PZC
Zonder goede begeleiding red je het niet
Pas als Amalia gaat vrijen, wordt het weer leuk
■w
te jiasfe'
Na de bajes
De bladen
zaterdag 12 maart 2005
André is wat je noemt een
ervaringsdeskundige. De
afgelopen 25 jaar zat hij drie
maal in een gevangenis. Hij
maakte het verschil in begelei
ding door hulpverleners aan
den lijve mee. Zijn conclusie:
„Van goed naar prut."
Bijna driekwart van de gedetineer
den komt na vrijlating binnen zes
jaar weer met justitie in aanraking.
Bij jongeren ligt dit cijfer op 78 pro
cent, zei minister Piet Hein Donner
(justitie) vorig week tijdens een con
gres. Hij noemde die cijfers onrustba
rend.
André lacht cynisch als hij met die cij
fers wordt geconfronteerd. „Een ty
pisch geval van eigen schuld, dikke
bult." Hij houdt de minister verant
woordelijk voor de bezuinigingen
waardoor (ex)gedetineerden nauwe
lijks nog worden begeleid. Hij voor
spelt een nog grotere terugval.
Kijkend over de Westerschelde, van
achter een tafeltje in een Vlissings res
taurant, vertelt hij hoe moeilijk het is
voor ex-gedetineerden om het norma
le leven weer op te pakken. „Aanklop
pen bij de reclassering? Heeft geen en
kele zin. Je wordt hooguit doorverwe
zen naar de sociale dienst of het maat
schappelijk werk." Daar staan ze ook
niet met open armen te wachten op
ex-gedetineerden, grimlacht hij. „Inte
gendeel. Daar word je vaak weer te
rugverwezen naar de reclassering."
De Middelburgse strafrechtadvocaat
Eduard Smit wordt enigszins kwaad
als hij het heeft over het gebrek aan
begeleiding van ex-gedetineerden.
„Vaak moeten ze maanden wachten
op een uitkering. Moeten ze zonder
geldige papieren al die tijd maar zien
rond te komen zonder dak boven hun
hoofd. Zonder geld. Zonder alles.
Vind je het gek dat ze in herhaling val
len?"
Directeur Johan Swart van de Zeeuw
se Stichting DOOR (Door Opvang en
Ontmoeting Resocialisatie) wijst naar
de bezuinigingen, door Donner opge
legd. „Die reclassering is de gevange
nis uitbezuinigd." Hij vreest, zegt hij
met nadruk, dat de maatschappij daar
de rekening van gepresenteerd krijgt.
Geldboef
André (42) is sinds maart 2004 op
vrije voeten. Hij leeft her en der in het
Zeeuwse bij vrienden en kennissen.
Hij is klein van stuk, rookt zenuwach
tig en is erg op zijn hoede alsof hij nog
steeds wordt gezocht. Elke bezoeker
van het restaurant wordt getaxeerd,
elk geluid trekt zijn aandacht.
Op zijn zestiende kwam hij voor het
eerst in aanraking met justitie wegens
afpersing en bedreigingen. Waarschu
wingen van de rechterlijke macht hiel
pen niet en hij werd, zoals hij zelf
zegt, een geldboef. „Ik had geld no
dig."
Zijn eerste detentie volgde na de ver
oordeling voor een serie gewapende
overvallen in Haarlem, Roermond en
Rotterdam.
Na zes jaar effectieve straf mocht hij
weer de straat op. Maanden voor zijn
vrijlating kreeg hij al begeleiding;
werd hem gevraagd of er bemiddeld
moest worden bij het zoeken naar
werk en een woning. De resocialisatie
stond voorop, herinnert hij zich nog
zeer goed.
Enkele jaren later volgde een nieuwe
veroordeling voor wederom een gewa
pende overval. Nu in het Limburgse,
waarbij hij, aldus de aanklacht, ook
had geschoten. Details over de over
vallen geeft André niet omdat hij geen
van de misdrijven heeft bekend. Wel
vertelt hij na enig aandringen dat er
destijds is geschoten. „Niet gericht.
