Van Wodan tot new age-beleving
PZC
Casper Hobbes
Tweeduizend jaar religieuze geschiedenis in Nederland gebundeld
JP
GENIETEN VAN
DE ZON
LaBan
Pijngrens
puzzel
Heer Bommel en de Hopsa's
recept
Lamsvlees met dille, zoals in Tinglev
weer
donderdag 26 mei 2005
door Guido de Bruin
Zoveel geloven op zo'n klein
stukje aarde. Dat is het ken
merkende van de religiegeschie
denis van Nederland, conclude
ren de historici Joris van Eijnat-
ten en Fred van Lieburg in hun
overzichtswerk Nederlandse re
ligiegeschiedenis, dat gisteren
in Utrecht werd gepresenteerd.
In vierhonderd pagina's schet
sen zij het religieuze leven op
het grondgebied van wat nu Ne
derland heet, van de tijd van de
Romeinen en Germanen tot de
opkomst van de islam en de 'reli
gie op maat' van de hedendaag
se relishoppende Nederlander.
„Zo'n klein stukje grond met
zo'n gefragmenteerd religieus
verleden: daarmee lijkt het eige
ne van de Nederlandse religiege
schiedenis in één zin weergege
ven", concluderen de auteurs.
„Er zullen weinig gebieden in
de wereld zijn waar op zo'n klei-
(Advertentie)
een mooie strandtas
bij aankoop van
2 Clarins
zonneproducten
Trefpunt der wereldmerken
0 0 E L I U 8 G
ne schaal door zoveel mensen op
verschillende manieren wordt
geloofd", denken Van Eijnatten
en Lieburg, directeuren van het
Centrum voor Nederlandse reli
giegeschiedenis van de Vrije
Universiteit in Amsterdam (Re-
LiC). De auteurs hadden hun
boek willen beginnen bij de hu
nebedbouwers, maar over de
achtergrond van de stenen
bouwwerken en de religieuze op
vattingen van de prehistorische
bewoners van Drenthe is te wei
nig bekend. Daarom beginnen
ze hun verhaal bij de komst van
Romeinen in de eerste eeuw
voor Christus. Onder de noemer
'smeltkroes van religiositeit'
schetsen zij de Romeinse en Ger
maanse godenwereld en de op
komst van het christendom tot
het jaar 1000. De periode daar
na, tot 1580, was er volgens hen
een van 'christelijke alomtegen
woordigheid'.
Dominantie
Vervolgens wekte de protestant
se dominantie tot 1850 een
'schijn van eenheid'. De periode
van 1850 tot nu karakteriseren
de historici als een van 'geva
rieerd burgerschap'.
Sinds 1960 is de 'vrije Nederlan
der' volgens Van Eijnatten en
Van Lieburg verregaand ont-
zuild en ontkerkelijkt. De tradi
tionele kerken zijn verdeeld ge
raakt in vrijzinnige en ortho
doxe kampen. Christenen van di
verse etnische herkomst zijn op
het toneel verschenen, evenals
bijna een miljoen moslims. On
der de term 'religieus maat
werk' rangschikken de auteurs
onder anderen evangelicale
christenen, gebedsgenezers als
Jomanda, antroposofen en de
aanhangers van het gedachte
goed van new age, dat volgens
hen inmiddels gemeengoed ge
worden is onder grote groepen
Nederlanders, ook in de geves
tigde kerken. De huidige tijd is
er een van 'religieuze mengvor
men', stellen Van Eijnatten en
Van Lieburg. 'Typerend voor de
Omdat de seksualiteit dan nog sluimert en zijn
enorme kracht zich nog niet laat gelden, terwijl
de hersenen al op volle toeren draaien, zijn de
kinderjaren de tijd van onschuld en geluk, van
paradijselijk leven. Het is het verloren Eden,
waar we de rest van ons leven met weemoed
naar terugverlangen.' (Arthur Schopenhauer)
De gemiddelde neuroticus zal. zo is mijn ver
wachting, instemmend knikken bij het le
zen van Schopenhauers bewering. Veel bescha
digde mensen die in therapie komen en gaan, ver
keren in de illusie dat ze een volstrekt gelukkige
jeugd hebben gehad.
