spiegelbeeld
Schuilen voor de straling van mobieltje en magnetron
Elektro-allergie
zaterdag 26 maart 2005
Freek van den Hengel (51) is een
boom van een kerel; maar Freek
van den Hengel zit in een eenzame
schuilhut tussen Nijkerk en Putten.
Ziek geworden van wasdroger, cen
trifuge, draadloze telefoon en com
puterscherm. Overgevoelig voor de
laagfrequente straling van alle huis
houdelijke apparaten samen. Hier,
in de schuilhut met slechts drie
gloeilampjes van zestig watt en een
eenvoudig koelkastje, komt hij weer
wat bij.
Dertig jaar was Freek vrachtwa
genchauffeur op een melkauto. „Altijd
zes dagen per week gewerkt. Met plezier -
mijn werk, dat was m'n hobby." In 1999
werd hij zomaar ziek. Zelfs bij een matig
zonnetje verbrandde de huid van z'n hoofd
en z'n handen. Het werd steeds erger, de vel
len hingen erbij. Dokter en dermatoloog
kwamen er niet uit. Z'n levenswandel en eet
gewoonten waren niet veranderd. Het
kwartje viel toen de centrale verwarming
vreemd ging doen, die ging zomaar bran
den, tot 35 graden.
Interferentie van buiten, zei de monteur. De
zojuist geplaatste GSM-mast in de straat
leek de boosdoener. „Het leek wel of de
mast me in één klap overgevoelig maakte
voor allerlei vormen van straling", zegt hij.
Vermoeidheid, duizeligheid, slaapstoornis
sen, ernstige hoofdpijnen, een heel palet
van bonte kwalen. „Als mijn zoon hier met
wat vrienden op de bank zat, was ik na een
uur kapot, omdat ze allemaal een mobieltje
in de zak hadden." Laatst nog zette z'n
vrouw de wasmachine aan. „Ik lag doodver
moeid in bed en het geeft dan het gevoel of
ze de pezen uit je benen trekken."
Freek is dan misschien wel extra vatbaar,
maar wat hij heeft, heeft zo'n anderhalf pro
cent van de bevolking in West-Europa in
aanleg ook, blijkt uit Zweeds onderzoek. Ze
zijn gevoelig voor elektromagnetische vel
den thuis en voor straling van elektrische
kabels of communicatie-apparatuur. De
klachten zijn vaag, lijken op andere, onbe
noembare ziektes als het chronisch ver
moeidheidssyndroom. „De hoogste tijd voor
bezinning: de digitalisering van de samenle
ving rukt op, Nederland is weldra overdekt
met een dicht woud van antennes. Vluchten
kan dan niet meer," waarschuwt dr. Hugo
Schooneveld, voorzitter én woordvoerder
van de Werkgroep Elektronische Overgevoe
ligheid (WEO).
Hoon
In de schuilhut is hij komen aanschuiven
met een attachékoffer vol meetapparatuur.
Hoon en onbegrip zijn doorgaans z'n deel.
Zelf kreeg hij vijfentwintig jaar geleden last
van elektro-gevoeligheid. Eerder nog dan
de andere 350 leden die zich sinds 2002 bij
de werk groep aansloten.
Dat komt zo: Hugo Schooneveld (67) werkte
als hersenfysioloog aan de Landbouwuniver
siteit Wageningen. Was gezond als een vis,
tot computers werden binnengedragen in
het lab waar hij werkte. Ook thuis kwam
een computer. „Ik zat er heel veel achter, ik
was een echte nerd."
Meteen begonnen de hoofdpijnen, duizelig
heid en vermoeidheid. Dat moest wel van de
computers komen, „want tv keek ik nauwe
lijks." Werken werd onmogelijk. „Ik had
het betrekkelijke geluk dat ik het verband
kon zien tussen de komst van de computer
en het begin van de kwaal." De huisarts kon
er niets mee, de bedrijfsarts ook niet. Er
kwam bloedonderzoek. De neuroloog ging
kijken. De psychiater ook - of het misschien
op één of andere manier tussen de oren zat.
„Ik heb jaren gedacht dat er iets mis was
met me."
Vijftien jaar geleden waarschuwde hij al
dat computerstraling een groot gevaar was.
„Toen was ik een roepende in de woestijn.
Nu een beetje 'n roepende in de menigte."
Meten is weten voor wetenschapper dr. Hu-
go Schooneveld. Hij bracht stralingsvelden
in kaart en zag dat extreme pieken in ver
moeidheid en hoofdpijn tot een bron te her
leiden waren, ,,'s Ochtends bereidde ik in
het lab de colleges van de dag voor. Dan
sloeg een extreme hoofdpijn toe. Bij het me
ten bleek dat de stoel precies stond in het
stralingsveld van de pc van de buurman op
de gang." Thuis kreeg hij last van de digita
le telefoon - een DECT - die de buren net
hadden gekocht. De ultralage frequentie
ging dwars door de muur. „Geen wonder: ze
kunnen soms wel 200 meter ver reiken."
Toen hij de buren had bewogen het basissta
tion van de telefoon in de kelder te zetten,
was die kwaal ook over.
Als een modern evangelist trekt hij sinds z'n
pensionering met z'n koffer door Neder
land. Rijdt voor bij lijders aan elektro-aller
gie om de bronnen van ellende op te sporen.
