PZC
1 6 1
audiëntie bij
Natuur
Reis in 5 clicks
Actiemomentje
Met de trein apies kijken
zaterdag 23 juli 2005
Wil
De Vikingen deden het al ver voor de jaartelling: op een berg contact
zoeken met de goden. Midden in Fulufjallet Nationaal Park, één van
Europa's laatste wildernissen, ligt nog steeds een heuse offerplaats vol
geheimzinnige runen. Dit stuk Zweden, ruig en koud, is een toonbeeld
van natuurkrachten. Alsof je op audiëntie gaat bij Moeder Natuur.
noorwegén
Wildernis
beschermen
Fulufjallet is per vliegtuig via
'deNoorse hoofdstad Oslo beter
bereikbaar dan via de Zweedse
hoofdstad Stockholm. Vanaf de lucht
haven is het nog ruim drie uur met de
auto. Enkele touroperators (Oad Rei
zen en SNP) bieden reizen aan naar het
gebied, Buro Scandinavia gaat naar het
nabijgelegen Trysil. In het park zijn tallo
ze (lange afstands-)wandelingen moge-
ijk, die goed zijn aangegeven. Over-
j Dachten kan in schuilhutten (vooraf
hoeken noodzakelijk), in speciale Pan
Parks-accommodaties in het park of in
hotels in de omliggende dorpen.
Het ruim 40.000 hectare grote
Fulufjallet Nationaal Park is één van de
ïiitPAN-Parken, een initiatief van het
Wereld Natuur Fonds en Molecateri
Groep':'De bëcfoeling is om.de laatste -
grote wildernisgebieden van Europa te
beschermen en voor kleinschalig toeris
me open te stellen. Naast Fulufjallet
gaat het om Oulanka NP in Finland,
Bieszczady NP in Polen, Central Balkan
NP in Bulgarije en Retezat NP in Roeme
nië. De lokale bevolking is nauw betrok
ken bij de ontwikkeling, In een deel
van het Zweedse park is de invloed van
mensen inmiddels volledig uitgeban-
ren, inclusief de jacht en sneeuwscoo
ters. Zie ook www.panparks.org
Algemene informatie over Zweden:
tel 00800-30 80 30 80,
(.visit-sweden.com.
Fulufjallet is ruig en koud.
Even rusten en rondkijken.
Een sneeuwhoen gespot!
Door CORNO VAN DEN BERG
Welkom in Mörkret,
lacht onze gids.
Het is midder
nacht. In het
schijnsel van de sterren zijn nog
net twaalf huizen zichtbaar. Ze
vormen de ingang van het park
en het laatste stukje bewoonde
wereld. 'Het leven is hard hier;
Mörkret betekent dan ook duis
ternis in het Zweeds,' zegt de
gids. Omdat we hem hadden ge
vraagd om 'avontuur' duiken
we het bos in om vervolgens
een pittige heuvel te beklim
men. Het schijnsel van de zak
lamp toont de glibberige boom
stronken, de vele stenen en
vooral de modder. Het is twee
graden buiten. Na ruim een uur
ploeteren komt eindelijk trek
kershut Rösjöarnas in zicht. Als
we moe neerstrijken verzekert
de gids dat het uitzicht morgen
vroeg alle moeite meer dan
waard is.
Maar Moeder Natuur bepaalt
zelf wanneer ze haar schoon
heid laat zien. En dus regent het
als ik bij zonsopkomst wakker
word, waait het hard en ver
toont de lucht alle tinten grijs.
Ik stort me maar op het verras
sende ontbijt van blauwbessen-
soep, kaas, kaviaar en een soort
griesmeelpap. We zitten 900 me
ter hoog, precies op de boom
grens. Enkele zilverberken pro
beren te overleven, maar hoger
dan een meter worden ze niet.
Op de bodem ligt een tapijt van
kleurrijke mossen en korstmos
sen.
