Puzzelen met nieuw spoorboekje
Centraal-Azië maakt zich op
voor de finale afrekening
PZC
PZC
Onverzekerden
EU-leiders houden
hun kruit droog
Nieuwe lijnen maken toekomstige dienstregeling stuk moeilijker
22 maart 1955
dinsdag 22 maart 2005
door Theo Haerkens
In 2007 worden de hogesnel
heidslijn en de Betuweroute
in gebruik genomen. Dat beïn
vloedt de treinenloop in heel Ne
derland. Daarom werkt de NS
aan een geheel nieuw spoor
boekje. Dit legt de basis voor de
treinenloop van de komende
vijfentwintig jaar. „Voor de
klant is het ideaal als alle sta
tions rechtstreeks met elkaar
zijn verbonden, maar dat kan
dus niet."
Gemor op het station in Gouda.
De sneltrein van 8.26 uur naar
Den Haag. middenin de och
tendspits, heeft een minuut of
wat vertraging. Terwijl de om
roeper dat meldt, rolt aan de an
dere kant van het perron een
stoptrein binnen in dezelfde
richting. De reizigers kunnen de
stoptrein nemen, in de weten
schap dat het dringen wordt en
staan. Of ze kunnen gokken op
snelle aankomst van de snel
trein, in de hoop op een zit
plaats. Een echte pendelaar
meent het beter te weten en
stapt zonder aarzelen in de trein
naar Rotterdam. Met een beetje
geluk vindt hij daar een snelle
aansluiting en is hij net zo rap
in de Hofstad.
„Voor de klant zou het ideaal
zijn als alle stations recht
streeks met elkaar zijn verbon
den". glimlacht Luutzen Stel
lingwerf f. hoofd Vervoermana-
gement van de spoorwegen. Dat,
kan niet en daarom is het samen
stellen van een geheel nieuw
spoorboekje een heidense klus.
„Uitgangspunt zijn de reizigers
stromen, maar we moeten ook
rekening houden met particulie
re bedrijven als Syntus, Noord-
ned en Connexxion en de goede
renvervoerders die ook gebruik
maken van de rails. En boven
dien met de tijd die nodig is
voor onderhoud."
Tractor
De reiziger die op zijn trein
wacht, is zich er niet altijd van
bewust dat die trein onderdeel
is van een voortdurend bewe
gend systeem dat zich zo nauw
keurig mogelijk elk uur her
haalt. Vertraging van een trein
in Den Haag kan er via stagna
ties in Utrecht voor zorgen dat
iemand in Maastricht 's avonds
koude aardappelen treft. Een
trein mag daarom maar één tot
vier minuten wachten op een
trein met vertraging. „Langer
wachten gaat ten koste van het
systeem en dan zijn nog meer rei
zigers de dupe." De hogesnel
heidslijn en de Betuweroute wor
den komend jaar in fasen in ge
bruik genomen. Ook dat heeft
grote gevolgen voor de treinen
loop in het hele land, net als de
verdubbeling van de spoorlijn
Utrecht-Amsterdam: „Je kunt
vier keer zoveel treinen laten rij
den als intercity's en stoptrei
nen niet meer over dezelfde
rails rijden. De tractor gaat van
de snelweg af", zegt Stelling
werf f beeldend.
Ons spoorwegnet behoort tot de
drukste in de wereld. Omdat ver
dere uitbreiding er vrijwel niet
meer in zit - Alleen de Hanzelijn
Lelystad-Zwolle zit nog in de
pijplijn - moet de winst komen
uit beter onderhoud, extra lange
perrons, meer dubbeldekkers,
hier en daar een extra viaduct
en vooral een uitgekiend reis
schema.
Om dat te bereiken, laten de puz
zelaars van de afdeling van Stel-
lingwerff hun computers over
uren maken. Het samenstellen
van een reisschema is nog inge
wikkelder dan het bouwen van
een klok met secondenwijzer, da
tumaanduiding en de maan- en
waterstanden. Alles hangt met
alles samen: elk uur maakt het
systeem dezelfde cyclus door.
