Wouter Bos wil snel verkiezingen
PZC
Ook in buitenland verandert
denken over kernenergie
Verjaardagstaart
PZC
Blair Bos
Kabinet-Balkenende II is volgens PvdA-leider van niemand
25 juni 1955
j
zaterdag 25 juni 2005
door Addie Schulte
PvdA-leider Wouter Bos
sprak gisteren in Wenen
zijn sociaal-democratische
geestverwanten uit Europa toe.
Het is tijd conclusies over de
toekomst van Europa scherper
te formuleren, vindt Bos. Voor
het kabinet-Balkenende is zijn
conclusie nog duidelijker: dat
heeft geen toekomst meer.
„Een crisis geeft mogelijkheden
voor radicale veranderingen.
Het is belachelijk dat geld van
rijk naar rijk of van arm naar
rijk gaat, bijvoorbeeld door het
landbouwbeleid. Premier Jan
Peter Balkenende lijkt nu te zeg
gen dat de uitgaven voor land
bouw ter discussie staan. Dat
hebben we een CDA'er nooit ho
ren zeggen. Dat is een moment
om vast te leggen."
Een maand na de afwijzing van
de Europese grondwet ziet
PvclA-fractieleider Wouter Bos
ook andere gevolgen. De
Duits-Franse samenwerking is
niet meer de kern van de Euro
pese Unie. En het is tijd het
idee van een Europese eenheids
staat te verlaten, zegt Bos. Ook
in Europa moeten verschillen
mogelijk worden. „Ik kan me
voorstellen dat de Benelux-lan-
den of de Schengen-landen ver
der gaan in hun samenwerking
dan de andere landen. Een bre
de economische unie kan samen
gaan met een smallere politieke
unie."
„Het is goed tegenover Europe
se collega's duidelijk te maken
hoe wij over bepaalde zaken
denken, omdat een heleboel van
hen erop rekenen dat de PvdA
de volgende keer in de regering
zit. De meningsvorming in heel
Europa wordt nu al beïnvloed
door de gedachten over wie er
in de komende regeringen in
Duitsland en Frankrijk zitten.
Balkenende wordt misschien
ook door iemand anders vervan
gen."
En dat is niet zo'n merkwaardig
idee, meent Bos. „We stellen
voor dat er nu verkiezingen ko
men. De problemen stapelen
zich op, net als het onvermogen
Het kabinet-Balkenende is volgens Bos van niemand meer. Bondgenoten van de coalitieregering zijn een voor een afgevallen. Verkiezingen
zouden een uitkomst kunnen bieden. Volgen die niet, dan moddert de regering en ook het land gewoon door. foto Harmen de Jong/GPD
ze op te lossen. Kijk naar hoe
Balkenende optreedt in Europa.
Je ziet dat hij verkrampt is. Hij
gaat naar Brussel, maar doet
twee domme dingen. Hij zegt
van tevoren hardop dat hij an
derhalf miljard terug wil en dat
hij dat waarschijnlijk niet gaat
halen. Dan bereik je niet veel."
Bod
„Maar hij had ook een bod van
een miljard kunnen accepteren,
dat had de Nederlandse netto-
bijdrage vijftig procent vermin
derd. Hij zou als absolute over
winnaar zijn binnengehaald.
Als je weet dat je vertrouwen
hebt van de bevolking, durf je
zo'n stap te maken. Het
WAO-probleem is niet opgelost,
maar uitgesteld. Het lijkt erop
dat het feit dat er iets veran
dert, elke kritische afweging
verdringt. Een deal over de om
roepen wordt niet gesloten op
basis van een visie over de om
roep, maar wordt verbonden
aan Borssele en de WAO, alles
om de coalitie maar bij elkaar
te houden. En de economie
blijft achter bij die van andere
landen."
„De vraag is hoe deze vertrou
wenscrisis te keren. De ene ma
nier is door het beleid te veran
deren, met name op economisch
gebied. Dat weigert het kabi
net. De andere manier is dat al
le politici teruggaan naar de kie
zer. Ik ben daartoe bereid, ook
al heb ik ook klappen gehad in
de peilingen, waarschijnlijk me
de vanwege ons standpunt over
Europa. Trieste realiteit is dat
we geen verkiezingen kunnen af
dwingen. We kunnen wel een
appèl doen op de partijen en
hun achterban. Eén ding is dui
delijk: zo'n beetje alle kranten
schreven dat de verhoudingen
in het kabinet slecht zijn en het
enige wat ze bijeenhoudt de
angst voor de verkiezingen is."
