Hardlopen hoort bij gezond leven
Bleken gebit is niet slecht
Slaapprobleem
kwelling voor
veel mensen
De manieren van
de moderne arts
Geluk en gezond gaan samen
Nootjes goed tegen borstkanker
Cafeïne stoort slaapsignaal
Internetconsulten zijn in trek
Leukemiekans kleiner door contact
Simpele manier om goed te bewegen, te vermageren en conditie op te bouwen
maandag 2 mei 2005 7
LONDEN - 'Geluk en een goede gezondheid' staan bij
veel mensen bovenaan de wensenlijst. Dat komt goed uit,
want geluk en een goede gezondheid gaan hand in hand.
Dit stelt A. Steptoe van de Universiteit van Londen op
grond van een onderzoek onder 216 personen.
De personen die het hoogst scoorden op vragen over ge
luk, bleken onder stressrijke omstandigheden de laagste
hoeveelheden stresshormoon en factoren die het bloed
doen klonteren, aan te maken.
Dit betekent dat de gelukkige mensen minder kans heb
ben op een hartinfarct. GPD
BATON ROUGE - Zwangere vrouwen die regelmatig vis
of nootjes op het menu zetten, doen daarmee niet alleen
hun eigen gezondheid een plezier, maar zij beschermen
ook hun dochters tegen het krijgen van borstkanker.
Een voeding rijk aan omega-3-vetzuren (in vette vis en
nootjes) beschermt de vrouwelijke nakomelingen van mui
zen met een verhoogde kans op borstkanker tegen het
daadwerkelijk krijgen van borstkanker, meldt E. Hard-
man van de Universiteit van Louisiana .GPD
DALLAS - Koffie drinken onderdrukt de slaap doordat
cafeïne, het werkzame bestanddeel van koffie, de aan
maak van adenosine in hersencellen onderdrukt. Dit stelt
D. Brambillavcan de Texaanse Universiteit uit Dallas in
het vakblad Neuron op grond van onderzoek bij ratten.
Hersencellen blijken de stof adenosine uit te scheiden als
zij 'moe' worden. Het uitgescheiden adenosine is voor an
dere hersencellen vervolgens een signaal de overwerkte
hersencellen rust te geven. Deze kennis kan mogelijk bij
dragen aan het vinden van adequate behandelingen van
slapeloosheid. GPD
DEN HAAG - Twee op de drie patiënten zien contact met
hun huisarts via internet wel zitten, blijkt uit een onder
zoek van de Raad voor Volksgezondheid onder 2241 men
sen. Het maken van een afspraak, het aanvragen van her
halingsrecepten, het ontvangen van uitslagen van een on
derzoek en antwoorden op vragen over gezondheid of het
gebruik van medicijnen worden veel genoemd als zaken
die best via internet geregeld zouden kunnen worden.
Driekwart van ondervraagden zou via internet inzage in
hun eigen medische dossier willen krijgen. GPD
LONDEN - Hoe meer zeer jonge kinderen regelmatig in
contact komen met mensen buiten het eigen gezin, des te
kleiner wordt hun kans leukemie te krijgen. Bij kinderen
die twee keer per week een kinderdagverblijf bezoeken is
de kans op leukemie de helft van die van kinderen die
niet regelmatig met anderen dan de eigen familieleden in
contact komen.
Dit schrijft C. Gilham van het Kankerinstituut in Sutton
in het British medical Journal op grond van een onder
zoek onder negenduizend kinderen. Jaarlijks krijgen in
Nederland zo'n 120 kinderen leukemie. GPD
door Ronald Vruqteman
De statistieken liegen niet.
De afgelopen twintig jaar
heeft het hardlopen zich vooral
horizontaal ontwikkeld. Meer
mensen zijn gaan hardlopen,
maar niet zozeer om te jagen op
eremetaal en persoonlijke re
cords. Nee, veel meer als essen
tieel onderdeel van het streven
naar gezond leven.
