Zoeken eurohaters een zondebok?
Het hamburgert hevig
De burgers hebben de verkeerde
schurk in de kraag gevat
Parkeerschade
kost vaak no-claim
25
économen verdeeld over schuld Zalm hij te lage eurokoers
Hulp werkzoekenden ondermaats
Verlies Isotis neemt af
Nieuwe regels Amsterdamse taxi's
Gebruik illegale software daalt
profijt
donderdag 19 mei 2005
Minister Gerrit Zalm van Fi
nanciën wuifde deze week alle
ywafen tegen de onderwaar
dering van de gulden bij de in-
troductie van de euro weg. Drie
economen vinden dat Zalm iets
gemakkelijk probeert weg te
tomen.
yannnze redactie economie
Arnold Heertje, hoogleraar
^bedrijfseconomie, wijt de
ophef over de euro aan de bur
gers, die al lang op zoek zijn
naar een zondebok.
heeft de minister gelijk?
■Genit Zalm heeft natuurlijk
[geen gelijk als hij op televisie
jt dat het allemaal lood om
Md-ijzer is. Ik heb hem niet ho
eren praten, maar als hij op tele-
Tsie heeft gezegd dat het af
waarderen van een munt met
drie nullen geen effecten zou
hebben, is dat natuurlijk niet
wisselkoersen zijn dus toch
\el van invloed geweest op de
mens van burgers
[et zou studie vergen om dat
ist te stellen. Zonder onder-
ik valt daar niets over te zeg-
Mensen met veel geld heb-
ien verloren, anderen met
schulden zijn er beter op gewor-
i. maar de precieze effecten
staan niet vast. Maar ik zou
ook niet zo hard durven roepen
dat het allemaal niets uit heeft
is dus nodig?
jOnderzoek en informatievoor-
ziening is van begin af aan bij
ie introductie van de euro on
der de maat gebleven. Daar
door hebben de burgers zich on-
roldoende gerealiseerd dat we
liet alleen veranderden van
ruilmiddel, maar ook van reken-
icnheid. De burgers gingen de
uro uitgeven alsof het een gul-
en was. Ondernemers, vooral
rinkels en de horeca, hebben
it misbruikt voor prijsverho-
ïgen. Daarom voelen de men-
zich bekocht met de euro.
Iet publiek voelt zich belazerd
ingaat onbewust op zoek naar
le schuldige. Na de uitlatingen
'an Henk Brouwer (directeur
)e Nederlandsche Bank, red.)
lenken de burgers eindelijk de
ichurk gevonden te hebben in
le verkeerde wisselkoers. En
laarmee in Zalm. Maar minis-
er Zalm is niet de schurk. De
urgers hebben de verkeerde
churk in de kraag gevat. De
chte schurken zijn die winke-
,'ers, de supermarkten en voor
sndeel zijn dat de burgers ook
log zelf. Zij hadden de euro
looit als guldens uit mogen ge-
bi; de meeste Nederlanders ga
ai in drie weken hun maandin-
iomen uit!
loi
Minister Zalm doet gretig een graai in een van de bakken met euro's die opgeslagen liggen in het distributiecentrum van De Nederlandsche Bank in Lelystad. Drie econo
men vinden dat Zalm zich iets te gemakkelijk probeert af te maken van de bezwaren tegen de onderwaardering van de gulden ten opzichte van de Duitse mark bij de
introductie van de euro. archieffoto Phil Nijhuis/GPD
iims zijn kansloos.
Vrijwel kansloos. Want het
fait niet aan te tonen wie geld
leeft verloren. En om veel geld
iinghet niet. Het is een verhaal
(auplussen en minnen."
Had er toch niet meer open
kart gespeeld moeten worden?
jDat wel. Hoofdzaak van het
inhaal is dat Nederland, om
verscheidene redenen een hoge
inflatie had. Het omprijzen
speelde een rol, de grote beste
en van de burgers kwam
-bij, plus wat de overheid
allemaal uitgaf, en dan nog
eens de wisselkoers. De rege
ring had dit moeten vaststellen
fflmoeten bezuinigen."
wuift kritiek weg. De
>pe euro was volgens
hm goed voor de export.
