Ik maak het probleem zichtbaar
Nuff Said doet voortaan alles zelf
Poëzie kan troost bieden
maar is geen levensredder
15
Werkstraffen voor mishandeling
College Hulst dubt over huizen
Actie India levert 80.000 euro op
Schoolatletiek in Hulst
I
kunst
Bas Heijne in Terneuzen
woensdag 13 april 2005
De discussie over kerne
nergie is weer opge
laaid. In een serie belicht
de FZC het onderwerp de
ze week vanuit diverse in
valshoeken. Vandaag in
deel twee: de kunstenaar
rinor Ernst Jan Rozendaal
Het grootste probleem van
kernenergie is het radioactieve
afval Tegenstanders hameren
daarop, voorstanders hielden
er tot voor kort liever hun
mond over. Het kunstproject
dat Middelburger William Ver-
straeten twee jaar geleden
heeft uitgevoerd bij het Hoogra-
dioactief Afval Behandelings-
Borsele geeft aan dat de discus
sie over kernenergie een andere
wending heeft genomen.
Verstraeten was door de Centra
le Organisatie voor Radioactief
Afval (Covra) gevraagd een
kunstwerk te maken in de op
slagbunker. „Het was aanvan
kelijk verboden van buiten iets
met het gebouw te doen", ver
telt hij. „Maar al snel besloot ik
dat het hele gebouw een monu
ment moest worden. Ik wilde
de gesloten bunker tranforme-
ren tot een gebouw dat zich
openstelt naar de maatschap-
pij."
Verstraeten stelde voor het ge
bouw fel oranje te schilderen,
deovergangskleur tussen rood
(gevaar) en groen (veilig). In
grote groene letters staan drie
formules op het gebouw geschil
derd die de omzetting van mas
sa in energie symboliseren:
E=hv. E=mc2 en m=E/c2.
De komende honderd jaar
wordt het gebouw bij elke verf-
beurt een tint lichter, tot de for
mules uiteindelijk op een vrij
Kunstenaar William Verstraeten: „Ik ben niet ingehuurd om reclame te maken voor kernenergie"
wel witte achtergrond staan.
Zo verbeeldt Verstraeten de af
koeling van het radioactief af
val over de bewaarperiode van
honderd jaar.
Mikpunt
„De kleuren hebben een sig
naalfunctie naar buiten toe",
verklaart Verstraeten. „Het be
drijf dat altijd een mikpunt is
geweest van iedereen die tegen
kernenergie en opslag was, zegt
daarmee- 'Kom maar kijken.
Wat we hier doen is veilig.' Zo
wordt een andere discussie mo
gelijk." Tijd is een belangrijke
factor in de tot kunstwerk ge
transformeerde bunker van
Verstraeten. Er ligt radioactief
afval opgeslagen waarvan nog
zeker tweehonderdduizend
jaar gevaarlijke straling uit
gaat. „Als je dat terugrekent,
kom je bij de ijstijd uit", aldus
de kunstenaar. ..Dat is een om
vang waarvan je schrikt. Aan
de andere kant kun je constate
ren welke onvoorstelbare ont
wikkelingen zich hebben voor
gedaan sinds Einstein honderd
jaar geleden de formule E=mc2
ontdekte. Mijn standpunt is dat
als de wetenschap de komende
honderd jaar net zo'n vlucht
neemt, het niet anders kan of er
worden dingen ontwikkeld die
ons voorstellingsvermogen ver
re te boven gaan. Daarbij hoort
ongetwijfeld een definitieve op
lossing voor het radioactieve
afval dat hier nu voor honderd
jaar ligt opgeslagen."
Verontrustend
In dit opzicht is optimisme op
zijn plaats, vindt Verstraeten.
„Anderzijds heeft de mensheid
foto Dirk-Jan Gjeltema
in de afgelopen honderd jaar
meer schade aan de planeet toe
gebracht dan in de complete pe
riode daarvoor Dat is veront
rustend. Laatst stelde ik me
voor dat God op verschillende
planeten een mensheid had ge
creëerd. Dan zouden wij zeker
als het asociaalste stelletje uit
de bus komen. We hebben er
een enorme bende van ge
maakt. we maken de wereld ka
pot."