Wat is nu de staat van het kabi
net? „Als ik het onaardig zeg:
het lijkt op de laatste twee ja
ren van het laatste kabi
net-Kok. De boodschappenlijst
jes zijn afgewerkt, en er is on
derling te weinig vertrouwen
om andere dingen te doen. Er is
eindeloos Torentjesoverleg, de
onderlinge verhoudingen zijn
gespannen. Het is zelfs erger
dan toen: ze hebben ruzie met ie
dereen die ze nodig hebben om
de vertrouwenscrisis op te los-
sen. De regering maakt ruzie
met de Antilliaanse regering, de
sociale partners, de huisartsen,
gematigde moslims. Het zijn al
lemaal potentiële bondgenoten
die het kabinet kwijtraakt."
Is het niet normaal dat een kabi
net een dipje beleeft na twee
jaar? „Dit kabinet zit in een dip
sinds vorig voorjaar, toen het
Voorjaarsoverleg mislukte. Elk
kabinet in de problemen heeft
nog wel een groep die zegt: dit
kabinet is van ons. Maar zelfs
de werkgevers keren zich van
dit kabinet af. Dit kabinet is
van niemand. Dat heb ik nog
nooit meegemaakt."
Wat gebeurt er als er geen ver
kiezingen komen? „Doormodde
ren, maar dat houdt op een gege
ven moment ook op."
Kan Balkenende of iemand an
ders het kabinet nog redden?
„Nee, dan had hij dat al moeten
doen. Het wordt niets meer. Het
is zo fundamenteel, als je hoort
hoe de regeringspartijen over
hun minister-president spreken
en hoe in een week tijd twee
keer gedreigd is met een kabi
netscrisis om de WD door de
bocht te krijgen. Een keer bij
tbs, een keer bij de WAO."
Is regeren voor de PvdA zo aan
trekkelijk? „Het is ook niet aan
trekkelijk om het land in han
den te laten van dit kabinet.
Het zijn heel moeilijke tijden,
maai" ik denk dat we in het kabi
net meer voor onze achterban
kunnen betekenen. Onze plan
nen scoren beter dan die van dit
kabinet."
De PvdA is klaar? „In de PvdA
is zelfs na het 'nee' sprake van
grote gemeenschappelijkheid
over de koers. Ik heb niet het
gevoel dat ik in een partij rond
loop waar elk moment een dolk
in mijn rug kan worden ge
stoken. Het is een oase van
rust."
Met wie zou de PvdA dan gaan
regeren? „Dat maakt de kiezer
uit. Er zijn geen voorkeurscoali
ties voor ons. Op onderdelen
kunnen we het meest bereiken
met SP en GroenLinks, op ande
re met het CDA, op andere zelfs
met de WD. Er zijn geen na
tuurlijke allianties." GPD
Wouter Bos wil verkiezingen. Het kabini
Balkenende ontbeert vertrouwen, isl
niemand meer, lost niets meer op e
komt met rare compromissen die alleen tot doj
hebben de coalitie van CDA, WD en D66 over
eind te houden. De PvdA-leider kan natuurlijk
zeker ten overstaan van geestverwanten - niet an
ders dan dit soort taal bezigen. Het is makkelijl
om de regeringsploeg van de minst populaire pi^
mier in jaren wat schoppen na te geven, maar Ba
verzuimt - ook nu weer - aan te geven wat
nieuwe regering met de PvdA erin wezenlijkan
ders zou doen en of Nederland daarmee beter
zou zijn. Zou die vernieuwde PvdA de economj
uit het slop halen, zouden sociaal-democraten ee
beter, nieuw zorgstelsel kunnen inrichten, zoudj
zij de terreurdreiging weten te keren? Bos endezi
nen blijven daarop het antwoord schuldig.
Bos verblijft gaarne en vaak in de rangen vani
Britse New Labour-top, waar hij ideeën opdo
voor de modernisering van de PvdA, die inmidde
net als New Labour, een partij is die de ideolog
sche veren heeft afgeschud, het grootkapitaal
warm hart toedraagt en privatiseringen niet
voorbaat afwijst. Net als de New Labour-top ein
jaren negentig ging Bos met de zijnen de af£
twee jaar de straat op om in koffiehuizen, 1
op markten en in winkelstraten de taal vanH
volk te horen en van de problemen van de gewoi
man te vernemen. Die taal werd door de PvdA'a
na bijna acht jaar paars niet meer gebezigd, lsi
staan verstaan.