Vaak is deze gedachte een symptoom van de lo
yaliteitskrachten die op het individu inwerken.
Er rust een zwaar taboe op het verloochenen van
de eigen afkomst. Het gewicht van dit, in steen
uitgehouwen zestiende gebod (Deut. 5:6 - 21) is
in staat veel van wat ons is overkomen als kind
Meindert Inderwisch
te verdringen naar de grenzen van het bewust
zijn of zelfs daarover,
Natuurlijk zijn er kinderen die zich goddelijk
hebben gevoeld in hun paradijselijke staat. Van
zelfsprekend zijn er vele ouders die genoeg, veel
of te veel hebben gedaan om voor hun nage
slacht de hemel op aarde te verwezenlijken. Hoe
lang dat heeft geduurd valt niet altijd na te
gaan. Vroeg of laat worden de kinderwetten ge
treden.
In hoeverre de overschrijding tot neurose leidt
hangt af van de kracht waarmee het jonge indivi
du ontkoppeld raakt van zijn oorspronkelijke in
stincten. Een neurose kan gezien worden als een
van buitenaf opgelegde onderbreking tussen het
zelf en de beleving daarvan.
Een tik op de vingers kan al volstaan om het we
reldbeeld dat de jonge mens heeft dei-mate te ver-,
storen dat het niet meer aansluit op de aanvanke
lijke gewaarwording. Zo eenvoudig worden wij
kreupel gemaakt. Daar helpt geen lieve moeder
aan.
Wij zijn allen neurotici, in meer of mindere mate
bevreemd door de vertekende blauwdruk die we
als landkaart voor ogen hebben.
Zoals ik nu mijn melancholie vervorm door er
klinische verhandelingen overheen te krassen.
Schopenhauer heeft het over zijn eigen jeugd
wanneer hij schrijft over 'het verloren Eden,
waar we de rest van ons leven met weemoed
naar terugverlangen'. De genialiteit van deze fi
losoof wordt overschaduwd door zijn idealisatie
en verkettering van terugkerende patronen die
Horizontaal:
1. Javaanse dolk; 4. oor
sprong; 8. voorzetsel; 10.
Spaanse uitroep; 11. deel van
een fuik; 13. faire suïvre; 15.
windrichting; 16. symbool zir
conium; 17. omhulsel om een
medicijn; 20. ver; 21. proefop-
name van een muziekuitvoe
ring; 22. verdoving; 24.
muzieknoot; 25. bijbelse naam;
26. lage druk; 28. clown; 29.
ivoor; 32. voormalig Chinese
leider; 34. stuk hout; 35. treu
zelaar.
Verticaal:
I. Jong dier; 2. dwarsmast; 3.
voorzetsel; 5. geliefde van
Zeus; 6. oude lengtemaat; 7.
grotere hoeveelheid; 9. spie;
II. van koper gemaakt; 12.
damesvertrek; 14. deel van een
film; 16. zeur; 18. op de manier
van; 19. onderricht; 23.
Schotse familiestam; 24. smal
le strook; 27. menigte; 30.
Frans lidwoord; 31. vader; 32.
familielid; 33. reeds.
Op elke regel twee woorden
invullen. Twee of meer eindlet
ters van het eerste woord zijn
meteen de beginletters van het
tweede woord.
Horizontaal:
5. Naar boven jagen om de
prijs te verhogen (8); Persoon
die zichzelf aanbiedt (4);
6. Een golf van vernieling (6);
Kraamcentrum (6);
7. Dit bezoek vormt de inlei
ding (7); Onbezet en rondbor
stig (4);
8. Vocht net horizontaal (8);
Schot in een ouder vaartuig
(4).
