Vlaanderen verdient koestering
Technische perfectie tekent
typograaf Josua Reichert
irnemuiden herinnert aan Japan
Scwar is muziektalent van het jaar
Standbeeld Jacob Cats in Groede
HERFSTSONATE'
'UIT LIEFDE'
Zeeuwse teams naar NK schaken
Goese jeugdbrandweer scoort goed
Gebroken neus door mishandeling
Sasse ontsnapt aan overval
jedeputeerde Kramer: discussie Schelde te eenzijdig op ontpolderen gericht
)ebat Europese
rond wet
doorSelma Osman
MIDDELBURG - Hij kan spe
len met letters en drukt ze af
met een ongeëvenaarde perfec
tie. Alleen met superlatieven
valt volgens kenners het werk
van de Duitse typograaf Josua
Reichert te omschrijven. Zijn
werk is sinds vrijdag te zien in
de Zeeuwse Bibliotheek in Mid
delburg.
Reichert richtte de tentoonstel
ling hot printing zelf in. Het is
een overzicht geworden van
zijn omvangrijke oeuvre, dat
eerder in Nederland op plek
ken als het Stedelijk en het
Joods Historisch Museum in
Amsterdam te zien was.
Meteen wordt duidelijk dat
Reichert een groot kleurgevoel
heeft. Zijn werk is fleurig,
maar tegelijkertijd heel harmo
nisch. Net zoals de grafische af
beeldingen strak zijn, maar
toch ook speels.
Een grote wand van de exposi
tieruimte is gevuld met werk
uit de serie Amsterdamer
Schriftmusterbuch. Daarmee
legde de grafisch kunstenaar
eind jaren zestig de basis voor
zijn succes. Hij was in die tijd
docent aan de Rietveld Acade
mie in Amsterdam. Op een stof
fige zolder van drukkerij Jesse
aan de Nieuwezijds Voorburg
wal vond hij een gigantische
hoeveelheid letters en insluit-
vormen. Die inspireerden hem
tot 56 drukken.
Het is niet moeilijk om je fanta
sie op het werk van Reichert
los te laten. Een vierkant, wat
rondjes en twee lijnen; je kunt
er met gemak een glas ranja
met prik in zien. Een blokje
maandag 30 mei 2005
akako Hamano geeft mevrouw Kosse-van Belzen uitleg bij haar filmproject in de kajuit van een Arnemuidse tjalk.
foto Ruben Oreel
)or Edith Ramakers
RNEMUIDEN - Danseressen
klompen en in Arnemuidse
(Advertentie)
vww.toptheateMiL
wla van Oyck en Camilla Siegertsz e.a. in
van Ingmar Bergman
«première op toneel. Bewerking: Lodewijk
kBoer, Flip Broekman. Regie: Anny van Hoof.
.kop Admiraal, Kees Hulst, Tiitske Reidinga en
•<J3 Zuiderhoek in nieuw Nederlands toneelstuk
van Frank Houtappels
Tournees door heel Nederland
toen 2005-2006. Vraag de brochure aan
bij uw theater en reserveer nu alvast
kaarten.
Op=Opï
klederdracht bezorgen twaalf
ponders oftewel armoedebrood
deur aan deur in Arnemuiden.
Met het beeld van 'brood en vis'
trekt de Japanse kunstenares Ta-
kako Hamano de aandacht met
haar tentoonstelling, die te zien
is in de kajuit van een tjalk. Za
terdag werd de tentoonstelling
geopend op de werf van Meer
man in Arnemuiden.
Met het Amemuidenproject wil
Takako een verband leggen tus
sen haar eigen jeugdherinnerin
gen van het Japanse vissersdorp
je Kubotsu en het vissersdorp
Arnemuiden. Kubotsu is het ge
boortedorp van haar moeder.
Zelf groeide ze op in Tokyo en
sinds enkele jaren woont ze in
Amsterdam. „Mijn droom is om
een Kubotsuproject te doen. De
ze presentatie van Arnemuiden
zou ik graag in Japan willen la
ten zien."
Mooie ontdekking
Het kan heel goed zijn dat er
overeenkomsten zijn tussen Ja
pan en Nederland. „Dat zou een
mooie ontdekking zijn", vindt
ze.
