De tolwegen van minister Peijs
PZC
D:
1
Met grondwet betere controle
op bevoegdheden Europese Unie
PZC
Poolse premier
moet met frisse
tegenzin verder
Strijdbijlen
Bewindsvrouwe wil privaat stelsel naar Amerikaans model
te gast
10 mei 1955
F
dinsdag 10 mei 2005
door Ans Bouwmans
Publieke tolwegen zijn ge
meengoed in de Verenigde
Staten. Van Californië tot New
Jersey zoeven auto's voorbij
poortjes die elektronisch tol in
nen, of ze stoppen bij tolwach-
ters die het geld handje contant-
je in ontvangst nemen. Het is
een alledaags gezicht, dat in
drukke delen van de VS nóg ge
woner gaat worden. In enkele
Amerikaanse staten wordt geëx
perimenteerd met 'snelle tolba-
nen' tijdens de spits, de zogehe
ten 'hot-lanes'. En naarmate de
geldnood toeneemt, begint 'pri
vate financiering' zowel de fede
rale overheid als lokale bestuur
ders steeds aantrekkelijker in
de oren te klinken.
De staat Virginia heeft vorige
week een projectcontract geslo
ten met een particulier bedrijf
voor de aanleg van extra tolba-
nen, naast een stuk van de be
staande rondweg om Washing
ton. Wie voorbij de file wil rij
den, moet straks betalen.
De stad Chicago heeft een 12,5
kilometer lange tolbrug - de
Skyway - voor 1,8 miljard dol
lar geleasd aan een Spaans-Au
stralisch consortium, dat de ko
mende 99 jaar de exploitatie op
zich neemt. Indiana en New Jer
sey denken er nu ook over hun
tolwegen te gelde te maken.
Texas heeft een ambitieus pro
ject opgezet voor een nieuwe
snelweg, geheel en al te financie
ren door private investeerders.
Creatief
Het zijn voorbeelden van de
creatieve manier waarop in het
land wordt gezocht naar manie
ren om wegen aan te leggen,
meent verkeersminister Karla
Peijs, die recentelijk op werkbe
zoek was in de VS. „Dat willen
we in Nederland ook", zegt ze.
„Wij gaan wegen in de markt
zetten." De vraag naar asfalt is
niet te stoppen, en „we zijn opge
houden te proberen mensen uit
de auto te pesten. Want dat
werkt toch niet", zegt ze.
Aangezien de Nederlandse over
heid zelf niet genoeg geld heeft
om alle fileproblemen het hoofd
te bieden, deed Peijs vorig jaar
bij de presentatie van haar nota
Mobiliteit de A4 tussen Rotter
dam en Antwerpen in de aanbie
ding. Als het bedrijfsleven die
weg wilde, dan konden ze 'm
„Wat is daar op tegen? Zelf kan
ik hem niet aanleggen voor
2020. We hebben wel delen opge
nomen in het meerjarenplan,
maar de rest kan uit de markt
komen", zegt Peijs enthousiast.
Samen met een delegatie van
haar ministerie heeft ze de voor
bije week een bezoek gebracht
aan de 'Greenway', een stuk tol
weg in de agglomeratie Washing
ton dat door private financiers
is aangelegd.
Daar heeft ze ook te horen gekre
gen dat er 'valkuilen' zijn. Ze
waren heel eerlijk, zegt Peijs. In
het begin bleek de opbrengst le
lijk tegen te vallen, omdat het
gebruik te optimistisch inge
schat werd. Er werd gerekend
op 40.000 auto's per dag, maar
dat waren er na de start in 1995
maar 8000. Uiteindelijk is het
goed gekomen, omdat er tal van
woonwijken langs de tolweg ver
rezen
Hekel
Maar het is een gegeven dat men
sen een universele hekel hebben
aan tol. Als er een gratis alterna
tief is, dan nemen ze dat.
Het blijkt dat je een marketing
plan moet maken voor zo'n weg,
zegt een topambtenaar van Ver
keer. Je moet het aantrekkelijk
maken de weg te gebruiken, met
lage tarieven bij de start en een
lagere tol voor mensen met een
elektronische sensor.
Zo'n plan moet ook passen in de
Nederlandse cultuur, is het idee
op het departement. Er wordt in
Nederland al een tijdje nage
dacht over rekeningrijden. Je
zou de tarieven kunnen laten af
hangen van tijdstip, plaats en
het soort auto.
