PZC
Misja is ook mijn president
Jongeren zijn heel wat gewend
Verhalen bij de oude
prenten van Isings
Jan, Jan jr.
en Bas
Blokker
Sandra
Roelofs
zaterdag 5 maart 2005 W23
Het huwelijk vergt een
enorm aanpassings
vermogen, ondervond San
dra Roelofs. De vertaal
ster uit Terneuzen trouw
de met de bevlogen politi
cus Mikheil Saakasjvili en
is nu ruim een jaar First
Lady van Georgië. Ze
heeft er veel voor moeten
inleveren. Behalve haar
idealen. „Als je de kans
krijgt om als jong koppel
het volk verder te helpen,
dan is dat het mooiste stre
ven."
Ze kan zich voorstellen dat
ze wel eens de Maxima van
Georgië wordt genoemd. „Het
lijkt op het eerste gezicht of er
veel overeenkomsten tussen ons
tweeën zijn - getrouwd met een
buitenlander, taal aangeleerd,
geliefd in het nieuwe vaderland,
jong, kindje. Maar als je onze
agenda's naast elkaar legt, zijn
er toch verschillen. Nederland
en Georgië zijn totaal andere
landen met elk hun eigen uitda
gingen. De dingen die ik doe
zijn soms levensbepalend voor
mensen, als ik een ziek kind laat
helpen of voedselpakketten
naar afgelegen regio's breng;
dat kom je in Nederland niet te
gen."
De vrouw van president Misja
Saakasjvili bezoekt Amsterdam
ter promotie van haar boek over
haar belevenissen in de afgelo
pen twaalf jaar. Daarin be
schrijft ze haar eerste ontmoe
ting met het Oost-Europese
land, hoe de vonken oversloegen
met Misja. de studiejaren in de
VS, de eerste stappen van Misja
op het Georgische politieke to
neel tot aan zijn winst vorig jaar
bij de presidentsverkiezingen
na de geweldloze Rozenrevolu
tie van najaar 2003.
Ook deze First Lady van
Zeeuws-Vlaamse komaf ont
komt echter niet aan de nodige
bescherming. In de lobby houdt
haar lijfwacht de aankomende
en vertrekkende gasten scherp
in de gaten.
„Het boek is de afsluiting van
een periode", zegt Roelofs. „Het
is eigenlijk een soort kindje. Ik
heb er negen maanden over ge
daan." Een dagboek dat ze pu
bliceerde in NRC Handelsblad
trok de aandacht van diverse uit
gevers. Ze schreef op basis van
oude agenda's, brieven en docu
menten haar verhaal en moest
daar vaak tijd voor vinden tus
sen haar verplichtingen als pre
sidentsvrouw.
„Ik heb me ook wel eens drie da
gen afgezonderd in de dennen
bossen van Georgië om aan het
boek te kunnen werken." Ze
heeft het zelf geschreven, bena
drukt ze, „maar ik ben niet hele
maal tevreden. Het slot komt te
plotseling."
Stofzuigers
Haar toekomstdroom was om
als tolk te werken voor de Euro
pese Unie. Ze merkte na haar
studie dat het niet zo eenvoudig
was om voor de EU aan de slag
te kunnen. Daarop startte ze
een eigen vertaalbureautje. „Ik
heb gebruiksaanwijzingen van
alarminstallaties, videorecor
ders en stofzuigers vertaald en
brochures voor Neckermann ge
schreven. Heel handig voor la
ter."
Dat werk vond ze echter te pas
sief. Ze wilde meer onder de
mensen komen en daarom meld
de ze zich aan als vrijwilliger bij
het Rode Kruis in Vlaanderen.
Ze volgde er cursussen en kwam
Vaderlandse geschiedenis
wordt op school al een tijd
niet meer als vak gegeven, toch
is geschiedenis buitengewoon
'in'. Onbetwistbare aandacht
trekker onder de vele geschiede
nisboeken die momenteel in het
kader van het thema van de Boe
kenweek verschijnen is Het
vooroudergevoel van journalist
en geschiedenisliefhebber Jan
Blokker en zijn zonen Jan jr. en
Bas, beiden historici. Vader
landse geschiedenis verteld aan
de hand van de schoolplaten
van J.H. Isings.