«Het is niet goed om kritiek
van tafel te vegen. Zeker niet
a's je de problemen niet kunt
uitleggen. De goedkope euro
'l;as helemaal niet goed voor de
®port. De economie was al
oververhit. De voorganger van
Hout Wellink en Wim Duisen-
berg, oud-premier en bankresi-
dent Jelle Zijlstra heeft ons ge
leerd-dat een ondergewaardeer
de munt nooit goed is voor ex
port. Hij was altijd beducht
voor devaluatie. Een harde
munt, zei hij, was juist goed.
Exporteurs gingen extra hun
best doen om de kwaliteit te
leveren die een relatief hoge
prijs rechtvaardigt. Omgekeerd
lijdt een zachte munt tot luie
ondernemers."
Heeft DNB-directeur Henk
Brouwer dan gelijk met zijn
onthulling over de dure euro?
„Natuurlijk, groot gelijk! Brou
wer zegt alleen maar dat de gul
den was ondergewaardeerd en
de Duitse mark overgewaar
deerd. Hij voegt er aan toe dat
de regering daar, allerlei oorza
ken daargelaten, verzuimde het
juiste bezuinigingsbeleid te voe
ren. Punt! Daar is geen speld
tussen te krijgen."
Dave Smant, docent monetaire
economie aan de Erasmus Uni
versiteit in Rotterdam, heeft zo
langzamerhand medelijden met
minister Gerit Zalm van Finan
ciën. De minister krijgt de
schuld van de onderwaarding
van de gulden bij de introduc
tie van de euro en heeft daar
part nog deel aan, zegt Smant.
Heeft Gerrit Zalm gelijk als hij
zegt dat niemand schade heeft
geleden?
„Dat is min of meer het geval.
Alles is in dezelfde verhouding
aangepast, zowel bezittingen
als schulden, inkomens en prij
zen. Dus de salarissen waren la
ger, maar de prijzen ook."
Maar door de inflatie zijn ook
de prijzen gestegen, terwijl de
inkomens achterbleven?
„Dat is voor een klein deel ge
beurd. Het vergt heel wat stu
die om boven water te krijgen
hoeveel inflatie te wijten was
aan de goedkope toetreding."
Hoe komt het dat al dit soort za
ken nooit zijn uitgezocht?
„Monetaire experts en politici
beschouwden de goedkope toe
treding als een voldongen feit.
De vele valutacrises in de jaren
zeventig en negentig hadden
tot resultaat dat iedereen het
fijn vond dat hier niet over
werd gesproken. Het was voor
niemand een onderwerp."
Dus niemand vreesde dat de
wisselkoersen veranderd zou
den worden?
„Als er al een vrees was, dan
was het wel omdat gedacht
werd dat iedereen op de val
reep nog wilde devalueren.
Vooral vanuit landen als Italië
werd de wens aanwezig veron
dersteld dat die hun exportposi
tie wilden verbeteren door vlak
voor het vastklinken van de
munten hun eigen munt snel
nog goedkoper te maken. Diplo-
koers te houden. Daarom is uit
eindelijk een stilzwijgende af
spraak gemaakt dat politici
zich niet meer met dit soort za
ken bemoeien."
De Stichting Wisselverlies, die
geld wil terugvorderen, is kans
loos?
„Ik zou als monetair econoom
niet kunnen zeggen wie schade
heeft geleden door de onder
waardering van de gulden. Ik
vraag me echt af wie dat wel
kan."
Heeft Henk Brouwer dan onqe-
lijk?
„Henk Brouwer heeft gelijk als
hij zegt dat de gulden ten op
zichte van de Duitse mark -
niet ten opzichte van alle mun
ten - ondergewaardeerd was.
Maar Brouwer heeft daarmee
alleen maar recht willen doen
aan de juiste geschiedschrij-
te maken. Eerst was de onder
waardering volgens Zalm geen
nieuws, toen was het niet hele
maal waar, en nu vindt hij het
niet relevant. Maar dat klopt
niet. Als Zalm zegt dat Neder
landers* geen schade hebben ge
leden, dan heeft hij voor een
deel gelijk. Ja, hij heeft gelijk,
als hij bedoelt dat Amsterdam
mers, die in een Amsterdams ca
fé een Nederlands biertje drin
ken, vrijwel geen enkel gevolg
ondervinden van de onderwaar
dering."
