Geweldig die visserij wereld
Geluk zoeken is keuzes maken
"ultureel centrum
Kloveniersdoelen
noet na zomer open
Biograaf dient mooie
verhalen te toetsen
ELICHT
Pijnlijk been na botsing
Roep om herzien verlichtingsbeleid
Geld voor ouderen op Sri Lanka
Arjan Erkel spreekt in Terneuzen
Hennepplanten vernietigd
C==
Kunstroute
Renesse
donderdag 10 maart 2005 17
fjnnrHarmen van der Werf
Met visserij en vissers had ze niets,
Gees Gmelich Meiling-van He-
mert. tot ze voor het notariskantoor
van haar man in Kapelle een kalender
maakte in 2000 en 2001. Met veel fo
to's en interviews inet vissers. Ze was
verkocht en dook verder in de wereld
van de Zeeuwse visserij, met als resul
taat een fraai vormgegeven boek waar
in vissers hun verhalen doen. Zonder
opsmuk, zoals het in de visserij hoort.
Vandaag is de presentatie van het
boek, Vissen op Zeeuws water. De
ilaatste honderd jaar van de Zeeuwse
visserij staat erin centraal, met veel
aandacht voor het vissen op zich, voor
vistechnieken en ook voor het span-
Zeeuwse visserij
ningsveld waarin alle visserijvormen
vooral de laatste jaren terecht zijn ge
komen.
Hoewel de freelance schrijfster en fo-
fe de visserijwereld alleen van
,de"buitenkant kende, trof zij overal
open deuren aan. Verschillende voor
mannen hielpen haar op weg, maar
toch. Vissers staan niet bekend als pra
ters. Ze zijn doeners. Gees verwachtte
ook vooral stugge, afhoudende reac
ties Het tegendeel bleek waar. „Ik
kreeg steeds meer het idee dat de vis
sers eens wilden laten zien hoe het
écht gaat. Veel mensen die een oordeel
vellen over de visserij, doen dat name
lijk niet,"
Gees heeft alle tijd genomen om in de
keuken te kijken in de schelpdiersec
tor, bij kreeftenvissers, in de zeevisse
rij en bij minder bekende visserijsecto
ren, als de ansjovis-, bot- en hardervis-
serij. Zij is ruim vier jaar bezig ge
weest om een getrouw beeld te krijgen
van de visserijactiviteiten in Zeeland-
Niet alleen door met oude én jonge vis
sers te praten, maar ook door de ge
schiedenis in te duiken en mee te va-
Gees Gmelich Meijling-van Hemert: „Als ik een vent was geweest, was ik visserman geworden."
ren. Van die reizen doet zij levendig
verslag.
'Oude' vissers, onder wie mosselkwe
ker Jan Louwerse uit Yerseke, zijn col
lega André de Ronde uit Bruinisse en
zeevisser Jaap Fenijn uit Breskens,
hebben nog meegemaakt dat zij vrij
mochten vissen. Zij spreken er met
nostalgie over. Gees: „Met een glinste
ring in zijn ogen kon De Ronde vertei
len over de reizen per schip naar Ant
werpen, waar de kwekers dan zelf
mosselen verkochten. Dat was gezel
lig en leverde vaak behoorlijke inkom
sten op."
Van die vrijheid is weinig meer over.
De jaren dat er bijvoorbeeld door Jan
en alleman op kokkels kon worden ge
vist in de Oosterschelde, zijn voor
goed voorbij. Terwijl het zo mooi was.
Hannes van Belzen uit Arnemuiden,
een handkokkelvisser, komt in 'Vissen
in Zeeuws water' aan het woord.
„Een goeie visplek probeerde je ge
heim te houden. We gingen 's nachts
vissen om geen slapende honden wak
ker te maken. Zonder lampen. Andere
vissers probeerden ons wel te vinden,
maar wij hielden ons doodstil als ze in
de buurt kwamen. Zo hebben wij we
kenlang de vetste kokkels van Zee
land kunnen leveren.
