Vrije suiker
maakt
iedereen
arm
14 Twee zussen op 's-Heerenhoek
151 Vaderdag ook voor immigrantei
171 NAVO oefent in Noorwegen
in: 0113-315680
^vvw.pzc.
nl
Sus31,4460 AA Goes
Advertentie-exploitatie:
SSd-en Midden-Zeeland: 0113-315520;
-..Vlaanderen: 0114-372770;
Zeeuws-
Nationaal: 020-4562500.
zaterdag 18 juni 2005
Joop de Koeijer, bestuurslid van de Nederlandse Akkerbouwvakbond, op zijn bietenakker in de omgeving van Brouwershaven.
De Nederlandse bietente
lers en de boeren in de
armste landen hebben elkaar ge
vonden in hun verzet tegen de
plannen van de Europese Com
missie om het suikerbeleid te
hervormen. Het gaat niet alleen
om de bescherming van de ei
gen boterham, vindt Joop de
Koeijer uit Brouwershaven, be
stuurslid van de Nederlandse
Akkerbouwvakbond. „De waar
digheid van het boerenvak is in
het geding."
Woensdag presenteert de Deen
se eurocommissaris voor land
bouw Mariann Fischer Boel haar
plannen voor de liberalisering van
de suikermarkt. De belangrijkste
punten zijn enkele weken geleden al
uitgelekt. Fischer Boel wil de prijs
van suiker in twee jaar met 39 pro
cent verlagen en die van suikerbie
ten met 42,6 procent, zodat andere
landen toegang krijgen tot de Euro
pese suikermarkt. Hoewel die prijs
verlaging voor een groot deel (60 pro
cent) wordt gecompenseerd, vreest
de Land- en Tuinbouworganisatie
(LTO) Nederland, op basis van bere
keningen van het Landbouw-Econo-
misch Instituut, dat de bietenteelt in
Nederland hierdoor de nek wordt
omgedraaid. Die beslaat ongeveer
95.000 hectare grond, 20 procent
van het Nederlandse akkerbouware-
aal. Een op de vijf Nederlandse sui
kerbieten komt uit Zeeland.
De Tweede Kamer heeft afgelopen
dinsdag unaniem een motie aan
vaard die minister Veerman (Land
bouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
vraagt het alternatieve plan van het
Platform Toekomst Suikermarkt
(waarin suikerproducenten en bie
tentelers zijn vertegenwoordigd) in
Brussel te bepleiten. Dat houdt een
minder drastische hervorming van
het Europese suikerbeleid in, waar
bij niet alleen bietentelers en suiker
producenten worden ontzien maar
ook rekening wordt gehouden met
de belangen van suikerboeren in de
minst ontwikkelde landen.
Beleidsmedewerker Rian Fokker
van Novib spreekt van een 'heel slim
geformuleerde motie'. De organisa
tie voor ontwikkelingssamenwer
king wordt door de indiener van de
motie, CD A-Kamerlid Joop Atsma,
geschaard in een 'brede coalitie'
waarvan ook landbouworganisaties,
verwerkende industrie en de vakbon
den CNV en FNV deel uitmaken.
„Tien jaar geleden was het ondenk
baar dat wij met Novib om tafel zou
den zitten", zegt De Koeijer, die zelf
een akkerbouwbedrijf runt in Brou
wershaven.
PvdA-Kamerlid Harm Evert Waal-
kens, mede-ondertekenaar van de
motie, drukt zich als volgt uit: „Er is
een kongsie ontstaan van partijen
die geen natuurlijke vrienden zijn."
Hoe komt dat? Op het eerste gezicht
is de liberalisatie van de suiker
markt een logische stap, nadat eer
der de vaste prijzen voor melk, vlees
en graan zijn losgelaten. De mini
mumprijs van suikerbieten is in Eu
ropa drie keer zo hoog als de prijs op
de wereldmarkt. De Europese markt
is daardoor ontoegankelijk voor pro
ducenten van buiten. Daarbij komt
nog dat de zwaar gesubsidieerde sui
kerproducenten hun overschotten
dumpen op de wereldmarkt. Fischer
Boel wil daaraan - gedwongen door
de wereldhandelsorganisatie WTO -
een eind maken. In november, een
maand voor de WTO-conferentie in
Hong Kong, moeten de ministers
van de lidstaten een besluit nemen
over de hervorming van het suikerbe
leid.