De eerste verklarende zinnen:
'Dit boek is geschreven omdat
de illustraties er waren. Dat is
gezien de illustraties niet zo'n
vreemde volgorde. Het gaat om
de drieënveertig historische
prenten die Johan Herman
Isings (1884-1977) in opdracht
van de firma Wolters vervaar
digde 'ten dienste van. het lager
onderwijs', en die als schoolpla
ten bij hele generaties leerlin
gen zouden beklijven tot haast
icoonachtige herinneringsbeel
den uit de vaderlandse geschie
denis.'
Het is zonder meer een voltref
fer. Vooral om dit keer al die
platen bij elkaar te zien zijn,
want in de Tweede Wereldoor
log hing er in ons lagere school
lokaal maar één en dat was lang
niet alle van de zeven lokalen
van onze school gegeven. Om
die platen heen, hebben de drie
Blokkers, met ongetwijfeld veel
plezier, verhalen uit onze ge
schiedenis verteld. Vanaf Neder
land voordat het ontdekt werd
en dat vooral uit moerassen be
stond. De eerste vastigheid
komt met de hunebedbouwers
en daarna is het vertrouwd ter
rein.
De Bataven komen in opstand
tegen het Romeinse gezag in de
eerste eeuw van onze jaartel
ling, Bonifatius wordt in 754 bij
Dokkum vermoord; Karei de
Grote treedt naar voren, de Hol
landse graven en Jacoba van
Beieren; via keizer Karei V ra
ken we bij de Nederlandse Op
stand en de Gouden Eeuw om
uit te komen in het moderne Ne-
derland van de negentiende en
twintigste eeuw.
De nadruk ligt op goed vertelde
verhalen, waaraan recente in
zichten van vakhistorici van
naam ten grondslag liggen en
die vooral dankzij de drie au
teurs nog spannend zijn om te
lezen en waarin de ernst op zijn
tijd wordt doorbroken door een
vleugje ironie. In die veelheid
van meer dan dertig verhalen
valt bijvoorbeeld op 'Aap, noot,
Mies' van de hand van Jan jr.
die zelf in het onderwijs werkt.
Het verhaal is treffend omdat
het gaat over de inhoud van het
onderwijs uit het begin van de
vorige eeuw, toen onderwijs, le
ren lezen en schrijven, hoog in
maatschappelijke aanzien
stond en begaafde pedagogen
als Jan Ligthart, Theo Thijssen
en Jac. P. Thijsse vaak heftig
met elkaar in debat waren. Re
sultaten van toen waren de
boekjes van Ot en Sien, de voor
gangers van Jip en Janneke,
maar dan ernstiger en braver en
de methode 'Het Volle leven',
waarbij Isings' serie volmaakt
aansluit.
Die verhalen zijn prima, maar
de lezer dwarrelt telkens terug
naar de platen zelf en him bij
schriften. De Romeinse leger
plaats aan de Rijnmond, met
zijn boomlange Kaninefaat en
de sceptisch kijkende inheemse
vrouwen bij de waar van de
koopman. Keizer Karei de Gro
te, een reusachtige man temid
den van zendbodes en hofhou
ding, die allemaal minstens een
kop kleiner zijn. Gevolgd door
de overwinnende Vikingen die
Dorestad in brand steken, zon
der mededogen getekend. De
Hollandse graaf Floris V door
zijn edelen gevangen en ver
moord. Momentopnames, waar
geen technicolor tegenop kan.
En die wonderlijke stad in de
Middeleeuwen, met plukjes Mid
delburg, Mechelen, Utrecht,
Amsterdam en Edam: verleven
diging van het geschiedenisver
haal zoals de meester het ver
telt. Maar ook het Behouden
Huys op Nova Zembla ter herin
nering aan koene zeevaarders,
de vloot van Michiel de Ruyter,
de triomfantelijke en o zo chris
telijke vlootvoogd. Het zijn
evenzovele momenten om be
hept te raken met het voorou
dergevoel, waarin de Blokkers
ons autochtone Nederlanders
willen laten delen.
