De Graaf voelt zich verraden
Verzuild onderwijsstelsel
moet snel op de helling
PZC
PZC
Reacties op de Antillen zijn gemengd
De Graaf
Minister had niets
meer om handen
Veelbelovend talent eindigt als voetnoot in de vaderlandse geschiedenis
te gast
24 maart 1955
donderdag 24 maart 2005
door Hans van Soest
Hij probeert nog beminnelijk
te glimlachen, maar inner
lijk kookt hij van woede. Als
Thom de Graaf zijn aftreden als
vice-premier en minister van Be
stuurlijke Vernieuwing bekend
maakt, weet hij dat zijn naam
voortaan niet meer zal zijn dan
een voetnoot in de geschiedenis.
En dat terwijl hij er van over
tuigd was dat hij degene zou
zijn die na veertig jaar eindelijk
de D66-idealen zou verwezenlij
ken. Dat bleek een illusie.
Zijn carrière begon zo veelbelo
vend. Thom de Graaf (47 jaar in
middels) kwam in 1994 over van
het ministerie van Binnenlandse
Zaken waar hij directeur politie
was. Hij gold vrijwel direct als
een van de oogappels van
D66-godfather Hans van Mier-
lo. Hij was beschaafd, kundig,
oogde goed. De Graafs ster, rees
snel binnen de fractie. Na een
Afgetreden politici
Voortijdig afgetred en
politici sinds 199 0
staatssecretaris n
maart 2005
T. de Graaf (D66)
juni 2004
A. Nijs (VVD)
dec. 2002
B. Korthals (VVD)
(Bestuurlijke
Vernieuwing)
(Onderwijs)
(Defensie)
okt. 2002
H. Heinsbroek (LPF)
(Economische
Zaken)
okt. 2002
E. Bomhoff (LPF)
(Volks
gezondheid)
juli 2002 (Emancipatie en
P. Bijlhout (LPF) Familiezaken)
maart 2000
B. Peper (PvdA)
[Binnenlandse
Zaken)
luni 1999
m H. Apotheker (066)
(Landbouw)
juni 1996
R. Linschoten (VVD]
(Sociale
Zaken)
mei 1994
E. van Thijn (PvdA)
[Binnenlandse
Zaken)
mei 1994 (Justitie)
E. Hirsch Baliin (CDA)
luni 1993
R. in 't Veld (PvdA)
(Onderwijs)
juni 1993
E. ter Veld (PvdA)
(Sociale
Zaken)
sept. 1990
m G. Braks (CDA)
(Landbouw)
anp
jaar werd hij vice-voorzitter
van de befaamde commis
sie-Van Traa, die de opsporings
methoden van de politie onder
zocht. Drie jaar later werd hij al
fractievoorzitter. Aan hem de
taak de verkiezingsnederlaag te
doen vergeten die zijn partij in
1998 leed met Els Borst als lijst
trekker.
Dat lukte hem niet. De Graaf
slaagde er niet in op een aan
sprekende manier het D66-ge-
luid voor het voetlicht te bren
gen. In de voor alle paarse par
tijen (PvdA, WD en D66) dra
matisch verlopen verkiezingen
van 2002 halveerde het aantal
zetels van D66 van veertien
naar zeven. Hij legde het af te
gen de veel mediageniekere Pim
Fortuyn. De Graaf mocht even
wel aanblijven en voerde opposi
tie tegen het eerste kabinet-Bal
kenende. Bij de volgende verkie
zingen legde de immer steil en
stoïcijns overkomende De Graaf
het wederom af tegen een media-
genieker concurrent; dit keer
Wouter Bos van de PvdA. D66
verloor weer een zetel. Hierop
droeg De Graaf het stokje gedes
illusioneerd over aan Boris Dit-
trich.
Toen D66 daarna gevraagd
werd deel te nemen aan het kabi
net Balkenende-2, was De
Graaf vóór. Maar wel onder de
uitdrukkelijke voorwaarde dat
D66 een aantal belangrijke wen
sen kon verwezenlijken. Daaron
der: de gekozen burgemeester
en een nieuw kiesstelsel.
Getergd bekende De Graaf gis
teravond dat er van de voor
waarden waaronder hij instem
de met kabinetsdeelname niets
meer over is. De schuld legt hij
vooral bij anderen, een karakter
trek die hij ook al had toen hij
nog fractievoorzitter was. Kri
tiek legde hij altijd uit als een
persoonlijke aanval, klaagden
fractiegenoten destijds.
Drama
En ook nu vindt De Graaf zich
het slachtoffer van machinaties.