Juist de kokkelvisserij - niet de hand
matige, maar de mechanische - wordt
later hét strijdpunt tussen milieugroe
pen en de visserijwereld. De tegenstan
ders winnen uiteindelijk. In de Wad
denzee is de mechanische kokkelvisse
rij begin dit jaar verboden. Veel mos
selvissers vrezen dat de mosselsector
door strengere eisen én concurrentie
dezelfde weg opgaat als de kokkelvis
serij. De schrijfster van 'Vissen in
Zeeuws water' kiest geen partij in die
discussie. Ze beschrijft alleen de situa
tie waarin de verschillende visserijsec
toren zich bevinden, laat er vissers
over aan het woord en ook dé tegen
stander van mechanische kokkelvisse
rij, onderzoeker Theunis Piersma uit
Texel.
Opvallend blijft het wel, dat milieu-
en natuurgroepen én schelpdiervis
sers zo uit elkaar zijn gegroeid. Ben
Schot, oud-mosselkweker uit Zierik-
zee, geeft in het boek aan daarover
'zwaar teleurgesteld' te zijn. Hij weet
nog heel goed dat milieu- en visserijor
ganisaties gezamenlijk voor een open
Oosterschelde vochten. „We hebben
veel energie in die samenwerking ge
stoken", zegt Schot. „Soms vraag ik
me af: wat hebben daarmee eigenlijk
foto Willem Mieras
bereikt? Er worden steeds nieuwe ei
sen gesteld."
Waar het is misgegaan, beantwoordt
Gees niet direct in 'Vissen in Zeeuws
water'. Zij geeft wel aan dat in de ja
ren tachtig erg zwaar op kokkels is ge
vist, wat voor onder anderen Theunis
Piersma reden was fel actie te gaan
voeren. „Maar", stelt Gees, „de kok
kelsector is daarna enorm veranderd,,
heeft zich aangepast, is met visplan-
nen gaan werken, maar dat is nooit
door natuur- en milieuorganisaties er
kend." Wie nu nog visserman wil blij
ven, moet heel flexibel zijn, volgens
de schrijfster die de kennismaking
met de visserijwereld 'geweldig'
noemt. „Die vrijheid op het water, dat
je baas bent op eigen schip. Als ik een
vent was geweest, was ik visserman ge
worden."
GOES - Een vijftienjarige fietsster uit Goes is dinsdag
avond lichtgewond geraakt bij een aanrijding in de Jacob
Roggeveenstraat in Goes. Zij kreeg geen voorrang van een
44-jarige automobilist uit Goes, die uit de Jan van Brakel-
straat kwam. Bij de aanrijding liep het meisje een pijnlijk
been op. Ook fiets en auto raakten beschadigd.
HULST - De gemeente Hulst moet nog maar eens kritisch
kijken naar de bezuinigingsmaatregel om 's nachts min
der straatlantaarns te laten branden. De gemeenteraads
fracties van CDA, PvdA, Algemeen Belang en Progressief
Hulst dringen daar op aan bij burgemeester en wethou
ders. De gemeente heeft besloten met ingang van 1 maart
zo'n derde deel van de straatverlichting om 23.00 uur uit
te schakelen. Het levert een jaarlijkse besparing van zo'n
25.000 euro op. CDA-gemeenteraadslid A. Totté wees er
in de vergadering van de raadscommissie Ruimte op, dat
de bezuiniging niet mag leiden tot toename van de onvei
ligheidsgevoelens onder de bevolking. Volgens hem heeft
het college bij aanvang van deze regeringsperiode de so
ciale veiligheid nadrukkelijk als knelpunt gesignaleerd.
„Als je dan bijna door het donker door de gemeente moet
rijden, draagt dat niet bij aan het veiligheidsgevoel." Hij
vroeg daarom de maatregel nog eens kritisch te bezien.
De PvdA, Algemeen Belang en Progressief Hulst sloten
zich aan bij de woorden van de CDA-er. Wethouder E. de
Deckere zei dat er tot op heden bij de gemeente nog geen
klachten zijn binnengekomen over het eerder uitschake
len van de straatlantaarns.
VLISSINGEN - Bewoners van zorgcentrum Ter Reede in
Vlissingen doneren drieduizend euro aan een tehuis voor
ouderen op Sri Lanka. Het tehuis is door de ramp zwaar
getroffen en de vijftien ouderen die er woonden, leven in
een noodbehuizing.
