Het is hier zo
rustig, zo braaf
Hengelaars en golfers zijn de grootste risicogroep
27
Jurgen Vos, enthousiasteling
zaterdag 9 juli 2005
In zijn geschiedenislokaal
hangen vooroorlogse school
platen, die hij haalt uit zijn ei
gen antiquariaat. De boeken
waaruit hij voorleest aan be
jaarden van het Gasthuis, ko
men er vandaan en ook zijn po
litieke inspiratie, als klanten
weer eens uren redetwisten
over de bouwputaffaire. Jur
gen Vos is idealistisch, enthou
siast, avontuurlijk, vrijheidsge
zind. Maar ambitieus? Welnee!
Hij vindt gewoon alles leuk.
Veel mensen zullen Jurgen Vos ken
nen uit de Lange Noordstraat in
Middelburg, waar hij sinds een jaar of
zes huist met zijn antiquariaat De
Postkoets. Voordien woonde hij in Til
burg, Roosendaal, Breda. Die volgor
de. In Tilburg werd hij geboren. Vos
groeide op in een links nest. Op tafel
lagen altijd de Vara-gids en het blaad
je van de vakbond. Moeder zorgde
voor het gezin en Vos senior was kok.
„Dat wilde ik ook, kok worden. Maar
mijn vader zei: 'Jongen, doe dat nou
niet, dan ben je nooit thuis. Ga maar
geschiedenis studeren'."
Dat deed Vos en hij nam er nog drie
jaar theologie bij. „Pure belangstel
ling, een binding met godsdienst heb
ik niet. Ik wilde lesgeven en, het
klinkt misschien heel idealistisch, een
steentje bijdragen aan de maatschap
pij. Kinderen iets meegeven. Tijdens
mijn studietijd kluste ik bij in een an
tiquariaat. Kees, de eigenaar, zag
mijn belangstelling voor zijn boeken.
Prachtig vond ik ze. En dan die pren
ten! Hij nam me overal mee naartoe.
Naar kloosters, waar hij bibliotheken
opkocht, naar particulieren. Na mijn
studie ben ik er blijven werken. Zo
leuk was het."
Maar hij dook ook de onderwijswe
reld in. De eerste sollicitatiebrief was
meteen raak. „In die tijd, achttien
jaar geleden, waren er niet zo veel va
catures. Zeker niet in het geschiedenis
vak. In de Volkskrant stond een adver
tentie: docent geschiedenis gezocht, in
Rotterdam-Zuid. De Afrikanerbuurt
ook nog. Toch maar schrijven. Ik
mocht langskomen en werd aangeno
men. Vrienden stonden perplex. Rot
terdam? Maar ja, ik moest gewoon een
baan hebben. Ik had ook geen idee
waar ik aan begon, was nog nooit in
Rotterdam geweest. Een collega liet
me in een middag de stad zien - ik
vond het geweldig! Die Maas, die
bruggen, die hoge gebouwen. 'Dat is
pas een echte stad', dacht ik, 'daar
wordt echt gewerkt'."
De school, waar Vos voor de klas
kwam te staan, was toen al een 'zwar
te'.
Dertig verschillende nationaliteiten.
Alleen vertegenwoordigden die des
tijds eenvijfde van het leerlingenaan
tal. Nu is nog maar een enkeling
blank. „Die omschakeling heb ik
nooit zo bewust ervaren. Het gebeul
de gewoon. Wel merk ik dat leerlingen
anders zijn. Mondiger, vrijer opge
voed. Ook de moslims gaan niet lan
ger massaal naar de moskee. Vaak
blijk ik meer over hun godsdienst te
weten dan zij. Net zoals Nederlandse
jongeren niet weten wat Pinksteren
inhoudt, weten moslimjongeren vaak
niet eens wat ze vieren met het slacht
feest. Allochtone meisjes zijn net zo
goed veranderd. In Zeeland denken ze
vaak dat die allemaal hoofddoekjes
dragen. Dat is niet zo. Misschien maar
tien procent. Ik geef ze elk jaar een
module feminisme mee. Van jullie
moet het komen, zeg ik dan. Die mei
den zitten met hun mond open. Een
jaar of zes geleden kwamen ze na de
les naar me toe. 'Meneer Vos, we zijn
het helemaal met u eens, maar dat
kunnen wij niet zeggen in het open
baar.' Ze gaan nu met sprongen voor
uit. Ik heb het geluk dat ik nogal over
tuigend kan vertellen. Ik help ze eman
ciperen."
