zijn de grootste
De Hollanders
krengen
Het is net een
groot gezin
zaterdag 4 juni 2005 27
l /Tet elkaar op de vuist, zoals in de roem-
Vlruchte jaren zeventig, gaan Vlamin
gen Walen niet meer. Maar dat de taal-
tnjd nog altijd niet is gestreden, bewijst
et politiek geruzie over de Vlaamse rand-
emeenten rond Brussel. Verslag uit Linke
eek, waar de Franstaligen aan de winnen-
lehand zijn.
lij herinnert zich de tijd nog goed dat de
jkswacht met het waterkanon uitrukte
®het gemeentehuis te verdedigen en gen
erales in de raadszaal rijendik een buffer
oraiden tussen heetgebakerde Vlamingen
fiWalen. „Dat waren geen plezante toe-
lenden", zegt Jef Motte, al 35 jaar gemeen-
ïraadslid in de taalgrens-gemeente Linke-
ftk. „Nee, zo heftig gaat het er tegenwoor-
ligniet meer aan toe."
'ijnpartijLinkebeek-2000, heeft drie ze
ds in de gemeenteraad, de Franstaligen
waalf. „Discussiëren met elkaar doen we
liet. De meerderheid doet z'n mond niet
Pen, uit protest tegen de verplichting om
'«lerlands te spreken. Dat kunnen ze na-
lelijkniet. Dat is frustrerend, ja." Linke-
*k. een groene vlek onder de rook van
mssel met amper vijfduizend inwoners,
•p papier is het eeuwenoude dorp - er zijn
sten opgegraven uit het stenen tijdperk
iKarei de Grote had hier ooit zijn zomer
noen, vermeldt de brochure van de
W- Vlaams, maar op straat overheerst
l Krans. Brusselaars en werknemers van
lEuropese instellingen (mensen met geld,
ilgens Motté) bevolken de streek.
«komen hierheen pour les petits chapel-
s. voor de mooie kleine kapelletjes, en om
it het hier zo vredig en schoon is", zegt
rité. „Weet u, er wonen hier wel zestig
unirgen, allemaal weggevlucht uit Brus-
|- De Vlamingen, waartoe Motté be-
tort, zijn met 15 procent in de minder-
ii
pstootjes
het dorp hangt een gezapige sfeer. Scho
len eten hun lunch op een bankje voor de
rk, terwijl de plaatselijke supermarkt
mi voor de noen. Bij de patisserie bestelt
"oudere vrouw gebak. „Une berliner-
.vraagt de bakkersvrouw niet-begrij-
ftf Ah, corrigeert ze, „une boule de Ber-
Linkebeek. Deze hond maakt het niet uit welke taal er gesproken wordt: hij luistert toch
niet. foto's Phil Nijhuis/GPD
lin. Ca fait un euro, één euro alstublieft."
Zo vredig als het doip er deze zonnige mid
dag bijligt, zo onrustig was het drie maan
den geleden. Bij opstootjes tussen Vlamin
gen en Franstaligen viel één lichtgewonde,
32 mensen werden gearresteerd. Aanlei
ding voor de oprisping van de taalstrijd
was de discussie over de splitsing van de
kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde, die - na
de Voerstreek in de jaren zeventig/tachtig -
symbool staat voor de diepgewortelde me
ningsverschillen tussen Vlamingen en Wa
len.
Die kieskring beslaat behalve 19 tweetalige
Brusselse, ook 35 Nederlandstalige gemeen
ten in Vlaams-Brabant. Door die omstre
den constructie kunnen Franstalige par
tijen bij de verkiezingen stemmen ronselen
op Vlaams grondgebied. Bij de federale ver
kiezingen van 2003 ging het om ruim
70.000 stemmen, goed voor twee zetels in
het parlement.
De Vlamingen willen door de kieskring te
splitsen aan die oneerlijke situatie een ein
de maken. Vlaamse partijen kunnen im
mers ook geen stemmen ronselen in Wallo
nië. De Walen zien de splitsing echter niet
zitten. Bijna struikelde de regering Verhof-
stadt over B-H-V. Een regeringscrisis kon
ternauwernood vermeden worden door de
kwestie in de ijskast te zetten tot de federa
le verkiezingen van 2007. Een quasi-oplos-
sing, die bij veel Vlamingen voor ergernis
zorgt. „Wij als Vlamingen snappen niet
waarom de Walen zich tegen de splitsing
verzetten. Het is toch van de gekke dat
Waalse politici als Louis Michel en Elio di
Taalstrijd in
Rupo tot in Merchtem, op amper 10 kilome
ter van Dendermonde, stemmen kunnen
ronselen. Belachelijk. België is belache
lijk", foetert Motté.