Het tehuis wordt gesteund door de stichting Van Hand
tot Hand, waarvoor de Middelburgse Janny Fioole zich
op Sri Lanka inzet. Het geld is opgehaald tijdens een ac
tieweek met een bingo, een veiling en een kraampjesmid
dag in het zorgcentrum.
TERNEUZEN - De nieuwbakken reisorganisator Arjan
Erkel houdt donderdag 17 maart een lezing in de openba
re bibliotheek van Terneuzen. Erkel spreekt over de twin
tig maanden gevangenschap bij rebellen in de Russische
deelrepubliek Dagestan.
Erkels verhaal over hoop en angst, repsect voor andere
culturen en zelfrespect, onzekerheid en overlevingsdrang
kan voor velen een inspiratiebron zijn in hun dagelijks le
ven, oordeelde een psycholoog onlangs. Erkels lezing be
gint om 20.00 uur.
VLISSINGEN - In een woning aan de Vincent van Gogh-
laan zijn dinsdagochtend tachtig hennepplanten in beslag
genomen. De planten, plus het materiaal, zijn door de po
litie vernietigd.
kunst
ir Rolf Bosboom
DDELBURG - Als een cultu-
centrum in de Kloveniers-
en in Middelburg haalbaar
ijkt te zijn, is het de bedoeling
t al in september te openen,
t onderzoek naar de haalbaar-
id moet binnen enkele weken
eed zijn.
ahet vertrek van Nieuwe Mu-
Zeeland staan de Klove-
ersdoelen leeg. Vanuit wel-
jnsinstituut Scoop is het idee
itstaan m het gebouw een cul-
ur, politiek en maatschappe-
podium te vestigen, onder
ioaam De Kloov. Model daar-
or staat De Balie in Amster-
ntmoetingsplek
I Kloov zou, in combinatie
een 'grand café', ruimte
oeten bieden voor bij voor
leid debatten, lezingen, talk-
iows, workshops, symposia,
ttferenties, exposities en po-
©ïkunsten die geschikt zijn
°°r een relatief kleine zaal. Op
RENESSE - Renesse krijgt
een eigen kunstroute op de
derde zondag van de
®aand. Het initiatief daar
toe komt van E. Alma van
atelier Art Deco. A. Helli
sh van Blikmuseum De
Blikvanger en M. Meijrink
van atelier Uit de Kunst.
I initiatiefneemsters heb
ben de route met als titel
j BJik op Kunst route Renes-
f® opgesteld in samen wer-
Ptg met ondernemer K.
°5ger van hotel restau-
Ejnt De Zeeuwse Stromen,
.ouder W. Renden nam
gisteravond het eerste
^«nplaar in ontvangst
van de door J. Heiligers ont
worpen folder voor deze
Kunstroute.
heerste kunstroute in Re-
J®öe wordt gehouden op
zondag 20 maart.
die manier ontstaat een 'ontmoe
tingsplek voor kennisuitwisse
ling en ontspanning'.
Het idee is voorgelegd aan onge
veer veertig mogelijke partners,
zoals Roosevelt Academy, Hoge
school Zeeland, Zeeuws Mu
seum, De Drukkerij en Zeeuwse
Theaterstichting.
Die hebben enthousiast gerea
geerd, zegt W. Huijbreghs van
Scoop, zodat de conclusie is ge
trokken dat er in elk geval een
breed draagvlak voor de plan
nen is.
Het initiatief wordt als wense
lijk en kansrijk gezien.
De gemeente Middelburg, eige
naar van het gebouw, heeft vori
ge maand ingestemd - en daar
ook zesduizend euro aan bijge
dragen - met de tweede fase van
het haalbaarheidsonderzoek. Er
wordt nu een bedrijfs- en een ex
ploitatieplan opgesteld, die dui
delijk moeten maken in hoever
re De Kloov financieel haalbaar
is.
Een van de voorwaarden is dat
het platform niet afhankelijk
mag worden van structurele sub
sidies.
De eerste versie van het be
drijfs- en exploitatieplan ver
wacht Huijbreghs eind deze
maand of begin volgende
maand. „Half april weten we of
het een realistisch verhaal is.
