Duursport is voor eigen risico
Onbekommerd zwanger
PZC
Huisvisite is goed
voor een peppraatje
Plotselinge dood zou honderd keer per jaar kunnen worden voorkomen
Meer kans op zwangerschap na iv
Overgewicht door slaapgebrek
Blaaskanker beter te controleren
MS heeft relatie met Pfeiffer
Botontkalking is te voorkomen
6 juni 1955
maandag 6 juni 2005
door Hans Willems
Deelnemers lopen geheel
voor eigen risico. Het is een
standaardzinnetje bij vrijwel
elk loopevenement. Dikwijls op
genomen in een wat uitgebreide
re tekst, die mensen waar
schuwt om nooit onvoorbereid
aan welke sportieve kracht
proef dan ook deel te nemen.
Overbodig en inhoudsloos zijn
die waarschuwingen zeker niet.
Ben aantal keren per jaar gaat
het mis, flink mis zelfs. Zoals
kortgeleden in IJsselstein
(Utrecht). Tijdens de 22ste IJs-
selsteinloop zakten twee deelne
mers in elkaar om niet meer op
te staan. De 28-jarige Bart Flin
terman en de 63-jarige Niek Al
berts moesten hun deelname
aan de trimloop met de dood be
kopen en ook afgelopen weekein
de ging het mis op de halve ma
rathon van Stuttgart waar twee
deelnemers (28 en 42 jaar) in el
kaar zakten en in het ziekenhuis
overleden.
Een enorm verdriet voor de di
recte naasten. En een nachtmer
rie voor de organisatoren, in het
IJsselsteinse geval vrijwilligers
van het politiedistrict Lek
stroom. Hun elk jaar in deelne
mertal groeiende loopfeest
draaide uit op een drama van de
eerste orde.
Plotselinge dood in de sport. Ru
we schattingen zeggen dat het
ongeveer honderd keer per jaar
voorkomt. Het aantal sportdo-
den is te gering om er allerlei
conclusies aan te verbinden. In
de voetballerij komt het euvel
vaker voor dan bij het wielren
nen of hardlopen, maar dat is lo
gisch: de voetbalsport heeft ver
reweg de meeste deelnemers in
Nederland.
Hartstilstand
Wel staat vast dat de oorzaak
van plotselinge sterfgevallen in
de sport in de meeste gevallen
een acute hartstilstand is, als ge
volg van een aangeboren afwij
king, een verborgen aandoening
of een dichtgeslibd vat. Ouderen
zijn vaker het slachtoffer dan
jonge sporters.
Duursport doet de mens goed, mits die afdoende is voorbereid.
Op het totaal van de slachtof
fers van een acute hartstilstand
(vijftienduizend per jaar in Ne
derland) vormen de sportdoden
maar een klein groepje. Toch
trekt hun lot sterk de aandacht,
juist omdat aan sport in het alge
meen en duursport in het bijzon
der het etiketje 'gezond' hangt.
In de sportgeneeskunde is dan
ook veel onderzoek gedaan naar
het fenomeen van de acute hart
stilstand.
Jan Hoogsteen, cardioloog aan
het Maxima Medisch Centrum
in Veldhoven promoveerde vo
rig jaar in Leiden op een onder
zoek naar de risico's van hartfa
len in duursporten als hardlo
pen en wielrennen. Als ploeg-
arts van onder meer TVM en
PDM bouwde Hoogsteen een
schat aan ervaring op in de
sportgeneeskunde. In publica
ties en interviews begint Hoogst
een steevast met de opmerking
dat duursporten de mens meer
goed doen dan kwaad. Daarmee
verweert hij zich tegen mensen
die in het fenomeen sportdoden
grond zien om het kind met het
badwater weg te gooien.
Sportdoden komen uitgebreid
in het nieuws, de mensen die
door intensief te bewegen aan
hun gezondheid werken, niet.
Plotselinge hartdood in de sport
is nooit helemaal uit te bannen.
Maar door betere begeleiding en
meer medisch onderzoek is het
volgens Hoogsteen wel mogelijk
risico's eerder op te sporen. Te
midden van de vele duizenden
duursporters zit nu eenmaal een
kleine groep, voor wie er gevaar
kan dreigen bij.intensieve sport
beoefening.