Treinen vertrekken drie over
het uur en drie over het half uur
naar dezelfde bestemming. „De
reiziger kan bijna zonder spoor
boekje op pad. Het mooiste is
als intercity's naadloos aanslui
ten op elkaar en op stoptrei
nen." Hoe meer mensen van a
naar b reizen, hoe eerder NS een
directe verbinding maakt. „De
dikste stroom gaat voor, dat is
een onherroepelijke keuze." Wie
op reis gaat, wil dat zijn trein
op tijd rijdt. „Niets is zo erg als
een trein missen." Overstappen
wordt zoveel mogelijk verme
den, maar als het niet anders
kan, houdt het systeem er reke
ning mee. „Om een perron over
te steken is twee minuten ge
noeg. Maar als je naar de andere
kant van het station in Utrecht
moet, heb je in normaal wandel
tempo zeker vijf minuten extra
nodig."
Wachten
Wachten en overstappen is er
ger dan een langere treinreis.
Veel mensen die van Den Haag
en Rotterdam naar Arnhem moe
ten, installeren zich met hun
krantje op hun gemak in de snel
trein. Die is tien minuten trager
dan de intercity, maar scheelt
wel mooi een overstap in
Utrecht. „Zo'n rechtstreekse ver
binding is reizigers die tien mi
nuten extra wel waard", taxeert
Stellingwerff. Trots kondigt hij
nog voor december een directe
intercity-verbinding aan tussen
Eindhoven en Schiphol via Den
Bosch. Utrecht en Amster
dam-Zuid. „Een prachtige ver
betering. Reizigers die gaan vlie
gen zijn toch vaak wat zenuw
achtig. Als de overstap bij Dui-
vendrecht vervalt, scheelt dat
weer een hoop gedonder met kof
fers." Het nieuwe spoorboekje
wordt gemaakt met een schuin
oog naar het bestaande reissche
ma. Door de treinen slim op el
kaar te laten aansluiten, kan de
reiziger grote afstanden snel af
leggen. Wie van Culemborg
naar Groningen wil, stapt m
Utrecht over op de intercity.
„De moderne klant wil geen in
gewikkeld gedoe. Hoe meer trei
nen in een uur, hoe flexibeler hij
is."
Om die flexibiliteit voor de
treinreiziger mogelijk te maken
dient de NS er wel voor te zor
gen dat dagelijks 5000 ritten
met 2700 rijtuigen 320 stations
aandoen.
De kunst is de reizigers zo snel
mogelijk te vervoeren met zo
min mogelijk oponthoud en zo
min mogelijk verlies. Maar snel
ler dan drie minuten na elkaar
kunnen treinen niet rijden.
Daarbij moet ook nog eens reke
ning gehouden worden met de
bezettingsgraad, die verre van
constant is. Gemiddeld is die be
zetting 33 procent. In werkelijk
heid betekent dit in de spits
overvol en de rest van de dag
vrijwel leeg. GPD
De groep niet tegen ziektekosten verzefa
mensen neemt volgens het Centraal
reau voor de Statistiek gestaag toe. j
vorig jaar bleken er 223.000 Nederlanden
niet-verzekerd te boek te staan. Bij dat aantajj
ten nog illegaal in ons land verkerende mg
worden opgeteld, maar hoeveel dat er precig
heeft het CBS nog niet weten te berekenen.fc.
centen beslaat de onverzekerde groep 1,4
van de totale bevolking. Volgens het CBS bd
de groep onverzekerden grotendeels uit
thuislozen, verslaafden en mensen die zitf
principiële redenenen niet verzekeren tegec;
ten of voor medische behandelingen.