„Maar het wordt anders als hij
toerist is in het buitenland.
Maar, omgekeerd, het is door
de onderwaardering voor Phi
lips ook duurder geworden om
buitenlandse toeleveranciers te
betalen. Ik ga nog verder. Als
minister Zalm in een Neder
lands restaurant Italiaanse
olijfolie over de sla gebruikt,
dan is hij door de goedkope toe-
maten hebben hier wel over ge
steggeld. Uiteindelijk was ie
dereen blij dat er geen devalua
tierace kwam en men van de
spilkoersen afbleef."
Was het niet van belang dat het
grote publiek beter voorgelicht
zou zijn?
„Dat had, achteraf bezien, moe
ten gebeuren. Maar ook dat
heeft een geschiedenis. Op 21
maart 1983 heeft de Nederland
se regering tegen het advies
van De Nederlandsche Bank in,
een revaluatie van de mark met
vijfenhalf procent niet volledig
gevolgd, maar met slechts 3,5
procent. Daar is later veel hei
sa over geweest omdat de gul
den zwakker werd, waarna de
banken een hogere rente moes
ten vragen om de munt op
ving. Brouwer heeft verder
geen boodschap willen bren
gen. Hij gaf openheid van za
ken, maar werd door het grote
publiek verkeerd begrepen.
Dat is de tragiek. Burgers den
ken dat er geld weg is, maar
hebben het bij het verkeerde
eind. Het is ook jammer dat het
verhaal los komt vlak voor de
stemming over de Europese
grondwet. Ook dat signaal kan
Brouwer niet bedoeld hebben
te geven."
Mauritio Zanardi, macro-eco
noom aan de Universiteit van
Tilburg.
Wat vindt u van de reacties van
minister Zalm?
„De minister probeert zich iets
te gemakkelijk van de zaak af
treding duurder uit. Import is
door de onderwaardering
duur."
En door de hoge inflatie zijn er
ook mensen die echt hebben ver
loren.
„Dat is moeilijk vast te stellen
hoor. Het was maar een klein
deel van die hogere inflatie die
aan de verkeerde instapkoers
te wijten is. Ik zou het er op
houden dat Nederland met een
open economie last heeft van
een dure import. Dat is econo
misch gezien veel slechter
dan het omgekeerde; een moei
lijke exportpositie als gevolg
van een eventueel dure instap
koers."
„Ik zou dus liever te duur, dan,
zoals nu is gebeurd, te goed
koop instappen. Het export
voordeel laat ik dan graag lig
gen."
Er is meer studie naar de gevol
gen vereist.
„Het is verder een empirische
kwestie. Je moet uitzoeken
waar Nederland geld aan uit
geeft, en daar dan berekenen
wat een verkeerde koers heeft
gekost. Het is een heidens kar
wei."
Claims acht u niet realistisch.
„Hahaha. Nee, als Zalm bij de
ze vraag zou gaan lachen, geef
ik hem groot gelijk. Er is moge
lijk verlies bij de ene burger,
maar dan heeft een ander
winst. Het valt per saldo niet
hard te maken."
Had de overheid meer open
heid moeten betrachten?
„Dit is geen economie, maar
een vraag voor de politiek.
Laat duidelijk zijn dat Neder
land geen andere keus had. Re
valuatie was uitgesloten. En al
leen al praten over onderwaar
dering paste niet in de enorme
euro-campagne die op touw
was gezet om de munt breed ge-
accepteerd te krijgen."
i
Had de regering moeten bezui
nigen, nu de inflatie zo hoog op
liep?
„Bezuinigen was mogelijk, be
lastingverhoging kon ook. In
Nederland werd de belasting in
2001 juist verlaagd. Het effect
was eveneens averechts."
Henk Brouwer heeft toch wel
iets onthuld.
„Dat was heel goed geweest,
ware het niet dat we nog over
de grondwet moeten stemmen,
en Nederlanders neigen er toe
tegen te stemmen. Tactisch ge
zien zijn de uitlatingen uit de
koker van DNB dan ook een
blunder. Ik weet zeker dat men
zich internationaal, zeker in
Brussel, over de timing zal ver
bazen."
