Tranen stromen rijkelijk bij baar PZC Polen rouwen om hun paus Johannes Paulus II Vurige wens Rusland te bezoeken ging niet meer in vervulling P#l i Nederlandse monseigneur nam afscheid van zijn vijfde kerkvorst 4 april 1955 maandag 4 april 2005 j Karol Wojtyla heeft zaterdagavond danti» het tijdelijke met het eeuwige mogen; J wisselen. Gezien zijn slechte gezondlm zeker in de laatste maanden, had menigeen tj met oprechte bedoelingen al eerder de rust tot wenst die hij na ruim 26 jaar pausschap verdl de. Het was zijn eigen keuze om nog in 9 openbaar te verschijnen als een zwaar afgetakt man die geen woord meer kon uitbrengen, ll het is de vraag of hij wel tot die beslissing in si>; was en of zijn omgeving er niet beter aan had;, daan zijn vrijwillig aftreden te bewerkstelligt in het belang van de paus en van de Rooms-Kat lieke kerk. Nee, paus ben je tot je dood, zodat (5 Johannes Paulus II als regerend kerkvorst is ot leden. De Pool Wojtyla stond bekend als een moedige L dinaal die de communistische dictatuur trotsa. de. Bij zijn aantreden in 1978 waren de verwat. tingen dan ook hooggespannen. Het Vaticaans de Rooms-Katholieke kerk waren hard aan nieuwing toe en wie kon daarbij een betere gg. zijn dan hij? Maar Johannes Paulus II toonde zich oerconsen. tief als het ging om seksualiteit, aids, euthanal huwelijk en echtscheiding, toelating van vrou» tot het priesterambt. Zijn starre houding tenc- zichte van allerlei onomkeerbare maatschappen ke processen leidde niet alleen tot spanningen m de wereldwijde geloofsgemeenschap, maar ookbj. nen de Rooms-Katholieke kerk. Theologen me' beralere opvattingen kregen geen poot aan grond. Er ontstonden kerkelijke protestbew< gen, ook in Nederland, die de discussie opent over gevoelige onderwerpen als celibaat en vooA hoedsmiddelen en daarmee ongewild de afsta tussen volk en paus nog duidelijker in beeld bras ten. Johannes Paulus II was wel nadrukkelijk -1 deels ook succesvol - aanwezig op het toneel 1 het vredesproces. Niet overal boekten zijn mis® resultaat - de paus was bijvoorbeeld fel tegensta- der van de beide oorlogen tegen Irak, maar zijn: terventies vermurwden de Verenigde Staten n> Maar hij speelde een belangrijke rol in het slet ten van het IJzeren Gordijn en de omwentelt; naar democratie in de Oostbloklanden. Hij w« de meest bereisde paus ooit en preekte in meeri honderd landen die hij bezocht de noodzaak vrede. Zijn opvolger mag die nobele rol over men, maar zal daarnaast oog moeten hebben vcf de modernisering van de kerk, die nog even broo nodig is als 26 jaar geleden. „Wees blij, want ik ben ook blij." Dat waren volgens mon seigneur Karei Kasteel de laat ste ivoorden van Johannes Pau lus II. Nederlandse hoogste ver tegenwoordiger in de Vaticaan se Curie heeft ze niet zelf ge hoord. Maar de Poolse nonnen die de paus tot zijn dood hebben verpleegd, hebben het hem ver teld. „Ze hebben zijn laatste uit spraken allemaal opgeschre ven. door Hans Geleijnse Kasteel, een indrukwek kende bos grijs haar boven scherpe ogen, is behalve secreta ris van de Pauselijke Raad Cor Unum (die zich bezighoudt met humanitaire hulpverlening) ook deken van de Apostolische Ka mer. Kasteel is de rechterhand van de kardinaal-camerlengo. op dit moment de Spanjaard Martinez Somaio, die als eerste de dood van een paus moet vast stellen. Somaio en Kasteel werden zater dagavond om half acht naar de pauselijke vertrekken geroepen. „Het was toen duidelijk dat