De leider van de grootste oppositiepartij doet u
alsof hij weet wat Nederland wil. Dat hij weetdi
de kiezers aan een nieuwe regering toe zijn, di
Balkenende II het niet zal redden. Gepassionee
doet hij kond van de noodzaak tot vernieuwin
tot nieuwe investeringen in gezondheidszorgenol
derwijs. Net als zijn grote voorbeeld Tony Blairdf
ze week in het europarlement nadrukkelijk pleitl
voor modernisering van het Europese bestel. BI
wierp zich - amper een week nadat hij met
Franse president Chirac de Europese Unie aant
rand van de afgrond had gebracht - op als reddi
van Europa. Als man met een missie, als eenniei
we EU-voorzitter die de Britse teruggave
bijna twee miljard op jaarbasis zou inleveren a
het landbouwsubsidiebeleid eens goed op de k
ling zou worden gezet.
Blair en Bos excelleren als peptalkers. Maar
Brit laat als regeringsleider steeds meer steken va
len en Bos heeft nog geen steek gebreid.
van onze redactie buitenland
Net als in Nederland tekent
zich ook in diverse landen
om ons heen een omslag af in
het denken over kernenergie.
Trokken enkele decennia gele
den nog honderdduizenden de
straat op om te demonstreren te
gen kerncentrales, nu is er in
veel landen een meerderheid
voor het behoud van deze produ
centen van elektriciteit.
De Europese Commissie nam vo
rig jaar een voorschotje op het
veranderde denken en drong er
bij de lidstaten op aan snel bin
dende afspraken te maken over
gezamenlijke veiligheidsnor
men voor centrales en de veilige
opslag van radioactief afval.
Volgens de Europese Commis
sie is kernenergie nog minstens
vijftig jaar onmisbaar voor de
Europese energievoorziening.
Cijfers van de commissie tonen
aan dat 32 procent van alle ener
gie in de EU afkomstig is van
kerncentrales.
Als er een land in Europa is dat
tuk is op kernergie, dan is het
Frankrijk wel. Na de eerste olie
crisis in de jaren zeventig van
de vorige eeuw besloot Parijs
om strategische redenen in
hoog tempo kerncentrales te
bouwen. Het land zou daarmee
minder afhankelijk worden van
olie en andere fossiele brand
stoffen uit het buitenland. Op
dit moment telt Frankrijk meer
dan zestig draaiende kerncen
trales met een totaal vermogen
van meer dan 65.000 megawatt.
Nog eens zes nieuwe centrales
zijn gepland of in aanbouw.
Kerncentrales voorzien in ruim
35 procent van de totale Franse
energiebehoefte en liefst 78 pro
cent van alle in Frankrijk opge
wekte stroom is 'atoomstroom'.
Dankzij de vele kerncentrales
kan het land voor 50 procent
voorzien in de eigen energiebe
hoefte, veel meer dan veel ande
re westerse landen. Van een bre
de maatschappelijk discussie
over de noodzaak of gevaren
van kernenergie is in Frankrijk
geen sprake meer. De meeste
Fransen zien kernenergie als
een relatief schone en goedkope
vorm van energie waarvoor nog
geen alternatief is.
Zweden
Zweden telt twaalf kerncentra
les. In een referendum in 1980
stemde een meerderheid van de
Zweden voor sluiting. Geschat
werd dat ze in 2010 allemaal
dicht konden zijn, mits alterna
tieve energiebronnen aange
boord zouden worden. Inmid
dels komt echter meer dan de
helft van de Zweedse stroom
voorziening uit kernenergie. De
Zweden gebruiken door het bar
re klimaat en de intensieve
staalindustrie'en bosbouw bo
vendien drie keer zo veel elektri
citeit als het Europese gemiddel
de. Uit de laatste opiniepeilin
gen blijkt dat tachtig procent
van de Zweden nu vóór kerne
nergie is. Burgers zijn bang dat
de stroomprijzen zullen stijgen
wanneer wordt overgegaan op
zonne-energie of wind- en wa
terkracht. Ondanks de omme-
zaai besloot de regering vorig
jaar de officiële lijn uit 1980
voort te zetten. De centrale in
Barseback wordt daarom voor
goed gesloten. Dit is ook een ge
baar naar buur Denemarken,
een land zonder eigen kerncen
trales, omdat Barseback op een
steenworp afstand van Kopen
hagen ligt. Dat in 2010 alle cen
trales gesloten zullen zijn lijkt
vooralsnog echter met realis
tisch. GPD
Hoe zou de taart hebben gesmaakt?
