Afrika kan zelf veel oplossen
Debat over minderheden
draagt bij aan oplossingen
Pleidooien in
rechtszaak tegen
SGP en Staat
Een pijnlijk nee
Inwendige kracht en gratie kenmerkend voor bewoners en continent
2 juni 1955
donderdag 2 juni 2005
De Nederlandse kiezer heeft het kabinet
de meerderheid van de Haagse politici
oren gewassen. Met het duidelijke 'nee'1
gen de Europese grondwet zit de burger op e
heel ander spoor dan de politiek. Het kabinet
pijnlijk gecorrigeerd. De volksvertegenwoordigi
vertegenwoordigt in dit dossier het volk niet. C
vreesd moet worden dat dit schisma zich niet t
perkt tot de toekomst van Europa. Naast het tan
lijke brede gevoel dat de Europese Unie wat
snel vooruit rent, groeit de afkeer van de mantr
van de mannen en vrouwen die op het Haagse
Brussels-Straatsburgse pluche zitten. Voor de et
nomie: volg ons. Voor de vrede en de veilighe
volg ons. Voor een beter milieu: volg ons. Voor
stem van ons kleine landje: volg ons. De kordate:
nitaire behandeling van gisteren kan de polit
helpen minder naar eigen inzicht en meer naar]
inzicht van de burger te handelen.
Strikt genomen is de afwijzing van de Europi
grondwet jammer. Het verdrag is nodig om op n
of meer democratische wijze het vaak verdee
Europa beter te besturen. Veel kiezers hebben
grondwet echter gezien als een vrijbrief voor r
meer van het Europa dat ze al kennen en waar
geen hoge pet van op hebben. De voorstanders t
de wet lijken te zijn vergeten dat overeenste
ming over de letter van de wet niets betekent,
het vertrouwen ontbreekt dat iedereen op ba
van die wet dezelfde kant op wil. Om dat vertrt
wen te kweken en te behouden is enige tijd
rust en stabiliteit nodig, dan pas praten over
grondwet en pas daarna over een eventuele uitbi
ding. Nu lopen deze fases hopeloos door elkaar.
De simpele conclusie van dit referendum is, dat
Europese grondwet, die met het Franse 'nee' fei
lijk al in de koelkast is gelegd, door de Nederlai
se 'kiezer nog wat verder achterin is geschov
Niet omdat het grondwettelijk verdrag slecht
maar omdat de kiezer zich de integratie van Eu
pa niet door de strot laat duwen. De meerderh
van de politici kan het anders willen, maar de li
zer heeft daar geen boodschap aan.
De Tweede Kamer mag nu geen genoegen nen
met een afwachtende houding van de regeri
Het referendum heeft pas echt zin, als het snel
eenduidig wordt vertaald in nieuw buitenlands
leid. Premier Balkenende verzuimde gisteravc
daarvoor meteen een hoeksteen te leggen. Hij h
haalde slechts oude argumenten. De fractievoor:
ters van de grote partijen leken ook nauwelijks
gespeeld op deze uitslag. Dat is een slecht teken
door Eelco van der Linden
Vertrekken is overal in de we
reld een beetje sterven,
maar Afrika verlaten, een conti
nent dat de neiging heeft zich
onbarmhartig in je te vreten, is
complexer. Terwijl je greep pro
beert te krijgen op gedachten
en emoties, word je geacht vra
gen te beantwoorden als:
'Wordt het hier ooit nog wat?'
(van de blanke achterblijvers),
of: 'wat heb je van ons geleerd?
Wat ga je missen?' (van de zwar
te Afrikanen).
Vijf jaar over het continent rei
zen vanuit woon- en werkplaats
Zuid-Afrika is natuurlijk niet
genoeg om de eeuwige ham
vraag te kunnen beantwoorden.
Ik heb gezien hoe armoede, aids
en op het eerste gezicht zinloze
conflicten voortduren, westerse
ontwikkelingshulp steeds weer
moet worden 'herijkt' en plan
nen voor het redden van Afrika
komen en gaan. Een tweetal ge
zegdes lijkt de afgelopen jaren
te zijn beklijfd, en dat is dat 'de
oplossing' voor Afrika van de
Afrikanen zelf moet komen, en
dat tegelijk Afrika niet als een
amorf blok moet worden gezien
en behandeld. Ogenschijnlijk
open deuren, maar gezien alle
bedilzucht en hobbyisme uit het
verleden, en de neiging om alle
Afrikaanse landen en proble
men over één kam te scheren, ui
terst revolutionair.