Hij haalt uit naar de PvdA. „Het
bondgenootschap dat in de loop
der jaren is ontstaan tussen D66
en PvdA, is ernstig ge^haad",
zegt hij. En hij haalt uit naar
met name coalitiegenoot WD,
die hem onvoldoende steunde
om nog zinnig door te kunnen
gaan als minister. De Graaf wil
de het kiesstelsel veilig stellen,
maar WD-leider Van Aartsen
weigerde daaraan mee te wer
ken. Dat het D66 zelf was dat de
afgelopen weken het kiesstelsel
minder belangrijk maakte door
het in de onderhandelingen met
CDA en WD te willen inruilen
voor een zekere komst van de ge
kozen burgemeester, daaraan
gaat De Graaf gemakshalve
voorbij. Wat rest is een persoon
lijk drama voor een politicus die
van onze redactie binnenland
Op de Nederlandse Antillen is gister
avond met gemengde gevoelens gerea
geerd op het aftreden van minister De
Graaf, die behalve Bestuurlijke Vernieu
wing ook de portefeuille Koninkrijksrela
ties had. Minister-president Ys betreurt
zijn vertrek, oppositiepartij FOL juist niet.
Premier Ys zei dat het lange tijd geduurd
heeft voordat er een Nederlandse minister
was die de Antillen echt een warm hart toe
droeg. „Ik hoop dat hij een opvolger krijgt
die net zoveel aandacht heeft voor de proble
men van de Antillen. Als zijn opvolger al de
helft doet van wat De Graaf deed, dan mo
gen we tevreden zijn", aldus Ys in een eer
ste reactie.
De FOL is juist helemaal niet te spreken
over de afgetreden minister. „We hebben
De Graaf altijd arrogant en drammerig ge
vonden. Wij konden helemaal geen zaken
met hem. doen", zei Adriaens, die gevol-
1
altijd wars bleef van mannetjes
makerij en politieke spelletjes.
„Je moet nooit zonder reden af
treden, maar ook niet met onvol
doende reden blijven", verzucht
hij. GPD
Fractievoorzitters van de regeringspartijen Dittrich (D66), Van Aartsen (WD) en Verhagen (CDA) in de Tweede Kamer, nadat premier
Balkenende het aftreden van minister De Graaf heeft bekendgemaakt. foto Phil Nijhuis/GPD
machtigde minister was in de vorige Antilli
aanse regering.
Voor de FOL is het aftreden van De Graaf
nog een reden om het referendum over de
staatkundige toekomst van Curagao uit te
stellen. Tijdens een vergadering van de Cu-
ratjaose Eilandsraad eerder deze week bleek
er echter weinig steun te zijn voor het voor
stel om het referendum uit te stellen. De
FOL vindt de informatie over het referen
dum op 8 april onvoldoende en in sommige
gevallen partijdig. ANP
Het aftreden van minister De Graaf vani
stuurlij ke Vernieuwing kan alleen
worden uitgelegd als het definitief afseiy
ren van de politieke partij Democraten '66. Depj
tij is ooit opgericht om het land van een democraj
scher, transparanter en toegankelijker bestuur
voorzien, maar zij heeft die strijd verloren. Deen
litiegenoten CDA en WD deden gisteren hun Ik
om te benadrukken, dat de gelederen alleen u
maar hechter gesloten waren nadat de PvdA-frj
tie in de Senaat het voorstel tot grondwetsrijj
ging had geblokkeerd. Maar het valt niet te onftg
nen dat met het wegvallen van de kroonjuw
van D66 ook de broze samenstelling van hetki
net-Balkenende nogmaals aan het licht kwam.
CDA en WD hadden bij de kabinetsformaties
een partner nodig om tot een absolute meerde
heid te komen. D66 hapte toe met maar éénstë
punt: de bestuurlijke vernieuwing. WD end
waren allerminst gecharmeerd van het door B
ingebrachte onderwerp van de gekozen burgen^
ter, maar zij accepteerden dit in het regeer]
koord omdat er anders geen stabiele basis voorh
kabinet mogelijk was. Beide partijen hebben]
dat moment schromelijk onderschat dat dit onde
werp ooit nog eens tot een crisis zou kunnen!
den.