De ruzie over de splitsing van de kieskring
is slechts een symptoom. Op de achter
grond speelt een veel groter probleem: de
verfransing van de Vlaamse randgemeen
ten van Brussel. Uit frustratie over het stuk
Aan sommige straatnaambordjes is de taalstrijd nog zichtbaar; de Franse teksten zijn door
gehaald met een spuitbus.
lopen van de onderhandelingen over B-H-V
kondigde de Vlaamse minister-president
Yves Leterme vorige week een hele rits
maatregelen aan om het Vlaamse karakter
van de streek te benadrukken. Zo wil hij in
specteurs op pad sturen om te controleren
of de Franstalige scholen wel lessen Neder
lands geven en gaat de Vlaamse regering
geld pompen in de bouw van goedkope wo
ningen voor Vlamingen.
„Pure discriminatie", fulmineert Christian
Linkebeek
van Eyken, burgemeester van Linkebeek en
namens de Union Francophone (een kartel
van alle Franstalige partijen) als enige
Franstalige afgevaardigd naar het Vlaams
parlement. Sommige Waalse media gingen
nog een stapje verder en repten over apart
heid in de Brusselse rand.
Als het aan Van Eyken ligt - zelf perfect
tweetalig - worden de Vlaamse randgemeen
ten bij Brussel ingelijfd. „In praktijk^wordt
deze streek al bevolkt door overwegend
Franstalige Brusselaars. Ik pleit daarom
voor een gemeentelijke herindeling. Op dit
moment telt Brussel 19 gemeenten. Ik zou
graag zien dat er dat 31 worden. Dat gaat
ten koste van Vlaams grondgebied, dat
klopt, maar ook Waalse gemeenten als Ei-
genbrakel en Waterloo horen volgens mij
bij Brussel."
Van Eyken weet dat hij met degelijke uit
spraken weerstand oproept. „Bij de Vlamin
gen draait alles om grondgebied. Ons is het
om de mensen te doen." De gewone burger
is volgens Van Eyken de dupe van de weige
ring van Vlaanderen om de Vlaamse rand
een tweetalig statuut toe te kennen. „Op dit
moment moeten onze Franstalige inwoners
documenten als stemkaart op het gemeente
huis laten vertalen. Daar is een ambtenaar
een half uur mee bezig, want het moet met
de hand. Machinaal mag niet. Dat zijn toch
pure pesterijen."
Linkebeek is één van de zes zogenaamde fa
ciliteitengemeenten, officieel Vlaams maar
met speciale rechten voor Franstaligen. Die
faciliteiten waren ooit bedoeld als over
gangsregeling; om de Walen de tijd te ge
ven de taal machtig te worden. De Fransta
ligen willen de faciliteiten verder uitbou
wen. „Ik wil geen oorlog", zegt Van Eyken.
„Ik vraag alleen respect voor onze Fransta
lige inwoners. Knokke is 's zomers, als het
bevolkt wordt door Franstalige badgasten,
toch ook tweetalig. Niemand die zich daar
druk om maakt."
Vlaams Blokker
Motté begrijpt het niet. „Wat missen ze ei
genlijk? Oké, officiële mededelingen wor
den in het Nederlands verspreid. So what.
Wij lopen dagelijks tegen problemen aan.
De doktoren in dit dorp spreken amper Ne
derlands. In de winkel praat het personeel
Frans. Mijn buren, die hier al bijna even
lang wonen als ik, praten Frans. Ze vertik
ken het gewoon om Nederlands te leren,
zich aan te passen. Franstaligen die Neder
lands spreken, dat zijn witte raven", zegt
Motté, die volgend jaar het bijltje erbij neer
gooit. Hij is moegestreden. „Als je stand
punten inneemt, zoals de mijne, word je
hier al snel voor Vlaams Blokker versleten.
Terwijl ik he-le-maal niets met die partij
van doen heb. Ik ben van huis uit chris
ten-democraat."
Nee, Motté gelooft niet dat het Vlaamse of
fensief van Leterme veel vruchten zal af
werpen. „Dat wil niet zeggen dat ik het
geen goede zaak vind dat er meer aandacht
is voor de rechten van de Vlamingen in de
rand. Want wat is het alternatief? Een twee
talig regime leidt tot Brusselse toestanden.
In de ziekenhuizen in de hoofdstad kun je
als Vlaming amper terecht. Op papier moe
ten verpleegkundigen Nederlands kunnen
spreken, maar de praktijk is helaas an
ders."
Dus houdt hij vast aan het Vlaamse karak
ter van de rand. „Het zou al een hele stap
voorwaarts zijn als al die Eurocraten een
beetje zouden meewerken. De Hollanders
zijn de grootste krengen. Die praten Frans,
en sturen hun kinderen naar de Franstalige
school. Omdat ze dat interessant vinden, of
omdat ze hun Frans een beetje willen bij
spijkeren."
