kozakken willen glorietijd terug
Von zat elf jaar in de Tibetaanse hel
fZC
Oudste bijbel
komt digitaal
beschikbaar
Vlaams Belang zoekt moslim-kandidaten
7
Voormalig dienaars van de tsaar bieden zich weer aan als grensbewakers
Soedanese leger doodt olifanten
Waarschuwingssysteem tsunami's
Bloedbad tijdens gebed in VS
Onthoofdingen in Saoedi-Arabië
Watertekort bedreigt delen Azië
dinsdag 15 maart 2005
^Pfgdactie buitenland
lUSSEL - Het extreem-recht -
Vlaams Belang wil bij de ge-
Ljeraadsverkiezingen m ok-
ier volgend jaar moslim-kan
nen op de lijst zetten. Ook
|e partij islamitische mede-
dkers in dienst nemen. Dat
4 Vlaams Belang-kamerlid
„olf Annemans in de Bel-
krant Het Nieuwsblad
„gisteren.
Het Vlaams Belang, voorheen
het Vlaams Blok, werkt al gerui
me tijd aan haar imago. De par
tij wil een gematigder koers va
ren na de veroordeling door de
hoogste Belgische rechtbank, vo
rig jaar, voor racisme.
Volgens Annemans is lang nage
dacht over het opnemen van
moslims op de kandidaten-lijs
ten in grote steden als Antwer
pen en Brussel. Volgens hem
hebben zich al verschillende
kandidaten gemeld. „We zullen
een goede afweging maken. We
willen geen excuusmoslims,
maar inhoudelijk sterke kandi
daten", zegt Annemans.
Hij vermoedt dat er ook nu al ge
matigde moslims zijn die voor
zijn partij stemmen.
In een verklaring stelde het
Vlaams Belang gisterochtend
dat de uitspraken van Anne
mans 'sterk overtrokken' zijn.
Hij zou alleen gezegd hebben
dat de kandidatuur van moslims
door zijn partij 'principieel niet
uitgesloten kan worden'.
De beslissing van het Vlaams Be
lang, is opmerkelijk. Het succes
van de partij is grotendeels ge
stoeld op het principe 'eigen
volk eerst'.
Door zich soepeler op te stellen,
hoopt het Vlaams Belang het
politieke isolement te door
breken. Op dit moment wil geen
enkele andere partij in Vlaande
ren met het Belang samenwer
ken.
Het Vlaams Blok behaalde vorig
jaar bij de regionale verkiezin
gen 24,1 procent van de stem
men. De partij werd daarmee de
tweede in Vlaanderen. In de pei
lingen schommelt het Vlaams
Belang momenteel tussen 22 en
26,5 procent. GPD/ANP
onlang deden kozakken
nsf in het leger van de tsaar,
ia! te paard bewaakten ze de
Ken van het Russische rijk
nil voor autonomie. Sinds
uiteenvallen van de Sovjet-
strijden de kozakken voor
ut/gave van land en eigendom-
,Wi? willen het beste uit
rieden terug, maar gaan
met paarden tegen atoom-
irRemco Reidinq
5I0V - „Cadet in opleiding
Aipov, voel jij je een echte ko-
Een jongeman springt op
zijn schoolbank, trekt zijn
owe uniform recht en balt
wisten, voordat hij bevesti-
id antwoordt. „Maar wat is
echte kozak?" De negenjari-
denkt diep na en haalt dan
Iwijfeld zijn schouders op.
is de Nikolaj II-school, ver-
nd naar de laatste van de
en aan wie de kozakken zo
in-waren. Op een kapstok
gengroen-zwarte camoufla
ges en grote petten. Voorna-
worden niet gebezigd en
rde les zegt een leerling een
op. In dit betonnen ge-
i de zuid-Russische stad
tov, traditioneel kozakken-
I, worden kinderen tot echte
ikken opgeleid.
leiding biedt dezelfde les-
s een reguliere school plus
aanvullend pakket. „Ethiek
sthetiek, militaire geschie-
van het vaderland, ge
ldsporten. geschiedenis van
Don-kozakken", begint ad-
t-directrice Svetlana
Boerdina haar opsomming. De
geschiedenislessen zijn hard no
dig, want de meningen over wat
kozakken zijn, lopen uiteen.