In dat licht verbaas ik me
over de kernenergiediscussie.
Het is onzin om een goed
draaiend en veilig bedrijf als
de kerncentrale in Borssele te
sluiten, zeker wanneer we ge
lijktijdig kernenergie uit Frank
rijk importeren. Radioactief af
val is een eindproduct. De
Covra bergt die rommel veilig
op. Dat vind ik alleen maar po
sitief. Daarnaast vind ik wel
dat we met volle kracht moeten
inzetten op natuurlijke energie
bronnen. Waarom leggen we
nog steeds dakpannen op onze
daken? Waarom stellen we bij
nieuwbouw geen zonnepanelen
verplicht? Ik vind dat van een
achterlijkheid. Dat dat nog niet
gebeurt."
Reclame
Verstraeten beseft dat voorstan
ders van kernenergie zijn kunst
werk gebruiken om hun imago
op te vijzelen.
„Natuurlijk. Het is als tegen
stander moeilijker ageren te
gen iets kleurigs en moois dan
tegen een grijze loods. Maar ik
ben niet ingehuurd om reclame
te maken voor kernenergie. Ik
had een mooi plaatje kunnen
maken, mijn geld kunnen incas
seren en hard kunnen weglo
pen, maar ik heb mijzelf de
vraag gesteld: 'Waar sta ik?' Ik
vind het goed dat een kunste
naar zich bezighoudt met za
ken die maatschappelijk veel
teweegbrengen. Kunst kan als
een katalysator werken voor be
gripsvorming. Energie en afval
zijn de motoren van onze maat
schappij Zonder het één stort
onze maatschappij in elkaar,
als we het ander niet in de
hand houden ook. Toch zijn ze
vrijwel onzichtbaar. De kunst
kan ze een plaats geven in de
maatschappij.
„Van de kerncentrale in Borsse
le zouden ze ook een enorm
kunstwerk moeten maken, zo
als de kathedralen dat zijn. Het
is een symbool van macht. Dat
moet je als zodanig optuigen.
Daarmee is nog niet gezegd dat
je zo'n object verheerlijkt. Je
maakt iets zichtbaar. Daardoor
merken mensen het op. Vervol
gens moeten ze zelf weten wat
ze ervan vinden."
MIDDELBURG - De Middelburgse politierechter I. Wol-
tring hield gisteren in de strafzaak tegen een 42-jarige in
woner van Oost-Souburg rekening met persoonlijke om
standigheden. De Souburger kreeg voor geweld in de rela
tiesfeer en wapenbezit zestig uur werkstraf, waarvan de
helft voorwaardelijk, opgelegd. De verdachte was volgens
zijn raadsvrouw S. Köller manisch depressief toen hij op
27 december 2003 zijn zoon mishandelde. Ook bedreigde
hij zijn (ex-) vrouw en haar zuster. Zijn psychische toe
stand leidde ertoe dat hij op 22 augustus vorig jaar met
een handgranaat een café in Oostburg binnenging. Het
was een schreeuw om hulp. Nog geen drie weken later be
dreigde de Souburger een man en een vrouw op een terras
in zijn woonplaats. De 33-jarige vrouw uit Oost-Souburg
nam wraak door zijn auto te beschadigen en hem te mis
handelen. Zij kampt met een borderline-stoornis. De poli
tierechter veroordeelde haar tot veertig uur werkstraf,
waarvan de helft voorwaardelijk. Bij beide verdachten
speelde mee dat ze tijdens het begaan van de delicten ver
minderd toerekeningsvatbaar waren.
SINT JANSTEEN - Burgemeester en wethouders van de
ii gemeente Hulst stellen zich terughoudend op als het gaat
om een woningbouwplan aan de Roskamstraat in Sint
Jansteen. Het perceel ligt binnen de geluidszone van
Rijksweg N60. Het braakliggende terrein meet vijfdui
zend vierkante meter en ligt ingeklemd tussen de Roskam
straat en de N60. Het is eigendom van een bouwbedrijf.