hij het niet lang meer zou maken. Nee, ik was er niet bij toen hij om zeven over half tien de laat ste adem uitblies. Ik heb me toen discreet op de gang terugge trokken, want bij de paus waren op dat moment slechts de paar mensen die in de laatste dagen bij zijn bed zaten." Kasteel werkt al sinds 1964 in het Vaticaan. Als we naar zijn flat aan de Via delle Conciliazio- ne lopen wordt hij door de een na de andere Vaticaan-inwoner aangesproken. Zijn mobieltje rinkelt voortdurend. Iedereen wil weten hoe de laatste uren van de paus zijn geweest. Kas teel was er niet alleen zaterdaga vond bij, maar heeft ook de hele zondagmorgen bij de paus door gebracht. „Ik vind de volstrekte sober heid, zeg maar armoede, van de pauselijke vertrekken indruk wekkend. Johannes Paulus was een man die echt niets voor zich zelf wilde", vertelt Kasteel. De Italiaanse president Ciampi kon gisteren bij het afscheid van paus Johannes Paulus II in de Sint-Pieter zijn tranen niet bedwingen. Ook andere politici waren zeer geëmotioneerd. foto Enrico Oliviero /RTR „Zijn testament vermeldt slechts dat als er iets na te laten valt dat naar zijn persoonlijke secretaris, bisschop Stanislaw Dziwisz, gaat Deze paus heeft geen persoonlijke bezittingen De brandkast in zijn vertrekken is nooit gebruikt, in geen 26 jaar zelfs open geweest." Emoties Kasteel is zeer onder de indruk van de emoties van Italie's hoog ste politici die zondagmorgen aanwezig waren bij het over brengen van het lichaam van de paus van zijn slaapkamer naar de Sala Clementina, twee verdie pingen lager. „President Ciampi huilde. Ook bij premier Berlus coni en minister van Buitenland se Zaken Fini liepen de tranen over de wangen." Zelf kon hij de waterlanders be dwingen. „Je moet je werk doen, bovendien verwerkt ieder het op zijn manier." Kasteel is een routinier; het is al de vijfde keer dat hij bij het afscheid van een kerkvorst is. In zijn appartement aangeko men haalt Kasteel, nog in 'groot paars' (een witte lange pij met daarover een paarse 'over- gooier'), een fles ijskoude rosé uit de koelkast en schenkt in. „Katholieke gastvrijheid", zegt hij. Dan vertelt hij dat de paus een 'prachtige uitdrukking' op zijn gezicht had. „Dat raakt je heel diep. Je kon zien, dit is het gezicht van een man die weet dat hij naar zijn Doel gaat." Kasteel laat het doodscertifi- caat zien dat is opgesteld door de lijfarts van de paus en leest het voor. Hartstilstand, ademha lingsproblemen. Het is de Apostolische Kamer die als beheerder-schatbewaar der van het Vaticaan alles rond de begrafenis (dat wordt donder dag, weet Kasteel) moet regelen, maar ook de organisatie, inclu sief de beveiliging, van het con claaf van kardinalen, dat over twee weken bijeenkomt om een nieuwe paus te kiezen. Later op de middag gaat hij met Somaio naar de basiliek Sint Jan van Lateranen om er de pau selijke vertrekken te verzegelen, vandaag gebeurt dat in het pau selijke zomerverblijf Castel Gan- dolfo. In het Vaticaan zelf dreigde dat zondagmorgen even mis te lo pen. „We hadden alles bij ons, de was, de zusters met de kaars om die te smelten, maar toen bleek dat we niet het stempel van de Apostolische Kamer bij ons hadden om in de was te drukken. Een kamenier is dat toen snel gaan ophalen. Alle pauselijke vertrekken blijven nu verzegeld tot zijn opvolger er zijn intrek in neemt. Behalve de zegels zijn er ook witgele linten voor de deuren gespannen." Het ritueel waarbij de kardi