Onlangs nog voorspelde
KNAU-bondscoach en mara
thonlegende Gerard Nijboer dat
het hardlopen in Nederland zal
blijven groeien. Maar die groei
zal voornamelijk in de breedte
plaatshebben. Ga maar na, in
1993 liepen in Nederland nog
bijna dertienhonderd mensen de
marathon (42,195 kilometer) bin
nen de drie uur. Vorig jaar wa
ren dat er minder dan vijfhon
derd, terwijl de belangstelling
voor de marathon wel fors is toe
genomen. Kijk maar naar de im
mens populaire Rotterdam Ma
rathon en de revival van de Am
sterdam Marathon: Hardlopen
is anno 2005 een vorm van life
style geworden.
Bezem
Dat bevestigt ook Lourens Klui-
tenberg, hoofdredacteur van de
Nederlandse uitgave van loop
blad Runners World. „Vandaag
de dag loop je om je beter te voe
len, stress kwijt te raken of ki
lo's te verliezen. En niet om het
ene na het andere persoonlijke
record te verpulveren. In een
jachtige samenleving vol harde
deadlines lijkt me dat een gezon
de ontwikkeling." Een aantal ke
ren hardlopen per week haalt
flink de bezem door je hoofd.
Het is wetenschappelijk bewe-
v zen dat hardlopen een mens
mentaal sterker maakt. Je kunt
meer aan. Hardlopen is dan ook
•i al jaren een beproefd onderdeel
van psychotherapie.
En natuurlijk doet hardlopen of
joggen wonderen voor je figuur:
Alle pillen, diëten en maaltijd-
vervangers ten spijt, is er uitein
delijk maar één blijvende ma-
nier om slanker te worden: een
andere leefstijl. Trek er een half-
training. Wie er de tijd voor kan
vrijmaken, zou moeten overwe
gen aansluiting te zoeken bij
een loopgroep. Een gekwalifi
ceerde looptrainer helpt je beter
op weg en zo'n loopgroep zorgt
ervoor dat je gemotiveerd blijft.
Schoenen
De kleding is in het begin van
ondergeschikt belang. Maar
waar je absoluut niet op moet
bezuinigen zijn de schoenen. De
eerste gang die een beginnend
hardloper moet maken is die
naar de loopspeciaalzaak of een
sportzaak.
Een goede loopschoen is een
schoen waar je goed op kunt lo
pen en dat is heel erg indivi
dueel bepaald. Wikkel je je voe
ten neutraal af of knik je wat
naar binnen of naar buiten? Hoe
zwaar ben je? Heb je een hoge of
éen lage wreef, een brede of een
smalle voet? Al die zaken zijn be
langrijk bij de keuze van loop
schoenen, want je kunt nog zo
enthousiast beginnen, als je na
een paar trainingen al last
krijgt van je knieën of je enkels
dan wordt de geestdrift snel een
stuk minder. Laat dus een loop
analyse maken voordat je schoe
nen koopt. Dat kan bij een loop
speciaalzaak, een sportarts of
een podoloog.
Overigens verdient het aanbeve
ling voor mensen met behoorlijk
overgewicht of degenen die ja
ren niets aan sport hebben ge
daan eerst de huisarts of nog be
ter de sportarts te consulteren
alvorens met de looptraining te
beginnen.
Kijk daarvoor op www.sport-
keuring.nl voor een Sport-Me-
disch Adviescentrum in de
buurt. Deze tijd van het jaar is
heel geschikt om te beginnen
met hardlopen. Het is nog niet
te warm en Moeder Natuur doet
haar best om het allemaal nog
mooier te maken met al dat jon
ge groen aan de bomen en de
frisse geur van het voorjaar.
Wat is er dan fijner om lekker
door het bos te draven over de
zandpaden? En het is ook beter
voor de enkel- en kniegewrich
ten dan asfalt of stoeptegels die
niet meegeven. GPD
een gezonde levensstijl. Wie op gezette tijden een duurloopje doet, verkleint daarmee de kans op hart-
foto Marijke Folkertsma
Hardlopen hoort meer en meer bij
aandoeningen, stress en vetzucht.
jaar tot een jaar voor uit, eet be
wuster en beweeg meer. Hardlo
pen is een ideale sport om op je
streefgewicht te komen. Je hoeft
er geen specifieke technische
vaardigheid voor aan te leren.
