zc
is helemaal terug
h—Mi
Slanke boer in Zimbabwe
noet op zijn tellen passen
Koester de aardappelboer
Energiebesparen
door te meten
Intergas verlaagt tarieven
Ondergronds afval strop Almere
Batterijen Apple iBook niet goed
Helft banen weg bij Enna Aerosols
profijt
T
lensen bestellen kefir voor toegeschreven heilzame werking
donderdag 31 maart 2005 27
OOSTERHOUT - Het West-Brabantse gasbedrijf Intergas
Energie verlaagt zijn prijzen. Het gaat om tarieven voor
klanten die geen vast contract hebben en zonder opzegter
mijn direct weg kunnen. Intergas heeft tot de verlaging
besloten na overleg met DTe, de toezichthouder voor de
energiemarkt.
DTe heeft de prijsaanpassing van de Brabanste energiele
verancier gisteren bekend gemaakt. Volgens de dienst
heeft zij de taak erop toe te zien dat 'energiebedrijven de
efficieneyvoordelen die ontstaan door de liberalisering
van de energiemarkt zoveel mogelijk doorgeven aan de
consument'. ANP
ALMERE - Het Ondergronds Afval Transportsysteem
(OAT) waarmee de gemeente Almere in oktober 2003 de
Nederlandse primeur had, is duurder dan gedacht. De
stad heeft door tegenvallers niet genoeg aan het budget
van bijna 15 miljoen euro. Er is nog eens 8,1 miljoen euro
nodig om ook de laatste buizen aan te leggen, heeft het
college van b en w gisteren bekendgemaakt.
Het eerste deel van het OAT is al in gebruik. Bewoners en
winkeliers in het centrum van Almere werpen hun groen-
teresten, vuilniszakken en papiertjes in hun afvalcontai
ner of in een prullenbak op straat. Het afval wordt vervol
gens door grote ventilatoren met zeventig kilometer per
uur naar het centraal opslagpunt De Stofzuiger gezogen.
Almere heeft vanwege de hoge kosten besloten om niet
langer alle prullenbakken in het centrum op het OAT aan
te sluiten. ANP
ROERMOND - Apple neemt een onbekend aantal oplaad
bare lithium-ionbatterijen terug die in de eerste helft vo
rig jaar wereldwijd zijn verkocht voor gebruik in de
15-inch PowerBook G4-notebook. De batterijen kunnen
oververhit raken en in brand vliegen. Dat heeft Apple op
zijn website bekendgemaakt.
Bij Apple zijn vier meldingen van oververhitte batterijen
binnengekomen. De gebruikers bleven ongedeerd. Apple
raadt klanten aan de batterij niet meer te gebruiken en
via de website kostenloos een vervangende batterij te be
stellen. De gevaarlijke batterijen zijn geproduceerd door
LG Chem, Ltd (Zuid-Korea). Overigens is slechts een deel
van de iBooks uit de periode januari tot en met augustus
voorzien van de gewraakte batterijen. Die zijn herken
baar aan het serienummer, dat begint met HQ. ANP
DOKKUM - Spuitbussenfabriek Enna Aerosols in Dok-
kum schrapt 45 van de bijna honderd banen. Het bedrijf
ziet zich daartoe genoodzaakt in verband met het verlies
van een groot aantal klanten en de daarmee gepaard gaan
de omzetdaling met 45 procent. De directie van het be
drijf maakte het reorganisatieplan gisteren bekend aan
het personeel.
