Bunzing houdt van rollebollen
Op de plek van de vaete staat nu het dorpshuis
Nieuwe raadkaart
't Bin zó ma van die
kleine gebeurtenis se
dinsdag 8 maart 2005
Boeren en buitenlui kennen de bunzing vooral om zijn
onaangename geur die zijn klieren kunnen afschei
den. Maar ook in de steden is dit dier, dat vroeger bekend
stond als een typische plattelandsbewoner, tegenwoordig
niet zeldzaam.
Het bunzingmannetje is on
geveer vijftig centimeter
lang, waarvan zo'n veertien cen
timeter door de ruige staart
wordt ingenomen en hij weegt
maximaal 1350 gram. Het wijfje
is wat kleiner en weegt onge
veer de helft. Bij beide is de lan
ge ruige vacht donkerbruin op
de rug met, hier en daar duide
lijk zichtbaar, dichte gele onder
wol en zwart op de buik. De kor
te poten, de staart en de kop
zijn zwart. Tussen de kleine
oren en ogen bevinden zich gele
en witte vlekken, althans van
juni tot november. Deze vlekken
worden in de winter groter en
neigen er dan toe in elkaar over
te lopen rond de ogen en, veel
zeldzamer, op de kin.
De bunzing komt in Nederland
nog vrij algemeen voor, vaak
ook binnen de bebouwde kom.
Je treft de bunzing in de polders
met grote regelmaat aan als ver
keersslachtoffer. Niet alleen in
de buurt van opgaande bomen
en struiken maar ook in de om
geving van rietvelden. Dat geeft
prima aan in welke biotopen de
bunzing in Zeeland te vinden is.
De bunzing komt in nagenoeg
heel Europa voor.
Het lange, bijna cilindervormi
ge lichaam van de bunzing kan
een grote snelheid ontwikkelen
als hij over de kale grond of
door dicht gras schiet; hij houdt
zijn lichaam zo laag dat het de
grond lijkt te raken. De lange
nek is gestrekt en de korte poten
bewegen in een welhaast pedde
lende beweging, zodat het dier
eerder lijkt te glijden dan te ren
nen. Van opzij gezien doen de
bewegingen van de poten inder
daad aan zwemmen denken.
Jonge bunzingen zijn gemakke
lijk te temmen en men merkt
dan weinig van de kwalijk rie
kende geurstof, vermoedelijk
omdat deze in het wild wordt ge
bruikt om de territoriumgren-
De PZC sponsort Het
Zeeuwse Landschap. In
'Natuurlijk Zeeland' doen
medewerkers van deze
stichting verslag van wat
er speelt in de Zeeuwse na
tuurgebieden: onverwachte
vondsten en bijzondere ge
dragingen passeren weke
lijks de revue. En natuur
lijk ook de successen en
mislukkingen in het be
heer.
ner mien 't oönderskantje van
de dulleve van de Vroanwegte,
waè 't krabbekwaèd uutnoadi-
gend stieng te wachte op de zilte
groönd. Oait brocht ik 'n èmmer-
vol mee vö mien moeder. Eêst
foeterde ze 'n bitje omda 't te
groat was, ma toe ze d'r wat van
ekookt ao smaèkte 't net zo lék
ker as van de schorren.
In dien tied wiste m'n nog wat
dankbaèreid betekende. Dank
vó de goeie gaèven uut de na
tuur inclusief j'n eige moestuun.
Die groeide ok alleêne ma zö
moai as je d'r vee energie in stop
te. Ik hoeve julder niks te vertèl-
le. Daèx-om bin m'n zö kritisch
as t'r vandaèg d'n dag zö rieke-
lijk geld egeven oart vö oönt-
wikkelingshulp. 't Liefste bleve
m'n mee oönze zunige Zeeuwse
neuzen d'r bovenop staè om te
controlere of 't geld wè goed be
steed oart. O wee as t'r 'n oage
Piet mee 'n lange striekstok in
de buurte durft te komme. Wat
èrregere m'n oöns as d'r eêne
toch kaanse ziet om vö z'n eige
'n moaie blienkende mercedes te
koape. In terecht ménsen, 't Is
meer dan eêns ebeurd dat de
zakken mee ulpgoederen vö vee
geld op de mart in zö'n laand te
koap wiere an gebode. Laè m'n
d'r ma niet te vee an dienke. Ge
ve mö m'n toch. In ieder geval
mö m'n wat kunne misse vö die
aèrreme kinders die oöns op de
televisie anstaère. Maèger in
mee vule neuzen in oagen vol
mee vliegen. As je daèvö je bank-
boekje nie pakt, slaèp je nie
eêne nacht rustig mï. In as t'r
dan toch dieven tussendeü
loape, neme m'n dat ma op de
koap toe. 't Orchideeënveugeltje
zie 'k noe iedere dag. As ik
oönze Pollie uutlaète, langs die
prachtige bosx'aand zie ik 't tus
sen de takken naè mien zitte kie-
ke, mee aol z'n broertjes in zus
jes. Dat kan mien dan toch zö
blie maèke da 'k spontaèn begin
te zienge. „Als de winter vlucht
voor de lentelucht." Nie te aard
natuurlijk, aanders dienke de
ménsen da 'k ixie goed bie mien
oad bin. Dat is misschien ok wè
zö, ma dat oeve ze nie aomaè te
wete...