We hopen dat vervolgens een be
stuur in oprichting het initiatief
van ons overneemt."
Verbouwing
In de berekeningen wordt nog
niet uitgegaan van een forse ver
bouwing van de Kloveniersdoe
len.
„We willen in september begin
nen en eerst maar proberen ons
een paar jaar te bewijzen, mét
de beperkingen van de accom
modatie. Het gebouw wordt al
leen wat opgefrist."
Landelijke fondsen tonen vol
gens Huijbreghs belangstelling
voor het Middelburgse plan, zo
dat de hoop groeit op geld uit
die hoek.
„De fondsen zijn buitengewoon
geïnteresseerd. Ze zijn onder de
indruk van het feit dat hier in
drie jaar de Roosevelt Academy
uit de grond is gestampt, Het
idee van De Kloov, hoewel niet
helemaal nieuw, blijkt hun ook
aan te spreken."
Scène uit De Sterrentrek van de Zeeuwse Komedie, waarin Meghan Schalkwijk, Annet Minderhout en Doron de Rubber (vlnr) een achter
grondkoor vormen van de door Dominique Duindam gespeelde Marco Borsato. foto Lex de Meester
door Hans Tabbers
VLISSINGEN - Hoe vind je in
het doolhof van keuzes je eigen
weg waarbij je jezelf het geluk
kigst voelt? In het toneelstuk De
Sterrentrek van Frank Houtap
pels zijn elf jong volwassenen
murw geslagen, doordat er al
tijd wel ergens in de wereld een
brandhaard is. Zij ondernemen
een zoektocht naar hun persoon
lijk geluk, waarbij de buitenwe
reld even naar de achtergrond
wordt geschoven. Het resultaat
pakt voor ieder anders uit.
De jongerengroep van de Zeeuw
se Komedie brengt het stuk de
komende weken op het podium.
Voor het eerst staan zij samen
met enkele volwassenen van dit
gezelschap op de planken.
Regisseur Sofie van Scheyen
(1966) uit Middelburg is uiter
mate gecharmeerd van het werk
van schrijver Frank Houtap
pels. die in 1994 debuteerde met
de komedie Aan het eind van de
aspergetijd en De Sterrentrek
schreef in 1996
De keuze voor dit stuk heeft ech
ter niet zozeer te maken met de
inhoud, dan wel met het grote
aantal acteurs dat kan meespe
len. „Doorgaans blijft dat be
perkt tot drie of vier personen.
Nu hebben elf leden van de vere
niging een rol. Bovendien no
digt het uit tot vet acteren."
Sophie van Scheyen zoekt even
naar de juiste uitdrukking, om
de termen overacteren en over
drijven te vermijden „Het is een
dankbaar stuk om lekker losjes,
absurdistisch te spelen", formu
leert ze uiteindelijk. „Dat is een
prettige manier van werken met
een amateurgroep."
Plezier in het acteren staat voor
haar hoog in het vaandel bij dit
gezelschap. „Ze mogen zelf uit
zoeken hoe ze een scène spelen.
Enkele aanwijzingen geven hou
vast, maar te veel vastleggen
kan dodelijk werken, verstik
ken. Wanneer het voor mij maar
geloofwaardig is."
Dit is haar tweede productie
met de jongerengroep van de
Zeeuwse Komedie (15 tot 21
jaar). De eerste was The kiss
and cry bench, een eigen produc
tie van haar en de deelnemende
jongeren over sport en emoties.
In De Sterrentrek lopen drie ver
halen in chronologische volgor
de door elkaar. In zestien scènes
wordt van het ene verhaal naar
het andere gezapt, zoals in een
soapserie. Hier betreft het een
jong echtpaar dat op het punt
staat een kind te krijgen en een
abortus overweegt, drie zange
ressen die auditie doen voor een
achtergrondkoortje van Marco
Borsato, en een homopaar, van
wie er een seropositief is. Zij ko
men voor keuzes te staan, soms
serieus, dan weer triviaal. Wel
of geen abortus? Die rode rok
aantrekken of toch iets anders?
En was dat Afrikaans tapijt nu
wel of niet geknoopt? De elf ka
rakters op het podium, allemaal
op zoek naar het geluk, hebben
het er moeilijk mee.
