Vaticaan past goed in thriller
PZC
Het gruwelijkst
zijn de holle regels
Andreas
Eschbach
Liesbeth
Lagemaa
woensdag 29 juni 2005
en videocassette met
een predikende Je
zus staat centraal in
Het Messias Mysterie, een
thriller met een vleugje scien
cefiction van de Duitse schrij
ver Andreas Eschbach. 'Een
must voor de liefhebber van
De Da Vinei Code', jubelt de
uitgever. De schrijver: „Nee,
mijn boek is een must voor ie
dereen."
Tijdens opgravingen bij Jeru
zalem op een zeker tweedui
zend jaar oude begraafplaats
wordt een gebruiksaanwijzing
voor een Sony-videocamera ge
vonden. Het is de handleiding
van een camera die pas over en
kele jaren op de markt wordt ge
bracht. De enige verklaring die
wetenschappers kunnen beden
ken is dat ze hier het graf heb
ben aangetroffen van een tijdrei
ziger die over enkele jaren een
enkeltje neemt naar de tijd
waarin Jezqs heeft geleefd om
hem op beeld vast te kunnen leg
gen. De camera is nog steeds
zoek en dus ook de film waarop
de Messias zo goed als zeker het
woord van zijn Vader verkon
digt. Het betekent de start voor
een fanatieke speurtocht waar
aan een jonge avonturier, een
veel te rijke mediatycoon en de
Inquisitie deelnemen.
Ziehier de enigszins bizarre ver
haallijn van het overigens moei
lijk terzijde te leggen Het Mes
sias Mysterie van de 45-jarige
Duitse schrijver Andreas Esch
bach. „Het is een thriller met
een homeopathische dosis scien
cefiction", aldus de auteur, „ver
teerbaar ook voor die lezers die
niet van sf houden."
Ideeën voor romans moeten
eerst een paar jaar rijpen, voor
dat Eschbach daadwerkelijk
aan het schrijven begint. De
schrijver weet nog dat hij zich
begin jaren negentig begon af te
vragen wat er zou gebeuren als
er een film zou bestaan waarop
Jezus is te zien. „Hoe groot zou
de schok zijn als we hem kon
den bekijken zoals we ook naar
onze politici en popsterren kij
ken. Wat zou er veranderen?"
Pas in 1998 rondde hij het boek
af.
Het fenomeen tijdreizen neemt
een belangrijke plaats in het
boek in. Zelf gelooft Eschbach
niet dat een mens in de nabije
toekomst in staat zal zijn om
even een blik te werpen in de
Middeleeuwen, ooggetuige te
zijn van de Slag bij Nieuwpoort
of de moord op John F. Kenne
dy. „Maar ik kan wél over rei
zen in de tijd schrijven omdat
we tijd beschouwen als de vier
de dimensie. En als we één kant
op kunnen in een dimensie, moe-
Andreas Eschbach: „Geen enkel feit of feitje over het Vaticaan is verzonnen."
ten we ook in staat zijn de te-
genstelde richting te kiezen.
Toch?"
Eschbachs boek heeft een sterke
religieuze component, net als de
enkele jaren later verschenen
De Da Vinci Code van Dan
Brown. Zoals zo veel uitgevers
doen met soortgelijke thrillers
legt ook Eschbachs uitgever met
graagte de link naar Browns
bestseller.
Eschbach vindt het allemaal pri
ma. „Het jaagt in ieder geval de
mensen niet weg. Hoewel ik eer
der zou zeggen: Het Messias
Mysterie is een 'must' voor ieder
een. Degenen die het boek niet
lezen, missen iets heel belang
rijks."
Echsbachs thriller is geen best
seller, maar een longseller. „Tot
dusver zijn meer dan een half
miljoen exemplaren verkocht en
het gaat maar door en door. Het
boek is vertaald in het Frans,
Italiaans, Japans, Pools, Rus
sisch, Tsjechisch en Neder
lands." Uiteraard vindt Esch
bach zijn boek beter dan De Da
Vinci Code. „Als je ze allebei
hebt gelezen, zul je je na De Da
Vinci Code leeg en uitgeput voe
len. Alsof je te veel Big Macs
hebt gegeten. Als je mijn boek
uithebt, voel je je voldaan en ge
lukkig."
Eschbach heeft bovendien lie
ver een Harry Potter-hype. „Die
boeken zijn veel beter geschre
ven."