Dat doet Vos 'nog net niet' door de Op
zij op zijn lessenaar te leggen. Wel an
der materiaal. „Als ik lees over een
moslimvrouw, die strijdt voor de vrij
heid van vrouwen, dan kopieer ik dat
stuk. Ik deel het uit in de klas. 'Goh',
zeggen ze dan, 'je kunt én dus gelovig
zijn én je eigen partner kiezen én car
rière maken.' Ik laat ze alles lezen. Zo
lang het maar positief is over de is-
Naam:
Jurgen Wilhelmus Josephus Vos
Geboren:
Tilburg, 9-4-1963
Woonplaats:
Middelburg
Burgerlijke stand:
Getrouwd
Opleiding:
lerarenopleiding Tilburg:
geschiedenis en theologie
Werk:
geschiedenisleraar Montfortcollege
(vmbo) in Rotterdam,
eigenaar antiquariaat
De Postkoets te Middelburg
Andere bezigheden:
(onder meer) voorzitter valfde SP
Middelburg
lam. Negatieve publiciteit zien ze ge
noeg. Géén Ayaan Hirsi Ali. Zij is af
vallig, zij beledigt moslims. Zelfs de
meest moderne Marokkaanse meiden
haten haar."
Vos vertelt zo beeldend, zo fanatiek
over zijn leerlingen dat het niet moei
lijk te geloven is dat hij trots is op wat
ze bereiken. „Let wel, ze voelen dat ze
dubbel zo hard moeten vechten in de
maatschappij. Thuis leven ze in Tur
kije, Marokko. Op school is het Neder
land. Ze willen ook een MP3-speler,
op stap gaan, meisjes versieren. Want
Marokkaanse hormonen rennen na
tuurlijk net zo hard als blanke. Soms
lijken ze dat thuis niet te zien. Daar
wordt ook niet gelet op schoolresulta
ten. De helft van de ouders komt niet
eens op een oudergesprek. Meestal ha
len kinderen hun diploma wel. Maar
als het misgaat dan gaat het vaak echt
mis. Verlies je ze tijdens de havo even
uit het oog, ben je ze kwijt. Ze glippen
uit je vingers en duiken de criminali
teit in. Belanden op straat. Ergens ook
wel begrijpelijk. Stel: iemand waagt
je even een pakketje te brengen. Je
krijgt er vijfhonderd euro voor, ter
wijl je in het weekend bij de Hema
voor vier euro per uur achter de kassa
staat. Dat zijn verleidingen die je in
Zeeland misschien niet zo snel tegen
komt."
Zeeland. Vos woont er heel fijn, maar
lesgeven doet hij liever in Rotterdam.
„Een jaar of zeven geleden heb ik bij
de CSW gesolliciteerd. Het gesprek
verliep prima en ik had er een goed ge
voel bij. Tot ik een rondje door de
school ging lopen. Het is hier zo rus
tig, zo braaf. 'Hier ben ik niet nodig',
dacht ik meteen. In Rotterdam kun
nen ze vacatures maar nauwelijks op
vullen. Hoe goed de Zeeuwse scholen
ook zijn, je kunt hier intellectueel ge
zien vast fantastisch lesgeven, maar
ik wil die kinderen ook iets sociaals
meegeven. Dat kan daar."
Heerlijk, om over die Van Brie-
nenoordbrug naar Rotterdam te rij
den. En andersom dus ook. „Middel
burg bevalt me best. Toen mijn vrouw
zei dat ze terugverlangde naar Zee
land, ze komt uit Kruiningen, hebben
we heel bewust gekozen voor Middel
burg. Ik kon hier goed mijn andere am
bitie verwezenlijken: een eigen anti
quariaat. In het begin had ik natuur
lijk nog niet zo veel boeken. Ik ben me
gaan specialiseren in schoolplaten en
kinderboeken. Veel Zeeuwen weten
dat en bellen op als ze hun zolder heb
ben opgeruimd. Negentig procent is
oud papier. Dat geef ik aan scholen of
bijvoorbeeld de voetbalclub in Yerse-
ke als die een rommelmarkt houdt.
Dat zijn vaak romans uit de jaren 70,
waar heel veel drukken van bestaan.
Toevallig is Wolkers nu even 'in' door
de Boekenweek, maar normaal gespro
ken raak je zijn boeken niet kwijt. Net
zo min als streekromans, of serieuitga
ven als Bericht van de Tweede Wereld-
oorlog.
