>zc
De toerist dreigt te vertrekken
Cijfers
Wandelaar kan zich uitleven
Redactie bijlagen: 0113-31568°
Sus31,4460 AA Goes
advertentie-exploitatie:
uïnrd- en Midden-Zeeland: 0113-315520;
Sws-Vlaanderen: 0114-372770;
Snaai: 020-4562500.
rdaq 21 mei 2005
Je moet soms van elders komen om het bijzonde
re nog te herkennen. Voor de echte Schouwena-
ren en Duivelanders is het allemaal zo gewoon.
Zon, zee en strand binnen handbereik, zonder
daar urenlang voor in de file te moeten staan. Af
gewisseld met weidse polders, nieuwe natuur en
monumentale stadjes en dorpen. Water rondom
voor rust, recreatie en als rijke voedselbron.
Het economisch belang van het toerisme is groot
voor de eilanders.
Aan alle belanghebbenden dus de taak die be
drijfstak te koesteren en te behoeden voor de be
ruchte duikeling in een negatieve spiraal. Wat is
er nu zo bijzonder aan Schouwen-Duiveland en
hoe wordt er omgesprongen met de voor- en na
delen van het toerisme? Dat komt aan bod in de
ze speciale bijlage over het eiland, zijn bezoekers
en zijn bewoners.
foto Dirk-Jan Gjeltema
De tijd dat de toerist
zijn biezen pakt en
zonder meer naar Zeeland
rijdt, lijkt definitief voor
bij Folders lonken met
vliegreizen van 99 euro
naar zonnig Turkije. En
voor de korte trips drin
gen ook andere regio's
zich op. Gevolg: vorig jaar
twintig procent minder
toeristen naar Schou
wen-Duiveland. De neer
gang zet dit jaar door.Al
jaren vinden de Zeeuwse
toeristenindustrie en de
overheden dat er 'iets
moet gebeuren', maar blij
ven naar elkaar wijze.
Hoe lonk je toeristen? Dat is
een vraag die vooral op
komt in een tijd dat ze niet meer
vanzelfsprekend vakantie vie
ren op de Zeeuwse eilanden.
Campinghouders zoeken het on
der meer in het vergroten van
kampeerplekken. „Dat is voor
een deel terecht", vindt Diana
Korteweg Maris van Bureau Toe
risme Zeeland (BTZ). „Een cara
van van vier meter was een jaar
of vijftien geleden groot, nu zijn
ze vijf of zes meter lang. Dan
komt er nog een voortent aan en
vervolgens een luifel met zijstuk
ken. Ondernemers moeten hun
plaatsen dus wel vergroten."
Maar daarbij lopen ze op tegen
grenzen, tegen regels. Gemeen
ten staan uitbreiding veelal niet
toe omwille van het landschap
en dus 'verdampen' er plaatsen.
Daarom moet de zogenoemde
nullijn van tafel, vindt re
gio-voorzitter Ed Troost van de
Recron. Over de afgelopen tien
jaar heeft Schouwen-Duiveland
tweeduizend kampeerplaatsen
ingeleverd. Met de sanering van
een aantal campings in de na
tuurgebieden langs de kust, ver
dwijnen er nog eens tweedui
zend plaatsen, al komt dat aan
deel grotendeels terug in de zo
geheten compensatielocaties bij
Renesse en Burgh-Haamstede.
„Wanneer je niks doet, raak je
hier bij elkaar zomaar vierdui
zend plekken kwijt. Honderd
twintig hectare! Als je in Renes
se geen toerisme had, was het
net zo'n dorpje als Serooskerke:
doods!"
Vijftigplusser
De toekomst voor het toerisme
op Schouwen-Duiveland ligt
volgens de eigenaar- van de Julia-
nahoeve in Renesse en zijn colle
ga Peter van Oost van De Wijde
Bliek vooral in de grotere kwali
teitscampings: vier tot vijf ster
ren met minimaal 250 plaatsen.
Toekomst zien beiden ook in de
vijftigplusser, de naoorlogse ge
neratie met een goed gevulde
beurs en veel vrije tijd, in het zo
genoemde schaduwseizoen.
Troost: „Een camping van nu is
op geen enkele manier meer te
vergelijken met vroeger. Halver
wege de jaren zestig, toen het
toerisme hier in opkomst was,
had je twee maanden per jaar-
gasten: in juli en augustus - één
maand Duitsers, de andere
maand Nederlanders - de rest
van het jaar was de camping ge
woon dicht. In die tijd stond er
net zo makkelijk tienduizend
man op de Julianahoeve; als ha
ren op de rug van een hond. Te
genwoordig zijn de plaatsen
veel ruimer van opzet. De men
sen boeken ook niet meer stan
daard een half jaar vooruit, ze
wachten het weerbericht af en
besluiten tot een lang weekeind
je Renesse. Het schaduwseizoen
is sterk in de markt gekomen, de
echte piek is er af. Vanaf Pasen
tot en met de herfstvakantie is
iedereen open. Bijkomend voor
deel is dat daarmee ook de over
last voor de lokale bevolking
veel minder wordt."