Heilige Stoel
Eschbach schrijft in zijn boek
een hartig woordje over het Vati
caan. De Rooms-Katholieke
Kerk is niet zo arm als hij zich
doet voorkomen, meldt hij. Vol
gens Eschbach heeft de kerk
voor zo'n vijftig miljard dollar
aan vermogen. Een paar voor
beelden: alleen al in de stad Ro
me bezit de Heilige Stoel aan on
roerend goed een totaal opper
vlak van vijftien miljoen vier
kante meter. Vaticaans geld is
geïnvesteerd in Franse oliemaat
schappijen, in Argentijnse gas
bedrijven, Boliviaanse tinmij
nen en Braziliaanse rubberfa
brieken. Ook speculeert het Vati
caan op de beurs en ontvangt
het dividend van casino's.
Geen enkel feit of feitje over het
Vaticaan is verzonnen, bezweert
Eschbach. „Ik heb zelfs veel de
tails die ik tijdens mijn research
opdiepte uit mijn boek moeten
laten. En wat de door mij gemel
de Inquisitie betreft: die bestaat
nog steeds. Alleen onder een an
dere naam: de Congregatie van
de Geloofsleer. De nieuwe paus,
Benedictus XVI was voor zijn
verkiezing prefect van deze orga
nisatie."
Het Vaticaan heeft Browns boek
inmiddels verketterd en gekwali
ficeerd als 'schaamteloze thril
ler'. Eschbach vreest de toom
van Rome niet. „Ach, al komt er
kritiek: de paus is ayatollah
Khomeini niet. Ik krijg trou
wens veel complimentjes van
priesters op mijn boek. En ik
heb vernomen dat een katholie
ke school in Beieren de thriller
in de ban heeft gedaan. Ik ben
er vrijwel zeker van dat alle leer
lingen het boek inmiddels in het
geniep hebben gelezen."
Eschbach werd geboren in het
zuiden van Duitsland, in de stad
Ulm. „Beter bekend als geboor
teplaats van Albert Einstein,
maar dit terzijde." Al op 12-jari-
ge leeftijd begon hij met schrij
ven. „Maar na de middelbare
school volgde ik de raad van
mijn ouders op om iets te stude
ren wat meer zekerheid zou ge
ven. Ik wierp me op de studies
aërodynamica en ruimtevaart
techniek. Op de universiteit ont
dekte ik echter dat ik program
meren veel leuker vond dan
ruimtevaartuigen bouwen en
omdat personal computers toen
net in opkomst waren brak ik
mijn studie af en ging ik soft
ware ontwikkelen. Dat heb ik
zo lang gedaan totdat ik van het
schrijven kon leven."
Eschbach heeft zeven romans
op zijn naam staan, waaronder
ook het in Nederland versche
nen Het Fatale Zwijgen, over
technologisch perfecte vechtma
chines die tijdens de Eerste Golf
oorlog voor de Amerikanen
vochten. Daarnaast heeft hij vijf
jeugdboeken geschreven. „Mijn
boeken hebben gemeen dat ze
niets gemeen hebben", beweert
Eschbach. „Ik probeer telkens
nieuwe dingen, ik wil mezelf
noch de lezers vervelen." Zijn
missie is om de lezers aan de
bladzijden te laten kleven. „Ik
wil ze niet laten slapen, laten
eten en ik wil dat ze, als hun ge
liefde een vrijpartij voorstelt,
zeggen: 'Niet nu, schat, eerst dit
afmaken'."
Peter Kuijt
Andreas Eschbach: Het Messias Mys
terie - Vertaling: Peter de Rijk. Uitge
verij Karakter, 475 pag., 19,99.
Geen slaapkameridylle
Het kind meet zich zijn wangen aan.
Nachtschadeblauw en klaar om te worden
ontraadseld. Wij, moederdieven, bedelend om
licht bij elke kleine schaduw, kleuterslaap.
Dit is geen pose, de huid die golft
op oude ritmen, het bloed dat donker bonst,
het kind dat met een droom van perkament
ons uithoudingsvermogen op de proef stelt.
Wij, moederdieven, weten alles, wijsheid
ligt in onze buiken opgebaard. Maar wij zijn
niet te verzadigen. Gulzig ontrafel ik je slaap,
ontheilig je merg, breek ik je,
breek ik je schelp.