Datzelfde geldt voor D66 en minister De Graj
die een voorstel tot grondwetswijziging indeS
naat aan de orde bracht, terwijl de kans opveme
ping aanwezig was. Als De Graaf dit ondentf
eerst aan de orde had gesteld in de Tweede Kamj
dan was de angel uit het debat verwijderd!
was vastgesteld dat de grondwetswijziging nogi
le ruimte bood voor de PvdA-variant van dei)
de gemeenteraad gekozen burgemeester en
ook de functie van de burgemeester als baasn
de politie vastgelegd. De PvdA-fractie in deEaj
Kamer was dan verlost van het fatale oordeel
nu moest worden geveld.
Het aftreden van De Graaf is terecht, eenminiü
van Bestuurlijke Vernieuwing heeft na dit «J
niets meer om handen. Want gisteren verklaa
De Graaf, dat zijn coalitiegenoten hem ook u
zouden toestaan aan het kiesstelsel te sleutel
Dat hij wordt opgevolgd door een partijgenuj
dient slechts als cement voor het kabinet-Balie
ende. Het enig alternatief was dat het volledige!
binet opstapte. Dat zou hebben bewezen datVI
en CDA daadwerkelijk veel waarde hechten ai
de kroonjuwelen van de noodgedwongen coa
genoot D66.
door Paul Koopman
en Hans van Soest
De Graaf: „Ik zou me zeer
ongemakkelijk hebben
gevoeld wanneer ik was aan
gebleven. Wanneer ik had
moeten zeggen: hallo, ik ben
Thom de Graaf, minister van
Bestuurlijke Vernieuwing en
overigens heb ik niets te mel
den."
Al van meet af aan moest
Thom de Graaf (D66) strijden
tegen het beeld dat hij als mi
nister van spek en bonen tot
het kabinet Balkenende-II
was toegetreden. Speciaal om
D66 bij de formatie te gerie
ven, was de nieuwe portefeuil
le Bestuurlijke Vernieuwing
in het leven geroepen.
Wat moest men zich daar nu
bij voorstellen?
Twee jaar later bleek alle
scepsis over De Graafs porte
feuille werkelijkheid te wor
den: er was voor hem niets
meer te halen, zo gaf hij gis
teravond toe. „Ik kon niet
meer geloofwaardig opereren
nadat de komst van de geko
zen burgemeester werd ge
blokkeerd door de Eerste Ka
mer en daarna bleek dat er in
de coalitie onvoldoende be
reidheid was om dat andere
belangrijke punt voor D66
wel veilig te stellen: het kies
stelsel."
Dappere poging
De Graaf had zich met goede
moed aan het werk gezet. Hij
regelde een bus om zijn pro
ject van de gekozen burge
meester aan de man te bren
gen. Hij ondernam een dappe
re poging om de overheid te
moderniseren. De Graaf stap
te op het vliegtuig om Aruba
en de Antilliaanse eilanden te
bezoeken en daar besprekin
gen te openen over nieuwe ko
ninkrijksrelaties. Hij bereid
de wetgeving voor om een
nieuw kiesstelsel in te voeren.
Maar de gekozen burgemees
ter en het nieuwe kiesstelsel
waren zijn toetssteen.
Om deze twee hartenwensen
van D66 te kunnen verzilve
ren, was de partij met frisse
tegenzin tot het tweede kabi
net Balkenende toegetreden.
Voormalig lijsttrekker De
Graaf was voor de partij de
belichaming dat het met deze
kroonjuwelen wel in orde zou
komen.
Zijn aftreden illustreert even
schrijnend dat het een puin
hoop is geworden.
De gekozen burgemeester
werd dinsdagavond door ne
gentien dwarse PvdA-senato-
ren afgeschoten, met de hulp
van SP, GroenLinks en de
kleine christelijke fracties.
Gisteren gaf WD-leider Jo-
zias van Aartsen de genade
klap door de D66-wens voor
een nieuw kiesstelsel niet te
honoreren.
Achter de schermen lobbyde
De Graaf voor deze laatste
troef, maar vergeefs. En daar
was De Graaf gisteravond
woedend over: „Het kabinet
is met een voorstel gekomen
dat op basis van de verkie
zingsprogramma's op voldoen
de steun van CDA en WD
had moeten rekenen. Zonder
een alternatief op tafel te leg
gen zei Van Aartsen echter:
het komt er niet."
Na vijftig jaar koninkrijksre
laties zijn de Antillen nog
steeds een hoofdpijndossier.
De modernisering van de over
heid - nieuwe websites, ande
re loketten, minder regels -
kan ook wel zonder De Graaf
doorgaan, weet hij als. geen
ander.
De minister van Bestuurlijke
Vernieuwing, drie jaar gele
den nog de leider van een trot
se fractie van veertien leden,
had op het laatst niets meer
om handen.