In het Leidse universiteitsblad
Mare zei Hoogsteen daarover:
„Een goed advies aan duurspor
ters kan tegengaan dat klachten
foto Ron Nagtzaam/GPD
en symptomen erger worden.
Het is voor een doorsnee-cardio
loog niet altijd gemakkelijk om
de specifieke klachten van spor
ters te herkennen. Het is niet
het klassieke verhaal, dus moet
je goed doorvragen." Zijn er
geen klachten of symptomen die
op het risico van hartfalen wij
zen, dan wordt het moeilijker.
Met een eenvoudige sportkeu
ring kan een arts geen aangebo
ren afwijking aan hart of vaten
stelsel ontdekken. Het initiatief
tot intensievere keuring moet
dan ook komen van de sporters
zelf. Bijvoorbeeld omdat er in
de familie vaker hartkwalen
voorkomen of omdat er zorgwek
kende symptomen zijn.
Sportarts Willemien van Teeffe-
len deed eind jaren negentig on
derzoek naar het medische verle
den van sporters die onver
wacht overleden. Door hun ver
haal naast dat van actieve spor
ters te leggen, probeerde zij te
achterhalen of er bij de slachtof
fers voortekenen waren ge
weest. In veel gevallen bleek dat
zo te zijn. Zijn het niet de spor
ters zelf die aan de bel trekken,
dan is er ook nog een rol wegge
legd voor de omgeving.
In zijn publicaties wijst cardio
loog Hoogsteen op het fenomeen
van de 'branieschoppers'. Daar
mee doelt hij op mensen - meest
al mannen - die in een opwel
ling en met volstrekt onvoldoen
de voorbereiding besluiten tot
het lopen van een marathon, het
per fiets beklimmen van de Alpe
d'Huez of het schaatsen van een
elfstedentocht. Behalve zichzelf
bewijst deze categorie ook de
sport een slechte dienst.
Wie gaat zweefvliegen of diep-
zeeduiken, ontkomt niet aan een
verplichte sportkeuring die hele
maal is afgestemd op deze spor
ten. Ook voor tennissers en wiel
renners is een sportkeuring ver
plicht, wanneer deze sporten
tenminste op wedstrijdniveau
worden beoefend. In alle andere
sporten behoort de verplichte
sportkeuring tot het verleden.
Van tijd tot tijd gaan er stem
men op om daar op terug te ko
men, maar ook binnen het we
reldje van sportgeneeskundigen
wordt hier verschillend over ge
dacht. Het probleem is dat de
keuring vrij oppervlakkig is en
dus meestal onvoldoende om die
per liggende fysieke afwijkin
gen of risico's daarop op te spo
ren. Een garantie voor onbe
perkt en probleemloos sporten
biedt de keuring dus niet.
Toch werkt de keuring wel als
een zeef, zeker bij mensen die
om wat voor reden dan ook al
bepaalde risico's lopen. Op vrij
willige basis is een sportkeuring
altijd mogelijk. Steeds meer ver
zekeraars vergoeden de kosten
van basiskeuringen. GPD
NIJMEGEN - Tweemaal een ivf-behandeling ondag
waarbij telkens maar één embryo in de baarmoa
wordt geplaatst, levert een hogere kans op een b
één behandeling waarbij twee embryo's worden gepïaj
(41tegenover 36). Bovendien is tweemaal één emlj
plaatsten goedkoper (13.438 euro tegenover 13.6£
Wordt ook rekening gehouden met de grotere kans
complicaties en afwijkingen bij meerlingzwangersck
pen, dan bespaart het tweemaal plaatsten van één e
bryo zelfs 7000 euro. Dit berekent M. Rijnsaardt-Lufc
sen van het UMC Radboud in Nijmegen in het pro
schrift waarop zij op deze week promoveert. GPD
GLASGOW - De belangrijkste risicofactoren voor oven
wicht bij kinderen zijn: hoog geboortegewicht, ouè
met overgewicht, op driejarige leeftijd meer dan acht
per week televisie kijken en kort slapen (minder dan;
uur per nacht) in de peuterleeftijd.