Dat heeft D. de Valk, bestuurder van de vakbond FNV
Bondgenoten, bekendgemaakt. Volgens de bondsbestuur-
der is het reorganisatieplan hard aangekomen bij de werk
nemers. Het vertrouwen was al tot het nulpunt gedaald
na een eerder conflict over het niet nakomen van de CAO-
en pensioenafspraken. ANP
door Brenda van Dam sluipverbruik is van de televi
sie, cd-speler, magnetron,
ips om energie te bespa- kruimeldieven, opladers en
ren? De meeste mensen de babyfoon,
kunnen er slechts drie of vier Wie écht het eigen verbruik
noemen, zo blijkt uit markt- van elektrische apparaten in
onderzoek. Dat is bar weinig, huis precies wil weten, kan
Energie besparen gaat het meedoen met de Estafette Me-
beste als je weet waar er bij ten is Weten van Milieu Cen-
jou in huis precies winst te traal. Milieu Centraal stelt
behalen valt. 500 digitale energiemeters be
schikbaar voor geïnteresseer-
Daarom heeft voorlichtingsin- de consumenten waarmee
stantie Milieu Centraal de mensen precies kunnen me-
website www.consument- ten wat hun elektrische appa-
en-energie.nl geopend. Mi- raten verbruiken,
lieu Centraal is bovendien „Het is heel simpel", legt
een estafette begonnen: Me- Nijenhuis uit. „Je steekt de
ten is weten. energiemeter in het stopcon-
Spaarlampen gebruiken in tact en stopt de stekker van
plaats van gewone lampen. bijvoorbeeld de wasdroger in
Het licht niet onnodig laten het apparaatje. Vervolgens
branden. Dit zijn de meest be- kun je aflezen hoeveel de was-
kende besparingsmogelijkhe- droger per uur of per droog
den. Gevolgd door: de verwar- beurt verbruikt.
ming een graadje lager zetten Op de website is dan te lezen
en een uur voordat je weg- hoe het verbruik naar bene-
gaat of gaat slapen, de ver- den te brengen. „Als je bij de
warming alvast laag zetten. wasdroger bijvoorbeeld de
De nieuwe site van Milieu knop drogen met een lagere
Centraal geeft tips en infor- temperatuur gebruikt, zul je
matie over drie onderdelen: merken dat het drogen welis-
duurzame energie, energie be- waar langer duurt, maar dat
sparen en het kiezen van een dit minder energie kost.
energieleverancier. Wie klaar is met meten, moet
Een huishouden verbruikt ge- het apparaatje na maximaal
middeld genomen voor ruim drie weken weer doorgeven.
600 euro per jaar aan elektri- Zo ontstaat er een soort esta-
citeit. De afgelopen 15 jaar is fette.
het elektriciteitsverbruik van Wie niet zelf wil meten, kan
consumenten met bijna 20 op www.consument-en-ener-
procent omhooggegaan. Dat gie.nl een advies op maat krij-
komt vooral doordat we gen via de module Energie op
enorm veel elektrische appa- Maat. Eerst vul je de leeftijd
raten erbij hebben gekregen. van de woning en de samen-
Vooral wasdrogers, vaatwas- stelling van het huishouden
sers en computers worden nu in. Dan geef je aan welke ap-
veel meer gebruikt en dat paraten er allemaal aanwezig
kost enorm veel energie. zijn en geef je aan waarom je
„Er wordt vaak gedacht dat energie besparen belangrijk
screensavers energie bespa- of juist lastig vindt. Op basis
ren", vertelt Linda Nijenhuis van dit Energieprofiel wor-
van Milieu Centraal. „Maar den de adviezen gegeven. Er
screensavers die bewegen verschijnt dan een woning in
kunnen zelfs meer stroom ver- beeld met verschillende ka-
bruiken dan een tekstverwer- mers met daarin apparaten
kingsprogramma." en voorzieningen.