Joop van Zijp
Agenda:
In het Kerkje van Ellesdiek (El-
lewoutsdijk) zingt zaterdag de
klederdrachtgroep Mooi Zee
land. Het opti'eden wordt afge
wisseld met verhalen vaix de ver-
telkring Midden-Zeeland. Aan
vang 14.30 uur.
Er scharrelt 'n klein veugel-
tje tussen mien orchideeën,
zei mien vraauwe vanoggent.
„Ie pikt an de blommen." 't
Verwoöndex'de mien da ze nie
èrreger in paniek was. Bie d'r or
chideeën mö je vandaène bluve.
Daè praèt ze tege. Terwijl ze d'r
waèter bie giet, maèkt ze opmèr-
kiengen over 'n verdwaèlde blad-
luus of 'n ankommende blom
stengel.
,,'t Za wè 'n orchideeënveugeltje
weze", mèrrek ik op. ,,'n Or
chideeënveugeltje, bestaè die
dan?", roept ze verbaèsd. „Jao,
ik zou nie wete waèx-om nie",
antwoard ik, zoönder vee inte
resse. Ze vervolgt: „Eigelijk vin
ik 't wè leutig, 't Eit van die
moaie kleuren in 't past uutste-
kend bie die dieproze blommen.
Ik dienke dat 't 'n jong koal-
meêsje is. 't Is eêmaè nie be
nauwd." Eindelijk neem ik noe
toch de moeite om op te staèn. 't
Is waèrrem in oöns uus in aolle
deuren in x'aèmen staè ope in
dan kan 't gebeure dat gelieke
mee bieëen in wèspen ok veugel-
tjes naè binnen vliege. Op 'n
dun sprietje van 'n orchidee zie
'k 't zitte. Mee z'n dunne
teêntjes eit 't 'n sprietje stevig
omklemd in 't kiekt mien mee 'n
brataol smoeltje an. „Die raèk
je noait mx kwiet", zèg ik. Die
eit 't vees te goed ier bie joe. In
bute bin d'r nie van die moaie
blommen." Of 't veugeltje mien
oard eit, spriengt 't van de orchi
dee naè 't gerdien vlak bie de
ope deur'e. 't Kiekt nog even om
in verdwient dan, zoönder te
bedaanken, tussen de struken in
d'n tuun. „Dank je wel in bie ge-
legen'eid", roep ik achter z'n an,
in weg is 't.
Ik erinner mien eige 'n ver'aèl
over oöndervoede kinders uut
Duisland van naè d'n oox-log
1914-1918. 'n Nederlaandse fa
milie ao z'n eige laète inschrieve
om enkele weken 'n oöndervoed
kindje in uus te neme. Moai kaè-
mertje ingericht in d'n eêsten
dag lékkere bruungebakke ge
haktballen in dikke sause van
dezèllefde kleure, blommige
aèrepels in in moaie reêpjes
gesneeë knolraopjes mee 'n
blompapje, 't Oöndexwoede man
neke keek 's over de taèfel in
zei, toen d'n de knolraopjes zag:
„Das mag ich nicht, das ist
Schweinefressen.
Tot vandaège eit cüe familie wat
om over te giere van 't lachen.
Das ist Schweinefressen. Oe ver
zint dat oöndervoede manneke
n't. Ik zou noait mx an dat ver-
aèl edocht as ixie toevallig dat
veugeltje deu die uutnoadigend
openstaènde deure bie oöns naè
binnen evloge was.