Voor Nederlandse akkerbouwers is
de bietenteelt nog de enige sector
die bescherming geniet. Omdat de
graanprijs vanaf de jaren tachtig ge
staag is blijven zakken, en in het
kielzog daarvan ook de uien- en
aardappelprijs, is de opbrengst van
de suikerbietenteelt een steeds be
langrijker component geworden van
het inkomen van de akkerbouwer.
„De suikersector is heel lang goed
weggekomen", betoogt Atsma. „Een
hervorming was onontkoombaar.
Waar de discussie nu over moet
gaan is de mate en het tempo waar
in. We moeten voorkomen dat we
het kind met het badwater weg
gooien." Het voorstel van het Plat
form Toekomst Suikermarkt gaat
uit van beheersing van het aanbod
op de Europese markt, een beperkte
prijsdaling en afspraken met de
minst ontwikkelde landen over de
hoeveelheid suiker die zij tegen een
gegarandeerde prijs in Europa mo
gen afzetten. De dumping van sui
ker op de wereldmarkt moet meteen
worden afgeschaft.
Broos
Op hoofdlijnen zijn de partijen het
eens over het voorstel van het Plat
form Toekomst Suikermarkt, maar
de overeenstemming is broos. Zo he
kelt Waalkens het conserverende ka
rakter .van het voorstel. „We moeten
deze problematiek veel breder op
pakken. De hervoming kan worden
benut om een innovatieve slag te ma
ken in de suikerteelt, bijvoorbeeld
door voorwaarden te stellen op het
gebied van milieuvriendelijk telen
en door alternatieve producten te
ontwikkelen. De bietentelers moe
ten niet denken dat ze er zijn met al
leen een akkoord over opkoop en
compensatie. Dan hebben ze geen
toekomst. De plannen van het Plat
form betekenen temporiseren en tijd
kopen. We moeten oppassen dat tijd
kopen niet betekent tijd verdoen."
De Koeijer vraagt zich af wat een re
delijke suikerprijs is. Hij noemt een
prijsverlaging van 20 procent, waar
mee zou worden voldaan aan de mi
nimumeis van de WTO, 'immoreel'
wanneer die gepaard zou gaan met
een inkomenscompensatie van 60 tot
80 procent, zoals het Platform Toe
komst Suikermarkt wil. „Dan is er
geen enkele relatie meer tot onze
kostprijs en zijn we in grote mate af
hankelijk van subsidiegeld." Hij
pleit voor minder compensatie, geen
overschotten en de teelt van alterna
tieve producten als plantaardige
olieën en eiwitten. „Een krimp van
de suikerbietenteelt is dan ook on
vermijdelijk", constateert De Koe
ijer. Wel zou die gepaard moeten
gaan met een sociaal plan voor te
lers en werknemers in de suikerin
dustrie. „Hervormen is hervormen
en niet met de botte bijl een tig aan
tal boeren een kopje kleiner ma
ken."
Duurzaam
Liberalisering van de suikermarkt is
voor De Koeijer echter uit den boze.
Die helpt noch de Nederlandse bie
tenteler noch de suikerboer in de
Derde Wereld. „Het nut van het boe
renvak is niet tegen zo laag mogelij
ke prijs zoveel mogelijk dumpen op
de wereldmarkt. Het nut van ons
vak is dat we verantwoord en duur
zaam voedsel produceren. Dat bete
kent dat Europa veel zuiniger moet
zijn op haar eigen landbouw. Dat be
tekent ook dat het een schandaal is
zoals de boeren in de armste landen
nu worden behandeld. In de eerste
plaats willen we landbouw bedrij
ven die hier te verantwoorden is en
dat is niet het geval als we het op
een valse manier elders bederven.
Zoals ik een Franse boer ooit heb ho
ren zeggen: dat is in strijd met de
waardigheid van het boerenvak."
Een gereguleerd systeem, waarin het
goede behouden blijft en het slechte
wordt afgeschaft, is ook wat Fokker
voorstaat. „Niemand is ermee ge
diend als de hele boel wordt gelibera
liseerd." Ook de consument niet,
denkt Fokker. De meeste suiker
wordt gebruikt als ingrediënt van
andere producten. Door liberalise
ring zal een pak suiker in de super
markt wellicht goedkoper worden,
verwacht ze, maar niet een blikje co
la of een pak koek.
