Worstelen met het jampotdeksel
T-shirts verfrissen de vermoeide geest
Iruggeman plaatst oerkracht
arens centraal in Bewaerschole
»zc
17
zaterdag 16 juli 2005
^nrWnut Bareman
Opgezette tijden duiken ze op, de
resultaten van onderzoek naar ge
bruiksvriendelijke verpakkingsmidde
len, Meestal uitgevoerd met de enthou
siastemedewerking van de Algemene
Nederlandse Bond van Ouderen
|Anbo), die de uitkomst over het alge
meen blindelings voorspelt. Want de
irritaties zijn al jaren erg groot.
En helaas blijken de fabrikanten hard
leers, Ondanks veelvuldig herhaalde
seaarschuwingen houden ze nog
deeds veel te weinig rekening met
vooral de oudere klanten.
Pat blijkt overduidelijk uit de meest
Kcente consumententest, die nu eens
met door het NIPO werd uitgevoerd
jaar door de ouderenorganisatie zelf.
Vooral de potten met groenten van
Hak moeten het ontgelden. Volgens
an Anbo-woordvoerder is er in veel
pallen oerkracht voor nodig om die
te openen.
Tweede op de lijst zijn de blikjes met
[lipjes en ringetjes. Bij het openen daar-
p speelt de verminderende
oos-handcoördinatie de ouderen par-
Verpakkingen
ten. En verder wordt steen en been ge
slaagd over jampotten, verpakkingen
ran vleeswaren en kaas met niet te vin
den openingslipjes, moeilijk afdraaiba-
redoppen van frisdranken, doordruk-
strips met medicijnen, lipjes van kof
fiekopjes, verpakte koekjes bij de kof
fie in een restaurant, de cellofaanver-
pakkingen van pakjes thee en andere
grutterswaren en niet te vergeten de
takken vacuümverpakte koffie, die
moeilijk zonder morsen zijn te ope
nen. Trouwens, melkpakken zijn ook
Jeencrime. En de dop van de fl.es bleek-
rateris dan wel erg veilig als je kinde
ren in huis hebt rondlopen, maar dat
duwen en draaien zint ouderen aller
minst. Het wordt allemaal bevestigd
door ouderen in verzorgingshuis Bach-
Veel ouderen worstelen dagelijks met de schroefdop van de jampot en de folieverpakking van de vleeswaren en de kaas.
Het is hen een gruwel. foto Peter Nicolai
ten Dieke in Terneuzen en een mi
ni-enquête in een flatgebouw voor
ouderen aan de rand van de Temeu-
zense binnenstad. Die negentigjarige
dame uit het verzorgingshuis bijvoor-
beeld worstelt regelmatig met het dek
sel van jampotten en de vacuümver
pakte kaas en vleeswaren, die vriende
lijke verzorgsters haar bij de brood
maaltijd onder de neus schuiven.
Haar buurvrouw had het met een pot
je zure mosselen. Ze kreeg het met
geen mogelijkheid open. Een sterke,
toevallig passerende jongeheer zag
daar - inderdaad met oerkracht - wél
kans toe. -
-Een greep uit de reacties van andere
Terneuzense senioren. Een vierentach-
tigjarige man: „Ik gebruik vaak de ge
vaarlijkste gereedschappen om die ver
pakkingen te lijf te gaan. Een stanley-
mes bijvoorbeeld of een waterpomp
tang. Een schroevendraaier heb ik ook
wel eens in m'n handen gehad. Levens
bedreigend materiaal is het!" Een
vrouw op dezelfde etage van de oude-
renflat ('nee, niet m'n naam; ze zullen
wel denken dat ik dom ben'): „Die
doosjes met theezakjes. Ik zie nooit
een begin aan dat cellofaan en dus
pak ik een schaar."