Maar, hardlopen alléén bewerk
stelligt niet het gewenste resul
taat. Minder snoepen, minder al
cohol en minder calorierijk eten
tellen evenzeer. Prettige bijkom
stigheid is dat mensen die regel
matig hardlopen bijna als van
zelf gezonder gaan eten. Goede
basisvoeding voor een hardlo
per bestaat uit voldoende (meer-
granen-)brood, fruit, aardappe
len of pasta, groente, mager
vlees, vis of kip en zuivel. Ver
wacht geen wonderen van hard
lopen. Zeker niet als je een be
ginner bent. De ideale calorie
verbrander is nog altijd de lan
ge, langzame duurloop, maar
daarvoor moet je wel bedenken
dat je dan al gauw aan een trai
ningstij d van anderhalf tot twee
uur zit.
Loopgevoel
Hoewel hardlopen als bewe
gingsvorm redelijk gemakkelijk
is, geldt ook hier dat oefening
kunst baart. Wie begint dient te
bedenken dat 'het loopgevoel'
pas na ongeveer twee maanden
optreedt. Dan ben je in staat on
geveer een half uur in een rede
lijk tempo hard te lopen zonder
te hijgen als een oud karrepaard
en zonder dat je het gevoel hebt
dat je beenspieren in brand
staan. Wie als beginner aan de
slag wil, kan schema's van inter
net plukken. De meeste sche
ma's voor beginners stellen als
(voorlopig) einddoel een kwar
tier tot een half uur aaneengeslo
ten kunnen hardlopen. Je begint
vaak met een minuut tot twee
minuten hardlopen met telkens
een minuut pauze en per keer
een trainingsduur van pakweg
een half uur met warming-up en
cooling-down erbij. Dat bouw je
- met drie tot vier trainingen
per week - in enkele maanden
uit naar een half uur achtereen
hardlopen. Gaat alles goed dan
bereik je op dat moment het
punt waarop je echt plezier
krijgt in hardlopen. Want in de
maanden dat je bezig bent ge
weest, heb je geconstateerd dat
je lichaam op een prettige ma
nier reageert op de nieuwe uitda
ging. Je zit beter in je vel, voelt
je energieker. Je kunt het in je
eentje doen, maar met meerde
ren is wel zo gezellig én je hebt
een stok achter de deur als je
loopmaatje zich meldt voor de
door Paul van Dijk
Vroeger bezocht de dokter
patiënten met de koets.
De medicus woonde in een
groot, deftig huis, was chique
gekleed, gebruikte dure woor
den en schreef onleesbare re
cepten.
Er was een grote afstand tus
sen dokter en patiënt.
Hoe ziet de huisarts in 2005
eruit en hoe gedraagt hij of
zij zich?
Dat was het onderwerp van
onze laatste toetsgroepbijeen
komst.
De meeste huisartsen in Ne
derland maken deel uit van
zo'n toetsgroep. Onze groep
bestaat uit tien huisartsen in
ons directe werkgebied. We
komen maandelijks bij el
kaar om eikaars kennis, werk
en gedrag op medisch gebied
te toetsen.
De groep bestaat zo'n 15
jaar. Vele onderwerpen zijn
de revue gepasseerd en deze
keer ging het dus over de ma
nieren van de dokter. En dan
met name onze eigen manie
ren in en om de spreekkamer.
Elke dokter kreeg een lijst
met meerkeuzevragen.
Hoe begroet je de patiënt in
de spreekkamer? Met een
hoofdknikje,met een hand
druk of met een welkomst
woord.
Wat is je openingszin voor
het consult? Wat had u gehad
willen hebben, zegt u het
maar of -wat zijn de klach
ten.
Hoe spreek je de patiënt aan?
Met de achternaam, de voor
naam of tutoyeer je.
Maar ook andere aspecten
van ons gedrag werden ge
wikt en gewogen. Vind je dat
je een glas wijn bij het eten
mag drinken tijdens je
dienst? Is het acceptabel dat
je rookt in werktijd? Mag je
grasmaaien op zondag (een
aantal dokters woont in
streng religieuze dorpen)?
En mag de huisarts in de ge
meenteraad zitten voor
GroenLinks?