Pascale Thewissen
De 25-jarige Jessica is ziek in haar hoofd. Aan de buitenkant
is daar weinig van te merken. Stralende ogen, een lachend
gezicht. Jessica is een van de vijftien bewoners van het Sociaal
Pension in Terneuzen. „Ik voel me veilig in mijn appartementje."
Het Sociaal Pension aan de Klaas-
senstraat in Terneuzen bestaat
uit elf appartementen en drie aanleun
woningen. In de gemeenschappelijke
ruimte drinken de bewoners drie keer
per dag gezamenlijk koffie. Twee keer
per week eten ze samen. De vijftien be
woners hebben psychische stoornis
sen, variërend van borderline en ma-
nisch-depressiviteit tot schizofrenie.
Voordat ze in het Sociaal Pension te
rechtkwamen, doorliepen ze al een
heel hulpverleningstraject.
Zeeland telt op dit moment drie van
dergelijke voorzieningen: in Terneu
zen, Oostburg en Vlissingen.
De bewoners van de pensions kunnen
zich niet alleen staande houden in de
maatschappij. „We leven jammer ge
noeg nog niet in een samenleving
waar je openlijk kunt zeggen: 'Hoi, ik
ben Piet en ben schizofreen'", zegt be
geleidster Thea van het Sociaal Pen
sion in Temeuzen. „Alles wat anders
is, stopt de maatschappij weg. Het
moet juist normaal zijn dat afwijken
de situaties deel uitmaken van die
maatschappij."
In het Sociaal Pension vinden de be
woners rgst en bouwen zij aan een
nieuwe toekomst. Zoals Piet. Hij
hoort stemmen in zijn hoofd. Aanvan
kelijk dacht hij dat hij de enige was.
„Nu ik in het Sociaal Pension woon,
weet ik dat ik niet de enige ben."
Piet zit rustig in een hoekje. Een man
van weinig woorden. „Voel me een
stuk beter. De stemmen nemen wat af
door de medicatie en de begeleiding.
Als het niet goed gaat ga ik een paar
dagen naar Kloetinge." In deze psy
chiatrisch kliniek heeft het Sociaal
Pension een aantal logeerbedden. Be
doeld voor bewoners als het wat min
der gaat.
Het Sociaal Pension Temeuzen valt
onder de Zeeuwse stichting Emergis,
het Centrum voor Geestelijke Gezond
heidszorg. Het pension biedt in de eer
ste plaats veiligheid. De medewerkers
proberen met medicijnen en therapie
ën rust en orde te brengen. De dag
moet structuur krijgen. Zo kunnen de
bewoners zich opnieuw ontplooien en
op den duur wellicht geheel herstel
len. Sommigen blijven echter hun hele
leven onder de hoede van Emergis.
Zoals Cleo. Zij woont al negen jaar in
het Sociaal Pension aan de Klaassen-
straat. „Ik heb veel mensen zien ko
men en gaan", zegt ze.
Jessica (rechts) in haar flatje-met op de achtergrond haar begeleidster Saskia. foto's Peter Nicolai
Het is die dag feest voor Cleo. Ze mag
mee met een groep bewoners op va
kantie naar Spanje. Begeleidster Thea
brengt haar het goede nieuws. Cleo is
blij. Heel blij. Gaat direct haar kof
fers pakken.
Thea en Betty zijn begeleidsters van
het eerste uur. Vertrouwen is het sleu
telwoord, vertellen zijn. En: privacy.
„Dat is het voordeel van een Sociaal
Pension", zegt Betty. „Een eigen ap
partement is noodzakelijk. De bewo
ners zijn erg gevoelig voor prikkels.
Op de eigen flat kunnen ze zichzelf
zijn. Als ze zin hebben, gaan ze naar
de gemeenschappelijke ruimte. Voor
de regelmaat hebben we enkele vaste
momenten. Drie keer per dag een kof-
fie-uurtje en twee keer per week geza
menlijk eten. Bewoners mogen
mee-eten, maar hoeven dat niet. Niets
is verplicht." Thea noemt nog een an
der belanrijk voordeel. „Uiteraard
hebben we regels, maar die zijn niet
zo strikt als in bijvoorbeeld een psy
chiatrisch ziekenhuis. We maken indi
viduele afspraken. Als iemand bijvoor
beeld een biertje wil drinken, doet hij
dat in zijn eigen appartement. Niet in
de gemeenschappelijke ruimte om te
voorkomen dat iemand anders in de
Sociaal Pension
Temeuzen
verleiding wordt gebracht."
Thea schenkt ondertussen koffie in.
Luxe koeken staan op tafel. „Dat ge
beurt niet vaak hoor. Het zijn meestal
droge biscuitjes; Sociaal Pension koek
jes", zegt Betty lachend.
