De greep op topsalarissen is
weg
Toyota geeft rivalen het nakijken
PZC
Jam heet voortaan gezond
Dure autobrandstof
nog grif getankt
Op tijd nadenken
over je pensioen
Managers semi-overheidsinstellingen volgen loonexplosie bedrijfsleven
Martinair ruziet met personeel
Opnieuw problemen bij Exact
DTe waarschuwt Durion
Hogere winst voor Banesto
Scheepbouwer naar P&O Nedlloj
profijt
donderdag 7 april 2005
door Maurice Wilbrink
DEN HAAG - Zichtbaar gege
neerd zijn ze, soms ronduit wre
velig, en nooit enthousiast. Top
bestuurders van grote onderne
mingen hebben grote moeite
met vragen over hun miljoenen
salarissen. Commissarissen, die
de topsalarissen voorstellen, kij
ken al net zo moeilijk als het the
ma tijdens persconferenties of
aandeelhoudersvergaderingen
aan de orde komt.
Afgelopen maandag nog: bij de
presentatie van de jaarcijfers
van het Algemeen Burgerlijk
Pensioenfonds keek de nieuwe
directeur Vermogensbeheer Ro
derick Munsters wel erg zuinig
jes bij de vraag waarom ook een
grote belegger als het ABP
steeds opnieuw enorme stijgin
gen van topsalarissen accep
teert bij bedrijven waar het pen
sioenfonds aandelen heeft.
Het ABP, waar topman Neer-
vens vorig jaar ruim zes ton bru
to toucheerde, is machteloos,
maakte Munsters duidelijk:
„Wij maken wel eens bezwaar,
maar als een meerderheid van
de aandeelhouders instemt met
de beloning voor bestuurders,
dan hou je het niet tegen."
Alle ophef over de beloning van
topbestuurders lijkt ook aan
commissarissen voorbij te gaan.
De loonexplosie aan de top
zorgt voor steeds meer beroe
ring aan de onderkant, zeker in
een periode dat de economie
slecht draait en er loonmatiging
wordt afgedwongen van miljoe
nen werknemers. Zo keurden de
commissarissen bij energiebe
drijf Nuon voor 2004 een salaris
stijging van 42 procent goed
voor topman Ludo van Halde
ren. De Nuon-topman leek met
een salaris van 815.000 euro on
betwist koploper van de lange
lijst (semi-)overheids instellin
gen en bedrijven die een soort
nutsfunctie vervullen met over
heden als belangrijkste aandeel
houders.
Maar Van Halderen is alweer
uit de koppositie verdrongen.
Zijn collega bij energieleveran
cier Essent, Michiel Boersma,
komt nog zesduizend euro hoger
uit.
Een relatie tot de prestaties van
de topman is niet te leggen. Dat
geldt evenmin voor Van Halde
ren. Zijn salarissprong kwani in
een tijd dat Nuon slecht scoort
met de dienstverlening aan de
klanten.
De ergernis over de topsalaris
sen had aanvankelijk vooral be
trekking op de beloning van be
stuurders van beursgenoteerde
bedrijven. Maar ook de belonin
gen in de (semi-)overheidssfeer
en de non-profitsector beginnen
op te vallen. Zo ontstond er com
motie toen vorig jaar het salaris
bekend werd van de medisch di
recteur van de Hartstichting,
Volleer Manger Cats. Een liefda
digheidsmanager die met
220.000 euro bruto naar huis
ging, dat schoot velen het ver
keerd keelgat in.
De ergernis neemt nog toe, om
dat in deze hoek van de samenle
ving de kunst van de publieke
verantwoording nog niet erg is
ontwikkeld. Wel worden er vor
deringen gemaakt - zo vermeldt
bijvoorbeeld pensioenreus ABP
tegenwoordig precies in zijn
jaarverslag wat de verschillende
bestuurders verdienen. De alge
mene verontwaardiging heeft
'het grote graaien' echter niet ge
stopt.