Krediet moet hiervoor worden
gegeven aan Zuid-Afrika's presi
dent Thabo Mbeki. Hij zal van
wege zijn malle ideeën over aids
en zijn getreuzel rond Zimbab
we, niet de geschiedenis ingaan
als een groot staatsman, maar
hij verdient groot respect omdat
hij een begin heeft gemaakt met
een nieuw soort denken. Het
komt voort uit Afrikaanse -
soms gekrenkte - trots, de wil
öm de wereld te tonen dat Afri
ka in staat is zelf oplossingen te
zoeken en het aandurft verant
woordelijkheid te nemen. Je
kunt cynisch zijn over de stilte
en traagheid rond Mbeki's zoge
heten Nepad-plan, maar het
heeft wel een koerswijziging op
geleverd. Zuid-Afrika is de afge
lopen jaren definitief in de rol
gekropen van 'de Verenigde Sta
ten' van Afrika, een ontwikke
ling die door menig Afrikaans
leider en zakenman met argus
ogen wordt bekeken, maar een
must is voor Afrika's ontwikke
ling. Overal waar je komt, dui
ken Zuid-Afrikaanse vredes-
handhavers en winkelketens op.
Ja, het is puur imperialisme,
maar wat is het alternatief? On
dertussen bezien de blanke
Zuid-Afrikanen een en ander
met stijgende verbazing. De
oude vragen 'are we going to the
dogs' en 'sal dit ooit reg kom'
blijven klinken, maar inmiddels
zijn heel wat van die blanken be
zig een metamorfose te onder
gaan en te profiteren van nooit
verwachte kansen.
Ik was laatst met een bevriend
Afrikaner stel, beiden afkom
stig uit een oerconservatief mi
lieu, aanwezig bij een presenta
tie van vakantiewoningen in Le
sotho. 's Zomers golfen, 's win
ters skiën, een prima investe
ring, heette het. Ze dachten een
optie te, nemen op een van de
huisjes. Hij, een aannemer,
bouwt steeds minder en zit
steeds meer in projectontwikke
ling, profiterend van de enorme
'boom' in Zuid-Afrika's onroe-
rend-goedmarkt. Hij weet dat
die markt floreert vanwege
'zwarte nieuwkomers' en is
gaan inzien dat zwarten meer
kunnen zijn dan tuinman of met
selaar. Hij wil goed gekleed
gaan en heeft een winkel ont
dekt in Pretoria met Italiaanse
spullen. De eigenaar is zwart.
„Ik laat me adviseren door een
zwarte, kun je het geloven?",
zegt hij oprecht verbaasd.
Mandela
Economische groei van meer
dan 6 procent is nodig, maar
lijkt mogelijk. Veel ook zal af
hangen van leiderschap, van
wie Mbeki opvolgt in 2009. Veel
is onzeker, maar de apocalypti
sche WHAM-vraag, 'what hap
pens after Mandela dies' - wat
gebeurt er na Mandeia's dood -
klinkt vandaag veel minder drei
gend. Maar van veel meer waar
De Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki, hier samen met de vroegere presidenten Mandela (r) en De Klerk (1) in het Zuid-Afrikaanse
parlement, mag dan geen groot staatsman zijn, hij heeft de Afrikanen wel een groter gevoel van eigenwaarde gegeven.
foto Wayne Conradie/EPA
de dan al dat waarnemen en pro
beren te interpreteren, is wat je
leert van reizen door Afrika en
het ontmoeten van Afrikanen.
Waardigheid is het woord dat
zich altijd weer opdringt. Zelfs
in desolate vluchtelingenkam
pen of door droogte en oorlog ge
teisterde dorpen, stuit je op men
sen die door te zijn zoals ze zijn
de westerling dwingen tot nede
righeid en reflectie.