Moeite
En een andere wouw op leeftijd: „Pak
ken frisdrank, waarvan je de plastic
sluiting naar binnen moet drukken of
zo'n klepje juist naar boven moet
ombuigen. Ik heb er altijd moeite
mee." Een opgeschoten lummel, die
toevallig passeert en het hoort, zegt
ongewaagd: „Als je dat al niet meer
kunt, moet je de Thuiszorg bellen."
Zijn ouderen zeuren? Nee, vinden ergo
nomen. Als fabrikanten willen luiste
ren en verpakkingsontwerpers een
beetje meedenken, zou het allemaal
veel beter uitpakken. Trouwens, voor
al de oudere consument schikt zich
meestal al snel in z'n lot.
Het Nederlands Verpakkingscentrum
kijkt wel naar de uitkomst van al die
onderzoeken, maar onhandige verpak
kingen - zoals die veiligheidsdoppen
op de flessen bleekwater - zijn nu een
maal voorschrift en dus niet te vermij
den.
Elektronica
En dan hebben we het nog helemaal
niet gehad over dat andere leed waar
ouderen mee worden geconfronteerd:
de gebruiksaanwijzing voor de bedie
ning van de video, de mobiele telefoon
en bijvoorbeeld de magnetron. On
danks alle beloften van de fabrikan
ten blijven ouderen daarmee worste
len. In april nog riepen de ouderenbon
den hun leden op hun ergernissen over
al die moderne elektronica kenbaar te
maken. Er was maar één conclusie mo
gelijk: een wasmachine bedienen gaat
nog (lekker weinig knoppen), maar de
rest... ho maar! Dus moet gestreefd
worden naar eenvoud en functionali
teit.
De bonden overwegen nu een gebrui
kersgroep van ouderen in het leven te
roepen, die kan adviseren bij het ont
wikkelen van gebruiksvriendelijke
producten en vooral ook bij het opstel
len van heldere gebruiksaanwij
zingen. De oudere als kritische consu
ment dus.
Het moet voorkomen wat de schrijver
Maarten 't Hart overkwam, toen hij
na de aanschaf van een nieuwe video
recorder ontdekte dat de afstandsbe
diening niet minder dan 104 knopjes
telde. Toen hij niet lang daarna in het
ziekenhuis belandde, besprak hij het
probleem met zijn vierenzeventigjari-
ge buurman, die bij toeval ook pas een
recorder had aangeschaft. Die gaf
hem de raad iedere dag de werking
van één knop te doorgronden. En dat
beviel prima. Al had hij nog niet ach
terhaald hoe je nu precies een pro
gramma opnam.
Man mishandeld in Scherpenisse
SCHERPENISSE - Een 50-jarige man uit Rumst is don
derdagavond mishandeld op de Gorishoeksedijk in Scher
penisse. Dat gebeurde nadat hij een onbekende man, die
op zijn brommer over de dijk heen en weer croste, had
aangesproken vanwege de geluidsoverlast die hij veroor
zaakte.
Die was daar niet van gediend en duwde het slachtoffer
omver om hem daarna enkele malen tegen het hoofd te
trappen. De man liep daarbij verwondingen op aan zijn
wenkbrauw, oog, neus en wang. Hij is behandeld in het
ziekenhuis in Bergen op Zoom.
Bibliotheek op zaterdag open
MIDDELBURG - De Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg
is bereid te bekijken of het mogelijk is in de wintermaan
den op zaterdagmiddag open te gaan. Maar dat mag" geen
extra geld kosten. Dat staat in de begroting van de biblio
theek voor 2006.
Voordat de bibliotheek echter een onderzoek instelt naar
de wenselijkheid en de mogelijkheid van zaterdagopen
stelling moeten eerst de discussies over de financiën van
de bibliotheek zijn uitgewoed, zo wordt er in het jaarver-
slag aan toegevoegd.
Meer leerlingen naar Hogeschool
VLISSINGEN - Tegen de landelijke trend in neemt het
aantal inschrijvingen bij de Hogeschool Zeeland toe. Het
aantal aanmeldingen van eerstejaarsstudenten is op dit
moment 960. Dit is circa twee procent hoger dan vorig
jaar.