naal-camerlengo drie maal met een zilveren hamertje voorzich tig op het voorhoofd van de do de paus tikte, is inmiddels afge schaft. „Dat dateert nog uit de tijden dat er geen goede medische ap paratuur was om vast te stellen dat iemand definitief dood was. Nu heeft de camerlengo slechts formeel de naam 'Karei' geroe pen en vervolgens een witte doek over zijn voorhoofd ge legd. De vaststelling van zijn dood is echter een zaak van de lijfarts." Hart Kasteel weet niets van uit Polen afkomstige berichten dat het hart van de paus in een schrijn- tje naar Krakau zou worden overgebracht. „Vroeger is het hart van pausen wel eens naar een andere plaats gebracht dan hun graf in de Sint-Pieter. Maar dat is niet meer van deze tijd. Als dat het geval zou zijn had ik het zeker geweten." Over het komende conclaaf kan hij niet veel kwijt. „Er wordt na tuurlijk al geruime tijd door kar dinalen over de pauskeuze ge sproken. En er zijn nu de dage lijkse vergaderingen van het col lege van kardinalen, wat ook een voorbereiding op het con claaf is. Maar dat wil nog niet zeggen dat de kaarten al zijn ge schud voor het conclaaf begint. Het kan best nog een toer wor den om een tweederde meerder heid voor een kandidaat te vin den." Kasteel kan zich vinden in de veel geuite veronderstelling dat de volgende paus óf een Italiaan is óf uit Latijns-Amerika komt, waar de meeste katholieken ter wereld wonen. „Maar zeker we ten doe je het nooit. Al die na men die nu circuleren, dat zegt helemaal niks." GPD door Joost Bosman Een van zijn liefste wensen zag paus Johannes Pau lus II niet meer in vervulling gaan: een bezoek aan Rus land. Zijn relatie met de Rus- sisch-orthodoxe Kerk was overwegend moeizaam, en soms ronduit vijandig. Eigenlijk zou de Russisch-or- thodoxe kerk de paus dank baar moeten zijn. Want mede door diens verzet brokkelde het communisme in Oost-Eu ropa af, implodeerde de Sov jet-Unie en kreeg de kerk vol op de ruimte uit te groeien tot een staatskerk. Maar de onge kende religieuze openheid die zich in Rusland in het begin van de jaren negentig voor deed. had ook een bijeffect die de orthodoxen helemaal niet lekker zat: tienduizenden buitenlandse evangelisten overspoelden het land om de door zeventig jaar communis me (en dus atheïsme) vergif tigde Russen voor zich te win nen. Ook de Rooms Katholieke kerk, die onder de destijds nieuwe religiewet van de laat ste sovjetleider Gorbatsjov al erkenning had gekregen, deed hieraan ijverig mee. Reeds in 1991 had het Vati caan in de toenmalige Sov jet-Unie zogeheten 'apostoli sche administraties' opge richt, bestuurlijke eenheden om de enkele tienduizenden rooms-katholieken te bedie nen. Zieltjes winnerij De slechte verhoudingen tus sen de Russisch-orthodoxe kerk en het Vaticaan bereik ten een dieptepunt in het voorjaar van 2002, toen het Vaticaan besloot de vier admi nistraties (Moskou, Novosi birsk, Irkoetsk en Saratov) op te waarderen tot volwaardige bisdommen, 'Zieltjeswinne- rij', klonk het nijdig vanuit Moskou Want waarom zou zo'n kleine religieuze gemeenschap an ders een dergelijke, stevige structuur moeten krijgen? De rechtstreekse videoverbin ding waarin de paus diezelfde dagen de Russische rooms-ka- tholieken bemoedigde, gooide nog eens olie op het vuur. Niettemin kwamen er giste ren ongekend warme woor den uit het Danilovski-kloos- ter in Moskou, de zetel van de Russisch-orthodoxe pa triarch Aleksi II. Per brief betuigde hij zijn 'die pe