ffllvffW.,
'4%
Wat er ook gebeurt,
van Beatrix
zijn we zeker
1
l
JU
Regen'
1982: Staatsbezoek aan
Verenigde Staten met op
21 april in Washington
toespraak tot het
Congres (in navolging
moeder in 1952 en
grootmoeder in 1942).
Formatie kabinetten Van
Agt-lll en Lubbers I.
Het 25-jarig jubileum van koningin
Beatrix wordt Hollands sober gevierd.
Geen gekkigheid. Dat zpu zich niet
verdragen met de waardigheid van
het ambt. Maar na een kwart eeuw
aan het hoofd van 'een land om lief te
hebben' laat ze zich op het Haagse
Malieveld wel toezingen door Frans
Bauer en Marco Borsato.
Huis ten Bosch, het woonpaleis in Den Haag.
Een geëmotioneerde koningin legt haar arm om de schouders van een politieman
die haar en premier Wim Kok in 2000 rondleidt door de Enschedese wijk waar
een vuurwerkfabriek is ontploft.
door Christl Visser
Bij het zilveren regeringsjubileum
van koningin Wilhelmina kreeg
de schooljeugd een oorkonde. 'Met
vaste hand en koel verstand leidde zij
ons Vaderland', stond erop. Dat was
in 1923.
Een halve eeuw later was koningin Ju
liana aan de beurt. Die ging ter gele
genheid van haar jubileum naar de
RAI voor een speciale uitzending van
'Een van de Acht', het quizprogram
ma van Mies Bouwman, waar heel Ne
derland naar keek.
In de vijftig jaar tussen die twee jubi
lea verandert de monarchie ingrij
pend. In de dertig jaar erna ook. Toch
gaat ook Beatrix op 30 april met haar
familie naar het volksfeest 'Dit is een
land om lief te hebben' uitgezonden
door de TROS. Daar, op het Haagse
Malieveld, zal zij door Frans Bauer en
Marco Borsato worden toegezongen.
Het is het enige echt uitbundige on
derdeel van het jubileumprogramma
ter gelegenheid van haar 25-jarig jubi
leum. Meer huldeblijken vindt de ko
ningin niet nodig. Geen gekkigheid!
Ze wil wel met haar ambt, maar niet
met haar persoon in de schijnwer
pers. Het is al heel wat dat ze met een
reeks tv-gesprekken heeft ingestemd
- het vorige interview met haar da
teert al weer van vijf jaar geleden.
Zullen we haar via rechtsfilosofe Do-
rien Pessers eindelijk beter leren ken
nen? Het is afwachten. De koningin
is een meester in het omzeilen van
vragen die ze als te privé beschouwt.
Het liefst zou ze, ook in dit jubileum
jaar, in algemene bewoordingen spre
ken over haar hoge taak en al hetgeen
Ontzetting na de vliegtuigramp in de
Bijlmer in 1992.
ermee samenhangt. De waardigheid
van het koningschap laat intiemere
ontboezemingen niet toe.
"Onder Juliana was het gezelliger",
verwoordt het vroegere CDA-Kamer-
lid Hans Gualthérie van Weezei ooit
de mening van velen. Juliana is een
mevrouw; Beatrix is van meet af aan
majesteit. Zelfs de geharde verslagge
ver die er in 1980 namens deze krant
bij is, voelt dat er iets heel bijzonders
gebeurt in de Nieuwe Kerk. Hij kijkt
met kippenvel en prikkende ogen
vanachter een pilaar naar een hoofd
stuk vaderlandse geschiedenis: '...en
toen ging haar rechterhand omhoog.
Ik zag een vrouw staan die met heel
haar wezen diepe ernst uitstraalde'.
Buiten is het matten, binnen staat
Beatrix in het felle flitslicht. Ze
spreekt over een functie waar geen
mens om vragen zou. "Waarvan wel
zichtbaar is de uiterlijke glans, maar
veelal niet de last en zelfbeperking
zonder onderbreken."