Het van de kerstbakjes bekende
rendiermos overheerst. Tot aan
de horizon zijn uitgestrekte vel
den zichtbaar. Deze natuurlijke
luchtkussens zijn een verade
ming voor de voeten, maar door
de regen spiegelglad. Her en der
schreeuwen kleine struiken
met hun kleurrijke bessen om
aandacht. Na uren soppen en
glijden breekt een waterig zon
netje door. En komen de eerste
dieren tevoorschijn. Na zo'n
tien kilometer staan naast het
pad vijf sneeuwhoenders bij een
struik. Alleen een zeer geoefend
oog kan ze van de achtergrond
onderscheiden. Maar ik zie ze.
Als de gids merkt dat er dieren-
spotters aanwezig zijn in de
groep, begint hij prompt te ver
tellen over het rijke dierenle
ven. 'De meeste toeristen willen
\<;V'
Op bezoek bij koning Albert
Al veertig jaar lang stelt het Belgische vorsten
huis het Koninklijk Paleis te Brussel in de zo
mer open voor het publiek. Het paleis opende
gisteren haar deuren en is nog toegankelijk
tot 18 september. Het publiek mag een aantal
gangen en zalen met kunst en meubilair be
kijken. Geopend dinsdag tot en met zondag
van 10.30-16.30 uur, tel. 0032-2-474 13 13,
www.brusselsinternational.be. De site
www.monarchie.be biedt een virtuele rondlei
ding door het paleis, naast veel informatie
over de Belgische koninklijke familie.
Live muziek in Efteling
Attractiepark Efteling in Kaatheuvel is weer
begonnen met de Zeven Mijls Zomer. Tot en
met 28 augustus is het park dan tot 21.00 uur
open, op zaterdag zelfs tot 24.00 uur. Op za
terdagen is er ook telkens een thema-avond
vol live muziek (Levenslied, Terug naar '80,
Musical, enz.). Andere extra activiteiten staan
in het teken van Hans Christian Andersen, de
Deense sprookjesschrijver die 200 jaar gele
den werd geboren. In het Efteling Theater is
vijf keer per dag een gratis toegankelijke
show te zien, en in augustus begint een LE-
GO-tentoonstelling in het Fata Morganapa-
leis. Meer informatie: tel. 0900-0161,
www.eftelinq.com.
De zon komt op, maar de lucht vertoont nog alle tinten grijs.
bruine beren zien, maar beren
mensen bever niet. Dus moeten
de meeste toeristen het doen
met elanden, die zijn net zo
nieuwsgierig als wij. Ze kunnen
je tien minuten lang stoïcijns
aankijken. En over elanden
struikel je hier bijna.'
Maar als we de volgende dag ver
se pootafdrukken van een beer
zien hopen we toch op een ont
moeting. En ook weer niet,
want het is jachttijd. Jaarlijks
worden enkele tientallen beren
afgeschoten in Zweden, en een
paar dagen geleden is hier nog
een jager aangevallen. We lo
pen door het deel waar niet ge
jaagd mag worden. Maar ja, een
beer weet dat natuurlijk niet.
Daarnaast ben ik enigszins ver
ward door de verschillende ver
halen over watje moet doen als
je er één tegenkomt; je dood
houden gaat niet zo goed samen
met hard schreeuwen en sprin
gen om het beest te imponeren.
Het landschap naar offerplaats
Alterringen is monotoon: rot
sen. Bij enkele meertjes zie je al
gen en wat struiken; verder
niets. Zelfs geen toeristen. Maar
het smalle pad de berg af is een
uitdaging. Klimmend en klaute
rend over plateaus met loslig
gende stenen, metersbrede be
ken en half vermolmde boom
stammen toont het park zich in
al haar facetten. Oude dennen
bomen, die piepen bij elk zucht
je wind, verdrinken bijna in de
rijke onderbegroeiing. Berken-
bossen, die in het voorjaar gif
groen en in de herfst knalgeel
kleuren, gaan nauwelijks merk
baar over in een donker oerbos.
En overal hoor of zie je het wa-
Fot'o's WEGENER
ter, soms tot aan de enkels toe.
'Dat verraderlijke water," bromt
mijn gids. Hij doelt op de grote
storm in 1997, toen in twaalf
uur tijd liefst veertig centimeter
regen viel. Het zorgde voor een
aardverschuiving die nog steeds
als een gapende wond het land
schap doorsnijdt. Overal zijn de
gevolgen zichtbaar. Het pad
naar Göljan begint met een ha
chelijke ldim door de immense
krater in de rotsen, om bij de uit
loop van de rivier in een totale
ravage terecht te komen. Hon
derden vernielde bomen liggen
her en der opgestapeld als luci
ferhoutjes. 'We spreken hier nu
met nog meer respect over de
natuur,' legt mijn gids uit.