?n moederpoes leert haar kindkat-
■Jjeshoe een vis smaakt. En hoe een
Weuw. Ze brengt haar prooi naar de
""kies en laat ze er aan ruiken en lik-
"•Ze maakt vis of vogel open en
«1 anatomische les. Voor later. Ze
^iniet kieskeurig zijn in de wilder-
Ewaarin ze moeten overleven. Stadse
toen en hun kleintjes worden uit een
■^gevoerd. Vinden ze heerlijk, het
®*leslachtafval. Maar ze vinden al-
'".dat Heerlijk. Nooit aan een vogel
zijn er katten die alle voedsel
eigeren, behalve hun favoriete blik-
Als de fabrikant het recept veran-
jL^aat de kat in hongerstaking.
L deren kan het ook zo vergaan. Ze
en. Qiks op hun achtste als ze op
v>erde niet mochten smullen van
uit de wildernis die hier het vvin-
ntrum heet. Krijg ze dan maar
eens aan een visje. Mijn meisje at al ha
ring toen haar eerste tandjes doorkwa
men. Nu belt ze op om te zeggen dat ze
een karper ving en vooral de kuit zo lek
ker vond. In Nederland helpt Captain
Iglo wanhopige ouders hun paneermeel-
kindjes over te halen om vis te eten. Vis-
figuurtjes van vispulp in een korstje.
Profish, een andere diepvriesvisfabri-
kant, noemt zijn gepaneerde vispulp
kinderkibbeling. Op de doos staat dat
deze kibbeling rijk gevuld is met groen
te. Er zit een doperwt in elk stukje vis.
Voedingswetenschappers, die meer ver
moeden dan weten, denken dat het be
ter voor mensen is als ze minder vlees
eten en af en toe een vis. Ook jonge kin
deren moeten vis eten. Om slim te wor
den en niet zo lastig later. Geef je joch
een makreel, dan wordt het geen crimi
neel. (Het Nederlands Visbureau mag
deze slogan zo van mij overnemen.) Het
is geen typisch Nederlands probleem
dat kinderen en jonge volwassenen een
zijdig en dus ongezond eten. In Frank
rijk gaat het ook mis en zelfs in het
land met de beste keuken ter wereld,
Italië. Het hamburgert overal hevig.
Een Franse fabrikant van visproducten
introduceert iets nieuws voor ouders
om hun kindje te leren vis waarderen.
Maar nogal omslachtig eigenlijk, veel
gekker dan het visfiguurtje van Cap
tain Iglo; een tartaartje van schelpdie
ren die nooit schelpdiertje zijn ge
weest. Het was een primeurtje op de in
ternationale beurs voor de vishandel,
vorige maand in Brussel. De heilige Ja-
cobsschelp heet op de menukaart van
een eethuis coquille Saint-Jacques om
dat het in het Frans lekkerder smaakt.
Een duur schelpdiertje. Dure produc
ten uit zee worden nagemaakt van goed
kope vis. Van de vis - zoals blauwe wij
ting uit de diepzee - wordt eerst een
smaak -, geur- en kleurloze eiwitstruc
tuur gemaakt die surimi heet. Surimi
verandert met hulp van verf en smaak
stof in nepkrabvlees. Krabvlees wordt
het meest nagemaakt van surimi. Maar
er kan veel meer. De Fransen hebben er
nu coquilles Saint-Jacques van geboet
seerd. Wit spiervlees met oranje kuit.
Maar zo'n Frans jengeltje vindt een he
le Jacob griezelig, dus ook een hele na
maak Jacob. Vondst van de fabrikant:
een tartaartje voor op het kindermenu.
Eerst wordt helemaal een schelpdiertje
in elkaar gezet, geverfd en op smaak ge
bracht, om het daarna door de gehakt
molen te draaien. Een tartaartje dat
het kind leert nepschelpdier te lusten.
Dan liever Abba, de Scandinavische
DEN HAAG - De Inspectie voor Werk en Inkomen (IWI)
heeft gisteren stevige kritiek geuit op de manier waarop
de overheid werklozen aan de slag probeert te helpen. Zo
krijgt de helft niet op tijd hulp bij het zoeken naar werk.
Bovendien blijkt de ondersteuning te verslechteren.