Samenwerking, als recreatie-on
dernemers onderling en met an
dere branches, is volgens de Re-
cronbestuurders het grote tover
woord voor de toekomst. Net als
investeringen in 'nieuwighe
den', want wat dat betreft is er
te lang sprake geweest van stil
stand in die ooit fameuze
Schouwse Westhoek. De ge
plande invoering van de toeris
tenpas door de gemeente Schou
wen-Duiveland, kan daarin een
belangrijke rol spelen, verwacht
Van Oost. De kaart moet niet al
leen toegang geven tot de cam
ping en verschillende facilitei
ten op het terrein, de houder
krijgt tevens korting bij diverse
attracties en bezienswaardighe
den in de omgeving en kan er
gratis mee op de bus. Het voor
deel voor de gemeente is dat met
de uitgifte van de passen makke
lijker en directer toeristenbelas
ting kan worden geïncasseerd.
Het aantal toeristische over
nachtingen levert de gemeente
Schouwen-Duiveland dit jaar
z'n 3,6 miljoen euro aan inkom
sten op. Van dat geld moet meer
in de sector worden geïnves
teerd, vinden Troost en Van
foto Peter Nicolai
Wie graag een stevig stukje wandelt kan zich
op Schouwen-Duiveland helemaal uitle
ven. In de Boswachterij Westerschouwen zijn wan
delroutes van diverse afstanden uitgezet. Aan wie
de voorkeur geeft om tijdens het wandelen de zil
te zeelucht op te snuiven is ook gedacht. Rondom
Nationaal Park Oosterschelde zijn zes wandelrou
tes - in lengte variërend van 3,7 tot 5,2 kilometer
lengte - uitgestippeld. Bij Serooskerke en het kre-
kengebied van Ouwerkerk zijn natuur-wandelpa-
den te vinden. Wie het wandelen wil combineren
met geschiedenis en cultuur kan kiezen voor het
42 kilometer lange Mondragon-pad; wandelaars
worden uitgedaagd in de voetsporen van de
Spaanse veroveraar te treden en te ontdekken wat
er zoal in het landschap is veranderd. De route
voert door het oostelijk deel van Schouwen-Duive
land en is in verschillende etappes te knippen.
Het Mondragon-pad werd ontwikkeld door Socië
teit De Vereeniging ter gelegenheid van het twee
honderdjarig bestaan.
Oost. Van de 27 bedrijfsplannen
voor meer ruimte rond de cara
vans, modernisering van het sa
nitair en speelvoorzieningen die
de afgelopen negen jaar door de
gemeente zijn goedgekeurd, zijn
er slechts zes ook daadwerkelijk
uitgevoerd. Van Oost: „Op de
Wijde Bliek zijn we acht jaar be
zig geweest. Dat is veel te lang.
Kun je binnen drie jaar niet aan
de slag, dan stappen onderne
mers eruit en haken financiers
af, omdat het eigenlijke plan in
tijd is achterhaald."
Toch is het zeker niet alleen de
omvang van de campings die be
palend is voor het behoud en ver
sterken van het toerisme op
Schouwen-Duiveland, bena
drukt Troost. De kracht van het
eiland schuilt met name in een
gevarieerd aanbod. „De nota
Schouwen-Duiveland kiest voor
toerisme steekt best aardig in
elkaar, maar wanneer de ge
meente het vertikt daar serieus
geld voor uit te trekken, blijft
het een papieren verhaal. Je
kunt niet alle kosten afwentelen
op de ondernemers. De toerist
kost geen geld, per saldo brengt
hij geld op. Zo'n 25 procent van
de totale inkomsten is te danken
aan het toerisme. Daar profite
ren we in de regio allemaal van
mee."
Oppepper
Zeeland zag het verblijfstoeris-
me vorig jaar met zo'n twintig
procent teruglopen in vergelij
king met het voorgaande sei
zoen. Schouwen-Duiveland liet
naar verhouding de sterkste da
ling zien. Een slechte zaak voor
de eilandelij ke economie, consta
teert Troost dan ook en dus kan
een belangrijke (financiële) op
pepper niet uitblijven. De toeris
tenbelasting is daarvoor hét mid
del, zo wreef hij de gemeente
raad onlangs nog eens flink in.