De jonge scholiere bijvoorbeeld
in Noord-Oeganda, die 's och
tends als laatste het gebouw ver
laat waarin ze samen met ande
re kinderen de nacht heeft door
gebracht, omdat de kans op
moord en verkrachting in het ei
gen dorp 's nachts te groot is. Ze
schikt haar oude boekjes en
schriften, vet haar lippen, en be
gint aan een kilometerslange
wandeling. Ze glimlacht en zegt
dat ze naar school gaat en laat
is. Geen klagen, geen zelfmede
lijden. Hetzelfde beeld in een
hospitaal in Oost-Congo, waar
chirurgen probeerden de bescha
digde lichamen van verkrachte
vrouwen te herstellen.
Natuurlijk zijn al die 'waardige'
mensen slachtoffer van onwaar
dig gedrag van andere Afrika
nen, meestal mannen, maar
noem het alsjeblieft geen ty
pisch Afrikaans verschijnsel -
zie onze eigen Balkan. Wel Afri
kaans is de inwendige kracht en
gratie van de mensen. Het res
pect voor leven, dood, en ook
voor die blanke man in vuile kle
ren die wordt opgewacht onder
de mangoboom voor een inter
view.
Onvoorwaardelijke gastvrij
heid, altijd alles willen delen;
onvoorwaardelijke liefde voor
vorm, manieren, menselijk res
pect. Veel kunnen 'wij' leren,
maar er zijn ook nog dingen die
'zij' van ons kunnen overnemen,
zoals meer respect voor vrou
wen. Overal ben ik monumenta
le vrouwelijke personages tegen
gekomen, maar die vrouwen
zijn tegelijk ook doelwit van ab
ject geweld en discriminatie,
ook in het 'ontwikkelde'
Zuid-Afrika.
Empowerment is het antwoord,
en daarvan zie ik nu gelukkig
iets om me heen. De tien man
nen en vrouwen die ons huis ver
anderen in een museum van kar
ton, worden geleid door een
vrouw. Het verhuisbedrijf heeft
er bewust voor gekozen en het
werkt fantastisch. GPD
Dit ivas de laatste bijdrage van Eel
co van der Linden als Afrika-cor-
respondent.
SLUISPLAN - De rijksover
heid zal zeer binnenkort een
beslissing nemen over het sluis-
plan van Zierikzee. Dat heeft
demissionair minster van Wa
terstaat J. Algera gezegd tij
dens een werkbezoek aan
Schouwen-Duiveland. Algera
toonde zich verder verheugd
over de voortgang van de dijk-
verstevigingen en sprak het
vertrouwen uit dat als men bij
Zierikzee en Brouwershaven
eenmaal aan de slag kan, de si
tuatie verder zal verbeteren.
COCKPIT - Voorbijgangers in
de Zandvoortselaan in Heem
stede werden gisteren opge
schrikt door brokstukken g]
en staal die uit de lucht kw
men vallen. Nader onderzo
wees uit dat deze losgeraa
waren van de cockpit van e
straaljager die op dat mome
boven Haamstede vloog.
ZWART- Tijdens een bijee
komst van de Nederlanc
Christelijke Aannemers-
Bouwpatroonsbond is er hef
gediscussieerd over zwi
loon. Veel aannemers zien zi
in de strijd met zwart uitbel
lende concurrenten gedwc
gen óf hun arbeiders meer
betalen dan toegestaan, óf
te verliezen.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax. (0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraatl 8
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc,nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail! redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111 )454651
Fax:(0111)454657
E-mail; redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-meil: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving accept
per maand: 19,95 n.v.t
per kwartaal: 58,00 60,
per jaar; €222.50 226,
Voor toezending per post geldt ei
toeslag
E-m
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice.
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgevoe
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en volge
de Regelen voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend goe
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: v
w.pzc.nl/adverteren
in voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse'Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De doo
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor oi
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en p
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecte
de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC,
e, Postbus 314460 AA Goes.
Behoort tot WGGGNGR
De rechtszaak tegen de
SGP en de Staat der Ne
derlanden nadert zijn einde.
De inzet van de civiele proce
dure is dat vrouwen volwaar
dig lid kunnen worden van
de SGP en dat de Staat niet
langer subsidie verstrekt aan
een partij die vrouwen discri
mineert.