Er is nog een andex*e landelijke trend die door HZ niet
wordt gevolgd: waar zowat overal de belangstelling voor
de opleiding leraar basisonderwijs (de Pabo's) fors daalt,
blijft die in Zeeland gewoon even hoog als de voorbije ja
ren (momenteel 187 aanmeldingen).
En waar landelijk het aantal nieuwe studenten verpleeg
kunde licht toeneemt, constateer! HZ een toename met
maar liefst 28 procent (namelijk tot 118 aanmeldingen tot
op heden).
Woningcorporaties rendabel
GOES - De woningcorporaties in Zeeland behoren tot de
rendabelste van het land. Uit een onderzoek van het Cen
traal Fonds Volkshuisvesting (CFV) blijkt dat corporaties
een steeds groter aandeel van hun huuropbrengsten beste
den aan de eigen bedrijfsvoering. Steeds meer geld gaat
zitten in zaken als personeel, onderhoudskosten en ande
re bedrijfslasten.
De corporaties in de randstad zijn het duurst. In Rotter
dam zijn die lasten het hoogst (1295 euro per woning). In
Zeeland ligt dat bedrag op 1013 euro per woning. Alleen
Noord-Brabant (1011 euro) en Utrecht (990 euro) zitten
daar nog onder. Gelderland zit op hetzelfde bedrag als
Zeeland.
De bedrijfskosten van de corporaties stijgen snel. Als ge
keken wordt naar de kostenstijgingen van 2000 tot 2003
dan is die met 47,3 procent in Overijssel het hoogst en in
Zeeland met 16,8 procent het laagst. Het effect van de stij
gende lasten is dat de corporaties 7,8 miljard euro minder
vrij te besteden hebben. In 1998 besteedden de corpora
ties in Nederland 44 procent van de huren aan bedrijfslas
ten.
The Shop als anarchistisch kunstwerk van Philippe José Tonnard
MkBruggeman te midden van zijn Botanica Hybridis in De Bewaerschole. foto Marijke Folkertsma
jwAli Pankow
JRGH-HAAMSTEDE - Zijn
'de voor wat groeit en bloeit
'dook al op de kleuterschool
a hij als uitverkoren jochie
^plantjes water mocht geven,
lok Bruggeman uit Rotter-
®heeft als kunstenaar de be
ding van de tuinman, de bota-
it en de vormgever in zich ver-
ijjd. Zijn expositie 'Botanica
Mis' is tot begin september
nen in De Bewaerschole in
"gh-Haamstede.
c oerkracht van varens staat
centraal. Verder komt
ft voorkeur voor vetplanten er
"""lijk in tot uiting. Brugge-
011 registreert graag zijn per
uke waarnemingen in de
'"k Zij vormen de leidraad
de gevarieerde opstelling
'deBewaerschole, maar geven
s tentoonstelling tevens enig
^lg buiten de expositieruim
te prijken er in de tuin nu
Wjesbij de verschillende on-
"tdsoorten die Bruggeman
heeft aangetroffen. Weinig
^skers van De Bewaerschole
eerder ooit beseft hebben
?e achteloos langs bijvoor
den akkermelkdistel lie-
vertoeft tijdens
:flu"r van zijn expositie met
regelmaat zelf in de Westhoek.
Zijn fietstochtjes door de omge
ving leveren nieuwe natuurregis-
traties op. Hij is van plan zijn
waarnemingen te bundelen in
een fietsroute die hij binnenkort
in De Bewaerschole zal aanbie
den.
Bruggeman registreert zonder
waardeoordeel. „Het inventari
seren is in de loop der tijd be
langrijker geworden dan de
schoonheid, hoewel dat nu weer
wat verschuift", zegt de kunste
naar. Hij voelt zich vooral ver
want met de traditionele bota
nist die met een trommeltje op
zijn buik langs de dreven trok.