Ook uit het optreden in be
paalde situaties krijgen we
een goed beeld van eikaars
gedrag. Wat doe je met een
patiënt die: naar alcohol
ruikt tijdens het consult,
stoned in je spreekkamer zit,
door Dijlan van Vlimmeren
We liggen allemaal wel eens
te woelen omdat we de
slaap niet kunnen vatten. Maar
wat als schaapjes tellen niet
meer helpt? Circa vijftien pro
cent van de bevolking heeft last
van insomnia, het slaapap-
neu-syndroom, narcolepsie of
een van de honderden andere
slaapstoornissen die er bestaan.
Dat de zandkorrels van Klaas
Vaak niet voldoende zijn bij een
ernstig verstoorde nachtrust,
weten ze bij het Centrum voor
Slaap- en Waakstoornissen
(CSW) Kempenhaeghe als geen
ander. In sprookjes geloven zij
allang niet meer.
Kempenhaeghe is gelegen in de
Brabantse bossen. Stress lijken
ze in Heeze niet te kennen. Stil
te domineert. Van oudsher is het
voormalige klooster een ver
pleeghuis voor epileptici. Sinds
begin jaren '90 onderzoekt en be
handelt Kempenhaeghe op pro
jectbasis slaap- en waakstoor
nissen. Op 1 januari 1997 kreeg
het van het ministerie de erken
ning als officieel slaapcentrum.
Per jaar melden zich er tweedui
zend nieuwe patiënten met de
meest uiteenlopende slaap- en
waakstoornissen.
Kempenhaege kent een wacht
lijst. „We krijgen meer aanmel
dingen dan we kunnen verwer
ken." Het behoeft nauwelijks
meer betoog hoe belangrijk
slaap is. Zonder een weldadige
nachtrust voelen we ons de vol
gende dag behoorlijk gammel.
„Aan niet-slapen ga je in princi
pe niet dood," zegt neuroloog
Hans de Groen van het CSW
Kempenhaeghe.
Energie
„Niet-slapen gaat niet met ge
weldige pijnklachten gepaard.
Maar wie niet of slecht slaapt, is
overdag tot minder in staat. Tij
dens de slaap worden ervarin
gen en emoties van overdag ver
werkt en in het geheugen opge
nomen. Tijdens de slaap doen
we energie op voor de volgende
dag. En onlangs is wetenschap
pelijk vastgesteld dat kinderen
groeien tijdens hun slaap." Vol
gens De Groen heeft het meren
deel van de volwassenen tussen
de 7,5 en 8 uur slaap per dag no
dig, afhankelijk van leeftijd,
constitutie en aangeleerde ge
woonten.
Eenderde van de bevolking ligt
wel eens te woelen in bed of te
staren naar het plafond omdat
de slaap maar niet wil komen.
Bij circa acht procent is de
slaap zodanig ontregeld dat een
kop wanne melk niet meer
helpt. Deze mensen zijn overdag
suf, ongeconcentreerd en snel
geïrriteerd. Ze voelen zich een
zombie. Van een chronische
slaapstoornis is volgens de boe
ken sprake als de patiënt lang
durig, dat wil zeggen gedurende
een periode van enkele maan
den tot een jaar minstens drie
keer in de week slecht slaapt.
Slecht slapen is oppervlakkig
slapen, moeilijk inslapen, intens
dromen, veelvuldig wakker wor
den, te vroeg of niet uitgerust
wakker worden. Tijdens een we
tenschappelijk onderzoek lukte
het de 17-jarige Amerikaanse
scholier Randy Gardner in 1965
elf opeenvolgende dagen wak
ker blijven. Deze 'prestatie' is
nauwelijks te overtreffen.
„Niet-slapen is een subjectieve
waarneming. In de loop van een
etmaal maak je ongemerkt wel
eens korte hazenslaapjes of
droom je weg."
Bekende slaapstoornissen zijn
het slaapapneu-syndroom, nar
colepsie, insomnia en nachtelij
ke epilepsie. Het is slechts een
kleine greep: in totaal zijn zo'n
300 aandoeningen. De meest
voorkomende aandoening is psy-
chofysiologische insomnia: lang
durige slapeloosheid als gevolg
van verkeerde slaapgewoonten
of minder prettige zaken als ont
slag en echtscheiding.