De WW wordt uitgevoerd door het Uitvoeringsinstituut
Werknemersverzekeringen (UWV). Deze instantie huurt
gespecialiseerde bedrijven in die werklozen binnen een
jaar aan een baan, een studie of een cursus moeten hel
pen. Door de sterke stijging van het aantal werklozen luk
te dit in de eerste acht maanden van 2004 maar bij 54 pro
cent. Bovendien daalt de kwaliteit van deze zogeheten
reïntegratietrajecten. „Veel WW-trajecten beperken zich
tot een intake, een vorm van sollicitatietraining en daar
na een groepsgewijze zoektocht naar een baan", schrijft
de IWI in haar jaarverslag. ANP
LAUSANNE - Het biotechnologiebedrijf Isotis heeft in
het eerste kwartaal een operationeel verlies geleden van
2,3 miljoen dollar (circa 1,8 miljoen euro). In dezelfde pe
riode vorig jaar leed het bedrijf, dat een notering heeft
aan de effectenbeurs in Amsterdam, nog een operationeel
verlies van 5,2 miljoen dollar (4,1 miljoen euro). Dat heeft
de onderneming gisteren bekendgemaakt.
Netto wist Isotis een winst te realiseren van 0,9 miljoen
dollar. Dat kwam door winsten op valutaverschillen, In
het eerste kwartaal 2004 boekte het bedrijf een nettover
lies van 3,2 miljoen dollar. De omzet steeg met 18 pro
cent, van 6,6 miljoen dollar een jaar geleden naar 7,8 mil
joen dollar (6,2 miljoen euro). Het bedrijf houdt voor heel
2005 vast aan de prognose dat de omzet met circa 20 pro
cent zal stijgen. ANP
AMSTERDAM - Een pakket vergaande maatregelen moet
een einde maken aan de aanhoudende chaos op de Amster
damse taximarkt. 'Taxi-inspecteurs' en camera's zullen
de grootste standplaatsen bewaken.
Er komen meer kleinere standplaatsen. Overtreders van
de strenge nieuwe 'huisregels' krijgen meteen een bekeu
ring en de beste wachtplaatsen worden voor 'kwaliteits
taxi's' gereserveerd. Het weigeren van klanten wordt ver
boden en chauffeurs moeten hun motoren uitzetten tij
dens het wachten - tegen luchtvervuiling. Dat zijn de be
langrijkste onderdelen van het Actieplan Taxi, dat het
Amsterdamse college van B&W gisteren heeft aangeno
men. GPD
DEN HAAG - Het aandeel van illegale software in Neder
land is het afgelopen jaar met 3 procent afgenomen tot 30
procent. Nederland scoort met dit percentage 5 procent
beter dan het gemiddelde in de Europese Unie en behoort
daarmee tot de twintig landen in de wereld met de laagste
percentages op het gebied van softwarepiraterij.
Omdat de waarde van illegale software tegelijkertijd toe
nam, steeg de financiële schade voor softwareproducen
ten in Nederland vorig jaar echter met bijna 10 procent
tot 628 miljoen dollar. Dit stelt Business Software Allian
ce (BSA) op basis van een rapportage door onderzoeksbu
reau IDC. GPD
conservenfabrikant die allang bokking
in een tubetje doet voor op brood.
Zweedse kinderen zijn er dol op. Abba
had ook een primeur op de visbeurs in
Brussel. Makreel in tomatensaus 'met
natuurlijk omega-3'. Vis in tomaten
saus is niet nieuw, maar dat het uit een
tube komt. De tube is in Nederland al
leen te koop bij Ikea, maar de smakelij
ke rode pasta is makkelijk zelf te ma
ken. Neem een goedkoop blik haring,
pilchards of sardinella's in tomaten
saus. Wat in zo'n blik ligt ziet er onaan
trekkelijk uit. Maar meng de inhoud
met dat van een blikje tomatenpuree,
wat citroensap en veel fijngesneden pe
terselie. Dan is het niet alleen mooi,
maar men doet er een kindje dat geen
vis wil lusten nog plezier mee ook.
Wouter Klootwijk
door Mathijs Rotteveel
DEN HAAG - „Ik had mijn
auto 's avonds in mijn straat
geparkeerd. Toen ik de vol
gende ochtend wilde wegrij
den, zag ik dat er een grote
kras op zat." Bart van Meer
wijk reed jarenlang schade
vrij, tot dit voorval. Nu
vraagt hij zich af of hij de
schade die door een onbeken
de aan zijn stilstaande auto
is toegebracht, kan verhalen
op zijn verzekeraar zonder
dat zijn no-claim (premiekor
ting) in gevaar komt.