Toch ontwerpt hij ook bloemar-
rangementen voor het bekende
haute couture-duo Viktor
Rolf. Het bruidsboeket van Ma-
bel Wisse Smit bijvoorbeeld. De
daarin verwverkte Eucharis is nu
in gedroogde vorm te zien in het
botanisch archief in De Bewaer
schole.
Groeilicht
Er straalt sprankelend groei
licht vanuit deze specifieke ex
positieruimte naar buiten toe.
Binnen heerst een opmerkelijk
sfeertje met een mengeling van
warme zonneschijn en kil be-
drijfslicht. Bruggeman heeft
hier een boeiende ontmoeting ge
arrangeerd tussen de hypermo
derne varenkwekerij van het in
Renesse gevestigde bedrijf Vi-
troPlus en varens in hun oer
vorm. Prenten aan de wand to
nen de oorspronkelijke habitat
van dit soort planten.
Kweekmethode
„Ik sta wat ambivalent tegen
over Vitro Plus", erkent de kun
stenaar als hem naar zijn me
ning wordt gevraagd over deze
ver doorgevoerde vorm van culti
vering. Massaliteit is niet zijn
ding, maar desalniettemin fasci
neert de geavanceerde kweekme
thode van dit bedrijf hem wel.
Bruggeman visualiseert in De
Bewaerschole met een zelf ge
creëerde kweekvijver hetzelfde
groeiproces.
Parallel aan deze expositie
neemt hij deze maanden ook
deel aan de tentoonstelling 'Pro
ject Rotterdam' in Museum Boij-
mans Van Beuningen. Daar
brengt hij in de van oorsprong
kale, stenen buitenruimte groen
tot leven, zoals hij dat in zijn ei
gen containertuin aan de Waal
haven ook heeft gedaan.
Botanica Hybridis in De Bewaer
schole is geopend van dinsdag tot
en met zaterdag van 13.30 tot
16.30 uur. De expositie wordt za
terdag 3 september afgerond met
gastpresentaties door botanist
Geer Pouls en door een functiona
ris van het bedrijf Vitro Plus.
door Rolf Bosboom
VLISSINGEN - De Gentse kun
stenaar Philippe José Tonnard
(1959) loopt hoofdschuddend
rond in de Willem3. Hij kan het
zelf nauwelijks geloven waar
zijn artistieke ontwikkeling
hem nu toe heeft gebracht. „Een
winkel! Het is bizar."
Wie in het Vlissingse kunstcen
trum rondloopt, waant zich ook
werkelijk in een winkel. Alles
klopt, of lijkt in elk geval te
kloppen. De nering bestaat uit
T-shirts, verkrijgbaar in diverse
maten en kleuren en verpakt in
chique dozen die een exclusief
tintje aan de kleding geven. Eta
lagepoppen tonen de shirts, met
als voornaamste tekst Brainpro-
tection guaranteedbreinbe
scherming verzekerd.
Posters en een reclamewand be
vatten wervende teksten: This
T-shirt provides good vibes for
the weary brain. Wear it and
feel the difference! ('Dit T-shirt
verfrist de vermoeide geest.
Draag het en voel het verschil').
De aanschaf kan worden afgere
kend aan een tafel, waar een ty
pische middenstandsrekenma
chine klaarligt. Muziek klinkt
uit de 'boomradio' bij het raam,
een wonderlijk stukje techniek
dat volledig op zonne-energie
werkt.
The Shop, zoals zijn presentatie
heet, is Tonnards reactie op de
huidige stand van zaken in de
kunstwereld. „Ambtenaren en
curatoren hebben een nieuw li
beraal gesel over de kunst ge
bracht", zegt hij. „Een kunste
naar wordt onder druk gezet,
moet wel commercieel bezig
zijn, anders is het irrelevant en
moet hij een baantje erbij ne
men als taxichauffeur. Overal
waar ik kom, wordt mijn be
staan in twijfel getrokken. Maar
als kunstenaar heb je een reflec
terende taak. Je bent autonoom
en laat zien waar het volgens
jou fout dreigt te gaan."