Waren waarschuwingsschoten." Hij
vertelt dat hij van '88 tot '91 weer
vast zat. Aan het eind van zijn deten
tie stonden reclassering en maatschap
pelijk werk weer klaar. „Was prima
geregeld." Na een slok bier: „Die bege
leiders zorgden dat je weer stevig in je
schoenen stond." Hij noemt het 'geen
kattenpis' om na een aantal jaren
weer op straat te staan. „Jarenlang is
voor jou beslist. Plotseling moet je
zelf allerlei besluiten nemen."
Hij verhaalt hoe moeilijk het is de
draad weer op te pakken na jarenlang
geleefd te hebben in een kleine ruim
te. „Zonder goede begeleiding red je
het niet."
Hij kon in '91 bij een vriendin terecht
en vertelt hoe anderen werden gehol
pen bij het inrichten van een huis. „In-
richtingsgeld. Een koelkast. De sport
club. Alles kon. Waren gouden tij
den."
André werd in 2001 door een arresta
tieteam in Retranchement opgepakt
op verdenking van het plegen van ge-
wapende overvallen op postagent
schappen in Oostburg en Leiden. Op
nieuw volgde een veroordeling. Hij
zat vast in Veenhuizen, Scheveningen
en Breda.
Maart vorig jaar kwam hij vrij en
stond op straat 'zonder enige begelei
ding'. „Geen werk, geen uitkering,
geen huis, geen relatie." Hij redt het
omdat hij, zoals hij zelf zegt, steun
krijgt van de kerk en van vrienden.
„Ik bof."
Er zijn er genoeg die niet kunnen te
rugvallen op een 'goede' vrienden
kring, weet Johan Swart (DOOR)
maar al te goed. „Die staan met hun
blauwe zak buiten de gevangenis
poort en weten niet hoe ze verder moe
ten."
De oud-medewerker van de reclasse
ring vertelt dat veel ex-gedetineerden
nauwelijks een kant opkunnen omdat
ze te maken hebben met vele proble
men: „Relaties, huisvesting, arbeid,
financiën en zingeving", somt hij op.
De relaties zijn meestal verbroken. Ze
hebben geen dak boven het hoofd. Er
is geen werk en gemiddeld hebben ze
een schuld van twaalf tot vijftien dui
zend euro. „En zingeving? Ont
breekt." Velen weten niet hoe ze hun
tijd moeten doorbrengen. „Zijn ze ver
leerd."
Per jaar komen tussen de 35.000 en
40.000 gedetineerden vrij. Zeker de
helft heeft geen vaste woon- of ver
blijfplaats. Die komen dus niet in aan
merking voor een uitkering en kunnen
zich niet inschrijven bij het arbeidsbu
reau, vervolgt Swart. „Het gevolg is
voorspelbaar. Ze vallen in herhaling.
Het is voor hen de enige manier om te
overleven." Waarschuwend: „Wel
streng straffen terwijl ex-gedetineer
den niet de kans krijgen op een fat
soenlijke manier terug te keren in de
maatschappij. We schuiven een vrese
lijke erfenis voor ons uit."
Swart voorspelt een steeds onveiliger
maatschappij omdat een aantal men
sen van berovingen en inbraken moet
leven. Ook André voorziet meer crimi
naliteit. „Door het steeds strengere ge
vangenisregiem willen velen nooit
meer terug. Die willen niet nog eens
met z'n tweeën vijftien uur per dag in
een krappe cel zitten." Na weer een
zenuwachtige trek aan zijn sigaret:
„Tegelijkertijd maakt de maatschap
pij het bijna onmogelijk een normaal
leven op te bouwen." Hij voorspelt
dat overvallers straks niet meer te ma
ken willen krijgen met getuigen. „Die
nximen ze dus op."
Advocaat Smit snapt niets van al de
bezuinigingen bij de reclassering en
bij het begeleiden van ex-gedetineer
den. „Penny wise, pound foolish",
luidt zijn alleszeggend commentaar.
„Er wordt gewoon niet gekeken naar
de gevolgen op langere termijn." Op
de trap van de Middelburgse recht
bank: „De voorbereiding naar de vrij
heid schiet er bij die kansarme veelple
gers gigantisch bij in." Hij voorspelt
een vicieuze cirkel van meer recidive,
meer strafzaken, meer gevangenissen.
Swart laat zich in soortgelijke bewoor
dingen uit. Hij rekent voor dat het be
geleiden van ex-gedetineerden door
bijvoorbeeld DOOR 85 euro per dag
kost. „Hoeveel kost een cel per dag?"