Milieu Centraal vermoedt Door op verlichting, de radia-
dat doordat veel mensen in- tor, de computer, een vries
middels adsl hebben, veel kast en dergelijke te klikken,
mensen de computer nu ook krijg je precies te zien waar
vaak op 'stand by' hebben je op gas en elektriciteit kunt
staan. „Als je je computer besparen. En wat dat ople-
dag en nacht aan hebt, kun je vert. GPD
25 euro per jaar besparen Meer informatie:
www.consu-
door hem uit te zetten als je ment-en-energie.nl Milieu Cen-
klaar bent." Veel mensen rea- traal Informatielijn: 0900 1719
liseren zich ook niet wat het (15 cpm)
)e Malta's komen maar de Marok
kanen zijn al op de markt. En Al-
rt Heijn heeft nieuwe aardappelen
t Israël. Malta's hebben nog de naam,
par de eerste nieuwe niet. De eerste
pita's, ongeschild, in boter gebakken,
pt feestje van het voorjaar. Dat is het
ptmeer. En dat ligt niet aan de aard
beien, het ligt aan het feest. Het is al-
dagen feest in de supermarkt en in
keuken. Een nieuwe aardappel valt
?t meer zo op in het gedruis,
it gaat straks ook de mosselen overko-
to. In juli begint in Zeeland het mos-
'seizoen. Dan worden vooral de Bel
li stapelgek. Ze moeten mosselen
en uit Yerseke, ze kunnen niet meer
apen als ze niet eerst een pan mossels
gegeten hebben. Maar om in de
tonden vooraf aan het nieuwe sei-
*n toch mosselen aan te kunnen bie
den importeert mosselhuis Prins Din-
gemanse in Yerseke sinds kort verse
mosselen uit Canada. Twee keer per
week een vliegtuig vol. Het seizoen be
staat niet meer.
En op Malta moeten ze ook uitkijken.
Malta's zijn al meer dan een eeuw de
eerste nieuwe aardappelen op de Neder
landse markt. Als we op 6 april nog een
minister van Landbouw hebben krijgt
hij de eerste zak van de nieuwe oogst.
Hij komt er voor naar Tuitjenhorn en
zal de zak onder applaus op zijn schou
ders nemen. In Tuitjenhorn, Noord-Hol
land, zit een grote importeur van Mal
ta's. Daalimpex, ooit met een aardap
pelhandeltje begonnen in een garage,
doet nu de nieuwe aardappelen in zak
jes voor Albert Heijn en andere supers.
Maar de supers hebben al nieuwe lig
gen uit andere landen. De pret is al be
gonnen, de Malta's (het is geen ras, het
is de oogst van twee rassen Hollands
pootgoed) zijn eigenlijk te laat. Op de
markt vond ik voor Pasen al twee soor
ten Marokkanen en deze week zijn er
ook nieuwe aardappelen uit Egypte.
Op de markt? Wie koopt nog aardappe
len op de markt? Meer dan 80 procent
van de consumptieaardappelen wordt
in de supermarkt verkocht. Het zijn in
middels bijzondere verschijningen. De
originele aardappelhandelaren die op
de markt of langs de deur uitsluitend
aardappelen verkopen. Een rijke keus
aan soorten. En het zijn mannen of
vrouwen met liefde voor hun handel en
met kennis van zaken. Zoals de man
nen van Jansen. Drie broers uit Bever
wijk die door Noord-Holland reizen,
alle markten af. Ze staan er met aardap
pelen en hebben er verstand van. Kom
daar eens om in de supermarkt. Ik
vroeg een Albertlieijner waarom aard
appelen in een sjiek zakje Primeur wor
den genoemd. Dat wist hij niet, maar
hij dacht niet dat het nieuwe oogst
aardappelen waren. Mooie zakjes zijn
het, waar aardappeltjes van stand in
worden verpakt. Maar wat er op staat,
maakt een mens niet wijzer. Neem de
'met zorg geselecteerde Franceline voor
fijnproevers'. Zijn dus andere aardap
pelen niet lekker? Nee, want dit is 'een
culinair aardappeltje uit Frankrijk, ver
fijnd van smaak'. Uit Frankrijk? Op
het zakje staat ook apart het land van
herkomst: Holland. De klantenservice
van Albert Heijn is overwerkt, zegt een
stem op een bandje. Logisch.
Aardappelboer Jansen op de markt in
Wormerveer - je wou dat elke markt er
zo een had - weet alles van zijn koop
waar en als de biologische Frieslanders
uitverkocht zijn weet hij precies welke
aardappel ik dan moet nemen. Ook
voor friet wijst hij mij de beste aan.
Ze zijn nog in heel Nederland te vin
den, ambulante aardappelhandelaren,
maar het worden er minder. We zouden
ze moeten koesteren. Specialisten zijn
het, kooplui in klein geluk. En culinai
re aardappeltjes of niet, als het Franse
aardappelen zijn komen ze er ook ge
woon vandaan. Mijn aardappelboer
raadde me een maaltje Roseval aan. Ro
de aardappelen uit Bretagne.