„Psychofysiologische insomnia
kan in veel gevallen door de
huisarts behandeld worden. Pas
als het daar spaak loopt, komen
de mensen bij ons. Wij zijn het
eindstation." Het slaapcentrum
heeft psychologen en een psy
chiater in dienst voor de behan
deling van bijvoorbeeld een
slaapstoornis als gevolg van de
pressiviteit. Voor slaapwandele-
nis doorgaans geen specifieke
behandeling nodig. „Slaapwan
delen komt vooral bij kinderen
van zes tot twaalf jaar. Maak je
er verder niet al te druk over.
Zo'n kindje groeit er vanzelf
overheen." GPD
de ouder is van een kind dat
de spreekkamer afbreekt,
zijn mobieltje opneemt tij
dens het consult, die zijn
hond meeneemt in de wacht
kamer?
Uiteraard kwam ook het on
derwerp uiterlijk en kleding
aan bod. Een van ons had
nog ruime sympathie voor de
witte jas. Stropdas, colbert
en mantelpakje konden op de
steun van enkelen rekenen.
De meesten vonden dat je er
gewoon verzorgd uit moet
zien.
Uit onderzoek blijkt overi
gens dat patiënten uiterlijk
en kleding van de arts heel
belangrijk vinden. In de eer
ste seconden van het contact
'scant' de patiënt de dokter
van hoofd tot schoenen. Ge
zag en betrouwbaarheid zijn
in grote mate afhankelijk van
deze eerste indruk. Wat wil
de patiënt zien?
Een dokter die schoon en
heel is. De patiënt heeft het
gevoel dat een arts die er
goed en verzorgd uitziet ook
zorgvuldig met de patiënt om
gaat.
Volgens de communicatiedes
kundigen Koster en Wester
hof geeft de arts met zijn ui
terlijk non-verbale bood
schappen die richtinggevend
zijn voor het consult. Dus
geen vlekken, missende kno
pen en loshangende zomen.
Geen piercings. Handen en
haar moeten goed verzorgd
zijn. De dokter moet bij voor
keur neutraal ruiken, geen
koffie, geen knoflook, geen
vis.
Het was een leerzame toets
groepbijeenkomst. En nu
eerst maar eens naar de kap
per.
Paul van Dijk is huisarts.
door Dijlan van Vlimmeren
Het zijn allang niet meer al
leen de Hollywood-sterren
die hun tanden bleken. Nog
even en ons is een gele-tanden-
complex aangepraat. Maar te
gengeluiden horen we ook: ble
ken schijnt het glazuur van je
gebit aan te tasten. Volgens
Cees de Baat, hoogleraar tand
heelkunde in Nijmegen, hoeven
we ons geen grote zorgen te ma
ken.
„Op het bleken heb ik weinig te
gen, mits het deskundig en ver
antwoord gebeurt." Die deskun
digheid zeggen ze bij tandenwin
kel WIT (Amsterdam, Rotter
dam en mogelijk binnenkort
Maastricht) in huis te hebben.
Of we een kopje groene thee lus
ten? Niet dat koffie of earl
grey-thee bij WIT verboden
zijn, dat niet, maar in de groene
thee zitten nu eenmaal bedui
dend minder kleurstoffen.
Kleurstoffen veroorzaken gele
of bruine aanslag op het gebit.
Grote boosdoeners zijn vruch
tensappen (met name druiven-
en tomatensap), kerriepoeder,
rode wijn en koffie.
Ook roken kun je beter laten als
je je gebit wit wilt houden. „Ver
der zijn sommige antibiotica
schadelijk voor het gebit. Tetra
cycline kan zwarte plekjes op de
tanden veroorzaken, vooral bij
jonge gebruikers", weet
mondhygiënste Tessa Kokje van
WIT.
Dwarsdoorsnede
WIT begon in 2003 met een wit-
tetandenkliniek op het Rokin in
Amsterdam. In december vorig
jaar opende ze haar tweede fili
aal in Rotterdam. Wie zijn de -
wekelijks tientallen - mensen
die bij WIT hun tanden komen
bleken? „Het is een dwarsdoor
snede van de bevolking", zegt
pr-manager David Pinto. „Van
de huisvrouw tot en met beken
de Nederlanders als Froukje de
Both en Katja Schuurman."