Kilometerheffing
Dat is ook het uitgangspunt van
een werkgroep onder leiding
van oud-ANWB-voorman Paul
Nouwen. Die stelde vorige week
voor om de vaste lasten van au
torijden (wegen- en aanschafbe-
lasting) te verlagen en in ruil
daarvoor een variabele kilome
terheffing in te voeren.
Het Centraal Plan Bureau bere
kende de afgelopen week dat dit
miljarden zou besparen door
minder files. Niet aan de spits
gebonden automobilisten zou
den uitwijken naar minder druk
ke - en dus goedkopere - tijdstip
pen.
De Amerikaanse 'hot-lanes' be
tekenen in wezen ook een vorm
van 'rekeningrijden'. In de Vere
nigde Staten is het aantal knel
punten op de snelweg de afgelo
pen vijf jaar met 40 procent toe
genomen. Er zijn nu naar schat
ting 233 plekken waar dagelijks
files ontstaan.
In Los Angeles wordt op een
van de snelwegen geprobeerd
voor verlichting van het leed te
zorgen met 'expresbanen'waar
van de tol van uur tot uur kan
verschillen, omdat de hoogte af
hankelijk is van de files op de ge
wone banen.
Wie carpoolt mag de 'hot-lanes'
voor niets gebruiken. Wie alleen
rijdt, betaalt een tol van tussen
de een en zeven dollar (enkele
reis). In Minneapolis wordt nog
deze maand begonnen met zo'n
zelfde concept, in Denver aan
het eind van het jaar.
In de VS zijn carpoolbanen een
populaire maatregel om te pro
beren de files te verminderen,
maar Peijs toonde zich daarover
niet zo enthousiast. Overigens
zoeken ook de Amerikanen naar
stig naar nieuwe mogelijkheden
om toekomstige investeringen
in de infrastructuur veilig te
stellen. Het Amerikaanse wegen
net is, zo bleek vorig jaar uit na
tionaal onderzoek, jarenlang
verwaarloosd en verkeert mo
menteel in zeer slechte staat.
Ook het spoorwegennet, de nuts
voorzieningen en het onderwijs
stelsel zullen de komende jaren
fors gemoderniseerd moeten
worden. Per jaar wordt per Ame
rikaan 257 dollar uitgegeven
voor onderhoud aan wegen. Op
jaarbasis is dit volstrekt onvol
doende. Voor een upgrade van
het wegenstelsel - staatover-
schrijdend - zou 200 miljard dol
lar nodig zijn. De federale over
heid ontbeert dit geld. Reden
voor de Amerikaanse overheid
om vaker bij het bedrijfsleven
aan te kloppen. GPD
do<
f
BA
krc
ten
de
j vol
-
staatssecretaris vd f
v'anl L
nieuwe Britse
I Noord-Ierland, Peter Hain, heeft van-r
Britse premier Blair de schier onmogelijk!
taak gekregen om de Britse provincie binnen 2
zienbare tijd weer aan een eigen bestuur te helpt
Blair wil de Londense greep op de roerige provi
cie weer losser maken, maar gelijk welt dan
vraag op of de Noord-Ierse politici bij machte
len zijn oude strijdbijlen te begraven en onderö
grond te houden. De laatste nationale verkieza
gen hebben in Noord-Ierland een kleine politici
aardverschuiving veroorzaakt. De gematigde
-tionalistische partij (UUP) van de oud-Noord-fe
se premier David Trimble is door de kiezers uit j
politieke arena verbannen. De Ulster Unionist»
hielden van hun zes zetels in het Britse Lagerhn
nog eentje over. Ook in de gemeenteraden in li
ster werden de gematigde Unionisten zowat weg;
vaagd. De andere gematigde partij - van kathol;
ken huize -, de SDLP, hield stand met drie zetel
De radicale partijen in Noord-Ierland (Ian Pas
leys DUP en Gerry Adams' Sinn Fein) boekten all;
bei zetelwinst.