Kijkend naar het totaal van de bevolking j
overgrote deel van de Nederlanders redelijk
kerd. Zestig procent klopt voor vergoeding®'
medische handelingen aan bij een ziekeni]
dertig procent is particulier verzekerd en 5.4
cent publiekrechtelijk. Het gaat dan vooral
ambtenaren, asielzoekers en gedetineerden.V(
leken met andere landen valt het aantal ow
kerden mee. In de Verenigde Staten is hetat
niet-verzekerden (ruim 44 miljoen mensen)g
dan het aantal Amerikanen dat vorig jaar in
ziekenhuis belandde (36 miljoen). Veel Ames
nen blijven verstoken van medische hulp, ste
omdat ze niet de beschikking hebben over den
ge dure medicijnen.
Zo'n vaart loopt het in Nederland overigens
niet. Niet-verzekerden worden uiteindelijk «t
holpen, maar de kosten voor die hulp zullena
verhaald worden op de gemeenschap. Hetu
zaak voor verzekeraars en overheid om het a
onverzekerden zo klein mogelijk te houden Q
lukken zal, is de vraag. De ontwikkeling indi
reld van de zorgverzekeringen tendeert naan
mercialisering. Sinds begin dit jaar wonj
markt overvoerd met polisaanbiedingen.
Deskundigen hebben al gewaarschuwd tega
veel te grote aantal varianten. De gemiddelde
ger kan moeilijk 14.000 ziektekostenverzekai
varianten met elkaar vergelijken. De wees
hoogleraren in de zorgsector is dan ook da
aantal slecht of ontoereikend verzekerde me
de komende jaren fors zal toenemen. Of diei
terecht is zal volgend jaar blijken uit CBS-j
vens. Het kabinet houdt er evenwel serieust
ning mee. Niet voor niets werd het drempel!»
voor ziektekosten bij de belastingaangifte!
aanmerkelijk verlaagd. De regering-Balkes
doet er goed aan, het zorgstelsel doorzici
voor ieder betaalbaar te houden.
door Ton van Lierop
Met een akkoord tussen
de ministers van Finan
ciën over de euro op zak, lij
ken de Europese regeringslei
ders vandaag uiteindelijk
niet af te stevenen op de ver
wachte grote slag met Duits
land. Wel kan tussen de
EU-leiders nog de nodige dis
cussie ontstaan over liberali
sering van de dienstensector.
Diplomaten in Brussel hiel
den vooraf rekening met een
moeilijke EU-top, omdat
Duitsland per se een verdere
versoepeling wil van het stabi
liteitspact. De EU-ministers
van Financiën bereikten zon
dagavond echter een voorak
koord, waar met instemming
van de Nederlandse bewinds
man Zalm ook premier Bal
kenende niet veel meer aan
zal kunnen tornen.
Duitsland mag de kosten voor
de Duitse hereniging afwente
len op de nationale begroting.
De Duitsers mogen daardoor
'tijdelijk' boven de Europese
grens van een tekort op de na
tionale begroting van maxi
maal 3 procent uitgaan.
Bondskanselier Schroder
krijgt daarmee zijn zin en
kan proberen de zeer kwak
kelende nationale economie
aan te zwengelen zonder last
te krijgen met de begrotings-
politie van de Europese Com
missie. Nederland verzette
zich aanvankelijk tegen een
versoepeling van het stabili
teitspact, uit vrees voor hoge
re rentes. Met de instemming
van alle ministers van Finan
ciën zullen de EU-leiders van
daag of morgen echter hun ze
gen wel geven aan het nieuwe
pact.
Impuls
Ook zullen de EU-leiders in
stemmen met een extra im
puls voor het stagnerende
'Lissabon-proces', de af
spraak die in 2000 in de Portu
gese hoofdstad werd gemaakt
om de Europese economie in
2010 tot de meest concurre
rende ter wereld te maken.