CNV-voorzitter Doelde Terps
tra, binnenkort goed betaald
voorzitter van de Hbo-Raad,
constateert dat de vakbeweging
machteloos toekijkt. „Wij zijn
geen aandeelhouder of commis
saris. Als vakcentrale hebben
we niet de instrumenten om sala-
rissprongen aan de top aan te
pakken." Terpstra wordt er
door leden vaak op aangespro
ken, maar tegenwoordig kaatst
hij de bal terug: „Ik zeg tegen
mensen: u bent consument, dus
zoek een ander energiebedrijf
als je het niet eens bent met het
salaris van de topman."
Het geval van Essent laat overi
gens prachtig zien hoe weinig
aandeelhouders te vertellen heb
ben over de beloning van de be
stuurders, De Essent-aandeel-
houders - gemeenten en enkele
provincies - hebben nu statutair
geen enkele greep op de vaststel
ling van de beloning. In de loop
van dit jaar zullen naar ver
wachting de statuten worden ge
wijzigd.
Geen invloed
Volgens een woordvoerder van
de Noord-Brabantse gedeputeer
de Hoes (Brabant is de grootste
aandeelhouder van Essent)
biedt dat iets meer mogelijkhe
den. De aandeelhouders kunnen
dan een andere commissaris be
noemen, bijvoorbeeld als ze het
beloningsbeleid onacceptabel
vinden. Maar de woordvoerder
geeft toe: ook dat geeft geen
rechtstreekse invloed op de sala
ris van de Essent-top. GPD
van onze redactie economie
DEN HAAG - Marktleider Shell
heeft gisteren de prijzen van au
tobrandstof verder verhoogd,
waardoor opnieuw records zijn
gesneuveld. De prijsontwikke
ling zorgt vooralsnog niet voor
onrust in de markt.
De adviesprijs voor euro onge
lood bedraagt inmiddels 1,359
euro per liter. Een liter super
plus kost 1,413 euro. Beide zijn
daarmee 1,4 eurocent duurder
geworden ten opzichte van dins
dag. Ten opzichte van begin dit
jaar steeg de prijs 17,5 eurocent.
De brandstofprijzen hebben
sinds eind maart record op re
cord gebroken.
De prijzen van autobrandstof
hangen voor een belangrijk deel
af van de ontwikkelingen op de
olietermijnmarkt. De prijs van
ruwe olie kwam maandag boven
de 58 dollar per vat (159 liter).
Ondanks de hoge prijzen blijven
mensen 'gewoon doorrijden.
„We merken niets van afnemen
de volumes aan de pomp", aldus
een woordvoerder van Shell.
„We hebben ook geen idee waar
de grens ligt waarbij mensen de
auto laten staan."
Volgens de ANWB en de
brancheorganisatie voor de
transportsector TLN is er deze
keer geen onrust in de markt. In
2000 waren er blokkadestegen
de hoge dieselprijs. „We denken
dat vervoerders betere afspra
ken met hun opdrachtgevers
hebben gemaakt over compensa
tie als de prijs stijgt", meent een
woordvoerder van TLN. ANP
Nuon-directeur Ludo van Halderen leek met een jaarsalaris van 815.000 euro koploper in de semi-overheidssector,
voorbijgestreefd door Essent-collega Michiel Boersma. foto
maar werd
Gerlinde de
deze week
Geus/GPD
Nulfoutensysteem lopende band is ongeëvenaard in autobranche
Het stoppen van de lopende
band is in autofabrieken een
doodzonde. De productie moet
doordraaien, fouten worden ach
teraf wel hersteld. Maar Toyota
doet het precies andersom: het
resultaat is een nulfoutensys
teem. Waarom kan alleen Totota
dat?
door James McGoniqal
GENÈVE - Bij een bezoek aan
een willekeurige autofabriek
valt op dat langs de lopende
band om de paar honderd meter
een kleine werkplaats is. Met
enige regelmaat worden auto's
van de lijn gehaald voor repara
tie. Ook aan het einde van de lo
pende band worden spliksplin-
ternieuwe wagens gerepareerd
voor ze de fabriek verlaten.