't Bin zö ma van die kleine ge-
beurtenisse die de stof oplevere
vö die veraèlen van mien. As ik
op mien aauwe durpje komme
erinner ik mien eige waè vroe
ger 't Wékken was in 't Lokken
in 't Vx'oanweegje. Aomaè ver-
dwene, weggepromoveerd naè
betere verbindingswege. Ik erin-
De bunzing werd vroeger een vreselijke pest voor het pluimvee genoemd. foto's Het Zeeuwse Landschap
zen aan te geven, en niet, zoals
men altijd heeft gedacht, als ver
dediging. Ze merken ook hun
sporen met urine en uitwerpse
len. Ze brengen veel tijd spelend
met elkaar door; dan rollen ze
over elkaar en worstelen en bij
ten - een kluwen van slanke, soe
pele dieren. Als een belangrijk
onderdeel grijpen ze elkaar in
de nekstxeek. Op deze wijze
schijnen ze aan te leren hoe zij
een prooidier moeten doden,
want ze doen dit altijd door een
nekbeet.
Kreupelhout
Opmerkelijk aan de bunzing is
dat hij in een grote verscheiden
heid van milieus kan leven. Hij
komt zowel voor in de bergen
als in de duinen, en men kan
hem dikwijls aantreffen in de
buurt van boex'derijen of in
struikgewas. Hij heeft echter de
voox*keur voor bos en kreupel
hout, en maakt zijn nest in elk
geschikt hol, zoals, nu niet meer
zo vreemd voor Zeeland, in een
vossenburcht, een konijnenhol
of andere natuurlijke holten.
Vroeger waren houtmijten vooi--
al geliefd.
Bunzingen zijn voornamelijk 's
nachts actief en vertrouwen dan
op hun scherpe zintuigen bij de
jacht op een prooi. Gewoonlijk
houden zij zich stil, maar af en
toe uiten zij een kort gejank,
geklok en gepiep. Ook schreeu
wen en sissen ze als ze bang
zijn; een onderdeel van een drei
gende afweerhouding.
De buxxzing jaagt op ratten, mui
zen en konijnen, op vogels en
hun eieren, op kikkers, en als ze
voorradig zijn op hagedissen en
slangen. Gewoonlijk slepen bun
zingen kleinere prooien naar het
nest en houden daarbij het mid
den van de rug in de bek, zoals
een jachthond het wild appor
teert. Als er over bunzingen of
andere kleine xeofdieren gespro
ken wordt, zal men gewoonlijk
de nadx'uk leggen op de bewe
ring dat zij een plaag voor de
pluimveehouder zijn en in een
ren in plaats van één slachtoffer
alle aanwezige kippen zullen do
den. De beschuldiging van het
doden van pluimvee is mogelijk
niet ten onrechte, want in litera
tuur uit het begin van de vorige
eeuw wordt het dier onder meer
'een vreselijke pest voor het
pluimvee' genoemd. Roofdieren
als de bunzing helpen echter
ook het bestand aan kleine zoog
dieren als ratten en muizen bin
nen de perken te houden.
De roltijd (paartijd) van de bun
zing valt vroeg in het voorjaar,
zo rond begin april. De draag
tijd is ongeveer zes weken. De
wox*p van drie tot acht, door
gaans vijf tot zes jongen wordt
geboren in een hol, in een nest
van droog gras. De jongen zijn
de eerste veertien dagen blind
en hun vacht is zuiver wit; de
kleuren van de volwassen die
ren verschijnen na ongeveer
dxïe maanden. Bunzingjongen
kruipen dicht tegen elkaar aan
in het nest om warm te blijven,
maar bij warm weer liggen zij
zover mogelijk van elkaar van
daan.
De bunzing behoort tot de mar
terfamilie en is de meest primi
tieve roofdierfamilie. Kenmer
kend voor bijna alle max-tex-achti-
gen zijn de bij de anus gelegen
stinkklieren, die voox-al van die
ren als de bunzing en het stink
dier genoegzaam bekend zijn.
Jos Neve
Jos Neve is medewerker externe
betrekkingen bij Het Zeeuwse
Landschap.
in Middelburg, De Engelse Kis
te, van 1650 dateert, is het in
Geersdijk niet echt een oude pol
der."
C.P. Fase uit Sint-Annaland
wijst erop dat vroeger de mee
krapteelt floreerde; er waren
drie meestoven, waarvan er één
nog in gebruik is als landbouw-
schuur. C.F. Stevense uit Mid
delburg geeft aan dat zo'n mee-
stoof in de buurt van de vaete
lag, waar nu het dorpshuis
staat. Hij meldt dat in de open
bare school later een school met
den bijbel is gekomen, samen
met een kleuterschool. „De
school heeft een 'kerkelijke' uit
straling: de boogvensters en een
torentje. Ongetwijfeld zal daar
een sclxoolbel in gehangen heb
ben."
Deze inzender merkt op dat op
de dijk de wagenmakerij van
Willemsen stond, tevens café.