Rob Soetenhorst
Jan Blokker, Jan Blokker jr. en Bas
Blokker: Het vooroudergevoel. De va
derlandse geschiedenis met school
platen van J.H. Isings - uitgeverij
Contact, €35.-.
Jan Blokker jr. en Bas Blokker zijn
zaterdag 19 maart in De Drukkerij
in Middelburg om te spreken over
Het vooroudergevoel aanvang 11
uur).
Jan, Jan jr. en Bas Blokker (vlnr) foto Wim Ruigrok
op de lijst te staan als dissemina
tion officer, iemand die over het
internationaal recht vertelt op
scholen en in het leger.
Ze meldde zich voor een cursus
mensenrechten in Straatsburg.
Daar ontmoette ze in 1993 de
man die later haar echtgenoot
zou worden: Georgiër Misja
Saakasjvili. Roelofs volgde hem
naar New York, waar hij aan
een postuniversitaire rechtenstu
die zou beginnen. Ze trouwden
nog datzelfde jaar. Twee jaar la
ter vestigden ze zich in Georgië,
waar Misja zijn explosieve poli
tieke carrière startte.
Het was vrijwel direct liefde op
het eerste gezicht, daar in
Straatsburg. „Zijn uiterlijk trok
mij aan. Hij was lang, slank en
goed gekleed. Intelligent en ro
mantisch. Hij kwam van het be
gin af aan met rozen en Toblero-
ne-chocolade aanzetten."
Het presidentsgezin woont nu
nog in een driekamerflat in de
hoofdstad Tbilisi. In aanbouw is
een residentie die in november
zal worden opgeleverd. Roelofs:
„Het wordt een wit huis met
werkkantoren, de kanselarij,
een woongedeelte met vier of
vijf kamers en een gastenver
blijf. Het is wel wat ruimer, ja,
maar een paleis kun je het niet
noemen. Dat is ook niet onze
stijl."
Juk
In de Georgische taal is het
woord voor echtgeno(o)t(e):
me-oeghle oftewel medejukdra-
ger. Uit het boek komt naar vo
ren dat het juk voor Sandra Roe
lofs wel behoorlijk zwaar was.
Ze cijferde zich heel vaak weg
ten behoeve van haar man. Ze
Sandra Roelofs: „Het harde werk begint nu pas." foto Phil Nijhuis/GPD
Geboren op 23 december 1968 in Terneuzen. Studeert voor
tolk/vertaalster Frans en Duits. Zet in 1992 voor het
eerst voet op Georgische bodem tijdens een vakantie met stu
dievrienden. Ontmoet in 1993 in Straatsburg de Georgiër Mik
heil ('Misja') Saakasjvili én trouwt met hem op 17 november in
New York. In 1995 vestigen Misja en Sandra zich in Tbilisi, de
hoofdstad van Georgië. In juli wordt zoon Eduard geboren.
Misja krijgt een zetel in het parlement.
Misja wordt in 2000 minister van Justitie. In november 2003
maakt de Rozenrevolutie een geweldloos einde aan het bewind
van president Eduard Sjevardnadze. Misja wordt op 4 januari
2004 gekozen tot president van Georgië.
Sandra Roelofs is de oprichter van de non-gouvernementele
hulporganisatie Soco in Georgië.
stapte over van het rooms-katho-
lieke geloof op het Georgisch-or-
thodoxe, liet haar zoon Eduard
ter bestrijding van zijn eerste
kinderziekte volspuiten met an
tibiotica omdat de schoonfami
lie dat wenselijk achtte en ver
zucht meer dan eens dat man
Misja politiek verkiest boven
zijn gezin.
Roelofs accepteert dat allemaal
vanwege het grotere geheel, het
hogere belang. „Het heeft te ma
ken met de gevoelens die ik voor
het land heb. Ik werd over
spoeld door de tradities, de taal
en de vriendelijkheid van de
mensen, voor wie ik zo veel te
rug wil doen. Mijn man is een
symbool van de hoop op een be
tere toekomst en ik wilde hem
de kans geven om zichzelf waar
te maken."