Liesbeth Lagemaat (geb.1962)
Grieks, Latijn, Oude Ge
schiedenis, ze lijken voor
scholieren zinloos. In werkelijk
heid heeft geen vak zoveel nut.
Het grootste voordeel is dat je
nimmer onder de indruk raakt.
Niet van de actualiteit: je weet
dat er ooit een grotere ramp, een
wredere oorlog, een gruwelijker
moord is geweest. Niet van jar
gon: je weet dat de dokter z'n on
wetendheid verbergt als hij met
een gewichtig gezicht over para-
tuchale tachycardie begint,
want de dreigende term houdt
niet meer in dan toevallige hart-
versnelling. En evenmin raak je
onder de indruk van dichters
van Grote Woorden.
Liesbeth Lagemaat, onderschei
den met de C. Buddingh' prijs,
de prijs voor het beste poëziede
buut, is zo'n dichter. De in
houdsopgave van haar eerste
bundel kun je vertalen als
wat-weet-ik-veel. Veel Latijnse
titels: 'Hortus conclusus', 'Hor
ror vacui', 'Mater familias', 'Me
dia vita', 'Civitate Dei'. Veel my
thologie, andere gedichten he
ten 'Venus', 'Wraak van Penelo
pe', 'Eurydice's uitvaart', 'Medu
sa revisited'.
Overdonderend, tenminste als je
niet op de hoogte bent. Voor wie
wél op de hoogte is, doet zo'n
aanpak denken aan die van de
bluffende dokter. De Latijnse ti
tels betekenen 'Besloten tuin',
'Afschuw voor de leegte', 'Huis
moeder'. Over de termen valt
van alles te vertellen. 'Media vi
ta' is een begrip uit een middel
eeuwse hymne: 'Media vita in
mortus sumus', midden in het le
ven zijn wij in de dood. 'Civitate
Dei' is een verwijzing naar een
boek van Augustinus, die ik een
beetje als mijn persoonlijke hei
lige beschouw, want op zijn ge
denkdag, 28 augustus, valt ook
mijn verjaardag. De civitate Dei
heet het boek, 'Over de Gods-
staa'. Omdat Liesbeth Lange-
maat het 'de' weglaat, had ze
trouwens volgens de regels van
het Latijn 'Civitas Dei' moeten
schrijven. Zo'n foutje
over de dwaalweg waarvi
heeft gekozen. De dwa
van het gemaakte gedic
'Geen slaapkameridylle'
het er, denk ik, niet allee
hoe je met een kind, ma!
hoe je met zo'n gedicht on
gaan. 'Klaar om te wordet
raadseld', dat soort poëz
ze schrijven. Ik wil dat sooi
zie helemaal niet lezen, di
ik liever mee aan een puzz
De dichteres is bedreven
bedenken van puzzels en
seis.
Zelfs de titel Een grimw,
mijn keel lijkt iets voor eei
togram. Wat betekenei
woorden? In een gedicht
ze het over 'een Grimmwi
mijn keel', een verwijzini
de gebroeders Grimm v
sprookjes. Haar gedichti
ken soms gruwelspn
Maar het gruwelijkst zijm
le regels ('er is/ een sneeii
zwijgen op een sneeuw') en
ge beeldspraak ('een
hangt/ als een nageboorte
vacuüm van tijd').
Alles wat poëzie niet mag
één poëziebundel sameng
Een aanmoedigingsprijs
wat ontmoediging verdie
overigens ben ik van meni
Grieks, Latijn, Oude Gesc
nis snel verplichte vakkei
ten worden.
Mario Mc
Liesbeth Lagemaat: Een gn
in mijn keel. Gedichten - Uil
Wereldbibliotheek, 48 pag.,
Rudy Kousbroek
Gehoorapparaat
een afbeelding die met zoveel nauwkeurig
heid verwijst naar een bepaalde periode in
mijn jeugd als deze. Het is een voorbeeld
van een foto die ik in mijn kinderjaren meer
dan eens heb gezien en daarna nooit meer; ik durf met ze
kerheid te zeggen dat ik dezelfde individuele foto als kind
al onder ogen heb gehad.