Gegeten en genoten. Wat zou je een kie
vitsei verlangen als het ook zo'n aardap
peltje kan zijn? Roseval, bijna net zo
lekker als de biologische Frieslanders
van de oude oogst. Op de markt!
Wouter Klootwijk
it heb je als Nederlandse boer
13 te zoeken in Zimbabwe?
oee mannen, ongeveer de laat-
iNederlanders die in het Afri-
mse land actief zijn, vertellen
ro verhaal.
lor Eelco van der Linden
7ijn handen trillen, maar dat
Jhad hij al een tijd. „Het is
:en Parkinson, en verder heb
net van de dokter gehoord
it ik nog redelijk gezond ben",
tapt de man, die we Hans de
een zullen noemen. Voor geen
md wil deze zeventiger dat
ju naam of zelfs de plek waar
j boert, bekend wordt.
i afspraak is ver weg van zijn
I drijf, want een blanke bezoe-
i r zou te veel aandacht trek-
n. „Ik kan me niet één mis-
ap permitteren." In 1957 ging
Ween, met wat overheidssub-
iie en een diploma van de
adbouwschool in Deventer,
iar Afrika. Hij deed aan vere-
ling van aardappelen en werk-
in Zambia, Malawi, Angola
i- de afgelopen 30 jaar - Rho-
Sië, nu Zimbabwe. Eerst in de
bak en maïs, nu heeft hij nog
omamelijk vee. „Een mooi be-
ijf van 2000 hectare. Maar
nds de oorlogsveteranen op me
erden losgelaten, heb ik me te
lggetrokken op 450 hectare. Ik
hoop dat stuk met het huis te be
houden."
De Veen is een uniek geval. De
streek waar hij zit is erg in trek
bij Mugabes aanhangers. „Ik
ben er nog de enige blanke. In
een omtrek van 50 kilometer is
geen andere blanke boer meer te
bekennen." Hij is bovendien
echt helemaal alleen. Geen
vrouw, geen kinderen, (bijna)
geen personeel. „Ik ben lange
tijd geleden gescheiden. Zou
best wel een vrouw willen, maar
wie wil er op een omsingelde
boerderij zitten, waar geen be
reik is voor een mobiele tele
foon."
Van de 70 agrarische bedrijven
die een paar jaar terug geheel of
gedeeltelijk eigendom waren
van Nederlanders, zijn de mees
te geconfisqueerd en de eigena
ren vertrokken.
Blijven praten
Waarom is De Veen er nog?
„Dat weet ik eigenlijk ook niet.
Dan weer ben ik van de lijst van
over te nemen bedrijven en dan
weer niet, omdat de zwager van
het provinciehoofd mijn zaak
wil. Wat ik doe is naar kantoren
gaan, blijven praten, en vooral
brieven schrijven. Alles staat op
papier. Ik krijg veel hulp van de
ambassade, die vecht voor nale
ving van de afspraak dat Neder
landse investeringen beschermd
dienen te worden." De Veen sig
naleert gelaten dat het land af
glijdt. „De landbouw is stuk. Je
hebt hier goede grond, maar die
moet geïrrigeerd worden. Pom
pen worden gestolen en als
schroot verkocht. Er is geen ken
nis meer. Malaria neemt toe en
zelfs de tse-tsevlieg, die slaap
ziekte veroorzaakt, is weer te
rug. Er is al vee aan gestorven."
De Afrikanen vindt De Veen te
onderdanig, maar arrogant en
spilziek zodra ze de macht heb
ben. „De politiek is verziekt, de
etnische rivaliteit neemt toe."
Tegelijkertijd houdt hij ook van
Afrika en de spiritualiteit van
de Afrikanen. „Ik klaag niet.
Wat nu gebeurt zie ik als een uit
daging. Die uitzichtloosheid
doet me nader tot mijn geloof ko
men. Het werkt zuiverend en
verrijkend."