„Bij ons gaat het anders", zegt
Didier Leroy tijdens een ge
sprek op de recente autoshow
van Genève. Hij is de baas van
Toyota Frankrijk. In het
Noord-Franse Onnaing wordt
de Yaris gebouwd. Dat ge
beurt volgens het TPS, het Toyo
ta Production System, dat al de
cennia de nimmer geevenaarde
industrie-standaard is. „Wij
hebben de filosofie dat iedereen
op elk moment in het proces,
'ho!' kan roepen als hij een fout
ziet." De band mag dus stop
worden gezet, maar dat gebeurt
zelden.
Toyota heeft al decennia een nul
foutensysteem voor de produc
tie van auto's, dat nog het best
kan worden vergeleken met een
supermarkt. De klant pakt wat
hij wil, op het moment dat hij
dat wil, in de hoeveelheid die hij
wil. De winkel zorgt ervoor dat
de schappen steeds op tijd weer
worden aangevuld.
„De meeste industriëlen werken
volgens een aanbiedsysteem.
Wat de ene afdeling produceert,
heeft de andere maar te accepte
ren. Het product wordt als het
ware door de keten heen ge
duwd." Leroy legt uit dat Toyo
ta de auto's juist door het sys
teem 'trekt'.
„Dat heeft gevolgen voor de
kwaliteit. Als een productie-af
deling iets wil hebben, accep
teert die geen onderdelen waar
iets mis mee is. Die worden dus
niet gemonteerd, maar blijven
liggen. Vervolgens ziet de aan
biedende afdeling dat dat onder
deel moet worden gerepareerd,
of weggegooid. Maar zo komt er
geen ingebouwde fout in de au
to terecht." Het TPS lijkt simpel
en dat is het in wezen ook. Maar
probeer het maar eens dag in,
dag uit, vol te houden. Alle ande
re autofabrikanten proberen al
tientallen jaren vergeefs het sys
teem te kopiëren. Toyota staat
met zijn nulfoutensysteem op
eenzame hoogte. 'Typisch Ja
pans' werd tot voor kort gezegd,
maar dat is allang niet meer zo.
Het nulfoutensysteem van Toyota is de nimmer geëvenaarde industrie-standaard, maar in elk wereld
deel toepasbaar. foto GPD
Toyota is van een exporte
rend Japans bedrijf een wereld-
bedrijf geworden, met fabrie
ken in de Verenigde Staten, Eu
ropa en Afrika. En overal wordt
het TPS met succes toegepast.
Hoe kan het dat iets dat niet te
kopiëren is, wel kan worden
geëxporteerd? „Mensen zijn
best bereid te veranderen, op
een andere manier na te denken,
als het systeem ze maar goed uit
wordt gelegd," zegt Leroy. Bij
doorvragen komt hij niet zo heel
veel verder dan dit.
Het is haast onmogelijk om nog on
gezond te zijn. Spa maakt Spawa
terijsjes met vitamine C. Becel heeft een
yoghurtje tegen verkeerde cholesterol,
België maakt anti-eholesterolchocola.
Campina lanceert vruchtendrank voor
de darmflora. Alle kaasfabrieken ma
ken broodmagere kaas en de jamfa-
briek noemt jam geen jam meer maar
een potje Gezondheid.
De overheid beloont de levensmiddelen
industrie voor beter eten. Als chipbak
ker Smith zijn aardappelschijfjes in zon
nebloemolie bakt, geeft de regering de
fabrikant een prijs. Het Voedingcen
trum, dat door twee ministeries wordt
gefinancierd, gaf zonnebloemchips vo
rig jaar bijna de Jaarprijs Goede Voe
ding. Maar zijn chips goede voeding?
Help, hier wringt een schoen. Van chips
eten op de bank voor de tv wordt je
kindje dik. Ook als het Voedingscen
trum de chips Goede Voeding noemt.
En speerpunt van regeringsbeleid is nu
juist dunne kinderen.
Maar het grote afslanken laat de over
heid liever over aan fabrikanten van
koek en snoep, bijgestaan met gratis re
clame van het Voedingscentrum.