Niet zichtbaar aan het begin
van de straat was de inmiddels
afgebroken gereformeerde
kerk. Tegenover de school woon
den onder anderen Jan Kramer,
kleermaker Van Akkeren en Ste
ven de Looff. Aan de andere
kant noemt Stevense de huizen
van M. de Lange en bakker
T. Markusse.
Rinus Antonisse
De waardebonnen gaan naar:
J.L. Dellebeke-de Kam, Middel
burg, C.C.M. Martin, Geersdijk
en I. Schipper, Middelburg.
De bebouwing is in de loop
der jaren veranderd, maar
het stratenpatroon is ongewij
zigd. Kaarsrechte lijnen en rech
te hoeken voeren de boventoon.
Een kenmerkend voorstraat
dorp: een straat loodrecht op de
polderdijk, die aan weerszijden
is bebouwd. Op de raadkaart
van vorige week gaat het om
Geersdijk, althans het tweede
dorp met die naam. Gerlofsdic
of Geerlofsdyke zijn benamin
gen voor het eerste dorp, dat
trouwens in de buurt van het
huidige heeft gelegen. Het
wordt in het begin van de 13de
eeuw als zelfstandige parochie
vermeld. Tussen 1530-1532 ver
dween het oude Geersdijk on
der de golven. Pas toen in 1668
de Geersdijkpolder weer werd
bedijkt, is de grondslag voor
een nieuwe nederzetting gelegd.
In de polder werd daarvoor een
vierkant uitgespaard. Er werd
op een grotere ontwikkeling ge
rekend dan bewaarheid is ge
worden.
C.C.M. Martin uit Geersdijk
stuurt een kaart met verschillen
de foto's van het dorp. De straat
op de raadkaart was de Hoofd
straat, nu de burgemeester
P. Wissestraat. „De school is er
niet meer. Op die plaats staan
nu twee huizen. De woning
naast de school is er nog; de
huisjes ernaast zijn ook vervan
gen door nieuwbouw. De hui
zen rechts op de foto staan er
nog, zij het in een gewijzigde
teert de ansichtkaart omstreeks
begin 1900. „Op de voorgrond
de openbare lagere school, er
naast het huis van het hoofd der
school. Het eerste huis was het
winkeltje van Neele, het laatste
huis café De Vlieger."
Cronijk
R. Schout uit Middelburg weet
dat de kaart onder nummer
8310 is uitgegeven door gebroe
ders Van der Peijl uit Colijns-
plaat. „Volgeixs de Cronijk van
Zeeland is in 1619-1620 door de
dijkgraaf Indervelde 'naeukeu-
rig verbael en Kaert gemaekt'
van de verdeling van de paro
chies en ambachten Campen,
Soetelingskercke, Geersdijck en
Wissenkexeke", aldus Schout.
„Als je dan nagaat dat een wille
keurig huis in de Nieuwstraat
Het jaar 2005 is uitgeroepen tot Jaar van kastelen
en buitenplaatsen. In zijn collectie prentbriefkaar
ten heeft Hans Lindenbergh heel wat afbeeldin
gen van deze opvallende gebouwen, met de na
druk op buitenplaatsen. Van de veie kastelen die
Zeeland ooit had, is niet zoveel bewaard geble
ven. Komende weken als raadkaart afbeeldingen
van kastelen en buitenplaatsen.
De eerste aflevering heeft betrekking op een ge
bouw dat nog altijd volop in gebruik is. De vra
gen: hoe heet dit gebouw en waar staat het? Nade
re bijzonderheden zijn, als altijd, van harte wel
kom.
Inzendingen kunnen tot en met uiterlijk zaterdag
12 maart worden gestuurd naar: Redactie PZC
Buitengebied, postbus 31,4460 AA Goes; per fax
0113-315669; per mail redactie@pzc.nl. Drie waar
debonnen worden verdeeld onder inzenders van
goede oplossingen.
vorm. In het eerste woont een
kunstenaar, het laatste was
vroeger café. Op de open plek
lag de vaete; daar staan nu het
dorpshuis Drenthehuis en twee
woningen."
Volgens T. Geuze uit Yerseke
gaat het om de vroegere Voor
straat, waar op het eind wagen
maker Lansen gevestigd was,
voorheen café. „Bij het groepje
mensen woonde de familie Kab-
boord in de smidse. Achter het
stukje boom in het midden van
het grasveldje woonden mijn
opa en opoe. Misschien zijn die
kinderen nog wel broers of zus
sen van mijn vader, want ze had
den dertien kinderen en op zo'n
klein dorp valt dat best wel op.
Mijn ouders hebben er tot 1962
gewoond."
D. de Looff uit Kortgene da