Op aangeven van de aannemer heeft het college van Hulst
bekeken of woningbouw op het perceel mogelijk is. Het
zou gaan om vijf tot tien woningen.
Niet alleen is woningbouw in strijd met het bestemmings
plan, de grond ligt binnen de geluidszone van de N60 en
waar geluidsoverlast wordt verwacht, mag niet worden
gebouwd. Het college heeft besloten vooralsnog geen be
sluit te nemen of er in de nabije toekomst al dan niet toe
stemming wordt verleend voor de woningbouw. Het ver
zoek wordt eerst nog nader bezien in de aankomende
Woonvisie van de gemeente Hulst.
ARNEMUIDEN - De Actie Vissersdorp in Arnemuiden
heeft 80.000 euro opgebracht. Het geld gaat naar de
slachtoffers van de tsunami die in december vorig jaar
Azië trof. Arnemuiden trok zich, als vissersdorp, het lot
aan van vissers in India. De werkgroep Arnemuiden helpt
vissers in India richtte de aandacht in het bijzonder op de
kuststreek van de deelstaat Andhra Pradesh. Om ervoor
te zorgen dat het geld op de juiste plek terechtkomt, is het
eindbedrag van 80.000 euro gisteren in de vorm van een
cheque overhandigd aan de stichting Woord en Daad.
HULST - Op de Piet Vonck atletiekbaan in Hulst wordt
zaterdag 23 april vanaf 9.30 uur de Oost-Zeeuws- Vlaam
se voorronde gehouden van het Zeeuws-Vlaams kam
pioenschap scholierenatletiek. Leerlingen uit de groepen
3 tot en met 8 van regionale basisscholen werken een drie
kamp af. De eerste zes geplaatsten van de driekamp en
het afstandsnummer per groep plaatsen zich voor de fina
le zaterdag 25 juni in Terneuzen.
iterviewer Jan van Gilst (links) is in gesprek met schrijver Rutger Kopland tijdens een bijeenkomst
van de Stichting Literaire Activiteiten Zeeland in de Zeeuwse Bibliotheek. foto Ruben Oreel
jgOjRolf Bosboom
MIDDELBURG - Poëzie werkt
niet therapeutisch. Zij kan hoog
uit troost bieden. Dat standpunt
vertolkte dichter Rutger Kop
land gisteravond in een royaal
gevulde aula van de Zeeuwse
Bibliotheek in Middelburg, tij-
«ns een bijeenkomst van de
öt'chting Literaire Activiteiten
«eland.
ravon| draaide vooral om de
[in hoeverre kunst en we
tenschap elkaar beïnvloeden.
Copland is naast zijn dichter-
fap jarenlang, als R.H, van
«n Hoofdakker, werkzaam ge-
es' als psychiater en hoogle
er biologische psychiatrie.
2 iterviewer Jan van Güst
,e fje vraag maar meteen op
m. Kopland gaf aan dat men-
vaaf veel meer verbanden
vermoeden dan er zijn. In Twee
échten (2003) heeft hij bei-
I professies tegenover elkaar
F daaruit blijkt dat er bui
tgewoon grote verschillen
Jn Er is nauwelijks overlap."
Poëzie, zei Kopland, moet vra
gen stellen zonder antwoorden
te geven en kan de lezer een on
vermoed inzicht bieden. Zijn
praktijk als psychiater heeft
hem geleerd dat poëzie, en
kunst in het algemeen, als thera
pie een utopie is. „Een gedicht
kan troost bieden, maar wie
geen troost kan aanvaarden of
voelen, moet worden behan
deld."
Op precies dat punt gaan zijn op
vattingen en die van zijn vriend
Herman de Coninck, de in 1997
overleden Belgische dichter, uit
een. Die neigde ertoe poëzie en
therapie naar elkaar toe te ha
len. „Hij zag poëzie als het sum
mum en idealiseerde al te zeer
gedichten als levensredder."