De Veen heeft een beetje hoop
dat het na de verkiezingen van
vandaag iets beter kan worden.
„Het zou leuk zijn als ik mijn be
drijf kan behouden. Het is mijn
pensioen, ik heb geen geld op de
bank." Terug naar Nederland is
geen optie. „Te klein, te koud, te
weinig spiritualiteit. Bovendien
is er geen familielid dat zegt, toe
jongen, kom maar naar ons."
Aart Nugteren (45), directeur
van Highland Flowers, een van
de grootste bloemen telende en
exporterende bedrijven van Zim
babwe, vertelt een ander ver
haal.
„Ik ben hier ook al weer 20 jaar,
maar ben in de nieuwe tijd be
gonnen. Je kon fantastisch za
kendoen, en dat gold eigenlijk
voor alle blanken hier. Er was
een soort stilzwijgende afspraak
met Mugabe. Zo van: jullie laten
mij met rust, dan doe ik dat met
jullie."
Volgens Nugteren hebben de
blanken de ellende goeddeels
over zichzelf afgeroepen. „Vijf
jaar terug sprong iedereen op de
wagen van de oppositie. Vooral
de dertigers en veertigers uit de
koloniale families dachten dat
Mugabe makkelijk te wippen
was, en dat ze het snel veel be
ter konden krijgen. Mugabe zag
dat als verraad. Hij vreesde dat
de blanken zijn electorale aan
hang op het platteland zouden
uitleveren aan oppositiepartij
MDC - wat ook zou zijn ge
beurd."
Mugabe nam wraak, maar Nug
teren is tot nu relatief onge
schonden gebleven. „Ik heb me
van het begin af aan gedistanti
eerd van de politiek en ook poli
tieke activiteit op onze bedrij
ven verboden. In Afrika moet je
je als blanke altijd realiseren
dat je te gast bent. Dat signaal
is, denk ik, opgepikt. Verder
heeft geholpen dat we twee
plaatselijke partners hebben,
Aart Nugteren (r) directeur van het bedrijf Highland Flowers, met
een van zijn twee Nederlandse managers, Allard Ilsink.
foto Eelco van der Linden/GPD
die op de beurs genoteerd zijn,
en dat de bloemensector buiten
landse valuta oplevert en rela
tief weinig grond vergt. We heb
ben niet vaak invasies gehad en
steeds de zaak kunnen sussen."
Voor Nugteren zijn de verkiezin
gen een 'non-event'„Door alle
angst en fraude zal Mugabe
makkelijk winnen. En dat is ook
het beste. Als de man van zijn
pariastatus afkomt en weer lang
zaam aan normale mensen in
zijn regering zet, kan het nog
wat worden." Aart Nugteren
zegt dat veel kapot is en dat za
kendoen in Zimbabwe spitsroe
den lopen is, maar hij ziet de toe
komst niet somber in. „We gaan
uitbreiden." GPD
r Sylvia Marmelstein
HAAG - Veel mensen van
en de veertig kunnen het
i nog herinneren uit hun kin-
tijd. De weckfles met melk
•en donker plekje in de keu-
Soms zat de vloeistof ge
in een schaal met een scho-
lieedoek erover.
een zogenoemd yoghurt-
ntje in, die in een dag tijd ge-
ie melk omtoverde tot een
r en ingedikt goedje wat nog
meest lijkt op karnemelk.
24 uur gerijpt te hebben,
eg het gezin het drankje, al
niet aangelengd met siroop,
ook wel ke-
genoemd, beleeft een come-
:k. In de jaren zeventig was
een ware hype om kefir te
eken. Daarna verdween het
ntje uit de Nederlandse keu-
Via prikborden in super-
rkten en veiligsites op intef-
verhandelen kefir-drinkers
weer volop 'stekjes',
emetwinkels die kefir verko-
doen bovendien goede za-
„In twee jaar tijd is de
vertwintigvoudigd", zegt
Mol van de site kefir.nl. Hij
pakketjes kefir aan en
jgt rond de honderd bestellin-
a per maand. En hij is niet de
ige die op internet kefir aan-
rit.