Vechtersbazen? Patriotten? Ge
disciplineerde, eerbare mensen?
„Wij zijn heel beleefd", zegt ca
det Ponarin. „En hier rookt en
drinkt niemand." Aan Aleksej
Panjovkin is dat verbod niet be
steed. Zestig kilometer zuidelij
ker, in Sjachty, steekt de oud-za
kenman de ene mentholsigaret
na de andere op. Hij schenkt
Kremlinwodka, alsof hij wil aan
tonen dat kozakken het centrale
gezag respecteren.
Uitgemoord
In zijn kantoortje naast de bond
voor Grieks-Romeins worstelen
legt Panjovkin uit dat de identi
teitscrisis van de kozakken niet
verwonderlijk is. „Na de revolu
tie van 1917 is tachtig procent
tijdens de onderdrukking uitge
moord", vertelt Panjovkin. „Je
moet tegenwoordig blij zijn als
je een druppel kozakkenbloed
over hebt." Panjovkin, gene-
raal-majoor in het Russische le
ger, voelde zich al kozak toen
hij nog niet wist dat hij het was.
Hij liet zijn antecedenten natrek
ken en warempel, zijn bloed
was geen water, zoals kozakken
zeggen. Zijn lucratieve handel
in locomotieven zei de steenrij
ke Panjovkin vaarwel. Sinds
dien houdt hij zich louter bezig
met de verspreiding van het ko-
zakkendom.
Panjovkin erkent dat er de afge
lopen vijftien jaar weinig is ver
beterd. „Alleen mogen we nu
openlijk zeggen dat we kozak
ken zijn. Als we vroeger ons uni-
Cadetten van de Nikolaj II-school worden opgeleid tot kozakken. De kozakken vechten voor teruggave
van hun eigendommen, grond en taken uit de glorietijd. foto Remco Reiding/GPD
form hadden gedragen, dan wa
ren we naar het gekkenhuis ge
stuurd." Panjovkin richtte de in
ternationale kozakkenunie op.
„We hebben ons verenigd om te
vechten voor onze rechten, om
erkend te worden als volk en na
tionaliteit. Je kunt het dorps
hoofd makkelijker verslaan met
het hele dorp", citeert Panjov
kin een kozakkenspreekwoord.
De unie eist eigendommen te
rug, zoals het voormalige paleis
van de ataman, het opperhoofd.
Het door de communisten gecol
lectiviseerde land moet weer in
kozakkenhanden komen. „Ons
bloed zit een meter diep in dit
land", verklaart Panjovkin.
Geen lapjes
De teruggave beperkt zich niet
tot lapjes grond. Vrijwel de gehe
le noordelijke Kaukasus, Sibe
rië en delen van Oekraïne moe
ten worden herverdeeld, vindt
Panjovkin. „We eisen van de re
gering dat die regio's in Oekraï
ne worden teruggegeven aan
Rusland en in het bijzonder aan
de kozakken." Realistisch
klinkt dat niet, erkent Panjov
kin, terwijl bulldog Freddy op
zijn schoot springt. Bovendien
zijn de kozakken onderling ver
deeld. „We willen het best moge
lijke uit ons verleden zien terug
te krijgen, maar begrijpen dat
het geen spelletje is. We gaan
niet met paarden tegen atoom
wapens vechten."
In de provincie Rostov patrouil
leren 120 kozakken met paard
en tweeduizend zonder. Zij wil
len weer alle grenzen van Rus
land bewaken. „Kozakken zijn
in staat het conflict in
Tsjetsjenië op te lossen", meent
Panjovkin. „Zonder kozakken
als grensbewakers redt Rusland
het niet, want wij zijn de beste."
Op de Nikolaj II-school denkt
Jevgeni Smirnov er hetzelfde
over, maar de leerling raakt in
de war als wordt gevraagd wel
ke grenzen de kozakken precies
moeten verdedigen. „Van alle
landen die tot de Sovjetunie be
hoorden", zegt hij, aarzelend.
Smirnov heeft immers familie in
Moldavië, Oekraïne en Wit-Rus-
land. GPD
NAIROBI - Het Soedanese leger heeft illegaal duizenden
olifanten gedood en de ivoren slagtanden naar China uit
gevoerd. De dieren zijn gedood in het Zuiden van Soedan,
de Democratische Republiek Congo en de Centraal Afri
kaanse Republiek. Het ivoor is via handelaren in Soedan
en Egypte aan China verkocht. Dat meldde gisteren de in
Kenia werkende wildbeheerder Esmond Martin.