Hij geeft zelf het antwoord: „Het veel
voud."
Rickv (19) is een van de cliënten van
de Zeeuwse stichting. De boomlange
Rotterdammer zat bijna tien maanden
vast voor een overval. Sinds een paar
weken wordt hij begeleid door mede
werkers van de stichting. Over de be
geleiding in de gevangenis is hij kort:
„Slecht. Totaal niets."
Even later relativeert hij zijn woorden
enigszins en vertelt dat er wel een
maatschappelijk werkster langs
kwam. „Die gaf advies." Met een hul
peloos gebaar: „Dat was alles." Hij
hoopt met behulp van DOOR een nieu
we start te maken. De kans daarop is
redelijk omdat ruim de helft van de
cliënten van die stichting niet terug
valt.
Swart denkt een verklaring te hebben
voor de 'kortzichtige' bezuinigingen.
Die hebben volgens hem alles te ma
ken met het feit dat het geld van ver
schillende ministeries en instanties
komt en dat dus niemand zich verant
woordelijk voelt voor het falende be
leid. „Het huidige kabinet koppelt vei
ligheid heel sterk aan repressie. Aan
hard en streng optreden. Dat is hun
oplossing voor het probleem van de
criminaliteit."
Ervaringsdeskundige Andi'é is duide
lijk: „Geef mensen hoop op stabiliteit.
Geef ze houvast zodat ze minder mak
kelijk terugvallen." Hij verwijst naar
België waar gevangenen een redelijk
loon krijgen voor geleverde arbeid en
dat ze moeten sparen. „Die hebben
iets als ze op straat staan."
Manager Ruud van Diemen (Reclasse
ring, unit Zeeland) klinkt niet echt
vrolijk als hij het heeft over de beper
kingen die hem zijn opgelegd door een
reeks van bezuinigingen. Cliënten vrij
willig helpen, kan niet. De reclasse
ring komt alleen in beeld als rechters
of officieren van justitie begeleidmg
zinnig vinden. „Dan is er een scala
aan mogelijkheden."
Hij geeft wel aan dit binnen het minis
terie van Justitie er een discussie ge
voerd wordt hoe de grote terugval van
ex-gedetineerden voorkomen kan wor
den. „De realiteit nu is dat wij men
sen die bij ons aankloppen om steun
niet kunnen helpen."
In een verklaring zegt Reclassering
Nederland heel duidelijk: „Het niet
begeleiden van ex-gedetineerden is
risicovol. Dit staat haaks op het stre
ven van het kabinet de samenleving
Illustratie Femke Gerestein
veiliger en leefbaarder te maken." Mi
nister Donner maakte vorige week be
kend dat er 60 miljoen extra geld aan
komt, maar niet voor vrijwillige bege
leiding. Het geld is uitsluitend be
doeld voor het begeleiden van zo'n
6000 kansrijke ex-gedetineerden.
Swart: „De rest, die valt tussen wal en
schip."
Emile Calon
Een jaar is hij nu hoofdredacteur
en Marc van der Linden hoopt
dat hij Weekend kan uitbouwen tot
een blad waar gewone journalistieke
regels gelden: „Geen onzin neerkal
ken. Eén keertje bellen is niet ge
noeg."
Precies een jaar lang deelt Marc van
der Linden nu visitekaartjes uit
waarop staat dat hij hoofdredacteur
van Weekend is. Eigenlijk had hij
zich voorgenomen om na een jaar
weer weg te wezen, maar nu beseft
hij dat er geen weg terug meer is.
Voor de lezers van Weekend is het
geen ramp, denkt Van der Linden.
Want de 36-jarige Brabander heeft
bij het boulevardblad wat journalis
tieke regels ingevoex'd waar de lezer
alleen maar blij mee kan zijn. Veel
meer dan vroeger checken de repor
ters van Weekend nu hun feiten,
voor roddel en achterklap is in het
blad geen ruimte meer. Zegt Van der
Linden. „Ik ben er trots op dat we
het afgelopen jaar geen enkele rectifi
catie hebben gehad. Andere bladen
wel, maar wij kunnen ons geld en on
ze energie aan andere dingen beste
den. Ik wil het leukste showbizzblad
van Nederland maken, niet het hard
ste. Voor buitenstaanders is het mis
schien één pot nat, maar ik vind Pri
vé en Weekend een stuk beter, een
stuk joumalistieker dan Story en
Party."