Ze zal het anders doen dan haar moe
der, dat weet iedereen in haar omge
ving. Onder Juliana is er van alles
voorgevallen. De troon heeft gewan
keld. Dat wil Beatrix voorkomen. Ze
is 42, heeft nog niet veel gezag, maar
wel een sterke wil.
Het is wennen natuurlijk. Voor haar
en voor haar tegenspelers, maar ook
voor haar man en haar zoons. De zor
geloze tijd op kasteeltje Drakesteyn
zit erop. Het gezin verhuist naar Den
Haag; de plichten nemen toe. Verga
deren, stukken lezen, besluiten teke
nen, bijblijven, indruk maken, ont
vangen, op reis gaan, kindertjes aai
en, kersttoespraken houden en al die
andere dingen doen die nergens
staan omschreven, maar die nu een
maal tot het koninklijk takenpakket
horen.
Het geheim van Soestdijk wordt het
geheim van Huis ten Bosch. In 1981
gaat ze met haar eerste kabinet op de
foto. Zie haar staan, in haar witte stro
kenjurkje: rechts Den Uyl, links Van
Agt, al weer een mensenleeftijd gele
den. In 1982 mislukt de samenwer
king.
Hecht team
Na het flitskabinetje Van Agt-III doet
een jonge Ruud Lubbers met dik
zwart haar zijn intrede. Met hem zal
Beatrix jarenlang een hecht team vor
men. "We waren twee mensen die
een zware tocht gingen ondernemen.
Ik heb van haar veel steun gehad in
de combinatie van no-nonsense en
sociaal", zegt Lubbers in een terug
blik.
Ze kunnen goed met elkaar overweg.
Lubbers wil niet 'angsthazig' zijn en
laat haar veel ruimte; zij benut die
van harte. Er gaat wel eens iets mis,
maar veel is het niet. De latere relatie
met Wim Kok is anders. Minder een
'partnership' is wel gezegd.
In de paarse kabinetsperiode doen
zich ook meer vervelende incidenten
voor. Ophef over een reisje naar Oos
tenrijk, gedoe over het IOC-lidmaat-
schap van Willem-Alexander en ge
krakeel over het koninklijke advies de
politie met pepperspray uit te rusten.
De klad komt erin. Beatrix' populari
teit daalt. Als ze twintig jaar op de
troon zit, hebben veel mensen het
wel met haar gezien.
De koningin kampt met een ernstig
imagoprobleem. Er verschijnen boe-
Koningin Beatrix legt op 30 april 1980 di|
ken die haar invloed hekelen. In het
keurige Historisch Nieuwsblad wordt
ze een 'tang' en een 'haaibaai' ge
noemd.
Haar taakopvatting wekt irritatie. Al
tijd maar perfectie nastreven, altijd al
les onthouden, altijd maar vragen
stellen en nog meer vragen stellen.
De term Beatrixisme doet opgeld. Ze
is in kennis en ervaring haar minis
ters ver voorbijgestreefd. Hoezo de ko
ningin bijpraten? Zij weet meer.
In het begin is het anders. Oudere po
litici zoals Jan Pronk vertellen met af
fectie hoe het is om bij de koningin
'op examen' te komen; ze is meestal
beter voorbereid dan hij en neemt bo
vendien alle tijd, wat zijn collega's
niet doen.
Oud-staatssecretaris Joop van der Re-
ijden heeft destijds in de gaten hoe
hij wordt ingepakt, maar zwicht niet
temin. In de Volkskrant vertelt
hij: "Ze schenkt zelf koffie of thee in,
ze geeft je een koekje, ze kan buitenge
woon charmant zijn, gewoon aardig
- dan zit daar in het geheel niet majes
teit. Wie heeft er nou belangstelling
voor het werk van een staatssecreta
ris? Zij wel!"
"Ze vult je ego. En gaat ermee aan de
haal. Er komt een vent aan de deur
met tressen op zijn pak. Hij zegt dat
het tijd is. Mooi niet! Ze wuift die
vent weg. Moet je je voorstellen wat
een indruk dat maakt."
Maar naarmate de tijd vordert, slijt de
