Niemand kan het verdriet van een kind wegnemen
PZC
aan lagerwal
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
Rouwen bij een tranenkoffer
zaterdag 25 juni 2005 2)
Is mama nu een engel? Blijft opa altijd sla
pen? Kinderen stellen vragen en nog eens
vragen als er iemand in hun nabije omge
ving doodgaat. Volwassenen weten zich er
vaak geen raad mee. De tranenkoffer biedt
een steuntje in de rug.
Kinderen rouwen heel anders dan volwasse
nen. Het ene moment zijn ze ontroostbaar,
het andere moment vragen ze om een ijsje,
alsof er niets aan de hand is. „Voor ouders
en onderwijzers is het gedrag soms moeilijk
te begrijpen", zegt Marion Korenromp-Her
der. Zij heeft daarom de 'tranenkoffer' be
dacht. De inhoud van deze koffer - boekjes,
knuffeltjes en werkmateriaal - helpt de kin
deren op weg bij het verwerken van hun
verdriet en laat ouders en leerkrachten zien
hoe ze kinderen het beste kunnen steunen.
Haar eigen kinderen kwamen met talloze
vragen toen ze voor het eerst geconfron
teerd werden met de dood. Dat was toen de
broer van Marion overleed. „Hij is ver
moord in Kenia waar hij werkte als ontwik
kelingswerker. Zijn lichaam werd per vlieg
tuig teruggebracht naar Nederland. Dat
bracht onze zoon op de gedachte dat het
vliegtuig zijn oom in de hemel had afgezet.
Kort daarna stierf ons oudste kind. Toen
kwamen de vragen opnieuw. 'Waarom
moet Lieke dood?', vroegen de twee ande
ren, Ik had er geen antwoord op. Onze
Joost was er van overtuigd dat er een
helikopter zou komen om Lieke op te halen
en naar de hemel te brengen. Ik zei toen te
gen hem: 'Hier komt geen helikopter, Joost,
echt niet.' Maar hoe moest Lieke dan wel in
de hemel komen? En hoe ziet de hemel er ei
genlijk uit? Vragen en nog eens vragen."
Marion Korenromp zocht destijds naar ge
schikt werkmateriaal, waarmee ze haar kin
deren zou kunnen helpen bij het verwerken
van hun verdriet. „Maar ik kon niks vin
den. Toen heb ik ze allebei een dik plak
boek gegeven waarin ze vrijuit konden plak
ken en tekenen over hun zusje. We hebben
samen gezocht naar antwoorden op allerlei
vragen: Hoe voelt de dood? Ben jij wel eens
boos? Ze hebben geknipt, geplakt en gete
kend. Zo ontdekte ik dat onze zoon niet al
leen verdrietig was, maar ook boos en tege
lijkertijd opgelucht dat de periode van ziek
te voorbij was. Soms schrik je als ouder van
de reactie van je kind. Maar het is voor hem
heel goed geweest om zijn gevoelens te ui
ten. Onze dochter reageerde heel anders. Ze
leek heel introvert. Maar aan haar boek
kon je zien dat ze erg bezig was met levens
vragen."
Via-via kwam Marion Korenromp in con
tact met ritueel begeleidster Marijke Semé.
Samen schreven ze diverse boekjes over
zakje met mooie steentjes. Het idee om het
materiaal in een koffer te stoppen kwam
van Marion. „Alle kinderen zijn gek op kof
fertjes", zegt ze. „En natuurlijk moest er
een dubbele bodem in, zodat kinderen er
ook hun eigen geheimpjes in kunnen ver
stoppen. Vooral grotere jongens gaan name
lijk niet zo gauw met een armband lopen
van hun overleden moeder. Maar ze kunnen
de armband wel in het geheime vak stop-
rouwverwerking. Ze maakten boekjes voor
kleuters, grotere kinderen en bijna pubers.
Ze maakten er zelf tekeningen bij, en be
dachten de rest van de inhoud van de kof
fer: vingerpopjes, werkkaarten om manda
la's te maken, een werkmap, spulletjes om
een mobiel van sterren te maken, een plak
boek, Rafikaarten. De koffer bevat ook een
zakje met vergeet-mij-niet-zaadjes, een
zacht doekje om tranen te drogen, en een
pen. Of je kunt er bijvoorbeeld ook een
brief instoppen die je nog had willen verstu
ren. Laatst liet een meisje mij zien dat ze er
veertjes in had gestopt. Ze had het verhaal
gelezen over moeder zwaan die was wegge
vlogen. Haar moeder was ook weggevlogen,
had ze bedacht, maar ze had een paar veer
tjes voor haar achtergelaten."
Yarden, beheerder van vijftien crematoria
en dertig uitvaartcentra realiseerde het
idee van de tranenkoffer, die inmiddels in
veel gezinnen en op veel scholen zijn dienst
heeft bewezen.
Over het algemeen is er te weinig aandacht
voor rouwverwerking op scholen, zegt Ko
renromp, die zelf werzaam is in het onder
wijs. „Het is heus niet zo dat het koffertje
de antwoorden bevat op alle vragen. Maar
de inhoud biedt wel de mogelijkheid om sa
men te zoeken naar antwoorden."
„Soms zeggen leerkrachten tegen mij: 'Dit
kind rouwt helemaal niet. Het zit de hele
dag gewoon te rekenen.' Dan zeg ik: 'Het
rouwt wel, heeft er kennelijk behoefte aan
om stilletjes te zitten werken. Het kind
voelt zich veilig hier op school. Jullie steu
nen het doordat jullie die veilige plek bie
den. Laat zo'n kind weten dat het altijd bij
je terecht kan."
Marion Korenromp adviseert scholen meest
al om een 'verdriethoekje' in te richten wan
neer een leerling een dierbare heeft verlo
ren.
„De leerling kan daar spulletjes uitpakken
en ermee aan het werk gaan. Zelf laat ik
een kind ook wel eens samen met andere
kinderen mandala's kleuren. Want kinè-
ren kunnen hard zijn voor elkaar, maar ze
hunnen elkaar ook geweldig steunen. AlsJ
gebogen over de mandala's zitten, komen
dan soms de tranen. En dat mag."
De koffer bevat ook een boekje speciaal j
voor opvoeders.
„De houding van ouders is cruciaal. Vaas
zie je dat ouders hun kinderen willen be
schermen als er iemand is overleden. Ze
doen vaak alsof het leven gewoon doorga»
Maar als je je kinderen te veel bescherm'
voor de realiteit krijgen ze daar later pro
blemen mee. De dood hoort bij het leven J
kunt er maar beter met ze over praten. H#
onbeholpen of machteloos je zelf ook bent,
je moet je kinderen de kans geven om hu"
gevoelens van verdriet, maar ook hunger
lens van boosheid of jaloezie te uiten. Ni*
mand is in staat om het verdriet van een
kind weg te nemen, maar je kunt het wela
len."
Anne Velthaa
De tranenkoffer kost 30 euro en is te bt&
len bij Yarden, tel. 0800-1292.