„Misja is ook mijn president.
Ook als inwoner van Georgië
wil ik dat hij zijn werk goed kan
doen. Mijn ouders zeiden ook re
gelmatig dat ik te veel slik. Hij
is dominant, dat soort dingen.
Ik heb dit soort keuzes in volle
dige harmonie met mezelf ge
maakt."
Het geloof neemt een belangrij
ke plaats in in Roelofs' leven.
„Ik heb niet echt een godsbeeld,
maar ik denk dat iedereen in
zichzelf een kleine god of in zich
heeft, die zijn of haar leven
stuurt. De mensen die uit ons
midden zijn heengegaan en met
wie we een speciale band had
den, blijven invloed hebben op
je doen en laten, daar ben ik van
overtuigd. Ik put daar inspira
tie, rust en hoop uit."
Ze is ruim een jaar First Lady
van Georgië. Een titel waar ze
snel aan gewend is geraakt. Ook
het verkeren met de groten dei-
aarden - staatshoofden, Colin
Powell, Gerrit Zalm - gaat haar
makkelijk af. „Ik vind het veel
makkelijker om met mevrouw
Poetin, mevrouw Bush of de ko
ningin van Engeland van ge
dachten te wisselen dan om in
een regio in Georgië voor een
moeder te staan die klaagt over
haar lekkende dak en haar zieke
zoon en vervolgens vraagt: 'Wat
kun je mij bieden?' Als je zegt
dat je bezig bent met hervormin
gen, dan pikt ze dat niet. Ze wil
nu hulp. Het is dan veel moeilij
ker om met jezelf in het reine te
komen als je haar een antwoord
geeft. Ik troost me met de ge
dachte dat ik doe wat in mijn
vermogen ligt."
Corruptie
Een van de hervormingen die
haar man wilde doorroeren is
de bestrijding van de corruptie
die zo diep geworteld lijkt in Ge
orgië. De corruptie is nog lang
niet verdwenen, erkent Roelofs.
„Dat te denken zou heel naïef
zijn. Er zijn veel maatregelen ge
nomen in die richting. Smokkel
waar is aangepakt, de grensbe
waking is aangescherpt. De poli
tie is nu ook een veel vriendelij
ker blauw dan het was. Er zijn
nog veel problemen. Zoals op
ambtenarenniveau: bij het ver
krijgen van een paspoort, bij het
regelen van een licentie, het toe
kennen van invalidenstatus.
Dat soort dingen is nog altijd
corruptiegevoelig.
Ze zucht als het onderwerp lijf
wacht ter sprake komt. „Je
went eraan, maar het is ook
soms vervelend. In de apparte
menten naast ons zitten agen
ten, thuis hangen camera's. Als
je naar een verjaardagsfeestje
gaat, dan zit-ie daar maar in de
hoek. Soms zeg ik wel eens te
gen een bodyguard: 'Kijk even
of alles goed is in de kamer. Zijn
de ramen dicht, zijn de gordij
nen dicht. Ga dan in de andere
kamer zitten.'"
Wat ze koste wat kost wil vol
houden is het zelf ophalen van
haar zoon uit school. „Die route
en het tijdstip zijn heel voorspel
baar en het hoofd van de veilig
heidsdienst heeft daar moeite
mee. Omdat ik het zo graag wil,
kan hij niets anders dan mijn
wens respecteren. Ik wil langs
die fruitkraam blijven lopen en
zien wat er in de kiosk te koop
is. Ik wil laten zien dat wij ook
gewoon maar mensen zijn."
Het verhaal van een idealiste,
luidt de ondertitel van haar
boek. „Mijn ideaal is om mijn
talenten en kemiis om te zetten
in iets positiefs voor het land
waar ik van houd. Ik wil de men
sen gelukkiger maken. Als je de
kans krijgt om als jong koppel
het volk verder te helpen en de
ontwikkeling van het land te be
vorderen, dan is dat het mooiste
streven. Het is al voor een ge
deelte gelukt, maar we zijn er
nog lang niet. Het harde werk
begint nu pas."