Daarvan is te weinig terecht
gekomen. Voorzitter Barroso
van de Europese Commissie
presenteerde begin dit jaar
ambitieuze plannen om het
'proces' echt op de rails te zet
ten. Hij kiest echter nogal een
zijdig voor financieel-econo-
mische impulsen, via extra
uitgaven voor wetenschappe
lijk onderzoek. Diplomaten
verwachten dat de regerings
leiders zullen aandringen op
meer aandacht voor milieu en
sociaal-economische maatre
gelen. Barroso kan verder te
genstand verwachten over
zijn plan om een oud voorstel
van voormalig Nederlands eu
rocommissaris Bolkestein
voor liberalisering van de
dienstensector slechts licht ge
wijzigd door te voeren.
Bolkestein wilde de economie
aanzwengelen door dienstver
leners uit andere EU-lidsta-
ten over de grens te laten con
curreren op grond van hun na
tionale wetgeving.
De vakbonden vrezen dat dit
leidt tot sociale dumping,
doordat bepaalde sectoren ge
bonden zijn aan minder scher
pe regels in hun eigen land.
Dat maakt buitenlandse on
dernemers goedkoper, waar
door de regels in eigen land
ook onder druk komen te
staan, zo denken de bonden.
Vooral in Frankrijk is de
vrees ontstaan dat de inmid
dels tot 'Frankenstein-richt-
lijn' omgedoopte plannen van
Bolkestein leiden tot het uit
kleden van het sociale stelsel.
De Franse president Chirac,
die vreest dat de negatieve
stemming over Bolkestein
eind mei leidt tot een
'nee-stem' in het referendum
over de EU-grondwet, wil
daarom de plannen de komen
de dagen van tafel halen. Uit
gesproken liberaliseerders, zo
als de Britse premier Blair,
zien Bolkesteins voorstel ech
ter wel degelijk zitten. Een
forse discussie daarover kon
digt zich dus aan. Toch zullen
de meeste EU-leiders geen
echte zware strijd met elkaar
aan willen gaan. Daarop
wachten zij tot later dit jaar
of begin volgend jaar, wan
neer zij de slag aan moeten
over de financiering van de
EU tussen 2007 en 2013.
Daarvoor heeft elke lidstaat
zijn eigen wensenlijst. Wie
zich nu schuil houdt of zijn
kruit nog niet verschiet, kan
dan mogelijk nog eens een eis
stellen. GPD
door Joost Bosman
Duizenden anti-regeringsde
monstranten in Kirgizië lo
pen al ruim een week te hoop te
gen de machthebbers van het
Centraal-Aziatische land. Die
zouden de parlementsverkiezin
gen eerder deze maand naar
hun hand hebben gezet, om zo
de weg te bereiden voor de her
verkiezing van president Askar
Akajev. Het broeit in Cen
traal-Azië, een kruitvat van
kris-kras door elkaar levende
minderheden, armoede en on
derdrukking.
Zondagavond werden bij onlus
ten vier politieagenten doodge
slagen en kwam ook een aantal
burgers om. Ook gisteren was
het in Kirgizië, dat lang door
kon gaan als het Zwitserland
van de voormalige Sovjet-Unie,
erg onrustig. Het mag ironisch
heten dat nu uitgerekend daar
de ergste onlusten van de afgelo
pen jaren uitbreken. Vergeleken
bij de buurlanden (Turkmenis
tan, Oezbekistan, Tadzjikistan
en Kazachstan) was Kirgizië het
laatste decennium een voorbeel
dig democratische staat, waar
van de president nooit deel had
uitgemaakt van de voormalige
sovjetelite. Maar evenals zijn
collega's in de buurlanden, zag
president Akajev zich steeds
meer genoodzaakt naar het mid
del van onderdrukking te grij
pen.