medeleven' met de Rooms Katholieke kerk, De pa triarch stelde dat Johannes Paulus' 'werk en ideeën een grote invloed op de wereld hebben gehad', zo meldde het Russische persbureau Inter fax. Het venijn leek echter in de staart te zitten. Aleksi besloot zijn brief namelijk met de hoop uit te spreken, dat de 'komende periode in het leven van de Rooms Katholieke kerk zal helpen om de verhou dingen van wederzijds res pect en broederlijke christen liefde te vermeuwen.' Daar mee legt de Russische kerk vorst subtiel de verantwoorde lijkheid voor de onderlinge twist bij het Vaticaan, en neemt hij vast een voorschot op het verzoenend vermogen van de opvolger van Johannes Paulus II. De paus was het niet meer ge gund met een bezoek aan Rus land de verhoudingen tussen de twee kerkgenootschappen te verbeteren. Hoewel de Russische presi dent Poetin in januari 2002 tijdens een bezoek aan Polen de sensationele uitspraak deed dat hij bereid was de paus te ontvangen, konden het Vaticaan en de Heilige Sy node van de Russisch-ortho doxe kerk het uiteindelijk niet eens worden. Een kardinaal verklaarde twee jaar geleden over een eventueel pausbezoek aan Rusland: „Zijn ervaring met Oost-Europese landen heeft hem geleerd dat het van be lang is te kunnen wachten op de meest gunstige tijd, Gods tijd, zonder daarbij passief te worden." Aan de passiviteit van Johan nes Paulus II heeft het in ie der geval niet gelegen. door Runa Hellinqa Op de Rynek, het marktplein van Krakau naast de Maria- kerk, zit een vrouw op haar knie ën met voor haar een brandende kaars. Afwisselend heft ze haar handen ten hemel of buigt zich voorover en drukt haar voor hoofd tegen de klinkers. Af en toe gooit ze haar hoofd naar ach ter en stuurt schril jankend als een wolf haar verdriet naar de hemel, een geluid dat over het plein weergalmt. Om haar heen is leegte. Haar verdriet is te rauw, te vreemd om er dicht bij te willen staan. Gehuild wordt er genoeg, maar in stilte. Het is een half uur nadat kerk klokken op de Wawelberg het nieuws van de dood van de paus bekend hebben gemaakt en de Rynek loopt snel vol met treu rende mensen. In de kerk, waar een treurmis wordt opgedragen, is al geen plaats meer. Duizenden verzamelen zich voor het gebouw; opvallend veel jongeren, stoere jongens met kaalgeschoren koppen die hui lend hun hoofd verbergen op de schouder van hun vriendin, groepjes vrienden die elkaar staan te troosten. Mensen bren gen bloemen en steken kaarsen aan op de stoep naast de kerk. Wojcek, een 22-jarige economie student, zat in de bioscoop toen hij een sms kreeg. Hij is meteen naar het plein gekomen. Hij is niet erg gelovig, zegt hij, en gaat normaal niet naar de kerk. „Maar dit is een historisch mo ment. Er is een groot man gestor ven. Het is niet alleen een ver lies voor Polen, maar voor de he le wereld. Hij heeft grote dingen voor de wede gedaan en ik ben zeker dat de wereld hem zal mis sen." Zijn vrienden staan zwij gend te luisteren. Actrice Maja Budenska zat in een cafe met vrienden een bor rel te drinken, toen iemand bel de om het nieuws te vertellen. „Zodra we het hooi-den, voelden we ons helemaal leeg van bin nen." Openluchtmis Tijdens het laatste bezoek van de paus aan Polen woonde ze de openluchtmis in Krakau bij. „Ik stond vooraan, heb hem van heel dichtbij gezien." Haar han den fladderen geëmotioneerd rond terwijl ze praat. Dat zoveel jonge mensen komen rouwen, kan ze wel verklaren. „Hij was als een vader voor