De slimsten onder de fabrikanten begrij
pen wat de zorg waard is van regering
en zijn voedingsvoorlichters om de dik
te van het volk. Ze ontwikkelen nieuwe
producten waar iets minder in zit en die
iets meer kosten. Alleen moeten de men
sen er van overtuigd zijn dat ze de nieu
we producten dringend nodig hebben.
De overheid doet daartoe het eerste
werk, gesteund door Hartstichting en
Kankerbestrijding. Bijvoorbeeld een in
tensieve campagne die ons er van moet
doordringen dat we per dag twee ons
groente moeten eten en twee vruchten.
Het helpt tegen hartzeer en kanker.
Eventjes een storinkje tussendoor vorig
jaar. Van fruit en groente kon bij groot
onderzoek niet vastgesteld worden dat
ze tegen kanker helpen. Geeft niet, zegt
het Voedingscentrum, we hebben altijd
het hart nog dat om broccoli vraagt.
Unilever kreeg een lumineus idee. Een
sapje. We hadden fruitsappen en er be
staan groentesappen. Als we ze door el
kaar roeren, winnen we dit jaar de Jaar
prijs Goede Voeding, denk de fabri
kant, want het is groente en het is fruit.
Enthousiasme alvast in Den Haag. Het
Voedingscentrum, de regering dus, gaf
toestemming voor een bericht van de
overheid op de nieuwe flesjes Knorr
Vie. De directievoorzitter van Unilever
Nederland Foods: 'We zijn erg trots op
de goedkeuring en steun van het Voe
dingscentrum bij de introductie van
Knorr Vie. Het is voor het eerst dat de
combinatie van het groente- en fruit-
beeldmerk van het Voedingscentrum ge
bruikt mag worden op één verpakking.'
En op de tv zegt Knorr dat een flesje
Knorr Vie goed is voor de helft van wat
we dagelijks aan groente en fruit nodig
hebben. Weet je als kijker genoeg.
Neem twee flesjes en je hoeft niet meer
naar huis om te eten.
Er was al eerder een fabrikant in de prij
zen gevallen voor dezelfde gedachte. In
plaats van een hinderlijke appel voor
28 eurocent kun je ook een flesje vruch-
tenpulp, aangelengd met water kopen
voor een euro. Zo'n l'ruitvervanger
kreeg vorig jaar van het Voedingscen
trum de gezondheidsprijs.
Een appel moet je helemaal schillen,
zo'n flesje heb je in één teug leeg. Waar-
AMSTERDAM - Martinair ligt overhoop met zijn caly
personeel. De luchtvaartmaatschappij wil op de koij
vluchten minder stewards en stewardessen inzetten, i
De Vereniging van Nederlands Cabinepersoneel töj
sprak gisteren van een ordinaire bezuinigingsmaate
De actiebereidheid onder het Martinair-personeel isj
gens de vakbond groot.
Op de kortere vluchten zijn nu nog zes stewardessen;
boord. Dat worden er volgens de VNC vijf. ANP
DELFT - Softwarebedrijf Exact blijft problemen honi
De nieuwe financiële topman E. van der Enden heeftnj
slag genomen, zo is gisteren bevestigd.
Volgens een woordvoerder vertrekt Van der Endem
persoonlijke redenen. Hij werd na een bestuurscrisis^
vorig jaar belast met het werk van f mandeel-direct;
bij het softwarehuis. Zijn aanstelling zou vandaag oj!
algemene aandeelhoudersvergadering worden bevestig
Vorig jaar speelde bij het bedrijf een conflict dat lei;
tot het opstappen van directieleden en de voltalligerti
van commissarissen. Oprichter en grootaandeeihoi
E. Hagens herstelde zijn machtspositie en is weet!
stuursvoorzitter. ANP
DEN HAAG - De toezichthouder op de energiemarkt])!
heeft het energiebëdrijf Durion gisteren opnieuw od;
vingers getikt. Deze keer omdat de onderneming zich
onrechte als een nieuwe energieleverancier heeft gep-,
senteerd ohder de naam Oxxio.