Volgens Martin is het door de burgeroorlog in het zuiden
van Soedan moeilijk vast te stellen hoeveel olifanten daar
zijn gedood. Bekend is dat er van de 133.000 dieren die er
in 1976 waren er nu nog maar een kleine 40.000 over zijn.
Een woordvoerder van het Soedanese leger weigerde com
mentaar. GPD/RTR
JAKARTA - Wetenschappers uit Indonesië en Duitsland
beginnen in oktober met de aanleg van een systeem dat
waarschuwt tegen tsunami's. Indonesië hoopt er rampen
als die op 26 december mee te kunnen voorkomen of in
elk geval sneller te kunnen ingrijpen.
Het project, dat 45 miljoen euro kost, moet over drie jaar
klaar zijn, aldus het ministerie van Onderzoek en Techno
logie gisteren. Tijdens de eerste fase worden seismome
ters en gps-systemen (die via een satelliet werken) geïn
stalleerd.
De tsunami's in Azië kostten eind vorig jaar ruim 290.000
mensen het leven. ANP/AFP
BROOKFIELD - Een gebedsdienst in een hotel in het
Amerikaanse Brookfield, vlakbij Milwaukee (Wisconsin),
is zaterdag uitgelopen op een bloedbad, dat acht mensen
het leven kostte. De 44-jarige Terry Ratzmann opende tij
dens de dienst van de Living Church of God opeens het
vuur en schoot vier aanwezigen dood. Daarop pleegde hij
zelfmoord. Drie mensen bezweken later in het ziekenhuis.
De slachtoffers variëren in leeftijd van 15 tot 72 jaar. On
der hen zijn de predikant en zijn zoon. De achtergrond
van de schietpartij is onduidelijk. Volgens de politie be
zocht de man regelmatig de kerkgemeenschap. ANP
RIYAD - Vier wegens moord veroordeelde Filipijnen zijn
gisteren in Saoedi-Arabië met een zwaard onthoofd. Dit
meldde een woordvoerder van het ministerie van Binnen
landse Zaken van het Arabische land. De vier hadden een
landgenoot met messteken omgebracht en beroofd.
In Saoedi-Arabië zijn dit jaar in totaal 25 mensen ont
hoofd. In 2004 zijn 35 mensen onthoofd. De executies wor
den meestal in het openbaar uitgevoerd. ANP/AFP
GENÈVE - Voor honderden miljoenen Aziaten dreigt wa-
terschaarste door het smelten van de Himalaja-gletsjers.
De ijsmassa's, die de rivieren in Nepal, India en China
voeden, slinken snel door de opwarming van de aarde.
Dit blijkt uit een rapport van het Wereld Natuur Fonds.
Het smeltwater zal eerst watersnoden veroorzaken. Bin
nen enkele decennia zal het waterniveau zo ver dalen, dat
grote economische- en milieuproblemen ontstaan. ANP
(want; Sangdrol heeft niet meer da-
ijfcs nachtmerries, maar nog steeds
tót ze enkele keren per week
nachts wakker. Dromen hebben
wr dan weer teruggevoerd naar ge-
ngenishel Drapchi, ofwel Tibets ge
nius nummer één. Elf jaar lang
il de boeddhistische non er als poli-
li gevangene opgesloten, omdat ze
itj volhouden dat Tibet moet wor-
bevrijd van China.
jorTjeerd Aqema
IIN' HAAG - De frêle non Ngavvang
angdrol reist sinds haar vrijlating de
lie wereld rond om zoveel mogelijk
achtbaarheid te geven aan de onder-
rukking waaronder Tibet al 56 jaar
ibukl gaat. „Ik ben wel heel boos op
il Chinese regime na alles wat me is
gedaan, maar niet op de Chinezen
ilf.En haten doe ik ze niet. De Dalai
ama leert ons vergevingsgezind te-
aoveronze vijand te staan."
gelopen weekeinde kreeg de Interna-
»al Campaign for Tibet (ICT) -
Ngawang sinds haar vrijlating
porwerkt - in Vlaardingen de fameu-
Geuzenpenning uitgereikt.De on-
iRcheiding werd toegekend vanwe-
de geweldloze inzet van de ICT
»reen democratisch Tibet en het be
geren van mensenrechten in het
teddhistische land.