De Graaf was er de man niet
naar om onder die voorwaar
den aan het pluche te blijven
kleven. Het had ook raar ge
staan bij een partij die zich al
tijd wars heeft verklaard van
regentisme.
Opvolger
De vraag die bij het aftreden
van De Graaf wel is blijven
hangen, luidt: wat kunnen de
overige D66-Kamerleden en
ministers eigenlijk nog ver
hapstukken?
En wat moet zijn opvolger
nog doen als minister van Be
stuurlijke Vernieuwing?
Terechte vragen, vindt ook
De Graaf. „Maar daar moet
D66-leider Boris Dittrich
zich voor verantwoorden."
GPD
Het bestaan van het unieke, ver
zuilde onderwijssysteem in ons
land geniet weer volop de be
langstelling. Ten onrechte
wordt een relikwie van bijna
honderd jaar oud door enkelen
krampachtig gekoesterd.
Ouders maakt het steeds minder
uit. Het wordt tijd voor een echt
fundamenteel debat. Bijzonder
en openbaar onderwijs moeten
beide worden opgeheven.
door Rob Limper
Globaal gesproken is één der
de van de scholen openbaar
en zijn twee derde bijzonder. Al
leen, zo helder en eenduidig als
openbaar is, zo divers is het bij
zonder onderwijs. De hoofdstro
men zijn katholiek, protes
tants-christelijk en algemeen
bijzonder. Islamitisch onderwijs
komt op. Voorlopig bestaat het
uit nog geen vijf procent van al
le leerlingen.
Voorstanders van bijzonder on
derwijs vegen, als het hen uit
komt, alles op één hoop en 'ver
geten' gemakshalve de onderlin-
ge, grote verschillen. De macht
van het getal moet kennelijk
spreken.
Het openbaar onderwijs kent
van oudsher de meest democrati
sche bestuursvorm. De gehele
bevolking in een plaats kan zich
eens in de vier jaar uitspreken
over wie in de gemeenteraad
komt.
Die bestuurt vervolgens het
openbaar onderwijs of benoemt
een bestuurscommissie om dat
in zijn plaats te doen. De ge
meenteraad blijft dan echter
wel verantwoordelijk. Alles is
openbaar. Dat gaat een stuk
minder eenvoudig in het bijzon
der onderwijs, dat voor de helft
is georganiseerd in ondemocrati
sche stichtingen. De andere
helft heeft zich in verenigings
verband georganiseerd. De le
den van de vereniging kunnen
zich informeren over de hoed en
de rand; buitenstaanders niet.
Nu is er anno 2005 natuurlijk
wel wat af te dingen op deze
van oudsher democratische
vorm. Zelden of nooit zijn of
worden raadsleden gekozen en
wethouders benoemd om het
dossier onderwijs. Het is altijd
maar weer afwachten wie deel
uitmaken van de onderwijscom
missie of wie de portefeuille on
derwijs gaat beheren. Ook de in
voering van het dualisme in de
gemeentepolitiek doet het prin
cipe geweld aan. Wethouders
kunnen nu immers ook van bui
ten de gemeenteraad komen en
zijn dan niet meer gekozen.
Verzelfstandiging
Onmiskenbaar is er een tendens
tot verzelfstandiging van het be
stuur van het openbaar onder
wijs. Daarbij zijn vier mogelijk
heden voorhanden, waarbij de
openbare rechtspersoon en de
stichting voor openbaar onder
wijs het meest lijken op de be
stuursvormen in het bijzonder
onderwijs. Eén kenmerk hebben
alle bestuursvormen: er blijft in
meer of mindere mate een lijntje
met de overheid. De verzelfstan
diging wordt overigens niet inge
geven door een vrijage met het
bijzonder onderwijs. De hoofdre
den is dat de lokale overheid
steeds meer taken van de rijks
overheid heeft gekregen - zoals
de huisvesting, het onderwijs
achterstanden beleid en de
schoolbegeleiding - waardoor
een dubbelrol ontstond. Ener
zijds was men bestuur van het
openbaar onderwijs, anderzijds
stond men voor de opdracht om
lokaal onderwijsbeleid te voe
ren. Dat leidde soms tot een rol
verwarring.
Een neveneffect is wel dat een
verzelfstandigd schoolbestuur
beter dan een wethouder kan op
komen voor de belangen van het
openbaar onderwijs en ook
ouders deel kunnen uitmaken
van het bestuur. Van rolverwar
ring is dan immers geen sprake
meer.