Novib probeert rekening te houden
met de belangen van verschillende
groepen ontwikkelingslanden. Aller
eerst zijn er de grote suikerexpor
teurs als Brazilië en Thailand die
het vervelend vinden dat Europa (ge
subsidieerde) suiker dumpt op de we
reldmarkt. Of dat probleem opgelost
wordt door de plannen van Fischer
Boel is nog maar de vraag, want er
blijft een budget bestaan voor ex
portsubsidies. Helemaal onduidelijk
is of de armste landen, zoals Zam
bia, Ethiopië, Mozambique en Mala
wi, geholpen worden door de voorge
nomen suikerhervorming. De af
spraak is dat zij in 2009 volledig toe
gang krijgen tot de Europese markt.
„Zij willen een goede prijs voor hun
suiker, zodat ze kunnen investeren
in uitbreiding en modernisering",
verklaart Fokker. „Als de prijs ver
schrikkelijk gaat dalen, hebben zij
niets aan die markttoegang. Daarom
zeggen ze: geef ons liever beperkte
toegang tot de Europese markt te
gen een wat hogere, gegarandeerde
prijs."
Tenslotte zijn er nog de ACP-lan-
den, vroegere koloniën zoals Jamai
ca. Die hebben toegang tot de Euro
pese markt tegen een hogere prijs.
Omdat ze de afgelopen decennia ver
zuimd hebben te investeren, zou libe
ralisering de doodklap betekenen
voor hun suikerindustrie. Fokker:
„Dat betekent het verlies van heel
veel banen."
Suiker is essentieel voor de ontwik
keling van arme landen, aldus Fok
ker. Het is goed en makkelijk te ver
bouwen en suikerfabriekjes blijken
in de Derde Wereld centra waar om
heen zich tal van andere activiteiten
ontplooien. „De suikerteelt kan echt
een verschil maken." Het alternatief
van het Platform Toekomst Suiker
voorziet in ieder geval in een gega
randeerde prijs voor een bepaalde
hoeveelheid suiker uit de armste lan
den. „Dat spoort niet met de afge
sproken vrije markttoegang tot Euro
pa", erkent Fokker. „We vinden dat
daaraan niet moet worden gemor
reld. Maar als een groep landen vrij
willig zegt dat ze de export wel wil
len beperken in ruil voor een gega
randeerde prijs, dan moet dat toch
foto Mechteld Jansen
te regelen zijn?" De vraag rest wat
minister Veerman in Europa kan uit
richten met een motie die bewust
vaag is gehouden om tegengestelde
partijen onder één paraplu te krij
gen. Atsma en Fokker noemen het
'een steuntje in de rug' dat hij in
Brussel goed kan gebruiken als hij
duidelijk wil maken dat de plannen
van Fischer Boel een stap te ver
gaan. Fokker hoopt dat Veerman me
de door de motie in staat wordt ge
steld een brug te vormen tussen de
landen die de plannen van Fischer
Boel steunen (onder meer Engeland,
Duitsland en Frankrijk) en de lan
den die tegen zijn (zoals Spanje, Por
tugal, Italië en Finland).
De Koeijer heeft goede hoop dat in
ternationaal steun kan worden ge
vonden voor een alternatief in de
lijn van het Platform Toekomst Sui
kermarkt. Hij heeft vorige week in
België een overleg bijgewoond waar
bij suikerindustrie, telers, vakbon
den, overheid en ontwikkelingsorga
nisaties over een vergelijkbaar plan
praatten. „De suiker is een case voor
de hele landbouw", verzekert De
Koeijer. „Als we alles vrijlaten,
wordt het armoe voor iedereen. Het
is in ons belang dat de ontwikke
lingslanden hun poot stijf houden en
zeggen: die zogenaamde liberalise
ring van jullie is voor ons niet accep
tabel. We moeten de wereld als één
geheel zien. Als we hier land braak
leggen en elders woud kappen om
suiker te verbouwen, zijn we niet
goed bezig."
Ernst Jan Rozendaal
De Nederlandse Akkerbouwvak
bond en het Nederlands Agrarisch
Jongerencontact organiseren donder
dag in zaal Koch in Kruisland een
info-, discussie- en protestavond,
waarop vertegenwoordigers van de
suikerindustrie, de bietentelers, het
ministerie van LNV en Novib zich
uitspreken over de hervormingsplan
nen voor de Europese suikermarkt.
Aanvang: 20.00 uur.