Morgen en volgende week
dinsdag voeren de advocaten
van de partijen hun plei
dooien voor de rechtbank in
Den Haag.
Het Clara Wichmanninstituut
maakt zich al vanaf 2003
sterk voor de zaak. Het insti
tuut, dat zich inspant voor de
rechtspositie van vrouwen,
werd vorig najaar opgeheven,
maar het Proefprocessen-
fonds Clara Wichmann zette
het werk deels voort. In het
proces tegen de Staat en de
SGP wordt het fonds ge
steund door zeven maatschap
pelijke organisaties.
De Staatkundig Gereformeer
de Partij is een partij die vrou
wen het volwaardig lidmaat
schap niet toekent en aan
vrouwen het passief kiesrecht
onthoudt; vrouwen mogen
zich niet namens de SGP ver
kiesbaar stellen. Volgens het
fonds is dit in strijd met de
grondwet en met internationa
le verdragen, waaronder het
VN-Vrouwenverdrag. De par
tij heeft haar statuten geba
seerd op de bijbel.
Gelijkheid
Volgens S. Nhass, woordvoer
ster van het Proefprocessen-
fonds Clara Wichmann, gaat
het om een principiële uit
spraak. „Welk grondrecht
weegt nu zwaarder, het recht
op godsdienstvrijheid en het
recht op vrijheid van vereni
ging of het recht op gelijke be
handeling van mannen en
vrouwen?"
Het fonds hoopt dat de recht
bank de statuten van de SGP
nietig verklaart. „En wij ver
wachten een goeie kans te ma
ken, vooral gezien de interna
tionale verdragen waarin is
SGP-voorzitter Wim Kolijn
vastgelegd dat vrouwen ge
lijk behandeld moeten wor
den. Dat is hier evident niet
het geval", aldus Nhass.
VN
De SGP neemt met haar sta
tuut volgens Nhass een unie
ke positie in Europa in. De
Verenigde Naties hebben de
Nederlandse Staat in 2001
dringend verzocht maatrege
len te nemen tegen de SGP,
maar dat leidde tot niets. Het
is volgens het fonds daarom
van belang dat de rechter nu
wel tot een inhoudelijk oor
deel komt.
Volgens T. Barkhuysen,
woordvoerder namens de ad
vocaten van Clara Wich
mann, hebben de Staat en de
SGP in hun schriftelijke ver
weren tot nu toe aangevoerd
dat het fonds niet heeft kun
nen aantonen dat het een alge
meen collectief belang heeft
bij deze rechtszaak. Hij ver
wacht dat het nog wel enige
maanden zal duren voordat
er een uitspraak is.
SGP-voorzitter W. Kolijn
zegt een behoorlijk vertrou
wen te hebben in de rechts
staat.
„Ik verwacht dat de
rechtbank een zorgvuldige
afweging maakt tussen de
botsing van de grondrech
ten." Omdat de wetgever een
spanningsveld heeft inge
bouwd, is het juist aan de
rechtbank om hier een oor
deel over te vellen, aldus Ko
lijn. ANP
door James McGonigal
Nederland biedt de ideale
voedingsbodem voor terro
risme. „Je hebt hier minderhe
den binnen minderheden. Bo
vendien leidt isolering sneller
tot radicalisering. De harde
kant van de islam wordt dan
vaak gebruikt om een eigen
identiteit te benadrukken, of an
ders gezegd: om een gebrek aan
identiteit te compenseren." Dat
zegt Jessica Stern, die sinds
maart in Nederland onderzoek
doet naar de wortels en achter
gronden van terrorisme.
De 47-jarige wetenschapster is
docent aan de John F. Kennedy
School of Government (oplei
ding openbaar bestuur) van de
Harvard universiteit in Boston.
Zij heeft een reeks artikelen en
een boek over terrorisme ge
schreven en geldt in Amerika
als autoriteit.
„Helaas ben ik een buitenbeen
tje, in die zin dat ik op zoek ben
naar de achterliggende oorza
ken van terrorisme. De meeste
wetenschappers zitten nog in de
fase dat zij alleen maar denken
in termen van preventie: hoe
houden we ze tegen? En de rege-
ring-Bush gaat simpelweg uit
van het principe 'shoot all terro
rists'," zegt Stern enigszins gela
ten tijdens een gesprek in haar
geleende appartement aan een
Amsterdamse gracht.