Grenzen
De spanningen en het geweld in
Centraal-Azië zijn geen nieuw
fenomeen en rechtstreeks terug
te voeren op de ver-
deel-en-heers-politiek van Sta
lin in de jaren dertig van de vori
ge eeuw. Door de grillige en ab
surde landsgrenzen die de dicta
tor trok, kwamen allerlei min
derheden aan de 'verkeerde'
kant van de grens te wonen. Zo
doende zit Oezbekistan met gro
te groepen Kirgiezen en Tadzjie-
ken opgescheept, Kirgizië met
Oezbeken en Tadzjieken en
Tadzjikistan met Oezbeken en
Kirgiezen. De huidige rellen be
perken zich vooralsnog tot het
zuiden van Kirgizië, waar voor
al etnische Oezbeken wonen. Zij
hebben onvrede met de domi
nante rol van het relatief rijkere
noorden, waar de bevolking
overwegend Kirgizisch is. Al in
Demonstranten in de Zuid-Kirgizische stad Osj schreeuwen leuzen tegen de regering en zwaaien met
vlaggen. foto Viktor Korotayev/RTR
de jaren '80 is er sprake van
grootschalig geweld in Cen
traal-Azië. Wanneer sovjetlei
der Gorbatsjov de teugels laat
vieren, komt er in de regio een
golf van nationalisme los. Het
leidt tot conflicten in de straat
arme Fergana-vallei, die over
Oezbekistan, Tadzjikistan en
Kirgizië verspreid ligt. Oezbe
ken keren zich tegen de Me-
scheetse minderheid, waardoor
er honderden doden vallen.
Rond de Kirgizische stad Osj,
ook nu een verzetshaard, raken
begin jaren negentig Kirgiezen
en etnische Oezbeken slaags,
eveneens met als gevolg vele
slachtoffers. Tadzjikistan wordt
in 1992 zelfs getroffen door een
ongekend bloedige burgeroor
log, waarin tienduizenden het le
ven laten. Eind jaren '90 krijgen
de machthebbers in de regio te
maken met een nieuwe uitda
ging, die de situatie er met een
voudiger op maakt: moslimfun
damentalisme. Opgezweept
door het succes van de Taliban
in Afghanistan en de onderdruk
king door de eigen regeringen,
trekken jihad-kraaiende rebel
len door de van oudsher ortho
dox islamitische Fergana-vallei.
Ze keren zich met name tegen
het in hun ogen goddeloze regi
me van de Oezbeekse president
Islam Karimov, maar hun finale
doel is de stichting van een kali
faat, een islamitische staat, in al
le Centraal-Aziatische sovjetre
publieken. Hoewel het extremis
tische verzet grotendeels ver
dwijnt met het oprollen van het
Taliban-regime, zijn er nog
steeds islamitische oprispingen.
Verband
De electorale onrust in Kirgizië
lijkt rechtsstreeks verband te
houden met de omverwerpingen
van de oude regimes in Georgië
en de Oekraïne. Ook daar kwam
de oppositie aan de macht, na
eerst door fraude van de zitten
de machthebbers de stembus
gang verloren te hebben. Presi
dent Akajev deed evenwel tegen
over de hem welgezinde Russi
sche staatszender RTR zelfverze
kerd uit de doeken, dat hij een
'vaccin' had gevonden tegen re
voluties zoals die in Georgie en
Oekraïne hadden plaatsgevon
den. Maar helemaal gerust kan
Akajev niet zijn, evenmin als
zijn collega's in de buurlanden.
Het lijkt erop dat na Georgië en
Oekraïne ook de van oudsher
veel volgzamere bevolkingen
van Centraal-Azië voorgoed wil
len afrekenen met de autoritaire
overblijfselen van de Sov
jet-Unie. Ondanks het feit dat
de oppositie hopeloos verdeeld
is.
Van hun nieuwe bondgenoot de
Verenigde Staten hoeven de des
poten niet veel actieve steun
meer te verwachten. Want waar
zij in het verleden zonder veel
protest van Amerika hun gang
konden gaan, daar worden de
aanwijzingen sterker dat ook
Washington nu van hen af wil.