Dit constateert J. Reilly van de Universiteit van Glad
in het British Medical Journal op grond van een ona
zoek onder 8234 kinderen van 7 jaar oud. GPD
ROTTERDAM - Sommige patiënten met blaaskanker èj
gen een genetische afwijking die hun tumor minder agia
sief maakt. Door patiënten via een urine-onderzoek op]
aanwezigheid van deze genetische afwijking te control
ren, kan een groep patiënten worden aangewezen bij ij
het zeer vervelende (en dure) controleonderzoek van i
blaas via een kijker minder vaak dan elke drie maand)
hoeft plaats te vinden. Dit stelt B. Van Rhijn van hetEia
mus MC in Rotterdam in het proefschrift waarop hij afg
lopen week promovoorde. GPD
SILVER SPRING - Een infectie met het Epstein-Bam
rus, dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt, speelt mo§
lijk een rol bij het ontstaan van de ziekte multiple sela
se (MS). Hoe meer antistoffen mensen tegen dit virus;
hun bloed hebben, des te groter is de kans enkele jareni
ter MS te ontwikkelen. Dit schrijft L. Levin van hetWi
ter Reed Legerinstituut voor Medisch onderzoek in Sik
Spring in het medisch tijdschrift JAMA op grond vana
analyse van gegevens van drie miljoen Amerkaanse sola
ten. GPD
ABERDEEN - Botontkalking (osteoporose) kan mogeÜ
worden voorkomen door de cannabinoidreceptoren opi
botafbrekende cellen (osteoclasten) te blokkeren. Deze;
ceptoren zijn gevoelig voor de van nature in het lichaa
voorkomende cannabis-achtige stoffen. Activering vand
ze receptoren leidt tot extra actieve osteoclasten.
Blokkeren van de receptoren remt de activiteit van:
osteoclasten en spaart dus het bot, meldt A. Idris vam
Universiteit in Aberdeen in het wetenschappelijk tij
schrift Nature Medicine op grond van onderzoek bij mi
zen. Dergelijke blokkerende stoffen zijn al getest als a
slankmiddel. GPD
MONUMENT - Gedeputeerde
Staten van Zeeland hebben
voorgesteld twintig monumen
ten subsidie te geven. Op de
lijst.staan zowel torens als ker
ken, maar ook molens. Het
grootste bedrag krijgt de ge
meente Tholen voor de restau
ratie van de Nederlands Her
vormde Kerk van het raad
huis.
BOTSING - Op de Rijksweg
bij Kapelle zijn twee auto's te
gen elkaar gebotst. Zes men
sen raakten zwaargewond en
moesten naar het ziekenhuis
worden vervoerd. Het ongeval
werd veroorzaakt door een mo-
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezereredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax:(0113)315669
E-mail lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel (0118)493000
Fax (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel (0114)372776
Fax (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (01111454651
Fax (0111)454657
E-mail' redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 lot 17 00 uur
Zierikzee en Hulst'
8.30 tot 17.00 uur
torrijder die van baan wissd
de. Hiervoor moesten de auto)
uitwijken. Ook de motomjde
kwam ten val. Hij liep slecht
enkele schaafwonden op.
VERDRONKEN - Twee jonf
mannen zijn tijdens het zwea
men in de Lek bij Lopik o:
het leven gekomen. Ook in 4
Waalhaven in Rotterdam va
dronk een zwemmer.
SCHIP - Voor de Schotse kus
is een Scheveningse boot in 4
problemen geraakt en gezos'
ken. Het schip liep vol met wï
ter. De kapitein weigerde hé
schip te verlaten en verdronk.
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand 19,95 n.v.t
per kwartaal' 58,00 60,25
per jaar: €222.50 226.50
Voor toezending per post geldt een
toeslag
E-mail. Iezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voorhet
einde van de betaalperiode.
PZC. t.a.v. lezersservice,
Postbus 31, 4460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag 1.25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47 70 65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgevofri
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volgen
de Regelen voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16 00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax (0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes): I
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend g<w
Tel (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: www.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern De óKf*
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor on*
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en F»
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geseletfe*
de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij PZC.»
zersservice. Postbus 31.4460 AA Goes.
Behoort tot WeGeNeR
door Marieke van Schie
Huisartsen voeren actie.
Ik heb de patiënten die
langskomen uitgelegd, waar
om we zo bezorgd zijn. Met
name het aspect van inleve
ren van privacy aan de verze
keraars spreekt iedereen aan.