K vrije Tibet waarnaar Ngawang
'Agdrol streeft, kent ze alleen van
^alen. China houdt Tibet sinds
bezet. Haar ouders vertelden
JJr als jong meisje over de onder
ging van de Tibetanen door het
"jffliunistische regime uit het machti-
ibuurlancl. Ten tijde van de culture-
hevolutie (1966-1976) werd haar va-
meermaals bewusteloos thuisge-
acht als hij weer eens tijdens politie-
riujeenkomsten als verdorven voor
do was tentoongesteld door het Chi-
®regime.
i® Ngawang op haar dertiende het
inging, hoorde ze opnieuw
^alen over het lijden van de Tibeta-
Ditmaal waren het opgepakte
?nnen die van zich lieten horen. Met
ogen zag ze hoe Chinese militai-
de gebedsorde aan een steeds
töJger regime onderwierpen, 's
Mts hoorde ze wel eens schieten in
klooster.
«uzen
t dertienjarige leeftijd belandde ze
*net eerst in de gevangenis toen ze
"loot deel te nemen aan een religieu-
®anifestatie ter ere van de Dalai
®a' Samen met andere nonnen riep
,c midden van een opeengepakte
«ri leuzen als 'Bevrijd Tibet' en 'Le-
Deinonstratie bij de Chinese Ambassade in Den Haag naar aanleiding van 46e herdenking Tibetaanse Volksopstand in
Lhasa. Ook de non Ngawang Sangdrol bleef volhouden dat Tibet bevrijd moet worden van China. Ze zat voor haar over
tuiging elf jaar lang opgesloten als politiek gevangene. foto Frank Jansen/GPD
ve de Dalai Lama'. Direct werden de
vrouwen opgepakt.
Achteraf vertelt ze dat meedoen aan
het protest niet meer dan logisch was.
„Het lijden dat ik zag, maakte zwijgen
onmogelijk. Velen in Tibet kiezen de
weg om te demonstreren omdat stil
blijven niet meer gaat." Met een truck
werden de opgepakte nonnen naar
Gutsa gereden. De daarop volgende
ondervragingen verliepen geweldda
dig. De nonnen, die antirevolutionair
heetten te zijn, werden geslagen met ij
zeren pijpen. Op hun tongen werd
elektrische bedi-ading aangesloten. In
het vorige week gepubliceerde 'Incom
parable Warriors: non-violent resistan
ce in contemporary Tibet' memoreert
auteur Kate Saunders dat Ngawang
met haar handen op haar rug aan het
plafond werd gehangen.
Haar eerste periode in de cel duurde
negen maanden. Toen de jonge non
werd vrijgelaten, was van haar oude
leven weinig over. Haar vader en een
broer bleken ook in het gevang te zit
ten na het ophangen van de verboden
Tibetaanse vlag in een naburig kloos
ter. Haar moeder overleed kort daarop
van verdriet en uitputting. Op haar
vijftiende werd Gwanang opnieuw op
gepakt, weer omdat ze met andere non
nen vrijheidsleuzen riep. Ze werd ver
oordeeld tot drie jaar cel, maar het
zouden elf lange jaren worden.
Houvast
In het gevreesde cellencomplex Drap
chi bestond niet zoiets als een vaste
routine waar politieke gevangenen
houvast aan hadden. Chinese bewa
kers konden ieder ogenblik naar wille
keur het schema omgooien. „Ontspan
nen was er nooit bij", vertelt Nga
wang. „Steeds moesten we op onze
hoede zijn. Dat was een enorme belas
ting. We wisten nooit wat we konden
verwachten. Alles werd aangegrepen
om ons te ondervragen en te slaan."
Het gevangenisregime was voor poli
tieke gevangenen uitzonderlijk streng.
Voedsel en drinken was er altijd te
weinig. En wie zich niet aan de regels
hield, kon er zo jaren gevangenisstraf
bij krijgen. Ngawang kreeg keer op
keer strafverlenging. Veel hoefde ze
daarvoor niet te doen: bidden of roe
pen dat Tibet bevrijd dient te worden,
was voldoende voor extra jaren celver-
blijf.