De schuilhut op de Veluwe; links Freek van den Hengel, rechts dr. Hugo Schooneveld. foto Bjom Kiezenberg/GPD
De grootste boosdoeners in huis zijn de
DECT-telefoons, het mobieltje, de tv, de
computer en draadloze verbindingen. Ook
halogeen-transformatoren, TL-buizen en
elektromotoren zorgen voor hoge uitschie
ters, net als elektrische wekkertjes naast
het bed. En vergeet ook de keramische kook
plaat niet.
„Ik adviseer altijd om kritisch in het eigen
huis rond te kijken: doe apparaten uit, of
zet ze uit huis en kijk of het minder wordt.
Of ga met een taart naar de buren en vraag
of ze hun DECT de deur uit willen doen. Die
straling is honderden keren erger dan van
een GSM-mast op pakweg 100 meter af
stand, al krijgt die in de media altijd de
meeste aandacht."
Voor wie thuis echt gek wordt is de schuil
hut van de werkgroep eventjes een heilzaam
sanatorium. Er hebben al heel wat leden ge
bivakkeerd in de voormalige directiekeet
achter een Veluwse boerderij. Hier over
heerst rust, zelfs tussen hemel en aarde,
waar zoals Shakespeare al zei, meer is dan
de mens bevroeden kan. Sommige stralings
patiënten verdragen niet eens die paar klei
ne lampjes in de schuilhut en kijken
's avonds onder waxinelicht naar de bos
rand, waar reeën soms even voor ontspan
ning zorgen. Want radio en televisie zijn ui
teraard taboe.
Een bezoek aan de schuilhut mag ook
slechts zónder mobieltje. Dat moet op het
erf in de auto worden achtergelaten, een
heel eind verderop. Wat als het toch stiekem
in de tas had gezeten? „Dan had ik het eer
ste uren misschien niks gemerkt," zegt
Freek. „De uitkomst is wel dat ik een vol
gende dag plat lig.De schuilhut geeft hem
baat. „Thuis ben ik een wrak, maar na een
week hier zeg ik: stuur me een vrachtwagen
met stenen, die los ik met de hand."
De overheid blijft doof voor de oproepen
van de werkgroep om aandacht voor het pro
bleem. Minister Hoogervorst van Volksge
zondheid houdt niet van vage verhalen. In
oktober besloot hij het chronische vermoeid
heids-syndroom niet als ziekte te erkennen.
Te onduidelijk. Te onsamenhangend. In elk
geval te grillig voor beleid. Bij elektro-aller
gie is die grilligheid nog groter. De één
heeft extreem veel last, een ander niet. Zelfs
de gevoelige patiënten hebben op het ene
moment meer last dan anders. Slechts één
ding is zonneklaar: als je de stralingsbn
wegneemt is het probleem ook weg. Waa
het precies mis gaat? „Ik denk dat dehera
nen op hun donder krijgen door een flirb
straling," zegt Hugo Schooneveld. „Dee^
tromagnetische straling beschadigt de
bloedvaten tussen hersenen en zenuwstel
sel. Mijn theorie is dat ze daardoor eiwit
toelaten die anders door deze biologische
barrière waren geweerd. Er zijn allerlei
tale pulsjes in de lucht die interfereren®
de zenuwgeleiding in je systeem. Die puls
zeggen je hersens niets, die kunnen er nid
mee, ik denk dat dat de reden is voor
stress."
Kringetje
Vergeefs is bij de Gezondheidsraad aange
drongen op onderzoek. „Zolang er geen on
derzoek is wil men het niet geloven, en al!
men niet gelooft is er geen reden vooronJ
zoek. In dat kringetje draaien we rond."
Een beetje gaat het wel meegeven. Eind"
rig jaar organiseerde de Wereld Gezond-
heidsorganisatie een congres over elektri
sche overgevoeligheid. Ondanks scepsis'
voorzitter Repacholi erkent de internatii
le organisatie dat er inderdaad mensem i
die er aan kunnen lijden. j
Nederland past een voortrekkersrol: „In!
van de meest dichtbevolkte landen terwe
reld leven we hier als muizen in een kooi
met veel elektro-smog. Welk kind zal op'
lange termijn ongevoelig blijven voordel J
velden? In dat onderzoek kan ook worden l
gekeken of een sick-building-syndroomc 1
burn-out misschien deels aan dezelfde ot
zaken zijn toe te schrijven. Of ADHD bij u
kinderen."
De vraag dient zich inmiddels aan of de
overheid niet veel te ruimhartig vergun®
gen afgeeft. Wat de norm voor GSM-n®
betreft, zegt Schooneveld, „ligt de zend- J-
kracht, de factor negen miljoen boven wat
we gezond achten. Negen miljoen, ja. W-
zondheidsraad staat negen watt per viera
te meter straling toe. Ze vinden het accept a
bel dat het menselijke lichaam maximaal' S
één graad mag worden opgewarmd doorn
GSM-signalen. Wij hebben berekend dat
het één microwatt per vierkante meter®
zijn, dat is gebaseerd op de verstoringdw
de meest gevoelige mensen nog kunnen'®
dragen. Voor een goede ontvangst mag da
zendvermogen fors terug. Je kunt nog P1®
zenden en ontvangen, alleen nietmeerfl
een kelder of een parkeergarage."
Dr. Hugo Schooneveld sluit zijn koffertJe-
Er is nog veel werk te doen. 1
jeileBoonslJ?