Kopland haalde verder Gerrit
Achterberg aan als zijn voor
naamste voorbeeld. „Vooral zijn
onverwachte wendingen, die ik
op een andere manier ook na
streef, vind ik spannend en ver
rassend. Ze wekken mijn lach
lust. In die zin was hij een groot
humorist." Dat Achterberg in
werkelijkheid 'een ernstig ge
stoorde, levensgevaarlijke man'
was. doet daar wat hem betreft
betreft niets aan af.
In 2000 was Kopland favoriet
om Dichter des Vaderlands te
worden, maar hij weigerde die
post. Door de democratische ver
kiezing is de functie uitgegroeid
tot 'een raar instituut'. „Je moet
er een zware commissie op zet
ten die iemand aanwijst. Dan
zou het best leuk kunnen zijn."
Dat zijn tegenhanger Ilja Leo
nard Pfeijffer, die twee maan
den geleden Kopland in Middel
burg fel bekritiseerde, geen
Dichter des Vaderlands is gewor
den, deed hem deugd, „De poë
zie had niet lager kunnen zin
ken dan onder zijn leiding."
Van Gilst bood, ook op verzoek
van de dichter zelf, volop de
ruimte 'om de poëzie te laten
klinken'. Kopland las veel voor,
van de klassieker 'Onder de ap
pelboom' uit zijn debuutbundel
Onder het vee (1966) tot de
prachtige cyclus 'Stroomdal' uit
Een man in de tuin (2004). Hij
deed dat zoals alleen de maker
dat kan: warm. doorleefd, puur.
door Rolf Bosboom
OOST-SOUBURG - Nuff Said
leek het in 2003 helemaal voor
elkaar te hebben. De van oor
sprong Middelburgse band had
na een moeilijke periode, waar
in ze door platenmaatschappij
Roadrunner op straat werd ge
zet, onderdak gevonden bij Idol
Media. In anderhalf jaar zouden
ze drie albums opnemen. „We
dachten dat we eindelijk kon
den doen waar we goed in zijn:
liedjes opnemen", zegt drum
mer Willy Berrevoets.
Begin vorig jaar kwapi Blue uit,
een album dat weliswaar goed
werd ontvangen, maar niet de
verkoopresultaten opleverde die
Idol Media had gehoopt. „Als je
positieve reacties krijgt, is het
tijd voor stap twee: een goede
single die op de radio komt.
Maar als die machine stopt, kun
je niet doordrukken", blikt Ber
revoets terug. „Toen hebben we
gezegd: als het niet volgens plan
verloopt, dan doen we het zelf."
Derde album
Dat is nu gebeurd. Nuff Said,
dat verder bestaat uit de broers
Marijn (zang, gitaar) en Michiel
Slager (bas), presenteert mor
gen in De Melkweg in Amster
dam en vrijdag in De Piek in
Vlissingen zijn nieuwe, derde al
bum. Het is voor het overgrote
deel in eigen beheer gemaakt en
wordt uitgebracht bij AG Mu
sic, de stal van bands zoals Bus
ted en The Shavers.
Dat Blue geen commercieel suc-
Nuff Said: van links naar rechts drummer Willy Berrevoets, zanger/gitarist Marijn Slager en bassist Michiel Slager. foto Ruben Oreel
ces werd. kan Idol vooral ook
zichzelf aanwrijven, vindt Berre
voets.
TERNEUZEN - Schrijver Bas
Heijne geeft morgenavond een
lezing in Porgy en Bess in Ter
neuzen. Hij doet dat op uitnodi
ging van de stichting voor lite
raire en culturele activiteiten
Prometheus. De bijeenkomst be
gint om 20.15 uur.
Heijne (Nijmegen, 1960) is sinds
1992 verbonden aan de kunstre
dactie van NRC Handelsblad,
maar daarnaast actief als roman
cier, essayist, toneelschrijver en
vertaler. Zijn literaire debuut
was in 1984, met de roman Laat
ste woorden. In 1992 verscheen
zijn tweede roman, Suez.