„Eigenlijk gaat het stuk over
mensen die niet krijgen wat ze
willen, als gevolg van de keuzes
die ze hebben gemaakt," ver
klaart Sofie van Scheyen.
De Zeeuwse Komedie met De Ster
rentrek. Premiere zaterdag in thea
ter Vestzak 99 in Vlissingen (aan
vang 20.15 uur). Verder uitvoerin
gen in dit theater op zondag 13 en
20 maart (15.00 uur), vrijdag 18 en
zaterdag 19 maart en vrijdag 1 en
zaterdag 2 april (20.15 uur).
De Boekenweek, die duurt tot.
en met 19 maart, kent elke dag
een ander thema met een histori
sche inslag. De PZC laat dage
lijks een Zeeuwse auteur aan
het woord die goed thuis is in
het genre dat deze dag centraal
staat. Vandaag: Lo van Driel
over biografieën.
boekenweek over onze geschiedenis
door Rolf Bosboom
Vroeger had Lo van Driel bin
nen zijn vakgebied, de Ne
derlandse taalkunde, maar wei
nig op met biografische aspec
ten. „Maar in de loop der tijd
heb ik steeds meer belangstel
ling gekregen voor de persoon
van de taalkundige. Neem Lam
mert te Winkel, die met De
Vries het Woordenboek der Ne-
derlandsche Taal schreef. Wat
was dat voor soort mens, waar
door werd hij gedreven?
De gegroeide interesse leidde in
2003 tot de publicatie van Van
Driels biografie Een leven in
woorden over J.H. van Dale, de
maker van het gelijknamige
woordenboek. „Ik had eerder al
wat biografische schetsen ge
maakt van taalkundigen en wist
dat Van Dale ook eens aan de
beurt zou komen, maar nog niet
in welke vorm. Je nadert zo lang
zaam je onderwerp."
Toetsen
Van Driel bespeurt een toene
mende belangstelling voor het
genre, maar dan vooral voor het
anekdotische deel. „Als bio
graaf moet je heel kritisch zijn
op je materiaal. Over Van Dale
bestaan tientallen anekdotes,
maar voor de meeste is geen en
kel schriftelijk bewijs. Ik schuw
de mooie verhalen niet, maar
het is wel de taak van de bio
graaf om die te toetsen. De
vraag blijft altijd of je iemand
als persoon echt kunt leren ken
nen. Wat iemand ten diepste
drijft is een raadsel dat je niet
kunt oplossen, omdat het niet is
vastgelegd."
De biograaf van een wetenschap
per moet proberen hem in diens
werk te volgen, vindt Van Driel,
die zich momenteel verdiept in
Arie de Jager, 'de Rotterdamse
Van Dale'. „Je moet het weten
schappelijk onderzoek als het
ware nog eens overdoen en dat
Lo van Driel
foto Mechteld Jansen
op waarde proberen te schatten.
Als je dat aspect uit het oog ver
liest, krijg je een vie romancée,
zoals Willem Otterspeer met de
filosoof Bolland heeft gedaan.
Op zich heb ik daar niets op te
gen, maar je moet wel de beper
kingen ervan inzien."
Een van zijn favoriete biografie
ën is het tweedelige werk van
Jan Fontijn over Frederik van
Eeden. „Een heel bijzonder
boek. Goed geschreven, mooi
tijdsbeeld, prachtig materiaal.
Dik van der Meulens biografie
van Multatuli is ook goed, heel
degelijk. Verder houd ik van de
biografische schetsen van Ri
chard Holmes, over bijvoor
beeld Robert Louis Stevenson."
Zeker de negentiende eeuw
biedt nog volop voer voor bio
grafen, zegt Van Driel. „Er zijn
veel leemtes, bijvoorbeeld als
het gaat om Nederlandse kunste
naars en zeker ook het konings
huis, zoals Cees Fasseur heeft ge
daan met Wilhelmina. Die Oran
jearchieven moeten open. Ik heb
zelf een paar ideeën voor Zeeuw
se figuren, zoals bestuurders.
Nu kom je vaak met veel verder
dan de Zeeuwse Encyclopedie.
Er ligt dus nog wel wat braak."