Een paar weken geleden bestond
het tweede kabinet van premier Balken
ende twee jaar. Ter gelegenheid van die
verjaardag bracht minister Peijs (Ver
keer en Waterstaat) naar de Trèveszaal
een taart-met-twee-kaarsjes mee.
Maar een sprankelend verjaardagsfeest
je kan het daar aan het Binnenhof niet
zijn geweest. Halverwege de rit - het ka
binet heeft er, zonder gedonder in de
glazen, de helft op zitten - gaat Balken
ende II door iets wat je bij een mens
een midlife crisis zou noemen.
Wie onbevangen een tussenbalans op
maakt, kan bijna niet aan neerslachtig
heid ontsnappen. Nog nooit is het ver
trouwen in de politiek zo laag geweest.
Nog maar zelden heeft een kabinet tus
sentijds op zo weinig steun kunnen re
kenen. Nog maar weinig keren zullen
ministers zo collectief in de verdedi
ging zijn gedrukt. Zelfs de premier
moet momenten van somberheid door
maken.
Balkenende II begon ambitieus, stuitte
op de verwachte weerstanden, leed en
kele gevoelige nederlagen, kreeg enkele
tegenslagen te verwerken, vocht kranig
terug, maar lijkt er niet in te slagen het
tij te keren. Sinds enige tijd maken ka
binet en coalitie de indruk de draad
kwijt te zijn. Wie een rondgang langs
ministers, Kamerleden en partijgan
gers maakt, treft vooral Ongeloof in Ei
gen Zaak aan.
Met name na het 'nee' tegen de Europe
se grondwet is de puf er uit. Maar de
omslag ligt eerder. In elk geval is er iets
fout gegaan rondom de halve kabinets
crisis over de gekozen burgemeester.
Maar er knapte al iets op het Museum
plein - na de onverwacht massale de
monstratie van de vakbonden tegen het
kabinetsbeleid.
Nee, een kabinetscrisis ligt niet in het
verschiet. Elk van de regeringspartijen
heeft te veel te verliezen. Het CDA van
Balkenende dreigt het af te leggen te
gen de PvdA van Bos. De WD kampt
met te veel interne problemen om nieu
we verkiezingen met vertrouwen tege
moet te zien. En D66 riskeert nog ver
der te worden gemarginaliseerd. Bij ge
brek aan alternatief zal Balkenende II
nog wel een tijdje doorsukkelen. Tenzij
het zich weet op te richten. En dat is
lang niet uitgesloten. Balkenende II
heeft meer levenskansen dan vriend en
vijand in Den Haag denken.
Maar dan moet het wel zichzelf als de
wiederweerga bij elkaar rapen, zich
vermannen, een lijn uitstippelen en er
gezamenlijk tegen aan gaan. Het zal, in
één zin samengevat, een overtuigend
antwoord moeten vinden op dat wat
het land vraagt.
Nederland zit al een tijdje in de lappen
mand. Onder Paars werd dat nog ver
bloemd door economische hoogtij
Maar sinds de recessie heeft toegesla
gen, staart het land in de leegte. Tot
hun schrik zijn Nederlanders tot ont
dekking gekomen dat de wereld, het
land, de stad en de buurt om hen heen
onherkenbaar veranderd zijn. Buiten
de grenzen wordt met scherp gescho
ten, Europa neemt de zaak over, bin
nenslands gaat het ook al niet vanzelf
sprekend, in de stad krioelt het van
'buitenlanders' en in de buurt is het er
niet veiliger op geworden.
Wat misschien wel het ergste is: het be
stuur - de minister-president, het kabi
net, de gemeenteraad en de burgemees
ter - maakt niet de indruk het tij te kun
nen keren. Maar wat het drama tot een
ware tragedie maakt, is dat de politiek
zich werkelijk uit de naad werkt om al
die problemen aan te pakken.
Je kunt van Balkenende II veel lelijks
zeggen, maar niet dat het z'n best niet
doet. De 'hervormingagenda' staat vol
van goede voornemens om aan te pak
ken wat te lang is verwaarloosd, gene
geerd of zelfs ontkend
Uiteenlopend van WAO tot Zorgwet,
van multiculturele samenleving tot ver
zorgingsstaat. van Antilliaanse jonge
ren tot criminaliteit. Namen als Don-
ner, De Geus, Hoogervorst en Verdonk
zijn synoniem voor daadkracht. Zelfs
Brinkhorst blaast z'n deuntje mee. Ein
delijk gebeurt waar 'het land' om
vraagt.