W.G. van de Hulst, die is nog steeds
populair. „Laatst kwam hier een me
neer die zei dat hij zijn W.G. van de
Hulst-boeken bij het oud papier had
liggen. Hij had zelfs nog Het Geheim
van De Gulden Gaper\ Vooral oude
mensen vinden dat prachtig. Die ko
men er speciaal voor. Het is zo leuk
altmensen met een heel specifieke
wens komen: een eerste druk en het
liefst voorzien van een handtekening -
en dat je dat boekje dan nog hebt ook!
Dan ben ik bijna geneigd het boekje
gratis mee te geven. Inmiddels heb ik
een stevige vaste klantenkring. Soms
dolen ze uren rond zonder iets te zeg
gen, maar je hebt ook middagen dat je
alleen staat te praten met iedereen.
Dan lijkt het net een politiek café. Het
kabinet-Balkenende en de bouwput
zijn hier al menigmaal besproken."
SP
Misschien zal de antiquaar de komen
de tijd nog beter opletten wat wordt
besproken tussen de boekenplanken
en de geur van vergeeld papier. De ge
spreksonderwerpen kan hij namelijk
omzetten in politieke thema's, nu hij
is gekozen tot voorzitter van de SP in
Middelburg. De linkse rakkers zijn te
rug. „Maar dan met een hele nieuwe
club mensen. Dat heeft Trix de Roos,
de regiovoorzitter, voor elkaar gekre
gen. Ze is gewoon alle leden in Middel
burg gaan bellen en dat heeft een
groepje van 12 tot 15 enthousiastelin
gen opgeleverd. Ik ben toevallig geko
zen tot voorzitter. Ja, echt toevallig.
Het was gewoon handig om de verga
deringen in mijn winkel te houden.
Hier hebben we ruimte. De post
kwam hier binnen en ach, ik organi
seer graag dingen. De gemeenteraad
zie ik niet zitten. Dat doe je er niet zo
maar bij. Ik denk dat Middelburg de
SP goed kan gebruiken. Kijk maar
foto Mechteld Jansen
naar de bouwput. Als onze partij er
een paar maanden geleden al zou zijn
geweest, hadden we acties gehouden.
Hadden we gevraagd om een referen
dum. De gemeente wil altijd maar bo
ven haar stand leven, de stad allure
geven. Terwijl Middelburg uiteinde
lijk maar een dorp is. Niemand zit.te
wachten op die geldverslindende pro
jecten. Misschien is het populistisch
om te doen wat mensen op straat zeg
gen. So whatDat moet toch? De Mid
delburgers missen dat er naar ze
wordt geluisterd." Naar Vos zelf
wordt op vrijdagavonden wél geluis
terd. Dan leest hij - om de week - voor
in het Gasthuis, in Middelburg. Ook
dat vindt hij 'schitterend' om te doen.
„Dan rijd ik die rolstoelen een voor
een naar binnen en ben ik al helemaal
blij. Af en toe denk ik: 'Zitten ze nou
te slapen?' Dan hangen die hoofdjes
helemaal voorover, de ogen dicht, en
stop ik maar met lezen. Dan schieten
die koppies overeind: 'Waarom stopt
u nou? Dat luistert gewoon lekker
der!', roepen ze dan meteen. De Vier
Heemskinderen, dat vinden ze pas ge
weldig. Als het maar niet té spannend
is. Laatst las ik uit Het Behouden
Huis, van W. F. Hermans. Een kort
boekje, maar zo eng. Op een gegeven
moment zei er eentje: 'Oei, als ik
straks nog maar kan slapen.' Ter plek
ke heb ik een happy end bedacht. Tja,
die gruwelijkheden kon ik ze niet aan
doen."
Wendy van den Hurk
De kans is klein, maar als het gebeurt is
het meteen goed raak. Per jaar wor
den in ons land een handjevol mensen ge
troffen door de bliksem. De meesten overle
ven het, maar de gevolgen zijn jaren later
nog merkbaar.
De kans dat een mens door de bliksem
wordt getroffen is tegenwoordig een stuk
kleiner dan pakweg honderd jaar terug.
Toen werkten veel landarbeiders in het
open veld en verplaatste men zich te voet,
te paard of per fiets. Jaarlijks vielen zo'n
150 tot 200 slachtoffers tijdens zwaar on
weer Door mechanisering in de landbouw,
verstedelijking en de komst van de auto (de
metalen constructie beschermt de inzitten
den) is dat aantal drastisch gedaald. Jaar
lijks telt ons land rond de vijf slachtoffers.