Ik ken het gevoel. Hoe ik ook
speur naar dieren, het resultaat
blijft mager. De elanden sprin
gen 's avonds en masse voor de
auto, maar overdag houden ze
zich schuil. Schijnbaar heb ik
een ontmoeting, na in totaal 58
kilometer wandelen in vier da
gen, niet verdiend. Wel is het
weer volledig opgeknapt en
loop ik de laatste dag zelfs in de
zon. Is het de hand van Moeder
Natuur of gewoon geluk?
Fietsers slapen gratis
De Duitse fietsersbond ADFC geeft een zoge
heten 'Dachgeber-Verzeichnis' uit, een lijst
met drieduizend adressen met gratis slaapge
legenheden voor fietstoeristen, en soms ook
wandelaars. De accommodaties zijn vaak erg
sober, en als het om kampeerplaatsen gaat is
dat meestal een stukje tuin. Meer informatie:
ADFC, Postfach 107747, 28077 Bremen, Duits
land, tel. 0049-421346290, www.adfc.de.
Teleföonumraer Alfsee
In de bijlage Reizen van vorige week stond in
het artikel Grenzen over met de ldds een fax
nummer van camping Alfsee vermeld. Het te
lefoonnummer is 0049-54 64 92 12.
Ziek en op vakantie
Een dialysecentrum aan zee, een drempel-
vrije bungalow of verpleegkundige zorg in
het hotel. Voor mensen met een ziekte of be
perking zijn er verschillende organisaties die
een handje helpen om de drempel naar een
zorgeloze vakantie te verlagen. Ook patiën
tenverenigingen zijn actief in het uitzoeken
van geschikte locaties, met schone lucht voor
astma-patiënten bijvoorbeeld, of goede weers
omstandigheden voor mensen met reuma.
Vooral het aanbod reizen voor verstandelijk
gehandicapten is groot, van een dagje weg
met de Zonnebloem tot een kindervakantie
in Drenthe. Op de site van de branchevereni
ging aangepaste vakanties staat een overzicht
van organisaties die het speciale keurmerk
van de vereniging dragen. Daar vindt u ook
links.
Overzicht: www.nbav.nl/leden.htm: dialysepa
tiënten: www.vakantie-en-dialvse.nl:
www.zonnebloem.nl onder 'activiteiten';
www.reuma-
fonds.nl/voorzieninqen/reisbureau en
www.zorqvakantieplan.nl.
In de stad liep ik achter twee meisjes
van een jaar of achttien. Aan de
kleur van hun armen en benen te
zien waren het kinderen van ouders
die uit een zonnig land kwamen. Ze had
den niet lukraak iets uit de kast gepalet
maar zich zorgvuldig aangekleed. Ha
ren, kleren, schoenen, alles ldopte.
Weetje.' hoorde ik de ene zeggen, 'ze
is gewoon ontzettend relaxed.'
Blijkbaar kende het andere meisje dege
ne waarover gesproken werd ook.
'Klopt, nooit een beetje boos of opge
wonden of zo,' bevestigde ze.
'Het nadeel is, als je met haar op vakan
tie bent blijft ze de hele dag ontzettend
relaxed.'
'Is dat een probleempje?'
'Berst niet, maar na twee, drie dagen
wordt het vreselijk saai. Dan wil je toch
even een actiemomentje.'
Br kon met haar meevoelen. De keuze
van een reisgenoot kan veel invloed heb
ben op de gevoelslengte van een vakan
tie. Soms vliegen de dagen voorbij,
soms slepen zij zich voort. Ooit ging ik
een week op reis met iemand die me
daarvoor erg geschikt leek - laat ik hem
Ordo noemen. Deze Ordo was gestructu
reerd en georganiseerd, in tegenstelling
Door DIRK MULDER
tot Slordi, waar ik een jaar eerder mee
weg was geweest en die me tot wan
hoop had gedreven. Vliegticket kwijt,
paspoort zoek, autosleutels verloren, de
ene kleine ramp na de andere.