Dat is ook waarom het
draait. We willen graag de
beste zorg leveren aan onze
patiënten en zelf met hen be
palen waar ze heen willen
voor hun behandeling als dat
nodig is.
Geen inhoudelijke informatie
geven aan de verzekeraar zo
als al in het buitenland ge
beurt. Ik merk dat iedereen
bereid is hierover van gedach
ten te wisselen en zelfs in de
pen te klimmen naar de pa
tiëntenvereniging.
Nu ik minder afspraken heb,
kom ik toe aan het opzoeken
van patiënten. Als ik aanbel
bij mevrouw Vredestein, dan
hoor ik al aan haar stem dat
het niet zo goed gaat. „Hoe
gaat het?", vraag ik. „Ik ben
net terug van een ziekenhuis
opname, longontsteking.Zij
heeft uitzaaiingen van borst
kanker en daardoor een hese
stem. Gelukkig is door de be
straling en de chemo weer uit
zicht op verbetering. Maar
het is een lang proces.
„En ik heb zo'n ellende met
het ziekenfonds. Ik had een
pruik nodig, al mijn haar is
uitgevallen door de chemo. Ik
heb de nota opgestuurd, het
ziekenfonds betaalt maar de
helft terug. De nota houden
ze, dus kan ik het ook niet af
trekken van de belasting! Bo
vendien krijg ik de taxi niet
meer vergoed. Alleen de che
mo, maar niet de controles in
de poli. Ik kon een periode
niet slikken, liep met een son
de. Ze kunnen toch niet ver
langen dat ik met die sonde
in mijn neus in de bus ga zit
ten?" Ook die nota's had zij
opgestuurd en niet terugge
kregen, want eenmaal inge
diend komen ze niet retour,
zelfs al worden ze maar ge
deeltelijk vergoed. Als ik laat
informeren bij de ziektekos
tenverzekeraar, dan blijkt dit
toch de regel te zijn. De re
gels zijn aangescherpt! Me
vrouw Vredestein is blij met
mijn bezoekje, zij heeft geen
auto, kan nu niet naar de
praktijk komen. Ook haar
zoons doen alles met open
baar vervoer. Dat nekt hun
moeder nu. Taxi's zijn duur.
Ik ga naar de volgende pa
tiënt. Meneer De Laat is net
terug uit het ziekenhuis na
een darmoperatie. Hij ligt in
de kamer. „Heerlijk dat je
even tijd voor ons hebt", zegt
zijn vrouw. „Frans is vanmid
dag thuisgekomen, hij houdt
er niets in. Kan je advies ge
ven wat ik hem te eten kan
geven?" Ik kijk de brief in die
de zaalarts mee naar huis
heeft gegeven. Met recht sum
miere informatie, medicatie
niet vermeld. Hij ligt wat
mat in bed. „Fijn dat u weer
in uw eigen huis bent", pro
beer ik. De hond staat in de
tuin te piepen. Hij mist zijn
baas. „Heeft u hem al ge
aaid?", vraag ik. Zijn gezicht
klaart op. „Dat vond ik het
mooiste, hij wou direct op
mijn bed, maar dat gaat nog
niet met mijn buik. Maar het
is mijn kind." Zijn vrouw zit
vlak naast zijn bed, zij is blij
dat zij hem weer thuis heeft.
„Het was gelukkig geen kan
ker. Maar een stuk darm inle
veren kost aardig wat tijd
voor u opknapt!", leg ik uit.
„Wat zou helpen om weer
snel beter te worden?" Hij
hoeft niet lang te denken.
„Weer heerlijk naast mijn
vrouw in mijn eigen bed."
Een paar dagen en dan is hij
vast weer in staat de trap op
naar boven te lopen, voetje
voor voetje. Zijn eetlust sti
muleren we met lekkere fris
se dingen. Als ik wegga lijkt
hij uit zijn dip. „Dat had hij
nodig, een peppraatje van
zijn eigen dokter!", zegt zijn
vrouw dankbaar. GPD
M. van Schie is huisarts
Soms zien stellen af van kinde
ren, omdat het risico op ernstige
erfelijke aandoeningen te groot
is. Anderen laten in een vroeg
stadium van de zwangerschap
een embryo onderzoeken. Door
een nieuwe techniek zijn de risi
co's helemaal te beperken en er
felijke aandoeningen te stoppen.
door Gerard Akkerman
Foute genen zijn moeilijk te
stoppen. Bij een ernstige
aandoening als taaislijmziekte
ligt de kans dat een baby de
ziekte erft op 25 procent, bij de
ziekte van Huntington op 50
procent. Soms besluiten men
sen tot eicel- of zaadceldonatie
om die foute genen te omzeilen.