Het zwaarst kreeg Ngawang het te ver
duren na een bezoek van een Chinese
delegatie aan Drapchi. Ze weigerde
zich dienstig te gedragen. Dat kwam
haar op eenzame opsluiting in een mi
nuscule cel te staan. Het was er zo
koud dat het water in haar beker 's
nachts bevroor. Zelf droeg ze niet
meer dan een T-shirt, een dunne swea
ter en haar gevangenisjurk. „Toen ik
er na zes maanden weer uit mocht,
was het inmiddels zomer. Maar ik had
het zo koud dat ik mijn kleren niet
meer uit kon doen", herinnert ze zich.
„Mijn dagen bracht ik biddend door.
Omdat ik in die maanden geen reli
gieuze opleiding kon volgen, kreeg ik
een gebedssnoer van draad dat ik uit
de onderkant van mijn trui trok."
Waarom niet gewoon uit de hals?
„Dan zouden de bewakers het kunnen
zien en me mijn trui afnemen. Religie
was verboden."
Terugkeren naar Tibet kan Ngawang
Sangdrol niet meer. Eind 2002 mocht
ze Drapchi verlaten na grote interna
tionale druk, maar terug naar het
klooster of haar familie kon ze niet.
De overheid liet het haar niet toe.
Voor haar vertrek uit Tibet moest Nga
wang beloven dat ze niet zou praten
over het gevangenisregime waar ze on
der te lijden heeft gehad.
Met die belofte heeft de non zichzelf
buitengesloten. Terugkeren naar het
Dak van de Wereld zou onmiddellijk
nieuwe gevangenschap betekenen,
vertelt ze stellig. Contact met resteren
de familieleden en vrienden is volgens
haar nauwelijks mogelijk. De over
heid houdt hen scherp in de gaten.
Opnieuw stelt ze dat zwijgen niet mo
gelijk is. Persoonlijk mag ze dan vrij
zijn na elfjarig verblijf in de hel, de si
tuatie in haar moederland is onveran
derd. En dus blijft ze strijden voor een
vrij Tibet. „Lang niet iedereen kent
mijn verhaal nog. En als het straks
wel bekend is, schuif ik op. Er zijn zo
nog vele van dit soort verhalen die ver
teld moeten worden."
Formeel stelt China zich op het stand
punt dat Tibet een autonome regio is,
maar in de praktijk komt daar weinig
van terecht. De Tibetaanse regering in
ballingschap heeft becijferd dat alleen
al sinds de Chinese inval van 1949 tot
Mao's dood in 1976, zo'n 1,2 miljoen
Tibetanen zijn gestorven door terreur,
martelingen, honger of gevangen
schap. Circa 100.000 Tibetanen leven
in ballingschap. De International Cam
paign for Tibet schrijft op haar websi
te dat ongeveer negentig procent van
de geestelijken is omgebracht of ach
ter tralies is gezet. Het verhaal van
Ngawang is er een van de vele in Ti
bet.
Het communistische regime heeft
sinds de inval structurele pogingen on
dernomen om Tibets cultuur te mar
ginaliseren. Ruim zesduizend kloos
ters en tempels zijn vernietigd. Kunst
werken en kostbare geschriften zijn
kapot gemaakt of verkocht op kunst
beurzen.
Wie in Tibet op vakantie gaat, zal mon
niken vrijelijk over straat zien lopen
en merken dat boeddhistische kloos
ters worden gerenoveerd. Schijn be
driegt echter: in nog bestaande kloos
ters worden monniken en nonnen on-
derwoi'pen aan uitgebreide 'patriottis
tische heropvoedingsprogramma's'
van de Chinese overheid.
Volksverhuizing
Het ontmantelen van de Tibetaanse
cultuur gaat tot op de dag van
vandaag door. Grote groepen Chine
zen worden door middel van een actie
ve migratiepolitiek verhuisd naar Ti
bet. Een spoorlijn vanuit China naar
de hoofdstad Lhasa moet dat proces
versnellen. Inmiddels zijn de Tibe
tanen een minderheid in eigen land.
Hulporganisatie Save Tibet ziet de
volksverhuizing als de zoveelste po
ging van China om Tibet in te lijven.
GPD
door Esther Gotink
Is de bijbel het onfeilbare
woord van God of een tekst
die door de jaren heen naar ei
gen goeddunken is aangepast
door priesters en kalligrafen?