Voor NRC Handelsblad schrijft
hij regelmatig essays over heden
daagse fenomenen. Deze zijn ge
bundeld in De wijde wereld
(2000), dat werd genomineerd
voor de AKO-literatuurprijs. Co
lumns van zijn hand werden in
2003 verzameld in Het verloren
land.
Begin dit jaar publiceerde Heij
ne de essaybundel Hollandse toe
standen. De Maatschappij der
Nederlandse Letterkunde heeft
hem daarvoor de Henriëtte Ro
land Holstprijs 2005 toegekend,
die volgende maand wordt uitge
reikt. De jury vindt dat Heijne
'op een indrukwekkende manier
de vinger aan de pols legt van
een door velen als ziek of ver
ziekt beschouwde samenleving'
„Zijn diagnose is helder en
klaar, zijn taal schuwt effectbe
jag en is doeltreffend."
„De promotie was er erg slecht
Intern zat men er niet bovenop.
Geen enkele band heeft daar
succes gehad."
Ondanks de tegenslag heeft het
trio de draad, opnieuw, weer we
ten op te pakken. „Bij ons staat
bij het muziek maken het ple
zier voorop. Alleen dan kun je
het ook volhouden. Bovendien
zijn we nu hartstikke trots dat
we, behalve het masteren van de
cd, alles zelf hebben gedaan."
Groot voordeel is dat Berrevoets
over een eigen opnamestudio
(Avalanche Music) beschikt in
Oost-Souburg, zodat niet steeds
ruimte en apparatuur hoefden
te worden gehuurd. De band
werkte niet met een producer en
hield ook in de studio alles in ei
gen hand. „Dat was verschrikke
lijk moeilijk, een gigantische
klus", zegt Berrevoets. „Ik
moest alles afstellen, opnemen
én spelen tegelijk. Vanachter
mijn drumstel regelde ik met
een afstandsbediening de recor
der en tijdens het spelen moest
ik ook nog de meters in de gaten
houden."
Die manier van werken heeft
het album vrijwel zeker beïn
vloed. „Maar ik denk niet dat
het erg is. We hebben wel echt
de tijd genomen. Doordat je al
les zelf doet, let je op alles heel
goed en wil je het perfect heb
ben."
Steviger
Het resultaat klinkt steviger
dan Blue. „Achteraf vonden we
dat album net iets te soft, te pop
py. Op het podium spelen we
een stuk harder. Zoals we live
klinken en op de plaat, dat moet
met elkaar kloppen. Die duide
lijkheid ontbrak op Blue."
Een groot deel van het nieuwe
album is in één keer opgeno
men. om het live-gevoel te bena
deren. Verder zijn er alleen wat
gitaardubs toegevoegd. Marijn
Slager, die net als zijn broer in
de Randstad woont en werkt,
nam de zangpartijen thuis op.
Na Red (1998) en Blue (2003)
lag het voor de hand dat de der
de cd ook een kleurrijke titel
zou krijgen. Het is echter ge
woon Nuff Said geworden. „Dat
is meer dan genoeg. Het zegt al
les."
Het album mag dan steviger
klinken, het Nuff Said-geluid is
onmiskenbaar, met fraaie melo
dieën, tempowisselingen, vette
baspartijen en fraaie zang. De
eerste single wordt waarschijn
lijk 'Come on'. „Het is een heel
sferische plaat geworden",
vindt Berrevoets, „Elk nummer
vertelt een eigen verhaal, waar
bij tekst en muziek elkaar ver
sterken."
Hoe moeilijk het ontstaan ook is
geweest, de voldoening is des te
groter. „We zijn heel blij met de
uitkomst. We hopen dat het vol
gende album wat eerder komt
dan over een jaar, maar willen
eerst kijken hoe dit uitpakt."
Concert en cd-presenlatie. Nuff
Said, vrijdag 15 apnl m De Piek in
Vlissingen, 22 00 uur. Voorpro
gramma Floffgirl.