Het besef van zijn positie bracht
hem op het idee dat als uitgangs
punt te nemen voor zijn werk.
„Ik wilde op een anarchistische
manier ingaan op dat verwach
tingspatroon, op de vraag hoe
we ons moeten gedragen in dit
klimaat."
Tonnard vatte zijn taak serieus
op, begon T-shirts te ontwikke
len en liet ze zelfs, dankzij een
vriend in China, vervaardigen
in een lagelonenland. „Ik weet
nu wat het is: zaken doen, inter
nationaal communiceren en al
die andere dingen die komen kij
ken bij een winkel. Dat was op
zich aangenaam. Er is weinig
misgegaan, al was het geen pro
bleem geweest als dat wel zou
zijn gebeurd. Ook dat hoort er
bij."
Walnoot
De T-shirts bevatten als logo
het binnenste van een walnoot.
„Dat lijkt een beetje op herse
nen", verklaart Tonnard. „Eerst
wilde ik echte hersenen afbeel
den, maar dacht: dat gaat slecht
verkopen." De kledingstukken
vermelden ook de naam José Sol
Soledad, het harlekijnachtige al
ter ego van Tonnard, dat de zui
delijke kant van zijn persoonlijk
heid vertegenwoordigt.
De slogan op de shirts is de kern
van zijn boodschap. „De men
sen kunnen wel wat brainprotec-
tion gebruiken, ook in Neder
land. Het wordt vaak als het bes
te land gezien, maar ook hier
zijn kunstenaars hard nodig, om
dat er een grote behoefte is aan
duidelijkheid. Het land wordt al
maar rechtser, met meer blauw
op straat en de roep om sterke
leiders."
„Ik wil als kunstenaar dat het in
dividu ook echt een individu
kan blijven. We leven momen
teel in een hyperindividualis-
tische maatschappij, maar de
mensen hebben wel merkkle
ding nodig om ergens bij te ho
ren. Er is iets aan het gebeuren
dat niet zo fris is. In de Tour de
France had je vroeger Joop Zoe
temelk, nu alleen maar de Rabo-
banken. Het is ook cultuur, die
koopcultuur, maar ik zou het
liefst in een archaïsch wereldje
willen leven waar geen geld is.
Dat kan niet, dat weet ik. Daar
om betrek ik de wereld in mijn
kunst."
Metamorfose
De T-shirts zijn verwaardigd in
een oplage van 450 stuks. „Het
zijn voor mij multipels, net zo
als je een zeefdruk of een ets
hebt. Je kunt het aantrekken,
maar het blijft een kunstwerk.
Ik heb nog nooit zoiets anarchis
tisch gedaan. Het is bizar dat ik
me genoodzaakt voel zoiets te
doen, maar ik wil nu eenmaal de
wereld snappen."
Tonnard exposeert in de Wil-
lem3 ook 'Ruimtewerk 3', een
kubus van doorschijnend plas
tic dat afwisselend wordt opge
blazen en leegloopt, als symbool
voor de continue metamorfose
van het leven. De mens veran
dert voortdurend, terwijl de we
reld waarin hij leeft ongewij
zigd blijft.
„Er is een absolute ruimte en in
die ruimte is een relatieve ruim
te. Dat zijn wij", legt Tonnard
uit. „Wij moeten flexibel zijn,
maar dat principe is niet in die
andere ruimte toegepast. Daar
door leven we voortdurend in
twee werelden. Het ruimtewerk
appelleert daarom aan ons gees
telijk bestaan, de T-shirts aan
ons comsumptiegedrag."
Expositie: 'The Shop' van Philippe
José Tonnard, t/m 28 augustus in
de Willem3, Oranjestraat 4, Vlis-
singen. Geopend: wo.-zo., 12-17
uur. The Shop wordt morgen om
15.00 uur officieel geopend, tege
lijk met een tentoonstelling van
Jeanny Golembiewski (schilde
ren).
Philippe José Tonnard richt The Shop in.
foto Ruben Oreel