Ging er rond de kerst niet iets mis
met een verhaal over Lingo-presenta-
trice Nance? Weekend meldde dat
Nance in verwachting was, maar al
snel bleek dat dit volkomen uit de
lucht gegrepen was. „Dat was pijn
lijk, ook al omdat het ging om het
eerste verhaal van een nieuwe ver
slaggever. We hebben Nance een
enorme bos bloemen gestuurd en een
week later het juiste verhaal ge
bracht."
Nóg even zeuren: in het eerste num
mer van maart meldde Weekend dat
geflüisterd wordt dat Katja Schuur
man en haar nieuwe liefde Thijs
Römer in het diepste geheim zouden
zijn getrouwd. In het verhaal is het
vergeefs zoeken naar feiten, het
hangt aan elkaar van vage aanwijzin
gen. Van der Linden: „We kregen
een telefoontje dat ze gezien waren
bij een trouwkapel op de Antillen.
We hebben ze geprobeerd te bellen,
maar dat is niet gelukt. Katja en
Thijs gaan nogal exhibitionistisch
met hun liefde om, dus hebben we in
dit geval de lat wat lager gelegd. Het
was een twijfelgeval."
Lijfwacht
Hier tegenover staat dat de hoofdre
dacteur een week later eigenhandig
tekende voor een heuse primeur: die
over de vrouw van de lijfwacht van
Maxima, die allerlei vertrouwelijke
informatie had doorgespeeld naar de
Privé. „Ik werd op vrijdag gebeld
door het Radio 1-Journaal: wat ik
vond van de onthulling van het Lim
burgs Dagblad dat deze vrouw ge
lekt had? Dus heb ik ze verteld dat
we dat woensdag zelf al hadden ge
meld, ik heb ze het verhaal nog ge
faxt. Zo gaat het vaak, ook op de tv.
Bijvoorbeeld toen wij als eerste het
verhaal van Alicia, de dochter van
prins Bemhard, naar buiten brach
ten. In de journalistiek wordt op ons
neergekeken: als je bij de Volkskrant
werkt, deug je, als je bij de Privé of
Weekend zit, deug je niet. Gelukkig
merk ik bij mijn generatie dat het
wel minder wordt, dat ze ons ge
woon beoordelen op onze verdien
sten. Ook voor de Rijksvoorlichtings
dienst zijn we nu een gesprekspart
ner geworden."
Van der Linden volgt al 18 jaar het
wel en wee van de Oranjes en ver
schijnt als royalty-watcher steeds va
ker op tv. „De Oranjes hebben een
levensgroot probleem als de bladen
'WS-
h - j J
SglL-w.i-T
Weekend-hoofdredacteur Marc van der Linden: „Er zijn in dit wereldje heel veel slechte bronnen."
foto GPD
De oplage van de roddelbladen loopt al jaren terug.
Privé, uitgegeven door het Telegraaf-concern, blijft
de grootste. De totaal verspreide oplage in het derde
kwartaal van 2004 bedroeg 286.192 exemplaren.
Weekend, een uitgave van Audax, is nummer twee. De op
lage in het derde kwartaal van 2004 was 251.178 exempla
ren. Story wordt uitgegeven door het Finse Sanoma-con-
cem en heeft een oplage van 232.865 exemplaren.
Party, dat wordt uitgegeven door het dagbladenconcern
Wegener, is de kleinste: 96.634 exemplaren.
niet meer over hen zouden schrijven.
Echt: het zou rap gedaan zijn met
hun populariteit. Koningin Beatrix
begrijpt niet hoe publiciteit werkt,
prins Claus deed dat evenmin. Een
koningin kan niet door de achter
deur naar binnen lopen. Ze mogen al
in een enoiTn paleis wonen, een vrij-
staatje waar ze zichzelf kunnen zijn.