Maar waarom zouden we het
verzuilde onderwijssysteem wil
len handhaven? Het is toch im
mers niet meer van deze tijd? Bij
herhaling blijkt uit onderzoek
dat ouders de oorspronkelijke
identiteit van de school steeds
minder belangrijk vinden. De af
stand van huis naar school en de
aangetroffen sfeer zijn doorslag
gevend. De hoofdstromen in het
bijzonder onderwijs laten al ja
ren alle kinderen toe.
Bijzonder onderwijs telt net zo
veel allochtone kinderen als het
openbaar onderwijs. Procen
tueel telt het openbaar onder
wijs er twee keer zoveel, gege
ven de verhouding één-twee der
de. Met uitzondering van de
écht christelijke scholen ver
dwijnt het godsdienstige steeds
verder op de achtergrond. En
als ouders het willen kunnen
kinderen op de openbare school
WONINGNOOD - De gemeen
te Goes zal zich met een nota
tot de minister van Wederop
bouw en Volkshuisvesting en
tot Gedeputeerde Staten wen
den om met klem te verzoeken
om meer bouwvolume voor
Goes. De situatie op huisves-
tingsgebied in de gemeente is
onhoudbaar geworden.
ATOOMPROEVEN - Proeven
met atoombommen verstoren
archeologisch onderzoek in
Zweden. De Zweedse rijks
dienst voor archeologisch on
derzoek benut sinds kort een
nieuwe methode om te bepalen
hoe oud een voorwerp is: door
te meten hoe snel in de vdj
werpen aanwezig radioaci
koolstof vergaat. Deze met!
de is zeer nauwkeurig, mi
wordt verstoord doordat inj
meetruimte de hoeveelheid!
dioactiviteit varieert doora
bij gehouden atoompro
RECHTER - Giste
heeft de president van de ra!
bank van Amsterdam deeet
gewone vrouwelijke
geïnstalleerd, J.H. F
De president sprak i
zijn vreugde uit dat de re
benoeming van Nederlands^
ste vrouwelijke notaris op ij
ze wijze navolging kreeg,
De school van Zandstraat anno 2005 is de samenleving in het klein. Reden voor Rob Limper, directeur
van de Vereniging voor Openbaar Onderwijs om te pleiten voor een spoedige ontzuiling van het onder
wijsbestel. foto Peter Nicolai
al jaren godsdienstig en huma
nistisch vormingsonderwijs vol
gen.
Respect
Tijd dus voor 'school', zonder
openbaar, katholiek, protes
tants-christelijk, islamitisch of
wat dan ook er voor. De samen
leving is sinds de jaren zestig
ook niet meer in dergelijke hok
jes onderverdeeld. Onderwijs be
reid kinderen voor op de samen
leving.
De meeste scholen, zeker de
openbare, zijn de samenleving
in het klein. Als je in het dage
lijks leven als volwassene om
gaat met iedereen, zelfs vaak
zonder dat je eikaars achter
grond weet of hoeft te weten,
waarom gebeurt dat dan niet op
school? Respect voor andersden
kenden leer je door met elkaar
om te gaan, door over verschil
len met elkaar te praten, door
begrip voor elkaar te krijgen.
Het is vanzelfsprekend dat je
daarmee op school begint. Jong
geleerd, oud gedaan.
School is daarvoor dé oplossing.
School waar iedereen naartoe
kan en waar in het onderwijs
programma aandacht is voor de
genoemde verschillen.
Rob Limper is directeur van de
Vereniging voor Openbaar Onder
wijs
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax:(0113)315669
E-mail: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax: (0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-m
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax:(0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel: (0111)454651
Fax: (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
Internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom. afschrijving acceplgt:
per maand: 19,95 n.v.t
per kwartaal: 58,00 60,25
per jaar: €222.50 226,50
Voor toezending per post geldleen
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maandvotfK
einde van de betaalperiode.
PZC, t.a.v. lezersservice.
Postbus 31,4460 AA Goes
Losse nummers per stuk.
maandag t/m vrijdag: 1,25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6% Bin
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uitgf*
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NVenwOT
de Regelen voor het Advertenliewe»11
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax: (0113)315549
Rubrieksadvertenties (kleintjes)!
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertenties:
Noord-en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business to Business/OnroersM!"
Tel: (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: www.pzc.nl/adverteren
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een I
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren c
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u
zersservice. Postbus 31. 4460 AA Goes.
jgener-concem. Ot
t wordt gebn***5
u relevante diensari^
ons zorgvuldigs^
schriftelijk melden R -
Behoort tot WGGGNGR