Het zijn in ieder geval mensen
die 595 euro over hebben voor
een paar hagelwitte tanden.
„Een nieuwe bril kost ook zo
veel", relativeert Pinto de hoge
kosten. „Witte tanden geven je
zelfvertrouwen. Met witte tan
den durf je weer breeduit te la
chen."
Voor wie de 595 euro niet direct
is op te hoesten, kan gebruik ma
ken van een afbetalingsregeling.
WIT garandeert dat het gebit na
Het bleken van gebitten is niet slecht, mits het vakkundig gebeurt. Kaakchirurg professor Cees de Baat
in het Erasmus MC vindt overigens dat er niets gaat boven het eigen gebit. foto Cor Vos/GPD
het bleken ten minste negen tin
ten lichter is, de kleur die je had
toen je tiener was.
Om dat aantoonbaar te maken
wordt er voor de behandeling en
na de behandeling een foto ge
maakt.
„De eerste keer dat zij in de spie
gel kijken, zijn zij aangenaam
verrast door het resultaat. Na
een tijdje zijn de mensen ge
wend aan hun witte gebit. Als
ze er dan een foto bij houden,
dan zien ze weer hoe groot het
verschil is van voor de bleekbe-
handeling."
Peroxide
Na het bleken mogen er een et
maal lang uitsluitend witte pro
ducten worden gegeten en ge
dronken, zoals rijst, melk, kaas
en bloemkool. Tevens wordt ge
adviseerd je tanden te (blijven)
poetsen met calprox (calcium-
peroxide), een witmakend be-
standsdeel.
„Je geeft hiermee jezelf iedere
dag een mini-behandeling." Eén
tube kost 22 euro, 'maar je doet
er maanden mee'.
Het bleken zelf gebeurt met een
gel, die bij WIT vijftien procent
waterstofperoxide bevat. Des
kundigen hebben volgens Pinto
vastgesteld dat tot twintig pro
cent aanvaardbaar is.
Hoewel er geen bewijzen dat on
geboren kinderen er nadeel van
zouden ondervinden, neemt
WIT geen zwangere vrouwen in
behandeling.
Hoogleraar tandheelkunde Cees
de Baat zegt geen moeite te heb
ben met bleken, mits het onder
verantwoordelijkheid van een
tandarts plaatsvindt. „Maar ik
zal het mensen die nog redelijk
witte tanden hebben ook niet
aanraden. Je moet je tanden
niet witter dan wit willen ma
ken. Mooi is het niet om op je
zestigste met sprankelend witte
tanden rond te lopen. De kleur
van je gebit past dan niet meer
bij de rest van je gelaat." Gla
zuur is transparant.
De kleur van het gebit wordt be
paald door het tandbeen dat
door de beschermlaag heen sche
mert.
Als het glazuur dunner wordt,
dan wordt het tandbeen steeds
zichtbaarder. Dat is een natuur
lijk proces waaraan weinig te
verhelpen valt. De mate van slij
tage heeft direct te maken met
de wijze waarop mensen hun ge
bit onderhouden. Professor De
Baat: „Het gebit slijt tijdens het
verouderingsproces. De snel
heid waarmee hangt af van hoe
je met je gebit om gaat. Wan
neer je je tanden hard borstelt,
treedt eerder verdunning op dan
wanneer je dat niet doet."
Lachlijn
Overigens wordt bij WIT niet
het hele gebit gebleekt. De ach
terste kiezen slaat de mondhy
giëniste over omdat zij daar het
tandvlees niet kan afdekken
met vloeibare rubber. Die tan
den houden dan ook hun gewo
ne kleurstelling.
„We bleken alleen de tanden die
in de lachlijn staan."
Een behandeling, die drie keer
twintig minuten duurt, is niet
pijnlijk maar voelt wel onna
tuurlijk aan omdat een klem je
lippen en wangen van je met gel
ingesmeerde gebit afhoudt.
„Vanaf de behandelstoel kun je
een paar afleveringen van Sex
The City zien", verzacht
Pinto het ongemak. GPD
Voor meer info kunnen belangstel
lenden terecht op de website:
www.wit.nl