Verticaal:
1. Rijwiel van de club (6); Rokers hebben het er niet van (5);
2. Verwant aan een steekwagen (8); De Britten liggen niet wakker van het gevolg
(5);
3. Niets dan achteruitgang in de gang (8); Bronstig aan het tippelen (5);
4. Afval van vlas in de mond (5); Laatst het meest verwijderd (7).
Begin bij vakje 1. Bij
elk volgend cijfer
begint een nieuw
woord. De laatste
letter van een
woord is telkens de
eerste letter van het
volgende woord. Bij
goede invulling, is
in de licht gekleurde
vakjes een woord te
lezen.
Even daarna was de verbinding met de secretaris tot stand
gebracht, en de president-directeur greep de telefoon.
„Steenbreek?", riep hij. „Waar zit je, Steenbreek? Ik heb
hier het rapport over het Hopsa-water. Wat heb je met de
Hopsa's gedaan, Steenbreek?"
„Hier ben ik, meneer Steinhacker", sprak de secretaris, ter
wijl hij verzenuwd zijn hoed lichtte. „De vallei is schoonge
veegd, volgens uw orders. De Hopsa's zijn keurig verpakt
en liggen gereed om naar de dierentuin gebracht te worden.
Volgens uw orders. Maar de ontginningsvergunning schijnt
enigszins ongeldig te zijn, meneer Steinhacker! Het gemeen
tebestuur heeft hier geen zeggenschap. Misschien vallen we
Hans Belterman
1. Alc. drank; 2. beoefenaar v.e. zekere filosofische richting; 3.
zich zichtbaar zeer gelukkig voelen; 4. soort gans; 5. lumbago.
Oplossingen van gisteren:
Citaat:
Spaan, club, vloot, spel, bron, traan, baron, kalot, punt, barok, spion, wraak, kroes,
Noors. Het citaat is van E.Fromm: "Liefde is het kind van vrijheid, nooit dat van
dominantie."
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Posten; 4. schotels; 6. ets; 7. ace; 9. fantoom; 11. engel.
Verticaal: 1. Post; 2. Schot; 3. erts; 5. lector; 6. elf; 8. stee; 10. aan.
Toevoegen: boulevard
Kraak de Code: 4-4-5-0-4-1
Slechts enkele kilometers over de grens
met Duitsland in het Deense Tinglev
tekende ik het recept voor het kostelijke
gerecht van vandaag op. Het betreft ge
kookt lamsvlees in een romige saus met
dille.
Hoofdgerechten voor 2 - 3 personen:
300 gram lamslappen, van de achter
bout van het lam; 1 dl droge witte
wijn, zoals Pinot Blanc; 4 zwarte pe
perkorrels; 1 klein kruidenboeketje
(3 takjes bladpeterselie; 1 takje blad
selderij; 1 takje verse tijm; 1 klein tak
je verse rozemarijn; 1 klein laurier
blad); 20 gram bloem, gezeefd; 1 1/2
dl melk; zout; witte peper uit de mo
len; eventueel enkele druppels li
moen- of citroensap; 2 - 3 eetl. slag
room; 1 1/2 eetl. fijngesneden verse
dille; 2 augurken, (zoetzuur); 1 grote
rijpe tomaat, ontveld; enkele takjes
verse dille voor de garnering.
Leg het vlees in een pan met dikke bo
dem. Schenk er zoveel kokend water bij
tot het vlees net onder ligt. Voeg daarna
de wijn toe en breng alles tot het kook
punt. Schuim het oppervlak enkele malen
zorgvuldig af.