Maar wat er achter steekt wordt niet
herkend. Bestuur en bui-gerij staan met
de rug naar elkaar toe. Zoals 'Den
Haag' het gevoel heeft in het luchtledi
ge te werken, zo hebben mensen in het
land geen idee waar het allemaal voor
nodig is.
Waar het Nederland aan ontbreekt, is
richtingsgevoel. Wat het land nodig
heeft is oriëntatie. Waar gaan we heen?
Hoe komen we weer boven Jan? Wat
moet er gebeuren? Zijn al die offers
niet te vergeefs? Waar doen we het
voor? Daar ligt de kans voor Balkenen
de II. Daar ligt met name de kans voor
JULIANA - Koningin Juliana
heeft gisteren, tijdens een
werkbezoek aan Zeeuws-
Vla anderen, velen een onverge
telijke dag bezorgd. De konin
gin bezocht de eerste bewo
ners van de nieuwe Braakman
polder, de ZLM-tentoonstel-
ling in Kloosterzande en het
Juliana-ziekenhuis in Terneu-
zen. In het huis van baron Col-
lot d'Escury sprak ze met een
aantal plattelandsvrouwen.
ARGENTINIË - Bij de gevech
ten van vorige week in de Ar
gentijnse hoofdstad Buenos Ai
res, zouden ongeveer tweedui
zend mensen zijn omgekomen,
melden kranten in Montevi
deo. Volgens ooggetuigen ziji
alleen al op het kerkhof v;
Buenos Aires in het grootste ge
heim negenhonderd doden be
graven. Het leger is na deoj|
stand in de kwartieren terugge
keerd. President Péron bliji
aan de macht.
BELFORT - Het stadhuis i
Sluis mag van het Rijk worde
gerestaureerd. Daarmee wordt
het enige Belfort van Neder
land, dat in de oorlog verlors
ging, in oude luister hersteld
Men schat dat het werk yi
jaar duurt en rond de een mi
joen gulden kost.
Het CDA wil meer gebruikmaken van kernenergie en de kerncentra
le in Borssele moet openblijven. foto Koen Suyk/ANP
premier Balkenende. Als er iemand aan
het Binnenhof in staat is om grote lij
nen uit te zetten, om Nederland weer
richtingsgevoel te geven, om een geza
menlijke missie, een visie uit te tekenen
- dan is het de man die na Paars in
hoofdlijnen uiteenzette hoe het 'anders
beter' kon, die na Fortuyn fatsoen
lijk en betrouwbaar geacht werd om te
doen wat nodig was en die er bij herha
ling blijk van heeft gegeven te zien
waar het aan schort: aan verbleekte
waarden en falende normen. Maar als
premier wordt hij kennelijk te veel in
beslag genomen door de waan van de
dag om boven de dingen uit te stijgen
en een samenhangende, eenduidige en
vooral ook overtuigende lijn uit te stip
pelen.
Zoals Den Uyl steeds weer kon uitleg
gen waar zijn kabinet aan werkte
('spreiding van kennis, macht en inko
men') en Lubbers z'n bezuinigingen
steeds weer in perspectief zette ('no
nonsense'), zo blijft Balkenende Grand
Design onhelder?
Een Great Communicator zal premier
Balkenende niet worden. Maar wat hij
wel in zich heeft, is om een Premier
met een Missie te worden. Het is hoog
tijd om dat te laten zien. De verjaardag
staart is op.
Jan Schinkelshoek
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax-(0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stalionspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)315670
Fax. 10113)315669
E-mail" redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax-(01111454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst
8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 19,95 nvt
per kwartaal: 58,00 60,25
per jaar €222.50 226,50
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voortó
einde van de betaalperiode
PZC. La v lezersservice.
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47,70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgertrf
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en .o?5
de Regelen voor het Advertcntiewez»
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vri|dag
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113) 315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax: (0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel. (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend go®
Tel-(076)5312277
Fax:(076)5312274
Internet: www pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden M
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener concern I"®®
aan ons verstrekte "gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor
(abonnementen)administratie en om u to (laten) informeren over voor u relevante dienstenen»
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig 9C£('".
iriltelijk melden bi| "£U1
Behoort tot WGGGNGR
