Dichter bij het paradijs kun je moeilijk komen
PZC
2
uitgevlogen
RUDEN RIEMENS FOTOGRAFIE
zaterdag 4 juni 2005
Deze week is het precies honderd jaar
geleden dat Noorwegen zelfstandig
werd. Terwijl Europa strijdt voor verdere
integratie en een grondwet, vieren de Noren
dat ze van de unie met Zweden zijn verlost.
Koning Harald verkleed als cowboy. In zijn
mond blinken gouden tanden, in zijn hand
heeft hij een stapel dollars. „Óns oliefonds
is evenveel waard als de staatsschuld van
Zweden", grijnst het Noorse staatshoofd.
De afbeelding is een van de posters die
kunststudenten gemaakt hebben ter ere van
de viering dat Noorwegen deze maand pre
cies een eeuw onafhankelijk is van Zweden.
Honderd jaar, waarin Noorwegen zich van
Europa's armste tot een van 's werelds rijk
ste landen heeft ontwikkeld. De kiem voor
die rijkdom werd gelegd in de jaren zestig.
Toen kreeg het jonge land toestemming van
de internationale gemeenschap om zijn vis
serijzone langs de 2700 kilometer lange kust
uit te breiden. Besloten werd dat het gebied
tot 200 zeemijlen uit de kust voortaan tot
Noorwegen gerekend mocht worden.
Een paar jaar later werd er in deze zone olie
gevonden. Inmiddels is Noorwegen na Saoe-
di-Arabië en Rusland de grootste olie-expor
teur ter wereld. Het geld dat hiermee ver
diend wordt, gaat in een door de staat ge
rund oliefonds, dat inmiddels 13 miljard eu
ro bedraagt.
„Het oliefonds is een soort slaapmutsje. We
hoeven niet wakker te liggen van de geldzor
gen. We zijn zo rijk dat we ons nergens meer
druk over maken", denkt radiojournalist
Olav Brostrup Müller. Op het terras van een
café in het centrum van Oslo drinkt Müller
een biertje van 6,25 euro.
De gelegenheid is voorzien van infrarood
lampen om de frisse lente behaaglijker te
maken voor de rokende gasten. Sinds vorig
jaar geldt er in het Scandinavische land een
rookverbod voor de horeca. Om de klap op
te vangen zijn er alleen al in Oslo in een jaar
tijd 200 verwarmde terrassen bijgekomen.
Zweden, met net een nieuwe rookwet, kijkt
het Noorse kunstje af.
Hoe anders was het toen veertig jaar gele
den het volgende populaire grapje in het
buurland de ronde deed. Een Zweedse pi
loot richt zich vlak voor landing in Noorwe
gen via de intercom tot de passagiers: Goe
demiddag, we gaan zo landen op vliegveld
Fomebu. Iedereen wordt verzocht zijn horlo
ge zeven jaar terug te zetten.
Tot eind jaren zestig waren auto's in Noor
wegen op rantsoen. Het aantal televisies, de
lonen en de variëteit aan verse groente lag
tot in de jaren tachtig jaren achter op ande
werkloosheid, mogelijkheid tot het volgen
van hoger onderwijs en het feit dat iedere
inwoner 100 procent toegang heeft tot
schoon drinkwater. Tel daar bij op dat de
overheidsschuld dankzij het oliefonds nul
bedraagt en er zelfs een spaarpot is om de
toekomstige pensioenen veilig te stellen.
Kortom, dichter bij het paradijs kun je nau
welijks komen. Het paradijs kent echter een
schaduwzijde. Oslo telt bijvoorbeeld het
Noorwegen 100 jaar zelfstandig
re landen. Tegenwoordig is daar geen spra
ke meer van. Sterker nog: het land heeft een
flinke spurt gemaakt richting ere-podium.
De Verenigde Naties hebben Noorwegen al
vier jaar op rij uitgeroepen tot beste land
om te wonen. Ter vergelijking: Nederland
stond vorig jaar op de vijfde plaats.
Noorwegen scoort hoog op het gebied van
levensverwachting (79 jaar), inkomen, lage
hoogste aantal sterfgevallen door een over
dosis drugs van alle Europese hoofdsteden.
Een shot heroïne kost bijna hetzelfde als
een pakje sigaretten, rond de negen euro.
Het grote aantal drugsslachtoffers is vooral
te wijten aan het feit dat de Noren heroïne
spuiten en zelden, zoals in Nederland, ro
ken. Na een decennium debatteren over de
voors en tegens van drugsgebruik, is de si
tuatie dit jaar een beetje verbeterd. Sinds
afgelopen winter heeft de hoofdstad een zo
geheten gebruikersruimte.
De Noren zijn dol op inspraak. Dat begon
eigenlijk al in de zomer van 1905 toen ze per
referendum mochten beslissen of het land
onafhankelijk moest worden of niet. Slechts
184 kiezers stemden tegen. Vlak daarna
werd het nieuwe land 's werelds eerste de
mocratisch gekozen monarchie.
Het Noorse parlement, de Storting, besloot
vervolgens prins Carl van Denemarken te
vragen koning van Noorwegen te worden.
Hij nam bij zijn aantreden de naam van een
oud vikinggeslacht aan: Haakon VII. De im
port-koning moest zo snel mogelijk klaarge
stoomd worden voor het leiderschap van
een volk dat er prat op gaat met ski's aan ge
boren te zijn.
Ter bevordering van de integratie werd pool
reiziger en latere Nobelvredesprijswinnaar
Fridtjof Nansen ingeschakeld als koninklij
ke ski-leraar.
Oslo is de stad waar al meer dan honderd
jaar de Nobelprijs voor de Vrede wordt uit
gereikt en waar Arafat, Peres en Rabin
het eerst samen aan tafel zaten. Meer da
90 procent van de Noren denkt dat de we
reld weet waar hun land ligt vanwege m
rol als vredesbemiddelaar. Onderzoek in!
gen verschillende landen laat echter zien
dat buitenstaanders Noorwegen vooral"
binden met „mooi, koud, duur en onzicht
baar."
Verbonden
Noorwegen stemde in referenda in 1972!
1994 tegen de toenmalige Europees Eco
nomische Gemeenschap. Het land maaki
wel deel uit van de Navo en het Verdrag'
Schengen en is door middel van de Euro
pees Economische Ruimte op allerlei
manieren verbonden met de Eurropese
Unie.
Duidelijk is dat geen politicus het thema
EU durft op te pakken in het jaar dat me
viert precies een eeuw los te zijn gekontë
van die andere unie, met het buurland.