Voeg vervolgens het kruidenboeketje en
de peperkorrels toe. Temper de warmte
bron en leg het deksel op de pan. Laat het
vlees zolang zachtjes koken tot het gaar
is. Neem het gekookte vlees uit de pan en
houd het warm. Zeef het kookvocht door
een tevoren vochtig gemaakt stuk
(kaas)doek. Breng het kookvocht op-
Zeeland: Zomerweer
Pi ZW 4 i
Een aquarel van Johan Herman Isings over 'Nederland' tijdens de Romeinse overheersing. foto GPD
recente religiebeleving is de indi
viduele en vaak subjectieve om
gang met religie als een op per
soonlijke maat toegesneden of
toe te snijden consumptiearti
kel. Zo shopte in het afgelopen
decennium de al dan niet ontker
kelijkte Nederlander alom naar
innerlijkheid, spiritualiteit en
godsdienstig getint geluk.' ANP
Na een lange periode met vaak (te) Door: KlaasD®
lage temperaturen is het nu ronduit
zomers met in het Brabantse deel van de regio kans op tropin $;a:
temperaturen en dus dertigers. In Zeeland is het iets minderheg
en wellicht dus aangenamer door de nabijheid van het relatief
koude zeewater. Sterke temperatuurschommelingen zijndeirg.
maand overigens niet vreemd. De zon is immers bijna opz'n
sterkst en als de wind niet vanaf de nog koude Noordzee waac
kan het in korte tijd graden warmer worden. Met de hoge ternpe- add
raturen kan ook de opgelopen achterstand in temperaturenvsg-
gewerkt worden, want in vergelijking met de klimaatboekenis
mei tot dusver 1 graad te koud verlopen. Vandaag wordt het-; 'fj-
riia/qI nlloon 7nn rnnrt 9Q nraHon Mnrnpn wnrHt hot oon Im.-
Veel zon
hem een gevoel van diep geluk hebben geschon
ken of een kwetsuur van formidabele proporties
hebben toegebracht. Schopenhauer had meer fi
losofisch vermogen in zijn pink dan ik in mijn
gehele brein en toch glijdt hij uit in generalise
ringen.
Ik verlang niet terug naar mijn jeugd. Mijn kin
derjaren zijn onderbroken door gebeurtenissen
die mijn basisvertrouwen voorgoed hebben ge
schonden. De maatstaf voor mijn geluk en pijn
heb ik iedere dag opnieuw te onderzoeken. Wan
neer u bij uzelf te rade gaat, verdient het aanbe
veling niet het lijden van anderen als ijkpunt te
nemen. Wat troost en richting als het u past:
'Groot lijden maakt klein verdriet nauwelijks
voelbaar. Ook het omgekeerde is waar: bij het
uitblijven van groot lijden kwellen zelfs de onbe
langrijkste pijnen en ergernissen ons.'
(Arthur Schopenhauer)
vrijwel alleen zon rond 29 graden. Morgen wordt het eenkope
van vandaag. Een aangename verkoeling wordt 's middagsin
Zeeland verwacht, als de wind uit zee gaat waaien door het
opsteken van een zeewind. In de nacht daarop is het door eer
toegenomen luchtvochtigheid
en temperaturen die maar iets
onder 20 graden dalen zwoel.
In het weekeinde tekenen zich
op de weerkaart veranderin
gen af. Ergens in die periode,
waarschijnlijk op zondag komt
een scheidingslijn van koele
en warme lucht over onze
omgeving te liggen met wol
kenvelden en regen- of
onweersbuien. Zaterdag is er
waarschijnlijk al wat meer
bewolking en wordt de warm
te in vooral Zeeland al getem
perd, doordat de wind naar
west draait. Zondag daalt de
temperatuur verder en maan
dag worden weer normale
kwikstanden van rond 18 gra
den verwacht.
Maximumtemperatuur voor vandaag
Minimumtemperatuur voor de komende ritót
VMWACHT1NG VOOR »-J i
Vooruitzichten
weer
vrijdag
O
zaterdag
zondag
maandag
max.
28°
22°
17°
18°
min.
14°
16°
13°
11°
wind
Z 4
W 4
NO 4
N 4
Zon
O
vandaag
op 5.37
onder 21.41
Maan
O
vandaag
op 0.36
onder 6.59
©Toonder Studio's
Nautisch bericht
De wind waait uit de zuidwesthoek, 4 Beaufort en matig dus',
zicht is goed en de watertemperatuur bedraagt 13 graden.
hier onder de jurisdictie van een vreemde mogendheid.