Dat de protestanten van Paisley zetels zouden wit
nen, stond al voor de verkiezingen vast. Ookbijg
laatste stemronde voor het regionale parleme
wonnen de radicale Unionisten zetels. De groots!
verrassing vormde de zetelwinst (van vier na?
vijf) van Sinn Fein. De Ierse nationalisten hadde
zich de voorbije maanden in grote problemeng
bracht door te weigeren de moord op de kathofi
ke barbezoeker Robert McCartney te veroordela
de bij de moord betrokken leden van het IRA in be
scherming te nemen en de campagne van de zie
sen van McCartney te bagatelliseren. Ook de grot
bankroof in januari in Belfast bracht Sinn Feinü
problemen. Partijleider Gerry Adams probeen
voor de verkiezingen de IRA-top zover te krijgt
dat die daadwerkelijk zou meewerken aan een on1
wapening van de paramilitaire organisatie, ma?
een antwoord op de oproep bleef uit. Hain moeto:;
Adams en Paisley op één lijn zien te krijgen. H
moet proberen de twee bereid te vinden een reg
ring voor de provincie te vormen en samen het lx
stuur van Ulster op te pakken. Paisley zal data) he
leen doen als Noord-Ierland Brits blijft en del be
daadwerkelijk ontwapend én ontbonden is. Sii^
Fein kan bij de ontbinding van de terreurorganis
tie een sleutelrol spelen en moet dat ook doen. Ti, e
meer, omdat het gros van de republikein^ so
Noord-Ieren genoeg heeft van het verboden len da
Republikeinse Leger. Tien jaar vrede went. sc
de
De
door Runa Hellinqa
Toen de Poolse premier Ma-
rek Belka een jaar gele
den de uiterst impopulaire
Leszek Miller opvolgde, zei
hij dat zijn nieuwe functie
moeilijker zou worden dan
zijn vorige. Het was duidelijk
dat de man, die tot dan belast
was geweest met de wederop
bouw van Irak, maar weinig
vertrouwen had in de Poolse
politiek.
Toch had Belka destijds nog
wel enige hoop dat hij iets
voor elkaar zou krijgen. Dat
het hem, ondanks zijn geringe
verwachtingen, toch nog te
genviel, werd twee maanden
geleden al duidelijk. Premier
Belka zei toen dat hij begin
mei zou aftreden om vervroeg
de parlementsverkiezingen in
juni mogelijk te maken.
Die verkiezingen zijn meer
dan nodig, daar zijn alle waar
nemers het over eens. Belka's
regering is volslagen machte
loos, de Democratische Link
se Alliantie (SLD) waar het
kabinet op steunt, heeft een
minderheid in het parlement
en kan bovendien nauwelijks
nog op steun van de bevol
king rekenen.
Machteloos
De regering laten voortleven
betekent dat Polen nog langer
gebukt gaat onder een situa
tie waarin belangrijke beslui
ten op de lange baan moeten
worden geschoven.
Maar na vier jaar van zwak
en machteloos regeringsbe
leid heeft het land dringend
behoefte aan een besluitvaar
dig kabinet met een stevige
meerderheid in het parle
ment.
De huidige regering steunt al
enkele jaren op een minder
heid en is voor ieder besluit
afhankelijk van steun van op
positiepartijen.
Dat is geen basis voor goed be
leid, en dat ziet Belka ook zo.
Maar toen hij vrijdag zijn ont
slag aan president Alexander
Kwas- niewski aanbood, wist
hij al dat dat vergeefse moei
te was.
De president, zelf afkomstig
uit de SLD, had de afgelopen
weken al herhaaldelijk ge
zegd dat hij dat ontslag niet
zou aanvaarden. „We hebben
een premier en we hebben
een regering en tot de verkie
zingen moeten die hun ver
plichtingen zo goed als moge
lijk nakomen."
Voor Belka zit er dus niets an
ders op dan - tegen zijn zin -
aan te blijven tot de verkiezin
gen die, aldus Kwasniewski,
ergens tussen half september
en half oktober zullen plaats
vinden.
Op vragen van journalisten
zei Belka gisteren overigens
dat hij zich geen 'politieke ge
gijzelde' voelt en dat hij voort
zal gaan met de voorberei
ding van de begroting voor
2006 en met privatisering van
staatsbedrijven.
Waardering
Binnen zijn beperkte speel
ruimte heeft Belka afgelopen
jaar waardering weten te oog
sten van politieke en economi
sche analisten. Zijn kabinet
bestaat voornamelijk uit spe
cialisten en hij heeft zelfs be
zuinigingen door weten te voe
ren.