Afgelopen zomer voorspelde een
Russische krant al dat de VS pre
sident Kanmov van Oezbe
kistan zouden laten vallen, zon
der die bewering overigens te
staven met bewijzen. De Ameri
kanen zitten intussen in een
moeilijk parket. Want ze zullen
de landen, waar ze in hun strijd
tegen de terreur luchtmachtba
ses hebben, nodig blijven heb
ben. Afrekening met de huidige
regerende elites kan leiden tot
een domino-effect en dus tot
chaos in de hele regio. Gezien
het (recente) verleden, zou een
revolutie in Centraal-Azië wel
eens heel wat minder vreed
zaam kunnen verlopen, dan in
Georgië en Oekraïne.
KUNSTENAARS - Oprichting
van de 'Zeeuwse Kunstenaars
kring' is op handen. Deze orga
nisatie zal zich tot doel gaan
stellen de toenadering tussen
overheid, publiek en beelden
de kunstenaars in Zeeland te
vergroten. De eerste belangrij
ke taak die de nieuwe stich
ting wacht, is het verlenen van
medewerking aan de organisa
tie van de Zeeuwse Tentoon
stelling van Beeldende Kunst.
GEHEIME ZENDER - PTT en
politie hebben een inval ge
daan bij een kapper in Winkel,
die al enkele weken met een ge
heime zender Winkel en omge
ving elke zondagavond*»
tot 12 via de ether amis
met gramofoonrnuziek
dorpsactualiteiten. De
werd op heterdaad betiïp
zender is in beslag geno»
SPORTVELDEN-Nogö
zoen zullen er aan de Ba
burgse weg in Vkssingol
nieuwe sportvelden m gei
worden genomen. Deze!
een belangrijke aanwinfli
de stad, omdat de twee vel
gelegen aan de Keersluis^
dit jaar zeer waarschiji
niet meer beschikbaar ni
zijn vanwege plannen va
Schelde.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315500
Fax (0113)315669
E-mait: redactie@pzc.nl
Lezersredacteur: A. J. Snel
Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel: (0113)315660
Fax: (0113)315669
E-mail: lezersredacteur@pzc.nl
Middelburg:
Buitenruststraat 18
Postbus 8070
4330 EB Middelburg
Tel: (0118)493000
Fax: (0118)493009
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Stationspark 28
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113)315670
Fax. (0113)315669
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen:
Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115)645742
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel: (0114)372776
Fax (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454651
Fax:(0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag tim vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee en Hulst:
8.30 tot 17.00 uur
acctdf*
i 2265
internetredactie:
Postbus 31
4460 AA Goes
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12 00 uur.
Abonnementen:
0800-0231231
autom afschrijving
per maand: 19,95
per kwartaal: 58,00
per jaar 222 50
Voor toezending per post geld!»»
toeslag.
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maandW*
einde van de betaalperiode
PZC, La.v. lezersservice,
Postbus 314460 AA Goes
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 1.25
zaterdag: 1,75
Alle bedragen zijn inclusief 6* Bin
Bankrelaties:
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties:
Alle advertentie-orders worden uiijfl^
overeenkomstig de Algemene
Voorwaarden van Wegener NVenw
de Regelen voor het Advertentie"""11
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag:
tijdens kantooruren
zondag: van 16,00 tot 18.00 uur
Tel. (0113)315555
Fax. (0113)315549
Personeelsadvertenties:
Tel: (0113)315540
Fax:(0113)315549
Rubrieksadvertenties (klein«j«*
Tel. (0113)315550
Fax. (0113)315549
Voor gewone advertentie»!
Noord- en Midden-Zeeland
Tel. (0113)315520
Fax. (0113)315529
Zeeuws-Vlaanderen
Tel: (0114)372770
Fax:(0114)372771
Business tc
Tel (076)5312277
Fax: (076)5312274
Internet: v
nr.pzc.nl
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-con®"
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gel*^^
(abonnementen)admimstratie en om u te (laten) informeren over voor u relevanlerw^S
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig,
de derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit s
zersservice. Postbus 314460 AA Goes
Behoort tot WGGGNGR