Nee, dan Ordo. Dat was andere koek.
Nog geen drie minuten na vertrek had
hij al een huishoudportemonnee inge
ruimd die op een vaste plek bewaard
werd. De bergplaats was een geheim
vak in zijn rugzak, dat slechts bereikt
kon worden na het openen van diverse
flappen, ritsen en riempjes. En dat
moest ook allemaal weer dicht. Iedere
keer opnieuw. Doodmoe werd je ervan.
Verder bleken er allerlei andere vaste
reisprotocollen te bestaan waar ik niet
bekend mee was en wee je gebeente als
je er van afweek. Ordo hield de zaken
graag onder controle. Mij vond hij een
slons, mijn roekeloos gedrag was vra
gen om diefstal en moeilijkheden. De
toenemende ergernis explodeerde op
een parkeerplaats langs een rustige
weg. We pauzeerden om iets te drin
ken, er waren geen andere mensen en
vanwege de hoge ligging konden we het
verkeer al van verre zien aankomen. Or
do stond in een bosje te plassen, zijn
rugzak lag achterin de auto. Ik was uit
gestapt en deed mijn best om van het
uitzicht te genieten. Ritselend kwam Or
do uit de struiken tevoorschijn. Hij zag
mij staan, zijn mond viel open en toen
steeg een grote verontwaardiging als
een gasbel in hem op. Hoe haalde ik het
in mijn domme hoofd om zijn rugzak
onbewaakt te laten? Was ik nu hele
maal gek geworden? De buit lag voor
het grijpen!
'Maar er is hier niemand!' wierp ik te
gen.
Daar ging het niet om, zei Ordo.
Uit pure machteloosheid heb ik hem
toen een klap gegeven. Hadden we toch
even een actiemomentje.
Dertig jaar Kwakoe
Deze zomer rijdt de Veluwsche
Stoomtrein Maatschappij weer
van Apeldoorn naar Dieren, tot
en met 26 augustus op werkda
gen twee keer per dag. Nieuwe
arrangementen zijn combina
ties van treinritten en bezoe
ken aan familiepark Koningin
Julianatoren, het Nederlands Po
litiemuseum of papierfabriek
De Middelste Molen. Het was al
langer mogelijk in Zutphen een
boottocht over de IJssel te ma
ken, de Apenheul (foto) te be
zoeken of een kijkje te nemen
in het TV Toysmuseum. Meer in
formatie: tel. 055-506 19 89,
www.stoomtrein.orq.
Dertig jaar al bestaat het Kwakoe-festival, het multiculturele eve
nement in Amsterdam dat al lang niet meer alleen Surinamers
aanspreekt, maar een heel breed publiek. Vorige week begon
het, en nog tot en met 21 augustus is er van alles te beleven in
het Bijlmerpark, met de nadruk op theater, muziek, de Miss Kwa-
koe-verkiezing en American football.
Meer informatie: tel. 020-416 08 93, www.kwakoe.nl.
Magie in Drievliet
Illusionist Christian Farla treedt tot en met 14 augustus twee
keer per dag op in het Haagse familiepark Drievliet. Dit weekein
de, 23 en 24 juli, is er in Drievliet een speciaal Magie Weekend.
Op diverse locaties in het park demonstreren goochelaars, illusio
nisten en magische clowns hun beste trucs. Familiepark Drie
vliet is dagelijks open van 10.00-18.00 uur, entree 15,50 euro.
Meer informatie: tel: 070-399 93 05, www.drievliet.nl.
Sprekende planten
In de Amsterdamse Hortus is nog tot en met 11 september de ten
toonstelling 'Sprekende planten' te zien. Planten met een bijzon
dere symbolische, mythische of religieuze waarde staan centraal.
Vanaf eind juli bloeit bovendien 's avonds de grootste waterlelie
ter wereld, de Victoria amazonica. De Hortus aan de Plantage
Middenlaan 2a is in juli en augustus dagelijks tot 21.00 uur open,
entree 6 euro. Elke vrijdagavond is er live muziek.
Meer informatie: tel. 020-625 90 21, www.dehortus.nl.