In tegenstelling tot zijn voor
ganger bleef hij bovendien
van politieke schandalen ver
schoond.
Maar de vrees bestaat dat
zijn regering de komende tijd
onder druk komt te staan om
in de aanloop naar de verkie
zingen 'leuke dingen voor de
mensen' te doen.
De SLD staat er in de opinie
peilingen buitengewoon
slecht voor en partijpolitici
hopen dat dat soort cadeau
tjes de kiezers alsnog over de
streep zal trekken.
Of Belka zich veel van die
druk zal aantrekken, is overi
gens de vraag.
Hij heeft de afgelopen maan
den openlijk zijn voorkeur uit
gesproken voor de nieuwe, li
berale Democratische Partij
en zei gisteren al dat hij ko
mende maanden de oppositie
wil betrekken bij het ontwer
pen van een nieuw belasting
stelsel. GPD
Het Europees grondwette
lijk verdrag is een lijvig
boekwerk van 382 paginas.
Wat staat er in en waar
gaat het over? Wat bete
kent de nieuwe Europese
Grondwet voor de gewone
burger. De PZC zoekt de
komende weken, in de aan
loop naar het referendum
op 1 juni, in een artikelen
reeks naar antwoorden.
Vandaag: het gelijk van
Joost Lagendijk.
EUROPESE GRONDWET
door Joost Lagendijk
De Europese grondwet geeft
'Brussel' geen nieuwe be
voegdheden, maar zorgt ervoor
dat bestaande bevoegdheden be
ter worden gecontroleerd. Juist
critici van de Europese Unie
hebben baat bij de nieuwe
grondwet.
De grondwet schept een Europe
se superstaat, roepen Geert Wil-
ders en Jan Marijnissen in koor.
Vervolgens komen ze steevast
met de verkeerde voorbeelden.
Zoals abortus, euthanasie en het
homohuwelijk. Daar gaat Brus
sel helemaal niet over. Of asiel
en migratie. Daarmee houdt de
EU zich nu al bezig. Dat is ook
logisch in een Europa zonder
binnengrenzen. Zowel asielzoe
kers als Nederlanders hebben
belang bij afspraken waardoor
elk EU-land z'n steentje bij
draagt aan de opvang van vluch
telingen. Arbeidsmigratie is een
ander verhaal: elk land blijft
zelf bepalen hoeveel werkzoe
kenden van buiten de EU het
toelaat, zo zegt de grondwet.
Misdaadbestrijding is weer wél
een typische EU-taak: crimine
len en terroristen houden zich
immers niet aan landsgrenzen.
De grondwet legt vast dat de
EU zich alleen mag bezighou
den met 'bijzonder zware crimi
naliteit met een grensoverschrij
dende dimensie'. De verkoop
van wat grammetjes wiet per
klant in koffieshops valt daar
niet onder. Kortom: de Europe
se grondwet bakent de bevoegd
heden van de EU scherper af
dan nu het geval is. Over onder
werpen als sociale zekerheid, on
derwijs, gezondheidszorg, volks
huisvesting, cultuur en de veilig
heid op straat blijft Nederland
zelf beslissen. Brussel mag hoog
stens een aanvullende rol spe
len.
Nieuwe bevoegdheden mag de
EU zich alleen toe-eigenen als
alle lidstaten daarmee instem
men. Het is merkwaardig dat de
genen die waarschuwen voor
een Europese superstaat tegelij
kertijd klagen dat de EU niet al
le dierenleed kan verhelpen.
'Stierenvechten mag gewoon
door blijven gaan', zo pruilde
SP-europarlementariër Erik
Meijer. De EU is niet bevoegd
om 'culturele tradities' te verbie
den. Zolang de Spanjaarden vin
den dat de corrida hun zaak is.
Op dezelfde manier kan Neder
land tegenhouden dat de EU
zich met onze abortus- of eutha
nasiewetgeving bemoeit. Hoezo
superstaat? Tegen het misselijke
stierenvechten kan en mag Brus
sel helaas niets ondernemen, te
gen het dierenleed in de bio-in-
dustrie des te meer, als de grond
wet wordt goedgekeurd. Een
nieuw dierenwelzijnsartikel ver
plicht de Europese instellingen
om op beleidsterreinen als land
bouw en vervoer 'ten volle reke
ning te houden met het welzijn
van dieren als wezens met ge
voel'.