De grote vraag is of het toerisme
in Zeeland en dus ook op Schou
wen-Duiveland op een keerpunt
is aanbeland. Korteweg Maris
van het BTZ denkt van wel. De
oorzaken zijn bekend en gelden
voor alle recreatieondernemers
in Zeeland: een slechte (Duitse)
economie en goedkope vliegrei
zen naar zonnige bestemmingen
zoals Turkije en Egypte, vreten
marktaandeel van Nederlandse
recreatiebedrijven.
„Ik zag laatst een advertentie
waarin je voor 99 euro naar Tur
kije kon. Dat je daarvoor niet
heen-en- weer reist, weet ik
ook. Want er komen nog allerlei
kosten bij. Maar het gaat om de
psychologie. Als je die prijs ver
gelijkt met wat je betaalt voor
een huisje in Zeeland, kies je al
snel voor die zogenaamd goedko
pe reis. Ook al is die uiteindelijk
niet zo goedkoop."
Een andere manier van presenta
tie is een deel van de oplossing.
„Center Pares adverteert met ta
rieven per nacht. Dat is weer
eens iets anders. Het antwoord
om de neergang tegen te gaan,
ligt ook een deel in de communi
catie. Dus: psychologie, net als
met die vliegreizen."
Het vergroten van staanplaat
sen alleen is niet voldoende,
vindt Korteweg-Maris. Of een
alternatievere inrichting (meer
langs water) een oplossing is,
weet ze niet.
Ze vindt samenwerking in elk
geval een deel van het ant
woord. Die wordt ook al jaren
bepleit, maar komt slechts
mondjesmaat van de grond. Een
toeristenpas is een duw in de
rug. „Een bijpassend boekje met
een overzicht van de kleine be
zienswaardigheden laat mensen
kennis maken met dingen die ze
nu over het hoofd zien."
Zeeland is meer dan zon, zee en
strand. Maar wat dan? Weten
schapper Gerard van Keken, ver
bonden aan het BTZ doet er
naar onderzoek en presenteert
zijn bevindingen volgend jaar.
Daaruit zal blijken dat onderne
mers veel creatiever en actiever
moeten worden om het tij te ke-
ren. Want de tijd dat de toerist
uit zichzelf komt, is voorbij.
Marcel Modde en
Jeffrey Kutterink
De vraag hoe beroerd
toenstisch Zeeland en
in het bijzonder Schou
wen-Duiveland ei*voor
staat, is lastig te beantwoor
den. „Er bestaat in het toe
ristisch bedrijfsleven geen
eenheid in het registreren
van gegevens", legt Diana
Korteweg Maris van het Bu
reau voor Toei'isme Zeeland
de vinger op de zere plek.
Zo zijn daar de cijfei's van
het Continu Vakantie Onder
zoek, het CBS, de VW's en
de Bureaus voor Toerisme.
„Duidelijk is wel wat de bin
nenlandse toeristen doen,
maar we hebben geen zicht
op de buitenlandse toeristen
die een stacax*avan of een
tweede huisje hebben."
Het Bureau voor Toerisme
Zeeland pi-obeert er meer
grip op te krijgen. Zo werkt
het samen met Brabant en
Limburg en hanteren de
drie bureaus in elk geval de
zelfde methodieken.
Maar voorlopig is het behel
pen.
De provincie, die in 1997
nog een uitgebreide inventa
risatie van het accommoda
tie-aanbod in Zeeland heeft
gedaan, loopt ook niet erg
hard. Er was al enkele keren
sprake van een herhaling
van het onderzoek, maar tot
op heden heeft dit nog niet
plaatsgevonden De cijfers
zijn inmiddels al dik acht
jaar oud en achterhaald. In
de loop van 2006 moet er
een herziening beschikbaar
zijn.
Wat opvalt uit de cijfers
over de afgelopen jaren, is
dat het aantal vakanties van
Nederlanders in Zeeland
zich door de jaren heen gril
lig heeft ontwikkeld, geken
merkt door sterke stijgingen
en dalingen. In 2004 be
droeg het aantal Nederland
se vakantiegangers in Zee
land 1,56 miljoen, ongeveer
hetzelfde aantal als in 1998
en in 2000. Voor wat betreft
het aantal overnachtingen
kende de ontwikkeling in
Zeeland eveneens uitersten.
Topjaar was 2003 met 12,1
miljoen overnachtingen, in
2004 bleef de teller steken
op 10,6 miljoen vakan
tie-overnachtingen van Ne-
derlandei-s. Schouwen-Dui
veland en Walcheren trek
ken de meeste Nederlandse
vakantiegangers met een ge
lijk marktaandeel van 28
procent. De Bevelanden en
Tholen volgen met 25 pro
cent, hekkensluiter is
Zeeuws-Vlaanderen met 19
procent.