Zij komt zelf uit de hoek van de
wapenbeheersing en verrichtte
studie naar de kansen van terro
risten om nucleaire of biologi
sche wapens in handen te krij
gen. „Maar het vraagstuk gaat
veel verder. Je kunt niet denken
dat je alle terroristen wel kunt
doodschieten. Dan negeer je.dat
er een voedingsbodem is die
altijd weer nieuwe recruten zal
opleveren. Bij bestrijding van
terrorisme moet je naar de
bron."
Stern, die afwisselend twee we
ken in Nederland is en twee we
ken op de universiteit in Ameri
ka, ziet in de Al Qaeda-bewe-
ging, die ook in Nederland meer
aanhangers heeft dan aanvanke
lijk gedacht, een parallel met ex
treem-rechts in Amerika. „Het
is de gedachte van 'leaderless re
sistance' die daar voor het eerst
opgeld deed. Als verzetsorgani
satie of terroristische groepe-
Deskundige in islam-terrorisme, Jessica Stern, ziet Nederland als
lim-radicalisme.
ring kun je je ongrijpbaar ma
ken voor de overheid door geen
structuur of leiders te hebben.
De gedachte is het enige dat
bindt. Eri de praktijk bewijst
dat deze groeperingen effectief
zijn en tegelijkertijd heel lastig
te traceren, laat staan te bestrij
den", zegt Stern.
Dat is de reden waarom zij in
Nederland studie verricht. Zij
concentreert zich daarbij op de
Marokkaanse bevolkingsgroep.
„Nederland is een micro-kos-
mos van de bron van terrorisme.
Er is een grote minderheids
groep die wortelt in Marokko.
Maar jonge Nederlands-Marok
kanen worden hier gezien als
buitenlander en in hun thuis
land als Nederlander. Er is dus
een gebrek aan identiteit."
Stern: „Deze jongeren zijn bo
vendien een minderheid binnen
een minderheid. Zij spreken Ne
derlands, hebben een Neder
lands paspoort, maar worden
door de Nederlandse maatschap
pij niet als volwaardig geaccep
teerd. Tegelijkertijd willen zij
niet terug naar de situatie van
hun ouders, die vanuit een veel
lager niveau evenmin werden en
worden geaccepteerd. Terug
keer naar Marokko is geen alter
natief, vanwege de armoede en
het ontbreken van het westers
welvaartsperspectief.
Verlokken
Volgens Stern bestaat er dus in
Nederland een groep dolende
jongeren met een islamitische
achtergrond. „Die zijn betrekke
lijk gemakkelijk te verlokken
door de fundamentalistische is
lam. Die is herkenbaar, maar
vooral: die biedt hun een duide
lijk afgebakende identiteit. En
de voorgespiegelde strijd tegen
andersdenkenden biedt een ge
voel van waardigheid."
Stern praat met alle Nederland
se betrokkenen. Van beleidsamb
tenaar en minister tot opbouw
werker en crimineel. „Het heeft
mij verrast dat in Nederland zo
nadrukkelijk wordt gezocht
een ideale broedplaats van mos
foto Maartje Blijdenstein/GPD
naar het debat hierover. Het be
leid is weliswaar nog zwalkend
en strompelend, maar er is heel
duidelijk een zoektocht naar
een oplossing die verder gaat
dan alleen maar repressie en be
strijding."
Stern vindt dat vergeleken met
de Verenigde Staten heel verfris
send. „Het is in Amerika on
denkbaar dat wetenschappers
en minderheden door de over
heid worden uitgenodigd voor
fundamentele discussies. Dat
zijn daar nog gescheiden cir
cuits."
Wat haar vooral opvalt is dat de
lokale overheden erg actief zijn
in deze kwestie. „Van de manier
waarop de grotere steden in Ne
derland proberen een vinger ach
ter deze problematiek te krij
gen, kan menig stadhuis in Ame
rika nog wat leren", meent
Stern. GPD
Jessica Stern, Terreur in naam
van God, 384 pag., uitg. Het
Spectrum, prijs 24,95 euro.