Durion heeft zich in reclamespotjes voorgedaan als;
nieuwe energieleverancier, terwijl het gewoon onder;
andere naam verder gaat. „Dat mag niet, ze moeten
snel mogelijk duidelijk maken dat het om Durion «g
Het is verwarrend voor consumenten", aldus eenwoc
voerder van de DTe. ANP
MADRID - De Spaanse bank Banco Espanol de Crel
(Banesto) heeft in het eerste kwartaal van dit jaar eenss
ging van de nettowinst geboekt met 14,1 procent tot Hi
miljoen euro. Dat heeft de bank gisteren bekend-gemaal
De winst komt ongeveer overeen met de prognoses;
analisten. De nettorente-inkomsten van Banesto ging
omhoog met 9,6 procent tot 266,9 miljoen euro. De inko
sten uit commissies en verzekeringsactiviteiten step
met 7,9 procent tot 141,9 miljoen euro. ANP
AMSTERDAM - De topman van KPN, Ad Scheepbouw
is door P&O Necllloyd voorgedragen als toezichthoufe
bestuurder. Oud-bestuursvoorzitter Haddo Meijer tre
terug uit het bestuurscollege van de scheepsvraehtu
voerder.
Behalve Scheepbouwer treedt ook Christine Morin-Pof:
toe. De Francaise is voormalig vice-voorzitter van eE
gie- en milieugroep Suez en was hoofd van het Belgis!
Société Generale. De aandeelhoudersvergadering nt:
nog instemmen met de voordrachten. ANP
Misschien- is Toyota nog het best
te vergelijken met de prijsvech
ters in de luchtvaart. Het moet
in de genen zitten. Wat Ryanair
en EasyJet kunnen, kunnen ge
vestigde maatschappijen als
KLM en British Airways niet:
consequent, altijd, op kosten be
sparen. Toyota is ooit beginnen
als fabriek met automatische
weefgetouwen, waar in 1902 een
systeem werd ontwikkeld dat de
apparaten stilzette bij een
breuk van een draadje. Tot dan
denderden de weefgetouwen ge
woon door, tot een werknemer
zag dat er iets mis was. Maar
dan was er vaak al wel heel wat
fout geweven stof door heen ge
gaan, die moest worden wegge
gooid.
Voorkomen
Ditzelfde idee wordt nu in de
Toyota-fabriek in de hele we
reld toegepast: foutjes herken
nen terwijl ze ontstaan, liefst
vlak daarvoor. Meteen herstel
len, of liever nog voorkomen, is
beter dan achteraf herstellen.
„Dan zie je ook meteen waar
precies iets is misgegaan en kun
je het dus voor de toekomst voor
komen. Als dit proces goed
wordt volgehouden, in alle sta
dia, maar jé niet alleen een kwa
liteitsslag, je kunt ook met min
der werknemers toe," zegt Le
roy. Kwaliteit en productiviteit
gaan op deze wijze bij Toyota
hand in hand. GPD
om zouden we niet kiezen voor het gro
te gemak, verdedigde de directeur van
het Voedingcentrum de gezondheids-
prijs voor het flesje. Alleen jammer, de
laatste groenteboeren gaan failliet en
over een paar jaar moet de overheid kin
deren leren hoe een appel er uit ziet.
Hero was het die de prijs kreeg voor een
appel in een flesje. Zou het nog een keer
lukken? Hero is groot in jam. Jam op
brood is lekker. Hero maakt fantas
tische jams. Maar zoet broodbeleg is
niet gezond. Wat dan te doen als jam je
beroep is? De naam veranderen.
Nieuwe lekkere jammetjes van Hero he
ten Wellness, betekent gezondheid. 'Ge
zond genieten' staat ook op het etiket.
En omdat het zo heet, Wellness, wordt
je er vanzelf niet dik van. Toch?
Wouter Klootwijk
door Brenda van Dam
Ook jongeren moeten pen-
sioenbewust worden vin
den CNV Jongeren en de Ver
eniging van Bedrijfstakpen
sioenfondsen (VB). Samen
hebben ze daarom een websi
te en een lespakket voor het
Vmbo en ROC's ontwikkeld.