jon- Op tal van plaatsen in Polen werden het voorbije weekeinde, na het overlijden van de paus, herden kingsbijeenkomsten gehouden die druk werden bezocht. foto Pawel Kopczynski/RTR ge mensen, hij wist dingen zo te zeggen dat ze aanspraken". Zo als veel Poolse jongeren heeft ze alleen maar deze ene paus ge kend en ze kan zich niet voor stellen dat er straks een ander op het balkon van de Sint-Pie ter zal staan. „Het zal moeilijk worden om voor een andere paus zo'n gevoel te krijgen als voor deze." Rouw Niet alleen in Krakau, overal gaan de Polen deze avond mas saal de straat op en drommen ze samen in kerken om samen te rouwen. President Alexander Kwasniewski kondigt een perio de van nationale rouw af. Over heidsgebouwen worden met zwarte vlaggen getooid, radio en tv zenden aan één stuk door missen uit, geluidsfragmenten van preken van de paus en reli gieuze muziek. Zelfs een popzen der zendt zondagochtend liturgi sche gezangen en stemmige mu ziek uit. In restaurants, benzine pompen en winkels klinkt kerk muziek. In Wadowice, waar Karol Woyti- la geboren werd, geeft de pizze ria tegenover de basiliek haar ei gen invulling aan de nationele rouw: tot aan de begrafenis wordt geen alcohol geschonken. Op het plein van Wadowices ba siliek, de kerk waar de paus als jongen misdienaar was en waar hij later de mis opdroeg, verza melen zich zondagmorgen dui zenden mensen. Vanuit de kerk klinkt vaag het geluid van een rouwmis die de hele morgen lijkt door te gaan. Af en toe dringt er genoeg geluid naar bui ten door om de hele menigte bid dend door de knieen te laten zak ken. Op andere momenten is de mis niet te horen, omdat een plaatselijke muziekkapel op ei gen wijze eerbetoon aan de paus wil brengen. Bij het hoekhuis naast de kerk, waar de paus opgroeide, leggen mensen bloemen en branden kaarsen. In het huis zelf, een klein museum gewijd aan de be roemde bewoner, wachten gelo vigen geduldig in een lange rij tot ze naar binnen kunnen. Het zijn eenvoudige mensen, uit Wa dowice en de dorpen en stadjes in de omgeving. „Ik wilde me dicht bij hem voelen", zegt een oudere vrouw. Er wordt getreurd, maar het is ook een zondagsuitje. De ijswin- kel doet goede zaken, net als de talloze zaakjes die kremowki's verkopen, een soort torn pouces waar de paus naar eigen zeggen als kind gek op was en die daar om in Wadowice overal worden verkocht. Een kremowska eten heeft haast iets van een religieu ze plicht. De mensen staan er lang voor in de rij en rond het middaguur zijn veel van de win keltjes door hun voorraad heen. Wadowice-penning Ook de souvenirswinkeltjes, nor maal op zondag dicht wegens ge brek aan klandizie, draaien op volle toeren. Foto's van de paus, rouwkaarsen in een speciale houder voorzien van zijn beelte nis, en boeken en geluidsbanden zijn favoriet. En er is natuurlijk de bronzen Wadowice-penning met de naam van het stadje en het portret van Johannes Paulus II. Met, het kan niemand ontgaan, rond zijn hoofd een halo, een hei lige stralenkrans. Want dat de paus heilig is, staat voor de Po len ook zonder officiële heilig verklaring uit Rome vast. SCHOOLTANDARTS - De schooltandverzorging, eind ja ren veertig in Zeeland inge voerd, werpt inmiddels duide lijk vruchten af. In de dorpen, waar een medisch centrum ont breekt, wordt gewerkt met een veldinstallatie en ook dat geeft goede resultaten. 