Van Meerwijk is niet de enige
automobilist met deze vraag.
Jaarlijks komen er 64.500
claims binnen bij Waarborg
fonds Motorverkeer, in dit ge
val de aangewezen instantie
om aan te kloppen. Het fonds
vergoedt schades die worden
aangericht door onverzeker
de automobilisten, doorrij
ders en gemoedsbezwaarden.
Volgens het Waarborgfonds
rijden er in Nederland meer
dan 100.000 automobilisten
zonder wettelijke aansprake
lijkheidsverzekering rond.
Jaarlijks veroorzaken zij
voor zeker 8,5 miljoen euro
aan schade. Naast de bekras-
sers zijn het de doorrijders
die de meeste ergernis opwek
ken; lieden die al dan niet
moedwillig een deuk tikken
in een geparkeerde auto en
dan maken dat ze wegkomen
zonder hun naam en adres
achter te laten onder de rui
tenwisser van het beschadig
de voertuig.
De veel kleinere categorie,
die van de 'gemoedsbezwaar
den', maakt relatief weinig
brokken. Het gaat hier om
mensen die vanwege hun ge
loof geen enkele verzekering
willen afsluiten en dus ook
geen verplichte WA-verzeke
ring. Zij kunnen daarvoor
ontheffing krijgen. Maar ze
kunnen ook behoorlijk in fi
nanciële problemen komen
als ze grote schades maken.
Als het hen niet lukt om aan
de gedupeerden uit te beta
len, dan kunnen die bij het
Waarborgfonds aankloppen.
De samenleving wordt har
der en dat vertaalt zich ook
in het rijgedrag van de Neder
landers: er wordt steeds va
ker doorgereden na ongeluk
ken. Dit gebeurde volgens
Huib Tromp van het Waar
borgfonds het afgelopen jaar
zo'n 55.000 keer. Het aantal
doorrijders stijgt jaarlijks
met zo'n 3 procent.
Volgens Tromp kan iedereen
die een beroep wil doen op
het Waarborgfonds om te be
ginnen het beste aankloppen
bij zijn eigen verzekeraar.
Automobilisten met een
all-risk verzekering krijgen
vaak al binnen een week de
schade uitgekeerd", stelt
Tromp. „De verzekeraar kan
vervolgens proberen de uitbe
taalde schade bij ons te verha
len. Als dat lukt, komt de
no-claün niet in gevaar, want
dan heeft de verzekering uit
eindelijk niets aan de verze
kerde uitgekeerd." Daarvoor
moet er wel aan een aantal
voorwaarden zijn voldaan.
Zo moet de schade aantoon
baar veroorzaakt zijn door
een motorvoertuig. Het fonds
betaalt dus niet uit als er een
vandaal voor de gein met een
sleutel een streep in de auto-
lak heeft gekerfd. „Ook deu
ken die na het aam-ij den van
een hert ontstaan, worden
niet door het Waarborgfonds
vergoed", aldus Tromp.
En heel listig: om aan te to
nen dat de eigenaar niet zelf
een deuk in zijn auto heeft ge
reden, moet hij een getuige
vinden die bevestigt dat de
auto ongeschonden werd ge
parkeerd en beschadigd werd
teruggevonden. „Als de eige
naar en de getuige een geloof
waardig verhaal vertellen,
sturen wij een expert langs
die de schade onderzoekt",
zegt Tromp. „Als die ziet dat
de boomschors nog aan de
bumper kleeft, gaan we niet
tot uitkering over. Als hij lak
sporen terugvindt van een an
dere auto, staat de verzeker
de er beter voor."
Bij kleine schades is het vaak
lastig aan te tonen dat de ver
oorzaker ervan in een auto
zat. De kansen van verzeker
den of verzekeraars stijgen
dan ook naarmate de omvang
van de schade stijgt. „Een
kleine kras op de zijkant kan
net zo goed door een fietser
zijn veroorzaakt", aldus
Tromp. GPD
Meer informatie:w ww.wbf.nl
