Rechercheren op de vierkante millimeter
onderweg
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
Forensische detectives
ratzaterdag 9 juli 2005
Sinds de populaire politieserie Crime
Scene Investigation (CSI) is in Amerika
het aantal aanmeldingen voor de studie fo
rensic science verhonderdvoudigd. De Uni
versiteit van Amsterdam (UvA) begint in
september met een Nederlandse variant. De
onderwereld kan de borst nat maken,
Criminelen kijken ook naar Crime Scene In
vestigation (CSI) en Discovery Channel.
Daar zien ze week in week uit dat de foren
sische technieken van de politie steeds ge
avanceerder worden. Het antwoord van
sommige criminelen heet staging: opzette
lijk veel sporen achterlaten om de politie te
misleiden. Zo ging een Amsterdamse crimi
neel onlangs bij prostituees langs om ge
bruikte condooms op te halen. Door het
sperma van verschillende mannen op de
plaats van het delict te verspreiden, pro
beerde hij de politie op het verkeerde been
te zetten.
„Natuurlijk is het jammer dat criminelen
door de televisie soms té wijs worden ge
maakt", zegt studiecoördinator dr. Amade
M'charek van de Universiteit van Amster
dam. „Daar staat tegenover dat het vak van
forensisch onderzoeker mede door series
als CSI en Forensic Detectives enorm popu
lair is geworden. Het grijze muizenimago is
definitief afgeschud. Voor de komende mas-
terstudie forensic science in Amsterdam
hebben zich de afgelopen maanden honder
den studenten aangemeld uit Nederland en
België, maar ook uit Tsjechië en Portugal."
De studenten gaan vanaf september een ver
diepingsstudie doen in chemisch onderzoek
(verfresten, vezels en bandensporen analy
seren), handschrift- en digitale analyse
(e-mails, internet, foto, video en audiomate-
riaal) of medisch-biologisch onderzoek (ha
ren, DNA-analyse, toxicologie). Ook krij
gen ze vakken als wetskennis, forensische
statistieken, criminologie. Daarnaast is er
een opleiding crime scene management.
Nu de forensische technieken steeds geavan
ceerder worden, moet op de plaats van het
delict alles volgens nog strakkere protocol
len worden uitgevoerd. Het veilig stellen
van organisch-biologische bewijsstukken
(bloed, speeksel, graspollen, granen) voor
DNA-onderzoek, moet precies volgens het
boekje verlopen, zodat slimme advocaten
de bewijsvoering niet onderuit kunnen ha
len.
Politie, brandweer en justitie maken steeds
vaker gebruik van de moderne opsporings
technieken. Vorig jaar kregen de 350 mede
werkers van het Nederlands Forensisch In
stituut in Den Haag (NFI) bijna 64.000 be
wijsstukken uit 22.200 zaken voorgelegd.
Een stijging van twintig procent ten opzich
te van 2003.
dat forensische wetenschappers magische
alleskunners zijn. Grimson analyseert net
zo makkelijk verfresten als metaalsporen,
weet alles van ballistische sporen op muni
tie, legt de psyche van een seriemoordenaar
bloot en herleidt bij wijze van spreken uit
de maaginhoud van het slachtoffer wan
neer deze een hypotheek heeft afgesloten.
Maar echte forensische detectives zullen
nooit a la Grimson zonder steriele kleding,
Studenten van de nieuwe UvA-opleiding
forensic science komen uiteindelijk niet per
definitie allemaal terecht bij het NFI. Der
gelijke specialisten zijn ook gevraagd bij
verzekeringsmaatschappijen (fraudeonder
zoek), de voedingsindustrie, medische verze
keraars, de ICT-branche en milieuorganisa
ties.
Wie in de tv-serie CSI hoofdrolspeler Gil
Grimson aan het werk ziet, denkt al snel
haar- en mondkapjes ten tonele verschij
nen. Bovendien zijn de meesten van hen spe
cialist in één vakgebied. Ze weten alles van
handschriften of computerfraude, maar
niets van mensenhaar of inktsoorten. Het
werk is ook een stuk minder mobiel dan op
tv. De meeste onderzoekers komen zelden
op de plaats van het misdrijf. Het zijn en
blijven wetenschappers die veelal onder la
boratoriumomstandigheden sporen moeten
traceren en beoordelen. Volgens studiecoör
dinator Amade M'charek (37) zijn de gren
zen van technisch gerechtelijk onderzoek
nog lang niet bereikt. Nu kan men via het
DNA slechts het geslacht van slachtoffers
of daders herleiden, maar in de toekomst
zullen ook uiterlijke kenmerken zoals haar
kleur, lengte en gezichtsvormen bekend
zijn. Het maken van compositietekeningen
van onbekende daders of onherkenbare
slachtoffers wordt daarmee een stuk makke
lijker. Verder komen er steeds meer data
banken over DNA-structuren in bloemen
en planten. Bij sommige misdrijven zijn ge
vonden granen, zaden of graspollen te her
leiden naar bepaalde geografische regio's
omdat de plant met die bepaalde DNA-
structuur alleen daar voorkomt. Op digi
taal gebied kunnen steeds meer koppelin
gen worden gelegd tussen de sporen die
mensen achterlaten op internet, in databan
ken, in telefoongesprekken, bij video-opna
mes of e-mailverkeer.
Ofschoon M'charek nauw betrokken is bij
de ontwikkeling van de forensische weten
schappen in Nederland, heeft ze ook oog
voor de keerzijde van de medaille. „Helt
natuurlijk fascinerend wat er met dehed
daagse techniek allemaal kan. Van de at;
re kant is het ook een beetje bedreigend
We dringen steeds verder door in het pri-
vé-leven van mensen. Zowat alles is tra
ceerbaar. Wat je eet, wat je verdient, wet
auto je rijdt, welke politiek overtuiging j*
aanhangt, waar je reist, met wie je telefo
neert, welke internetsites je bekijkt. Het:
bijna niet voor te stellen, maar bednjv»
als KPN en Microsoft slaan alles op,elk?
sprek, elke computerbeweging. Dat is W
allemaal erg Big Brother-achtig. Het vrat
nu al verlammend. Laatst moest ik voor
een studente op internet iets opzoekeno«
bio-terrorisme. Dan kom je via Googleocl
op allerlei controversiële sites. Opeens rea
seerde ik me dat ik mij als Nederlandsen
een Tunesisch paspoort meteen verdacht
maakte. Ik weet dat de Amerikanen in«
gaten houden wie die sites bezoekt. Je
denkt dan toch: zou ik bij een volgend te-
zoek aan de Verenigde Staten problemen
krijgen aan de grens?"
Ron BuitenM"