Steeds meer bewoners druppelen bin
nen. Er wordt veel gelachen. „Ach,
het is net een groot gezin", zegt Betty.
„Er is wel eens wat gekissebis, maar
dat is snel over. Eigenlijk wonderbaar
lijk hoe goed het gaat. Het zijn alle
maal verschillende mensen met ver
schillende achtergronden die samen
in een Sociaal Pension wonen."
Kees kookt. Snijdt courgette en cham
pignons. Pasta met spekjes en groen
ten en een salade staat op het menu.
De tafel wordt gedekt. Even later ko
men de pannen op tafel. Veel bewo
ners eten mee.
Een uurtje eerder laat Jessica haar ap
partement zien. „Maar ik heb nog niet
opgeruimd, hoor", excuseert ze zich.
Lichte meubels en veel tekeningen
aan de muur. Ze koestert haar balkon,
dat vol staat met planten. Ze is een
echte tuinliefhebster. Samen met een
medebewoner heeft ze sinds januari
een volkstuintje op Driewegen. De sla
is net gezet. „Dat is mijn dagbeste
ding. Ik vind de volkstuin echt gewel
dig. Ik probeer daar dagelijks te zijn."
Het Sociaal Pension aan de Klaassenstraat in Terneuzen
Jessica woont sinds november 2003 in
het Sociaal Pension. Ondanks het feit
dat het 'rommelt' in haar hoofd, volgt
ze de pittige opleiding automatise-
rings-elektronica. „De school weet
dat ik in het Sociaal Pension woon.
Het is voor mij gewoon heel leuk om
hier te wonen. We gaan heel goed met
elkaar om. Het is een soort familie.
We gaan ook bij elkaar op visite en ko
ken ook wel eens zelf op het apparte
ment voor een aantal mensen. Ik voel
me door de begeleiding en door de
saamhorigheid toch een stuk beter
dan een jaar geleden."
Haar vaste begeleidster is Saskia. Zij
voorziet Jessica ook van medicatie.
„Ik beschouw medicatie als een pro
these. Kunnen mensen met een prothe
se weer lopen, mensen met psychische
problemen kunnen door de juiste me
dicatie weer normaal functioneren."
Bewoner Kees vindt het daarom jam
mer dat hij en zijn medebewoners nog
steeds een stempel krijgen opgedrukt.
„Er zijn nog zo veel vooroordelen. Be
woners van het Sociaal Pension zijn
allemaal drugsklantjes en mensen van
de Dethon zijn allemaal raar. Daar
word ik nog steeds zo moe van. Maar
ja, wat doe je eraan."
Dromen
Begeleidster Thea vult aan: „Een zwa
re psychische stoornis is geen keuze.
Het overkomt je. Iedereen die hier
woont, heeft zijn dromen gehad. Stu
die, een baan, trouwen en misschien
kinderen. In het Sociaal Pension zijn
deze dromen voorbij. Wel kan iets an
ders ontstaan. Een nieuwe toekomst.
Daar werken we aan."
Het Sociaal Pension werkt ook aan
een goede verstandhouding met de
buurt. „Toen we negen jaar geleden
begonnen, reageerde de buurt wat hui
verig. De buurtbewoners wisten niet
wat ze konden verwachten. Ze vonden
het eng. Op een aantal bijeenkomsten
hebben we elkaar goed leren kennen.
Nu is de samenwerking met de buurt
heel prettig", zegt Betty.
De borden worden afgeruimd. Tijd
voor het toetje. Pudding met chocola
de. Daar heeft iedereen wel oren naar.
Niet iedere kandidaat krijgt een plek
je in het Sociaal Pension. Het aantal
aanmeldingen is groot, het aantal be
schikbare plaatsen in Zeeland daaren
tegen klein. Er zijn wachtlijsten.
De onlangs opgerichte Stichting Wo
nen en Psychiatrie werkt daaraan. De
ze stichting bestaat uit leden van de
familievereniging Ypsilon
Zeeuws-Vlaanderen en deskundigen
die betrokken willen zijn bij het wo
nen en welzijn van en de zorg voor
mensen met een ernstige psychiatri
sche stoornis.
Plet eerste concrete wapenfeit van de
stichting is een nieuwe woonvoorzie
ning voor mensen met een ernstige
psychiatrische stoornis in Axel. Deze
gaat begin 2006 open. Het is een com
plex van zestien woningen.
De nieuwe voorziening gaat 'Zeeuwse
Gronden' heten.
„Onze doelgroep heeft vaste grond on
der de voeten nodig. Alleen kunnen ze
'het leven' niet aan", zegt Jan Ver-
helst van de stichting. „Woonvoorzie
ningen verankerd in de Zeeuwse klei
staan stevig en kunnen tegen een
stootje."
Frank van Cooten
Sommige namen in dit artikel zijn
vanwege de privacy gefingeerd).