Vis en brood zijn de terugkeren
de elementen in haar installatie,
waaraan ze vanaf oktober 2003
heeft gewerkt. Voor mevrouw
Kosse-van Belzen, die in Arne
muidse klederdracht de exposi
tie bezocht, zijn de beelden her
kenbaar. „Het is mooi dat jonge
mensen de traditie levend hou
den", prijst ze de kunstenares.
„Wij zijn niet zo met kunst opge
groeid, maar ik kan dit wel
waarderen."
„Het zijn twaalfponders waar
de vrouwen mee dansen", ver
wacht Kosse-van Belzen. „Die
kon je kopen bij de bakker. Zwa
re en grote broden. Kijk maar
naar de plaatjes van vroeger.
Het brood lijkt enorm naast het
bekende broodmeisje op het
plaatje."
De Arnemuidse heeft zelf nog
een groot broodblik thuis. „Ik
bak geen broden. Mijn moeder
bakte wel zelf brood. Maar zij
gebruikte een soort vleespan."
Een petroleumstel was de hitte-
bron van onderen en op de dek
sel legde ze een soort houtskool.
„Het brood werd van boven en
onderen warm gemaakt."
Traditie, daar kunnen de bezoe
kers van de expositie over mee
praten. Vier vrouwen vinden het
jammer dat het boerengoed stil
aan verdwijnt, hoewel ze zelf
ook geen klederdracht dragen.
Het is te onhandig, concluderen
ze. Maar mooi is het wel om een
mengeling van vroeger en nu in
de videopresentatie terug te
zien. Volgens hen is het armoe
debrood waar de danseressen
mee dansen. In de jaren twintig,
dertig ging het niet goed in de
visserij. Voor de grote gezinnen
was er armoedebrood op de
markt. Dat was niet alleen goed
koop, maar ook voedzaam en
daarvan ging de honger snel
over.
Videopresentatie
Hamano heeft de verhalen die
ze van Arnemuidse bevolking
heeft gehoord, verwerkt in de
videopresentatie. „Ik zelf heb
een soort abstracte herinnering
aan het vissersdorp in Japan,
waar ik tot mijn zesde regel
matig kwam", zegt Hamano.
Door intensief aan het project
van Arnemuiden te werken,
werd de herinnering aan Ku
botsu levendiger. „Het is alsof
ik in Arnemuiden op zoek ben
geweest naar mijn eigen herinne
ring."
De tjalk ligt nog tot 2 juni aan
het havenplein in Arnemuiden.
ZOETERMEER - De Zeeuwse band Scwar
heeft gistermiddag de finale gewonnen van
de landelijke bandwedstrijd Stagemasters.
Dat gebeurde in de Boerderij van Zoeter-
meer. De zeskoppige band werd door de ju
ry unaniem aangewezen als talent van het
jaar.
Stagemasters is een landelijke talentenjacht
voor jonge bands. Scwar trad op voor onge
veer 800 muziekliefhebbers. De band werd
gesteund door ongeveer 140 Zeeuwse fans,
die in twee dubbeldekkers meegereisd wa
ren naar Zoetermeer.
Voor de eindstrijd hadden verder de bands
Novia, Still Water en Five o'clock Shade
zich gekwalificeerd. Maar volgens de jury,
die bestond uit hoofdredacteuren van Music-
maker, een vertegenwoordiger van een boe
kingskantoor, een programmeur van een
poppodium en een manager van een platen
label, was Scwar de meest veelbelovende
band.
De leden van Scwar komen van Walcheren
en de Bevelanden. De groep mag drie dagen
gebruik maken van een professionele studio
in Amsterdam voor een opname van een cd
en krijgt driehonderd cd's cadeau. Ook
heeft Scwar met de winst een optreden ver
diend op het Lowlands-festival.
NIJMEGEN - Twee Zeeuws-Vlaamse teams zijn doorge
drongen tot de halve finale van het schaakkampioen
schap van Nederland voor scholen. In Nijmegen kwalifi
ceerde De Rede uit Terneuzen zich in het voortgezet on
derwijs categorie onderbouw. Het team van De Oude
Vaart, eveneens uit Terneuzen, stroomt door naar de hal
ve finale bij de basisscholen.