Anderen besluiten tot prenatale
diagnostiek.
Om te kijken of de vrucht de
ziekte niet heeft, kunnen zij na
twaalf weken een vlokkentest la
ten doen of na zestien weken
een vruchtwaterpunctie. Is het
embryo niet gezond, dan beslui
ten deze paren vrijwel altijd tot
abortus.
„Dan moet je een hele gewenste
zwangerschap afbreken. Dat is
pijnlijk. Sommige stellen heb
ben dat al meerdere keren mee
gemaakt en kunnen dit niet
meer aan", vertelt Joep Gerae-
dts. hoogleraar genetica en cel
biologie van het academisch zie
kenhuis van Maastricht.
Voor deze stellen kan de Pre-im-
plantatie Genetische Diagnos
tiek (PGD) - in Nederland al
leen in Maastricht - een uit
komst zijn. Het onderzoek vindt
dan voor de zwangerschap
plaats. Alleen een embryo zon
der de erfelijke afwijking wordt
dan in de baarmoeder gebracht.
Ook is het mogelijk met deze
techniek te selecteren op ge
slacht. Dan kunnen bij een op
jongens overerfbare afwijking
alleen de meisjes worden terug
geplaatst, zodat de moeder onbe
kommerd zwanger kan zijn.
Selectie op geslacht mag alleen
in Maastricht en bij aandoenin
gen die zo ernstig zijn dat ze
ook in aanmerking komen voor
abortus. Het is wel een belas
tende techniek, omdat de PGD
alleen mogelijk is in combinatie
met reageerbuisbevruchting. De
vrouw moet eerst een hormoon
behandeling ondergaan om de
rijping van de eicellen te stimu
leren.
Bij mannen wordt vaak 'icsi' toe
gepast, een techniek waarbij
Soms zien stellen af van het nemen van kinderen, omdat het risico
te groot is.
één goede zaadcel uit het sper
ma wordt gevist die dan vervol
gens met een minuscule pipet in
de eicel wordt gebracht.
Secuur
De techniek om cellen te onder
zoeken heeft volgens Geraedts
een sensationele ontwikkeling
doorgemaakt.
„De techniek moet heel betrouw
baar en secuur zijn, want je
hebt maar een of twee cellen om
te onderzoeken. Met moleculai
re technieken is het nu mogelijk
om binnen een dag met 98 pro
cent zekerheid het geslacht te
bepalen en met meer dan 95 pro
cent of het kind een aandoening
wel of niet heeft." Op de vierde
dag na de bevruchting kan het
onderzochte en goed bevonden
embryo bij de vrouw in de baar
moeder worden teruggeplaatst.
Of de vrouw dan ook werkelijk
zwanger raakt, staat nog aller
minst vast, omdat het slagings
percentage van ivf-bevruchtin-
gen beperkt is.
Bij normale ivf-behandelingen
bedraagt het slagingspercentage
ongeveer 25 procent. Vaak gaat
het hierbij om wat oudere vrou
wen die minder eicellen hebben,
die vaak ook nog van een minde
re kwaliteit zijn Bij de PGD
zijn de stellen vaak jonger. Het
slagingspercentage ligt dan ook
op ernstige erfelijke aandoeningen
foto Harmen de Jong/GPD
rond de 45 procent. Momenteel
kunnen twee paren per week
worden geholpen. In totaal heb
ben gedurende de afgelopen ja
ren ongeveer 150 paren in Maas
tricht een of meer behandelin
gen ondergaan. Er zijn nu onge
veer zestig kinderen geboren, al
lemaal zonder afwijkingen.
Zo biedt de PGD-techniek voor
het eerst echt de kans om - soms
dodelijke - aandoeningen als
Huntington echt tot stoppen te
brengen.
Er zijn volgens Geraedts fami
lies bekend waarbij de eerste
ziektegevallen van Huntington
teruggaan .tot het jaar 1600.
GPD