ifecties
reden voor de plots toegeno-
vraag is de aanbieders een
Wel merkt Mol dat veel
rnsen die het bestellen het
en om de heilzame werking
teraan wordt toegeschreven,
let wordt gebruikt door men-
b met ademhalingsstoornis-
maagkrampen, chronische
leverontste-
galpijn, blaasziekten en
somt hij op.
t het echt een wondermiddel
puft hij niet te zeggen. „Wel
ld ik als baby last van eczeem,
vader legde me dan in een
met -kefir-melk en de
verdwenen."
bewezen is
lt Kefir goed is voor de dar-
Een zakje kefir aan een weckfles met gesteriliseerde melk toevoegen, op een temperatuur tussen de. 20 en 22 graden bewaren en na 24 uur is de melk veranderd in een gezonde
drinkyoghurt. Rechts de weckfles met drinkyoghurt, links de fles met gesteriliseerde melk waaraan een zakje kefir wordt toegevoegd. foto Cees Zorn/GPD
men. Het plantje zorgt ervoor
dat bepaalde gisten (sac-
charomyces, kefir, torula kefir)
en goede bacteriën (o.a. lactoba-
cillus Caucasus) in de melk ko
men en zich daarin vermenigvul
digen. De kefir-drank heeft
daardoor een vergelijkbare wer
king als gezondheidsdrankjes
die. in de supermarkt te koop
zijn, zoals Yakult. „Hoewel de
samenstelling net iets anders is,
werkt het ook als een natuurlijk
antibioticum", zegt verkoper
Rijk de Lang van de gelijknami
ge drogisterij in Rotterdam.
„Goede bacteriën krijgen door
Kefir meer kans om zich te nes
telen en zorgen voor een goed
immuunsysteem."
De toegenomen belangstelling
van de commerciële producten
in de supers speelt volgens De
Lang bij de gestegen vraag naar
Kefir. Behalve melkproducten
als Yakult en Vifit is in sommige
supers ook een frisdrank te krij
gen op basis van kefir en vlier
bessen. „Maar met een eigen
plantje kunnen mensen heel
goedkoop zelf vergelijkbare pro
ducten maken." De grap van Ke
fir is namelijk dat wie eenmaal
een plantje heeft, er oneindig
lang drank mee kan brouwen.
Het plantje is steeds weer op
nieuw te gebruiken. Het groeit
bovendien snel waardoor gebrui
kers er stukjes van kunnen af
brokkelen en doorgeven aan
vrienden en familie.
Drankjes
De benaming yoghurtplant is
niet helemaal goed gekozen. Ke
fir is niet bedoeld om yoghurt
van te maken, maar drankjes.
Bovendien lijkt het niet op een
plantje, maar op een bloemkool
roosje. De verse kefir die in de
jaren zeventig een rage was, is
nu lastig te krijgen. Meestal
lukt dat alleen via particulieren
die een plantje hebben. Winkels
verkopen het liever niet omdat
verse Kefir bewerkelijk is.
De poedervorm is volgens Mol
van Kefir.nl ook veiliger. „Bij
een plantje weet je niet wat de
vorige eigenaar er mee heeft uit
gespookt en waar die hem weer
vandaan heeft. Bedrijven die
het poeder maken, werken vol
gens strenge veiligheidseisen."
Ook met één zakje poeder (ge
middelde verkoopprijs 5 euro)
kan de eigenaar steeds nieuwe
flessen Kefir maken. „Je doet
drie eetlepels van de eerste
kweek in een nieuwe weckfles
met melk, en na 24 uur is de
nieuwe drank klaar." Toch is
het volgens Mol raadzaam om af
en toe met een nieuw zakje poe
der te werken. „Als je altijd
maar doorkweekt en er toevallig
een keer een foute bacterie in de
weckfles komt, blijf je die ook
kweken. Dan is het drankje niet
gezond maar schadelijk." GPD
t ijp ."UïlM
«Wttfijvü
♦jTTt: laiglï&i
ls„eï»ïïïi.Sï3tS