Dat schept nieuwe kansen om
de landbouw diervriendelijker
te maken. Temeer omdat de
grondwet het Europees Parle
ment eindelijk controle geeft
over de landbouwwetten en -be
groting.
Ook burgers krijgen een nieuw
instrument in handen om de Eu
ropese instellingen tot actie aan
te zetten: het burgerinitiatief:
Eén miljoen handtekeningen vol
staan om een wetsvoorstel op de
Brusselse agenda te zetten.
GroenLinks is, samen met ande
re groene partijen in Europa, nu
al een burgerinitiatief gestart te
gen beestachtig lange veetrans
porten. De Raad van Ministers,
die samen met het Europarle
ment de Europese wetten
maakt, moet hierover in het
openbaar gaan vergaderen en
stemmen. Daardoor kunnen bur
gers, journalisten en nationale
parlementen beter controleren
GEDENKSTEEN - Aan de ge
vel van rustoord St. Joseph in
Beverwijk is een gedenksteen
onthuld voor Betje Wolff en
Aagje Deken. Op die plek
stond ooit het buiten Lommer-
lust, waar de twee schrijfsters
van 1782 tot 1788 woonden. Ze
schreven er onder meer hun
boek Sara Burgerhart.
VERPLEEGHUIS - Op het ter
rein van Der Boede in Koude-
kerke moet een nieuwe ver
pleeginrichting komen vóór
licht-geestelijk gestoorden.
Volgens de ontwerpschetsen
komen er twee gebouwen: het
verpleeghuis met 128 bedden
en een zusterhuis met 70 bed-"
den. De bouw is noodzakelijk y
omdat de inrichting Overduir.
in Oostkapelle wordt gesloten.'
De kosten worden geraamd op
tweeënhalf miljoen gulden.
MANSHOLT - Minister S
Mansholt van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorzienn;;
komt spreken op de zomerver
gadering van de ZLM, die 2! A(
juni in Hulst wordt gehouden
IJSJES - Koningin Juliars
heeft in Amersfoort de rijden
de Prinses Beatrixschool voot:
kermiskinderen bezocht, h
trakteerde er op ijsjes.
GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk vindt dat met de nieuwe wetgeving de critici van de
Europese Unie juist op hun wenken bediend worden. foto Mangnus Johansson/EPA
of het spel eerlijk gespeeld
wordt. Kortom: de grondwet
geeft burgers en volksvertegen
woordigers veel meer mogelijk
heden om fout beleid te corrige
ren en goed beleid af te dwin
gen. Als milieu- en vredespartij
beseft GroenLinks terdege dat
we Europa nodig hebben voor
het oplossen van grensover
schrijdende problemen. Neem
de luchtvervuiling, waardoor
elk jaar duizenden Nederlan
ders vroegtijdig sterven. De vui
le lucht boven Nederland komt
voor tweederde uit onze buur
landen. We zijn dus gebaat bij
strenge Europese normen voor
schone lucht. Sommige Neder
landers zijn verbaasd dat zulke
Europese wetten boven nationa
le wetten gaan. Maar dat is al
veertig jaar zo. Een stem tegen
de grondwet doet daar niets aan
af.
De grondwet verplicht de EU
niet alleen het milieu en de ge
zondheid van haar eigen bur
gers te beschermen, maar ook
om meer te doen tegen armoede
en conflicten elders in de we
reld, onder 'strikte eerbiediging
van het internationaal recht'.
Joost Lagendijk is lid van het
Europees Parlement voor Groen
Links.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax: (0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax: (0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
8uitenruststraat18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax- (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceptgiro
per maand: 19.95 n.v.t
per kwartaal: 58,00 60.25
per jaar: 222.50 226.50
Voor toezending per post geldt een
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voorlid
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice,
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgevoei
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NV en vo!^
de Regelen voor het Advertentiewezen.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes):
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/Onroerend gow
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: v
w.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van hot Wegener-concern Dodc^
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in oen bestand dat wordt gebruikt vooror--
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relovante diensten MP^
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig 9ese'5!
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk molden bij:
Postbus 314460 AA Goes.
Behoort tot *j1* WGGGNGR