's-HEER ARENDSKERKE - De gemeenteraad van 's-Heer Arendskerke heeft met algeme ne stemmen besloten, een nieu we ambtswoning te bouwen voor de burgemeester en hier voor 30.000 gulden uit te trek ken. De woning zal komen in het uitbreidingsplan, naast de nog te bouwen landbouw-hut houdschool. BADHUIS - Hoedekenskerl krijgt een badhuis. Dat is l>* sloten in de raad van de f meente Hoêdekenskerke. II Groene Kruis zal een geldlij ning krijgen voor de bouw. KERMIS - Op de VlissinJ kermis zullen dit jaar ondt meer een rupsbaan, autosco; ter, zweefcarroussel, somna» bule, golfbaan, kan#; roe-show en cake-walk zij De kermis staat op het Bt lamypark, de Nieuwendijk.i Zeilmarkt en Gravenstraat. Internet: www pzc nl Internetredactie: M MJWJ Postbus 31 mm «w 4460 AA Goes E-mail: web ?vpzc.nl Hoofdredactie: A. L Oosthoek Bezorgklachten: D. Bosscher (adjunct) 0800-0231231 A. L Kroon (adjunct) op maandag l/m vrijdag gedurende de openingstijden- Centrale redactie: zaterdags lot 12.00 uur. Stationspark 28 Postbus 31 Abonnementen: 4460 AA Goes 0800-0231231 TelMOl 13)315500 autom. afschrijving acceptgiro Fax: (0113)315669 per maand 19.95 n v t E-mail: redactie@pzc.nl per kwartaal: 58.00 60,25 per |aar €222,50 226.50 Lezersredacteur: A J Snel Voor toezending per post geldt een Stationspark 28 toeslag Postbus 31 E-mail lezersservice Kpzc nl 4460 AA Goes Beëindiging van abonnementen Tel: (0113)315660 uitsluitend schriftelijk. 1 maand voor het Fax (0113)315669 einde van de betaalperiode. E-mail: lezersredacteur@pzc.nl PZC.tav lezersservice. Postbus 31 4460 AA Goes Middelburg: Losse nummers per stuk: Buitenruststraat18 maandag t/m vri|dag: 1,25 Postbus 8070 zaterdag 1,75 4330 EB Middelburg Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Tel (0118)493000 Fax (0118)493009 Bankrelaties: E-mail' redwalch 3 pzc nl ABN AMRO47.70.65.597 Postbank 35 93.00 Goes: Stationspark 28 Postbus 31 Advertenties: 4460 AA Goes Alle advertentie-orders worden uitgevoei Tel. (0113)315670 overeenkomstig de Algemene Fax. (0113)315669 Voorwaarden van Wegener NV en volgt* E-mail: redgoes@pzc.nl de Regelen voor het Advertentiewezen Terneuzen: Overlijdensadvertenties: Willem Alexanderlaan 45 maandag t/m vrijdag Postbus 145 tijdens kantooruren 4530 AC Terneuzen zondag van 16.00 tot 18.00 uur Tel (01151645769 Tel. (01131315555 Fax. (0115)645742 Fax. (0113)315549 E-mail: redtern@pzc.nl Personeelsadvertenties: Hulst: Baudeioo 16 Tel. (0113)315540 Postbus 62 Fax:(0113)315549 4560 AB Hulst Tel: (0114)372776 Rubrieksadvertenties (kleintjes): Fax:(0114)372771 Tel. (0113)315550 E-mail: redhulst@pzc.nl Fax (0113)315549 Zierikzee: Grachtweg 23a Voor gewone advertenties: Postbus 80 Noord- en lyiidden-Zeeland 4300 AB Zierikzee Tel. (0113)315520 Tel: (0111)454651 Fax (0113)315529 Fax:(0111)454657 Zeeuws-Vlaanderen E-mail: redzzee@pzc.nl Tel: (0114)372770 Fax (0114)372771 Opening kantoren: Business to Business/Onroerend goal Maandag t/m vrijdag Tel (076)5312277 van 8.00 tot 17 00 uur Fax (076)5312274 Zierikzee en Hulst. 8 30 tot 17 00 uur Internet: www.pzc.nl/adverteren Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern De door' aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor (abonnementenjadministratie en om u tc (laten) informeren over voor u relevante diensten enp ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecti de derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij PZC, zersservice. Postbus 31. 4460 AA Goes Behoort tot WGGGNGR

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2005 | | pagina 4