Peter Kuïjt
Sandra Elisabeth Roelofs - De first la
dy van Georgië. Het verhaal van een
idealiste. Uitgeverij Archipel, 274
pag., 17,95
Sandra Roelofs geeft woensdag 9
maart in Terneuzen (Porgy Bess,
20.15 uur) een lezing. Vrijdag 11
maart is zij in Middelburg (De Druk
kerij, 16.00 uur) en dinsdag 15 maart
in Zierikzee Nieuwe Kerk, 20.00
uur)
Haar boeken worden bejubeld of
hoog in de boekenkast wegge
stopt, zodat kinderen er niet bij kun
nen. 'Wolfsroedel', haar vorige boek,
wercl zowel bekroond als verguisd.
Dus heeft de Middelburgse Floortje
Zwigtman bij het verschijnen van
haar derde historische jeugdroman
{Schijnbewegingen haar repliek al
Waar, „Met al die seks en sensatie op
w zijn jongeren tegenwoordig wel
wat gewend. Zij zullen niet geschokt
zijn."
Als Floortje Zwigtman (30) in de
Middeleeuwen was geboren, was ze
waarschijnlijk op de brandstapel
geëindigd. „Samen met mijn kat",
wijst ze op de pikzwarte poes die
jtèast haar op de stoel springt. Het
'^tale dier, Maartje genaamd, zou
inderdaad de kat van een heks kun-
jnenzijn. Zelf doet de schrijfster er in
de verste verte niet aan denken.
oc*\ ^ad het, als Zwigtman eeuwen
geleden was geboren, best eens
ur mel haar kunnen aflopen.
ant ze heeft een manier van schrij
den die lang niet bij iedereen in goe
de aarde valt. Ze windt er geen doek-
Floortje Zwigtman
jes om. Over 'Wolfsroedel', haar vori
ge boek, werd heftig gediscussieerd
omdat geweld er op een onconventio
nele manier in onder de aandacht
wordt gebracht. En met het deze
week verschenen Schijnbewegingen
spaart ze opnieuw geen enkele kin
derziel.
„Jongeren zijn heus niet zulke kwets
bare wezens", zegt ze. „Ze leven niet
in een ideale wereld. Als je ze voor
houdt dat alle problemen makkelijk
op te lossen zijn, dan lieg je. Dat wil
ik niet." Er wordt veel gelogen in
jeugdboeken, vindt Floortje. „Dat ge
beurt vaak. Er wordt een zwaar pro
bleem aangesneden, bijvoorbeeld
drugsverslaving. Daar komt alle
maal ellende van, maar in het laatste
hoofdstuk komt het ineens goed. Dat
klopt niet. Ik vind dat je kinderen
moet om leren gaan met de wereld
waarin ze leven. Je moet ze weerbaar
maken. En dat doe je niet door simpe
le oplossingen aan te reiken."
Simpele oplossingen zijn er ook niet
te vinden in Schijnbewegingen. Toch
zou je haar jongste boek best een
meeslepend en romantisch boek over
de zoektocht naar de prins op het
witte paard kunnen noemen. Ware
het niet dat er zoveel meer over te
zeggen valt. Het verhaal speelt zich
af in het Victoriaanse Londen van
1894. Daar manoeuvreert de zestien
jarige Adrian Mayfield tussen de al
lerarmsten en de onmetelijk rijken,
de kunstenaars, de afpersers, de
schandknapen, het straatleven en de
glamour.
Als Adrian op straat komt te staan
na een weinig opwindend baantje in
een herenmodewinkel, gaat hij op
zoek naar echte liefde en het grote
geld. Onderweg ontdekt hij zijn ho
moseksualiteit, verliest hij zijn on
schuld en vergeet hij - ingegeven
door een ernstig geldgebrek - waar
precies de grens ligt tussen goed en
kwaad. En dan komt hij terecht in
een wereld waar jonge jongens hun
lichaam aan mannen verkopen voor
een aardig bedragje, waar drugs wor
den gebruikt en schroomt hij niet om
zijn beste vriend te belazeren.