De overige Zeeuwse teams werden uitgeschakeld. Louise
de Colignyschool uit Vlissingen haalde geen enkel wed-
strijdpunt in poule E voor basisscholen. Ook Het Zwin
College uit Oostburg bleef op nul staan in het voortgezet
onderwijs categorie bovenbouw.
Het team van De Rede verging het beter in het voortgezet
onderwijs categorie bovenbouw. Dat team, bestaande uit
Nick Wegman, Claire Volleman, Thomas Geertse en Maar
ten Rademakers werd tweede in poule B met vier wed-
strijdpunten. Dat is voldoende om komende zaterdag 4
juni opnieuw in actie te mogen komen in de halve eind
strijd.
Bij de basisscholen behaalde De Oude Vaart maar liefst
acht punten en werd eveneens tweede. Ook het team van
De Oude Vaart, geformeerd uit Quinten Ducarmon, Luuc
van der Zee, Jelle Blondeel en Jurgen de Bruijne, keert ko
mende zaterdag terug naar Nijmegen.
GOES - De jeugdbrandweerploegen van het Goese korps
hebben zaterdag goed gepresteerd bij wedstrijden in Al-
blasserdam. In de klasse voor junioren van twaalf tot en
met vijftien jaar legden de Goese teams beslag op de eer
ste en de tweede plaats. Door dit resultaat gaan beide
ploegen verder in de strijd om het landskampioenschap.
Het Goese team in de categorie Aspirant hoge druk is al
verzekerd van een plaats in de landelijke finale, maar za
terdag moest ze genoegen nemen met een vierde plaats.
VLISSINGEN - Een vijftienjarige jongen uit Vlissingen
heeft gisterochtend rond half drie een gebroken neus op
gelopen doordat hij door twee jongens werd mishandeld.
De jongen fietste met vrienden over de Schubertlaan in
zijn woonplaats toen hij achterop werd gereden door een
brommer met daarop twee jongens. Na een woordenwisse
ling kreeg de jongen plots van de bestuurder van die
brommer een stomp in zijn gezicht. In de EHBO-post van
het ziekenhuis werd geconstateerd dat zijn neus was ge
broken. De jongen heeft aangifte gedaan en de politie
doet onderzoek.
ROOSENDAAL - Drie gemaskerde mannen hebben zater
dagmorgen een overval gepleegd op een woning in Roosen
daal. De bewoners, onder wie een vrouw uit Sas van
Gent, konden ontsnappen. Zaterdagmorgen rond half
acht schrokken de bewoners van een woning aan de Van
Roomenstraat wakker van glasgerinkel. Drie gemaskerde
mannen drongen hun woning binnen via de ruit van de
keukendeur. De 41-jarige Roosendaler en een 24-jarige
vrouw uit Sas van Gent, die in de woning waren, maakten
zich meteen uit de voeten en waarschuwden de politie.
Die zette de buurt af en doorzocht de woning, maar de
drie overvallers werden niet meer aangetroffen.
Normaal gesproken exposeert de Zeeuwse Bibliotheek alleen werk van Nederlandse typografen,
maar voor Josua Reichert wordt een uitzondering gemaakt. foto Lex de Meester
met een halve cirkel erboven
lijkt verdacht veel op een mos
kee. De accolades die als vo
gels erboven zijn gedrukt, lij
ken gebeden te zijn die rich
ting Mekka gaan.
Hebreeuws
Latere werken tonen zijn fasci
natie voor oosterse schriftsoor
ten, zoals het Hebreeuws en
het Arabisch. Zo maakte hij
een omvangrijk boek met psal
men in het Hebreeuws, dat ook
in Middelburg is te zien.
De stukken die in Middelburg
te zien zijn, komen uit particu
liere verzamelingen en uit de
persoonlijke collectie van de
kunstenaar. Conservator
R. Rijkse van de bibliotheek is
er trots op dat een gerenom
meerd typograaf als Reichert
in Middelburg wil exposeren.
„Het is een unieke gelegenheid
om in Zeeland werk van hem
te zien."