Dat moet geweest zijn omstreeks 1940, aan het begin van
de tweede wereldoorlog. In die tijd werd in verschillende
landen gewerkt aan luisterapparatuur waarmee je vliegtui
gen kon horen aankomen, in feite enorme oortrompetten
waarmee de hemel werd afgezocht op het zoemen van na
derende bommenwerpers. Langs de Zuidkust van Enge
land ontstond een keten van reusachtige op hun kant
staande kommen, waarvan de resten hier en daar nog te
zien zijn (onder andere in in Romney Marsh, Kent, niet ver
van Hythe) - heel indrukwekkend, vooral op herfstavon
den bij opstekende storm. Deze vreemdgevormde ruïnes
worden nu door veel mensen aangezien voor overblijfselen
van vroege radarinstallaties, maar dat is onjuist: het wa
ren betonnen parabolische spiegels voor geluid, waarmee
naderende vliegtuigen al van een afstand van 40 kilometer
waren te horen.
Er waren ook verplaatsbare eenheden, zoals deze installa
tie gefotografeerd in Japan tijdens een inspectie door Kei
zer Hirohito. Zulke gigantische oortoeters hadden iets cari-
caturaals, waar ook in de jaren dertig de mensen niet
blind voor waren. Luisterapparaten van dit type waren
een dankbaar onderwerp voor humoristische tekeningen,
die me nog duidelijk voor de geest staan (hoewel ik mij
van geen ervan de eigenlijke grap meer kan herinneren).
De hoorbuizen kwamen allemaal samen bij een soort stuur
stoel; de installaties op de foto zijn onbemand, maar je ziet
de laddertjes leidend naar het knooppunt van die vijf of
zes trompetten, eindigend in de oren van een militair die
alarm moest slaan zodra hij de vijandelijke eskaders kon
horen brommen.
(Het geluid van vliegtuigmotoren, dat kan ik mij ook nog
herinneren, was toen anders dan nu - lager, minder gie
rend, indrukwekkender, meer iets wat respect opriep).
Hoeveel tijd was er dan nog? Geluid is traag en die traag
heid stelt tot allerlei interessante gevolgtrekkingen in
staat, zoals het vaststellen waar een verborgen kanon zich
bevindt wanneer de knal op drie verschillende plaatsen
kan worden gehoord. De snelheid van het geluid is 333 me
ter per seconde, ofwel 20 km per minuut; het geluid van
een luchtvloot die zich op 40 km afstand bevindt doet er
dus 2 minuten over om de luisterpost te bereiken. Maar de
vliegtuigen hangen niet stil in de lucht, in die 2 minuten
zijn ze ook weer dichterbij gekomen; bij de toen gangbare
snelheden hadden ze in dat tijdsverloop al bijna de helft
van de afstand afgelegd. (Vandaar radar. Daar werd in ver
schillende landen dan ook al vóór het begin van de oorlog
mee geëxperimenteerd). De geluidsbarrière was nog maag
delijk en intact, maar de mensen realiseerden zich al wel
dat het slechts een kwestie van tijd was voor het wonder
zich zou voordoen van een vliegtuig dat de luisteraar al be
reikt had op het moment dat hij het voor het eerst hoorde.
Dat benadert het ideaal van ergens arriveren voordat je
vertrokken bent, en de interessantste vraag is dan eigen
lijk waar dat is. Waar je dan bent, en wanneer.
Zo is de vraag die mij het meest bezighoudt ook wat je nu
eigenlijk hoorde als je het voorrecht had je oor te leggen
aan zo'n gigantische luistermachine. Het knarsen van het
uitspansel. Het kraken van de hemelse gebinten. Het pie
pen van het heelal. Boodschappen uit de toekomst. Berich
ten bestemd voor de Japanse keizer die daar zo argeloos
voorbijloopt. Drager van de orde van de chrysant! fluistert
een stem, Kiku no gomon! Luister wat er gaat gebeuren
met u en het land Yamato! Maar dan wordt de stem onver-
Foto L'lllustration 1932
staanbaar en gaat over in ruis. Hoe langer ik naar de foto
kijk hoe duidelijker ik het suizen van de eeuwigheid hoor.
Veel interessanter is misschien als je die toeters kon rich
ten op de wereld inplaats van op de hemel. Eindelijk kun
je dan de vogels horen spreken, de dierentalen verstaan.
Een stem die zingt: ik heb je lief. Een andere stem die ant
woordt: ik ook. Nog meer stemmen: ik ook! ik ook! De uit
eindelijke ontraadseling van de geheimen der natuur.
'i