„Pensioen is voor jongeren
geen ver van mijn
bed-show", vindt A. Blok
land, voorzitter van CNV Jon
geren, „Ook jongeren kunnen
arbeidsongeschikt worden;
ook jongeren hebben een part
ner die kan overlijden; en
ook jongeren zouden wel
eens heel oud kunnen wor
den." Omdat de leeftijds
grens van 25 jaar in veel pen
sioenregelingen is losgelaten,
zijn veel werknemers al op
jonge leeftijd bij het sparen
voor het pensioen betrokken.
„Dan betaal je pensioenpre
mie vanaf de eerste dag dat je
werkt", aldus Blokland.
Zelfs scholieren of studenten
met een bijbaantje kunnen al
pensioen opbouwen. Als je
een wit baantje in een zieken
huis of verpleeghuis hebt bij
voorbeeld, kun je via PGGM,
het pensioenfonds voor Zorg
en Welzijn, al pensioen op
bouwen.
Jongeren zullen in de loop
van hun leven allerlei keuzes
maken die invloed hebben op
de pensioenopbouw. Om hen
bewust te maken van de fi
nanciële gevolgen, heeft CNV
Jongeren in opdracht van de
VB een pensioentest ontwik
keld waarin een aantal keu
zes alvast kunnen worden
aangeven. Aan het eind krijg
je de financiële gevolgen glo
baal in beeld gebracht.
De pensioentest vraagt onder
andere: hoe oud denk je te
worden en op welke leeftijd
wil je stoppen met werken?
De meeste jongeren denken
wel tachtig tot negentig jaar
te worden. Net als hun
ouders willen ze graag op
61-jarige leeftijd stoppen.
Bijna de helft van de jonge
ren uit de test is overigens
niet te beroerd om wat langer
door te werken. Stel dat je
denkt 85 jaar te worden; je be
gint te sparen op je 25e en je
wilt stoppen op je 62e. Dan
heb je tussen 62 en 85 dus 25
jaar te overbruggen. In die pe
riode leef je van AOW liefst
aangevuld met een bedrijfs
pensioenregeling en/of eigeo
aanvullingen. Je hebt dan 3i
jaar (van je 25e tot je 62e)de
tijd om een kapitaal bij el
kaar te sparen.
Meer dan de helft van de jon
geren die de pensioentest in
vulden, zouden als ze een
maal aan het werk zijn.
graag een jaartje ertussenuit
gaan om te reizen of te stude
ren. Dat betekent wel minder
tijd om pensioen op te bou
wen. Zo'n veertig procent
van de jongeren is van plan
om ooit een eigen zaak te be
ginnen. Dat betekent datje
geen bedrijfspensioenrege
ling hebt en zelf als zelfstan
dige je pensioen moeten rege
len. Dat kan door deel van de
bedrijfswinst apart te hou
den als fiscale oudedagsreser-
ve of door lijfrenteverzekerin
gen af te sluiten.
Eveneens veertig procent van
de jongeren zou graag' een
tijdje in het buitenland wer
ken. Ook dat heeft gevolgen
voor de latere financiën. Om
te beginnen krijg je later min
der AOW. Tussen je 15e en
65e bouw je elk jaar dat jein
Nederland woont twee pro
cent van de AOW-uitkering
op. Als je vijftig jaar gewoon
in Nederland woont, heb je
op je 65e recht op een volledi
ge AOW-uitkering. Voor elk
jaar dat je in buitenland ver
blijft, wordt er twee procent
op de AOW gekort. Overigens
is het wel mogelijk om dit
vrijwillig bij de Sociale Verze
keringsbank die de AOW uit
keert, bij te verzekeren.
Ouders
Er zijn uiteraard nog meer
factoren die bij de pen
sioenopbouw van. belang
zijn. Maar de bovenstaande
levensloopkeuzes spelen een
belangrijke rol en zullen jon
geren waarschijnlijk wel aan
het denken zetten. De kans is
groot dat jongeren daar ook
met hun ouders over zullen
praten.
Want, zo geeft onderzoek van
CNV Jongeren aan: als het
om geldzaken gaat, blijken
ouders cle belangrijkste infor
matiebron. GPD