De meesten vallen op de golfbaan en open
sportterreinen en zijn te redden door mond
op mond beademing gevolgd door hartmas
sage.
Organen
l.De opgelopen letsels zijn afhankelijk van
net onvoorspelbare pad van de stroom door
net lichaam. De afgelegde weg is te herlei
den uit de plaatsen waar de stroom het
lichaam binnentreedt en weer verlaat. De
getroffen huid vertoont brandwonden en
de stroomstoot beschadigt de organen die
mj op zijn weg tegen komt.
aak stopt het hart tijdelijk of volledig
oor de elektrische schok, waarna tegelijk
de ademhaling uitvalt. Hierdoor lijden de
dersenen
zuurstofgebrek, men raakt gevoel
loos en verlamd. Reanimatie moet binnen
twee minuten gebeuren, anders is het te
laat. Na herstel blijven veel patiënten last
houden van chronische pijnen en vermoeid
heid. Naast fysieke gebreken zijn er ook re
gelmatig blijvende psychische klachten. In
de meeste gevallen worden die niet in ver
band gebracht met een blikseminslag, al
dus neuroloog Nelson Hendler uit Baltimo
re, Maryland. „De falende diagnose komt
doordat we nog steeds niet weten wat er nu
precies gebeurt tijdens onweer."
Hij heeft overlevenden lange tijd gevolgd
en hun klachten op een rij gezet voor het
blad New Scientist. Geheugenverlies treedt
op, evenals onverwachte stemmingswisse
lingen. Een jonge vrouw ontwikkelde een
ongekend sterk reukvermogen. Een man
van achter in de dertig gedroeg zich na de
inslag als een tweejarige en moest zijn baan
als IT-er opzeggen.
Andere patiënten meldden het wegvallen
van seksuele lust of kregen onverklaarbare
agressieve uitbarstingen Eén patiënt meld
de zelfs .complete ongevoeligheid voor kou:
Door de bliksem
getroffen
hartje winter loopt de man rond in een
T-shirt. In zijn dorp staat hij bekend als
gekke Harold.
Ondanks de minieme kans van een op de
twee miljoen voor een voltreffer blijft het
raadzaam het onheil niet over jezelf af te
roepen, aldus Hendler. Hij somt verschillen
de manieren op om door de bliksem te wor
den geraakt. Bij een directe inslag slaat de
ontlading binnen via oren, ogen, mond of
neus. De hersenen blijven meestal ge
spaard. Wel ontstaan hierbij brandwonden
in gezicht en hals. Een dergelijke recht
streekse inslag kan doofheid en blindheid
veroorzaken.
Bij een zijdelingse inslag wordt het slachtof
fer in het hoofd-halsgebied getroffen. De
kans hierop is vooral aanwezig wanneer er
onder een alleenstaande boom wordt ge
schuild. De bliksem slaat in de top van de
boom en baant zich een weg naar de stam.
Een deel van de stroom kan afslaan van de
slecht geleidende boom en via de lucht over
slaan op de schuilende mens die beter ge
leidt, zeker als die nat is. Bij iemand met
een natte huid kan een deel van de span
ning de grond inslaan. Bij deze vorm van
ontlading treden stoomexplosies op van het
vocht op de huid. De kleren scheuren open
en de schoenen liggen soms meters verder
op. „Horloges, ritsen en sieraden moet je
niet afdoen bij onweer, want ze helpen juist
de ontlading te laten uittreden."
Met name vissers met hun hengels en gol
fers met hun stokken kunnen slachtoffer
worden van zogeheten stapspanning. Deze
ontstaat wanneer de lading van een nabije
inslag door, en gedeeltelijk over, het aard
oppervlak wordt afgevoerd. Er kan, afhan
kelijk van bodemgesteldgheid, een stroom
ontstaan over tientallen meters. Stroom
neemt altijd de weg van de minste weer
stand en gaat dus door je benen. Een tijde
lijke verlamming is het gevolg. Voor koeierf
is het vaak fataal, omdat hun voor en ach
terpoten verder uit elkaar staan en het harf
er tussenin zit. Ze sterven aan een hartstil
stand Hendler: „Het is daarom raadzaam
om bij een onweersbui in het veld te hurken
met de voeten zo dicht mogelijk tegen el- -
kaar."
Peter de Jaeger