De kunstenaar ging op het aan
bod in, omdat hij het leuk vind
om in een bibliotheek te expo
seren. Hij was vrijdag aanwe
zig bij de opening van hot prin
ting en enkele dagen daarvoor
druk in de weer met het inrich
ten van de tentoonstelling. Nor
maal vult Rijkse de expositie-
nrimte alleen met Nederlands
talig typografisch werk. Maar
voor Reichert maakt hij graag
een uitzondering. „Deze man
kan spelen met zetmateriaal,
heeft een enorme verbeelding
en steekt vanwege zijn techni
sche perfectie boven andere ty
pografen uit."
Tentoonstelling: hot printing - ty
pografische drukken van Josua
Reichert; t/m 2 juli in de Zeeuw
se Bibliotheek in Middelburg
open: ma 17.30-21 uur, di t/m vrij
10-21 uur en za 10-13 uur.
iprRinus Antonisse
oiogJupDELBURG - De discussie
Zeeland over de Schelde-
hets richt zich veel te veel op
itpolderen en de landbouw. Er
onvoldoende aandacht voor
ie instens zo belangrijke zaken
regionale ontwikkeling, vei
lheid en de verhouding met
erv,, aanderen.
0), fgelopen weken torste gedepu-
irscf erde M. Kramer (PvdA, na-
eroc ur en water) dag en avond het
cheldedossier' mee. Op een
s eks vergaderingen gaf hij bre-
Ter uitleg, die niet als zodanig
jerd opgepikt. Vandaar zijn ver-
Stut ichting over een eenzijdige be-
121 idering. Die staat een verant-
oorde besluitvorming in de
lus; eg, meent de gedeputeerde,
at Kramer nog het meest
Dort, is dat de Zeeuwen zo met
rug naar Vlaanderen staan,
k hoor veel: 'Wat hebben wij
's hemelsnaam met Antwer-
i en Vlaanderen te maken,
e zoeken het zelf maar uit'. Ik
ïeeu nd het niet gepast als Zeeland
m de belangen van Vlaande-
n voorbij te gaan. Daarbij hoe-
lijfz En we onze eigen belangen
sus niet opzij te zetten."
gedeputeerde beklemtoont
it Vlaanderen voor Zeeland be-
ngrijker is dan Brabant of Rot-
rdam. Hij wijst op het profijt
ugj it inwoners van de provincie
i tfc ibben op het gebied van
zondheidszorg, onderwijs, cul-
natuur en landschap,
ster en economie. „We moeten
snuit eigenbelang de relatie
LISSINGEN - In het stadhuis
an Vlissingen wordt vanavond
n acht uur gedebatteerd over
Europese grondwet. De par-
er V. jen van de Vlissingse gemeente-
iad zullen vertegenwoordigd
jn. J. van der Giessen van D66
voorstander van de grondwet
r0l"fi J. van de Hout van de SP
emt tegen. Zij debatteren met
In# kaar én met het publiek.
met Vlaanderen koesteren." Vol
gens hem klinken de Zeeuwse
belangen via Vlaanderen ook
door in Den Haag en zijn de
Zeeuwse wensen voor uitvoe
ring van de Scheldeschets (geld
voor wegen, natuur, landbouw
en regionale ontwikkeling) na
drukkelijk ondersteund. Kra
mer onderstreept dat verdieping
van de vaargeul in de Wester-
schelde zeker pluspunten heeft
voor Zeeland.
„De Westerschelde is voor de
Zeeuwse havens ook een levensa
der. De 100 miljoen euro voor
wegen hadden we anders nooit
gehad. En juist Vlaanderen
heeft aangedrongen op voldoen
de geld voor nieuwe natuur.
Trouwens, men vergeet dat er
ook in Vlaanderen zeker 600 hec
tare natuur bijkomt", aldus de
gedeputeerde.
Omslag
Hij is ervan overtuigd dat inmid
dels bij het Antwerpse Havenbe
drijf is doorgedrongen dat inzet
ten op alleen economie niet kan.
„Daar is veel veranderd, in het
denken is een behoorlijke om
slag gemaakt." Kramer hoopt
dat het Scheldebekken hét voor
beeld kan worden van een ge
bied waar economie en ecologie
samen optrekken. „De haven
van Antwerpen zit op die lijn,
meer nog dan Zeeland Seaports.