Bijbelwetenschappers die de ori
ginele teksten willen bestude
ren, kunnen hun hart ophalen
met een nieuw project dat de on
derdelen van de Codex Sinaiti-
cus digitaal samenvoegt.
De Codex Sinaiticus is het
oudste manuscript van het com
plete Nieuwe Testament. Het da
teert van de vierde eeuw en is ge
schreven op velijn (kalfsperkam-
ent). Het bestaat momenteel uit
losse vellen die nauwelijks meer
aan te raken zijn omdat ze zo
wat uit elkaar vallen.
Vier instituten die de vellen be
zitten - de Britse staatsbiblio
theek, de Universiteit van Leip
zig, de Nationale Bibliotheek
van Rusland en het Sint-Ka-
therinaklooster in Sinaï - sloten
vorige week een contract om al
les digitaal bij elkaar te bren
gen. Daarna worden de teksten
openbaar gemaakt zodat belang
stellenden ze kunnen bestude
ren.
Het project omvat onder meer
teksten die teruggaan tot 45
jaar na Christus. Het origineel
is zo broos dat er in de afgelo
pen negentien jaar slechts vier
wetenschappers toegang toe heb
ben gekregen.
Interpretaties
Het belang van de publicatie is
dat geleerden kunnen vaststel
len hoe de interpretatie van de
bijbel in de loop der eeuwen is
veranderd. Ray Bruce, een film
regisseur die het project de ko
mende jaren volgt voor een docu
mentaire, noemde het boek Mar
cus als voorbeeld van hoe de mo
derne bijbel afwijkt van de Co
dex. „In het originele manu
script eindigt Marcus met hoofd
stuk 16 vers 8, de ontdekking
dat Christus' graftombe leeg is.
In moderne bijbels gaat Marcus
echter twaalf verzen verder, met
een getuigenis van Maria Magda-
lena en elf apostelen dat Jezus is
opgestaan. Het is interessant te
ontdekken waarom nieuwe ele
menten werden toegevoegd."
De Codex zal per pagina wor
den gescand in 75 megapixels
(een gemiddelde digitale camera
legt vier megapixels vast) en via
internet, cd-rom en gedrukte
facsimile worden verspreid. Het
project, dat ruim een miljoen eu
ro kost, wordt begeleid door een
team van experts.
Tot de negentiende eeuw was de
complete Codex in het bezit van
het Sint-Katherinaklooster.
Fragmenten die nu door de uni
versiteit van Leipzig worden be
waard, werden in 1844 door de
Duitse theoloog Constantijn Ti-
sehendorf van het klooster ge
leend voor bestudering. Hij zou
de fragmenten in een prullen
bak hebben ontdekt en ze voor
vernietiging hebben behoed. Op
een latere expeditie verwierf hij
de rest van de Codex voor de
Russische tsaar Alexander II.
De broederschap zou er geld
voor hebben gekregen, maar dat
is nooit bewezen. Rusland ver
kocht delen aan het British Mu
seum en in 1975 zijn nog enkele
fragmenten in Sint-Katherinak
looster ontdekt.
Menig Christen is Tischendorf
dankbaar voor het redden van
de fragmenten. De monniken
van het Sint-Katherinaklooster
zien dat anders. Zij menen dat
de theoloog het werk leende
maar nooit teruggaf. Aartsbis
schop Damianos van Sinaï
wond er bij de lancering van het
project geen doekjes om: „De
broederschap vindt dat haar
groot onrecht is aangedaan. We
willen de waarheid achterhalen.
Toen het British Museum frag
menten van Rusland kocht en
overdroeg aan de Britse Biblio
theek, zijn de monniken niet ge
raadpleegd. Ze waren de bijbel
echter nooit vergeten, maar
woonden zo geïsoleerd dat ze
niet wisten van de onderhande
lingen. Hun stem is nooit ge
hoord." Volgens Damianos is de
relatie met de drie andere insti
tuten daarom nog altijd gespan
nen. „Aanvankelijk reageerden
we afkerig op de wens van de
Britse Bibliotheek om van de Co
dex digitaal weer een compleet
werk te maken. Maar we zien nu
dat het een serieus en nobel stre
ven is. Dus werken we mee, in
de hoop te achterhalen wie de
rechtmatige eigenaar is." GPD