Enigszins..."
Hij werd onderbroken door een kreet aan de andere kant
van de lijn.
„Laat alles inrukken!", riep de heer Steinhacker met over
slaande stem. „Ik wil geen last hebben met een onbekende
mogendheid, die de oliekraan dicht kan draaien. En het wa
ter is waardeloos zonder die Hopsa's! De hele zaak is het ge
broddel van een kruk - en die kruk ben jij, Steenbreek! Ik
heb hier niets mee te maken. Ik weet van niets. Denk daar
aan, Steenbreek. Anders vlieg je eruit. En noem me geen me
neer; ik ben geen onwettige verkoper van Hopsa-water!"
Waterstanden
donderdag
26 mei
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
vrijdag
27 mei
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog water
uur cm uur cm
4.16 255
4.38 281
3.53 242
4.15 192
6.01 145
6.00 169
5.25 174
5.06 289
6.05 170
16.43 233
17.05 259
16.16 219
16.39 171
18.26 129
18.25 152
17.48 158
17.36 266
18.36 154
Laag water
uur cm
10.48 208 23.12!
11.18 216 23.422 mgi
10.26 203 22.43? ,\a
10.29 149 22.5H
11.45 124
11.545 145
12.00 146
11.46 229
11.54 142
Hoog water
uur cm uur cm
5.03 250
5.23 276
4.36 236
4.59 188
6.45 147
6.55 170
7.26 175
5.56 284
6.56 171
17.31 217
17.50 242
17.05 202
17.26 157
19.00 124
19.05 145
19.45 150
18.20 250
19.16 147
Laag water
uur cm uur
11.36 198 23.59 ZF,:
12.03 207 -
11.12 193 23.35
11.19 141 23.50
0.26 137 12.35
0.20 157 12.45
0.25 159 12.45 fwdi
0.07 240 12.27§.;
0.26 156 12.50
door Bill Watterson
N0ÓAL LA5TI£ OM TE KOKEN
AL5 JE JE ÓK0EWE MENSELIJKE
EIÓEN5/WPEN £MT T0EPICHTEH.
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
O
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Europa: Aan voorbij
sbi
«P
ik
BI
0!
*3er
a
A Sa:
7 sder
- 4 »9'n
•gi
nieuw aan de kook en laat het zolang ko
ken tot er niet veel meer dan 2 1/2 decili
ter is overgebleven. Roer in een komme
tje melk en bloem zolang tot het een vol
komen glad mengsel is. Schenk het on
der voortdurend roeren door een fijn zeef
je bij het ingedampte kookvocht. Blijf zo
lang roeren tot een gebonden saus is ver
kregen. Voeg er naar smaak zout, peper
en eventueel enkele druppels limoen- of
citroensap aan toe. Laat de saus 8 -10 mi
nuten zachtjes sudderen. Roer er daarna
room en dille door.
Warm het vlees hierna nog even in de
saus op. Snijd de augurken en het vrucht
vlees van de tomaat in minuscule blokjes.
Leg ze in een kommetje en strooi er een
beetje zout over. Schep alles luchtig door
elkaar.
De zeer warme lucht die vanuit Spanje naar het noorden en
noordoosten stroomt, gaat over het algemeen aan de Britse
eilanden en Scandinavië voorbij. Zo wordt het alleen in het»"
oosten van Engeland 20 tot 25 graden. Ierland en Schotland
halen deze temperaturen niet. Verder vallen er enkele buie"'
meeste regen valt vandaag in het zuiden van Noorwegen-Li
in Polen wordt het warmer dan 25 graden en is het zonnig e
de Balkan, in Griekenland en Turkije vallen er enkele regen-
onweersbuien, waarbij de middagtemperatuur veelal tussen
en 25 graden uitkomt. Frankrijk heeft zowel vandaag
tropisch warm weer, met uitzondering van de Normandiscne
Bretonse kust.
