammen gaat uiteindelijk toch
naar de slacht. De grote fokkers
hebben namelijk altijd hun ei
gen bloedlijnen."
Het vertrek van de lammetjes
betekent een verlichting voor de
beheerders. Jan: „En we bespa
ren zo geld, want die dieren moe
ten toch veel krachtvoer heb
ben. Bovendien worden de wei
des nu ontlast. We hebben de
lammetjes ook bewust een paar
weken eerder weggedaan dan
andere jaren. In september wil
len we twee weides 'door
zaaien', waardoor er nieuw,
krachtig gras kan groeien. Nog
los daarvan, het werd ook echt
tijd dat de lammetjes weggin
gen. We snappen dat we ze no
dig hebben om de bezoekers te
vermaken. Het is in de eerste
maanden ook best leuk, maar
nu zijn het 'gewone' schapen ge
worden. De lol is er af-, al zal de
boerderij best een tijdje 'leeg'
aandoen."
Raymond de Frel