Dat is hun welbegrepen eigenbe-
lang."
Hij stelt dat niet alleen de ha
vens en de natuur profiteren
van de Scheldeschets, maar ook
de bewoners. „De plannen zijn
een vliegwiel voor nieuwe ont
wikkelingen, die hard nodig
zijn. Het levert niet alleen rijk
dom op in de havens, maar ook
op het platteland." Hij doelt
dan op wat heet 'regionale ont
wikkeling': versterking van wo
nen, werken, landbouw en re
creatie.
Kramer signaleert dat ook de be
scherming tegen hoogwater ver
betert. „Het geld voor natuur
moeten we inzetten voor nieuwe
vormen van kustveiligheid."
Het idee van stichting Het
Zeeuwse Landschap voor een
brede waterkering die natuur
lijk meegroeit met de zeerijzing,
spreekt hem erg aan.
De gedeputeerde betreurt het
dat bestuurders, zowel van ge
meenteraden als Staten, mee
doen aan de eenzijdige benade
ring. „Er wordt wel steeds ge
zegd dat de natuur niet onderge
sneeuwd mag worden. Maar nu
het op uitvoering aankomt, wor
den allerlei omtrekkende bewe
gingen gemaakt. Dat is niet con
sequent." Kramer vindt dat be
stuurders een brede belangenaf
weging horen te maken, niet ge
richt op één deelbelang.
door Ronald Verstraten
GROEDE - Wethouder L. Wille
van de gemeente Sluis en plaat
selijk kopersmid/kunstenaar
J. van Mierlo hebben zaterdag
een beeld van Jacob Cats ont
huld in Groede. Rondom de ont
hulling was een heel feestpro
gramma op touw gezet.
Cats kwam oorspronkelijk uit
Brouwershaven en werd bekend
als dichter en raadspensionaris.
Aan het begin van de zeventien
de eeuw gaf hij zijn werkzaam
heden als advocaat in Middel
burg op en vestigde zich samen
met zijn broer Comelis in West-
Zeeuws-Vlaanderen, waar hij
de Catshoeve stichtte. Hun doel
was om land te winnen op de
zee en dat resulteerde in de
droogmaking van twaalf pol
ders rondom Groede. Lang had
Cats daar aanvankelijk geen ple
zier van, want in de Tachtigjari
ge Oorlog werden ze om strategi
sche redenen een tijd onder wa
ter gezet.
Ganzenbord
De Jacob Catsdag begon met
een Kunst- en ambachtenroute,
gevolgd door kirideractiviteiten
in-het Slijkstraatje. Een levend
ganzenbord met oud-Hollandse
spelen maakte daar onder meer
deel van uit.
Voorafgaand aan de onthulling
van het door Van Mierlo ontwor
pen beeld, liet Wille de geschie
denis de revue passeren, het
geen nog eens beeldend werd na
gedaan door een groep jonge to
neelspelers van de Meerstromen-
school. Terwijl Wille zich af
vroeg wat nu de relatie was tus
sen Cats en schrijfster/columnis
te Marjan Berk, die een promi
nente rol speelde in de festivitei
ten, gaf de laatste daar in een
Jacob Cats heeft een zitplaats gekregen op de Markt in Groede, compleet met tafeltje, waar Marjan
Berk zaterdag gelijk aanschoof. foto Wim Kooijman
toespraak uitleg van. Cats is im
mers het onderwerp van haar
nieuwste boek, Het bloed
kruipt, en hij blijkt zeer in de
verte familie te zijn geweest, zij
het slechts aangetrouwd. Berk
noemde hem de eerste Zeeuwse
rapper en om dat te bewijzen,
droeg zij een gedicht voor van
Cats, ondersteund door luide en
bijpassende rap-beat.
Na het voorlezen van een smeuï
ge passage vond het boek gretig
aftrek en Berk mocht, gezeten
aan Cats' tafeltje, dan ook tallo
ze exemplaren signeren. Die ses
sie werd gevolgd door een boe-
renmaaltijd op de Markt en een
look-alike-wedstrijd voor kinde
ren. Diverse regionale artiesten
zorgden 's avonds voor een spet
terende afsluiting, inclusief een
cd-presentatie van rapper Sven
C uit Breskens.