Als ze in het openbaar komen, heb
ben ze geen privéleven. Maxima is
een verademing, die gaat daar goed
mee om, maar Willem-Alexander is
een echte zoon van zijn vader en zijn
moeder. Die wil door de PC Hooft-
straat lopen en wordt dan boos als
hij wordt gefotografeerd. Nee, dan
gaan we niet stiekem in de bosjes lig
gen, die prioriteit heeft Wil
lem-Alexander ook niet meer voor
ons. Wél als hij met zijn gezinnetje
op pad gaat, dan is het anders. Ik wil
ook niet dat Amalia nachtmeiTies
van ons krijgt. Wees eerlijk: voorlo
pig valt er niet zo veel meer te halen
bij de Oranjes. Pas als Amalia gaat
vrijen, wordt het weer leuk."
Van der Linden bestrijdt dat hij
scheel van jaloezie zag toen de Volks
krant na de dood van prins Bemhard
een complete bijlage bracht, waarin
de prins uitgebreid werd geciteerd.
„Nee, echt niet, dat vond ik nou een
toonbeeld van slechte journalistiek.
Van alles wat Bemhard zei, hebben
ze niet één woord gecontroleerd,
's Avonds zaten de twee schrijvers
bij Nova, waar ze met zelfvoldane ge
zichten beweerden dat de roddelpers
nooit achter het adres van Alicia zou
kunnen komen. Op dat moment zat
onze fotograaf al in het vliegtuig
naar Amerika, Hoogmoed komt voor
de val, heet dat."
„Er zijn maar een paar kranten die
de Oranjes goed volgen: de Tele
graaf, Elsevier ook. Ik verbaas me er
over dat de hoofdredacteuren afspra
ken maken met de Rijksvoorlich
tingsdienst. Dat leidt tot propagan
da, tot het plaatsen van nietszeggen
de familiefoto's. En belangrijke din
gen worden uit de krant gehouden."
De waardering van journalistieke
collega's mag dan gering zijn, finan
cieel zit Van der Linden in de top.
Op een bijeenkomst in Amsterdam
onthulde hij vorig jaar dat hij meer
verdient dan premier Balkenende,
die 119.000 euro krijgt. „Ik verdien
héél goed. Bij de bladen wordt on
danks de dalende oplages nog heel
veel geld verdiend. Mijn kapitaal zit
in mijn naam, daardoor heb ik toe
gang tot veel bekende Nederlanders.
Ik weet wanneer ik iets op kan schrij
ven en wanneer ik mijn mond moet
houden. Daarom nodigen ze me af en
toe uit om mee op vakantie te gaan
of om een avondje langs te komen."
Van der Linden wil Weekend uitbou
wen tot een blad dat veel gelul
liefde in de kolommen stopt ei
toe een schandaaltje. Daarbij:
oppassen. „De rechters worde:
steeds strenger, de privacy wo
steeds beter beschermd. Zelfs
verhaal waar is, kun je nog vei
deeld worden omdat je inbreu
gemaakt op de privacy."
Concurrent Story ging vorig j<
hard onderuit met een verhaal
Caroline Tensen, die het met h
trouwde buurman zou hebben
legd. De rechter veroordeelde
tot het plaatsen van een rectif
over de volle breedte van de v
gina plus een boete van 25.001
„Zo'n boete is een peulenschil
ik zou toch ontslag hebben gei
na zo'n blunder", zegt Van dei
den. „Het zou hier ook niet zo
gebeurd zijn. Er zijn in dit we:
heel veel slechte bronnen, je n
echt al je voelsprieten uitzette
keertje bellen is niet genoeg, J
schaadt echt mensen als je dit
onzin neerkalkt. Na de doodv
André Hazes ging het gerucht
zijn vrouw Rachel een relatie I
had met John de Wolf. Zo'nvt
zou Weekend vroeger hebben
bracht. Nu óók, maar dan met
kenning van Rachel. Daar stel
prijs op, want in andere blade
al gestaan dat het wél waarw
Voor iemand die naar eigen ze
lui van aard is, schrijft Vande
den ontzettend veel. „Ik denk
uitkom op zo'n drie- tot viert
verhalen per jaar. Eigenlijk is
iets te veel van het goede, ma«
echt heel moeilijk om goede jc
listen te vinden voor Weekené
moeilijk voordat je door hebt'
ze stijl is, voordat ze weten hc
ze te ver kunnen gaan. Daaroi
ik zelf zo veel schrijven."
Renévan