Nergens in het boek heft Floortje
Zwigtman een vermanend vingertje
op naar de romanpersonages. Inte
gendeel. Ze laat de gebeurtenissen -
hoe vulgair soms ook - logisch uit el
kaar voortvloeien. Ze beschrijft sek
suele handelingen en gevoelens zon
der schroom en laat het oordeel aan
de lezers. Heel onopvallend glijdt
Adrian Mayfield steeds dieper het
dal in: hij heeft seks om de seks en
steelt soms.
„Als je geen geld hebt en moet knok
ken voor je leven, zijn normen en
waarden luxeproblemen", schetst
Zwigtman. „Dan wordt 'hebben' een
ideaal. Bovendien: Schijnbewegin
gen speelt zich af in de negentiende
eeuw. Het ging er toen net iets an
ders aan toe dan nu." Is ze niet bang
dat ze net als met 'Wolfsroedel' op
nieuw een heleboel mensen tegen
zich in het harnas zal jagen? „Ik
hoop het niet", klinkt het oprecht.
„Maar als mensen aanstoot nemen
aan Schijnbewegingen, dan moet dat
maai-. Kinderboeken schijnen op een
of andere manier altijd een moraal te
moeten hebben. Je moet met koeien-
Ie tters waarschuwen voor het
kwaad, ook al schrijf je voor jong vol
wassenen die binnenkort Herman
Brusselmans zullen pakken."
„Ik denk dat jongeren van vijftien,
zestien jaar wel wat gewend zijn.
Lekkere wijven en stoere mannen, zo
wordt seks op televisie gebracht.
Met niet veel doorleefd gevoel, zal ik
maar zeggen. Bewust choqueren, sen
satie, levert goede kijkcijfers op. Ik
hoop dat ik meer nuance aanbreng
in het behandelen van seksualiteit."
Nee, jongeren zullen niet geschokt
zijn door haar boek, denkt ze.
Nu ze het er toch over heeft - en ze
zegt het nog één keer heel duidelijk:
ze mag dan opgeleid zijn als lerares
basisonderwijs, ze schrijft geen
jeugdliteratuur om op te voeden.
„Dat duidelijk niet. In de eerste
plaats wil ik dat mijn boeken met
plezier gelezen worden. Als ik al iets
wil bereiken, is het dat mensen gaan
nadenken over dingen die belangrijk
voor ze zijn. Dat ze de nuance gaan
zoeken."
Romantisch
Schijnbewegingen is haar derde his
torische jeugdroman. Om het verle
den in te duiken, hoeft ze maar uit
het raam te kijken. Ze woont in Mid
delburg, tegenover een landhuis dat
ongetwijfeld ooit werd bewoond
door een koopman van de VOC. Haar
liefde voor de Victoriaanse tijd is be
gonnen op de middelbare school. „Ik
las veel boeken: Jane Eyre van Char
lotte Brontë bijvoorbeeld. Krijgt het
arme weesmeisje haar rijke man?
Heerlijk. Op zo'n leeftijd ben je zelf
hartstikke romantisch. Ik voelde me
thuis in die tijd. Het was heel an
ders, maar tegelijk herkenbaar."
Wat haar het meest fascineert in het
verleden, is het dagelijkse leven. „De
dingen die je op school niet leert: wel
ke krant werd er gelezen, wat stond
er in de etalages, wat zat er in de reis-
koffertjes... Ik wil weten hoe het le
ven écht was."
In Schijnbewegingen heeft ze gepro
beerd om zo dicht mogelijk bij de
werkelijkheid te blijven. „Alleen wat
betreft de omgangsvormen heb ik
concessies gedaan. Als ik aan alle
plichtplegingen uit die tijd had moe
ten voldoen, was het boek onlees
baar geworden."
Hoe mensen ook zullen reageren op
haar jongste jeugdroman, dat het on
leesbaar is zal niemand zeggen. En
uiteindelijk gaat het daarom, geeft
Floortje aan. „Inhoudelijke kritiek
mag. Het raakt me pas echt als er
aanmerkingen zijn op de technische
kant. Ieder boek moet weer een stap
vooruit zijn. Dat streef ik na. Niet
stil staan, maar vooruit. Zo moet het
zijn.
Marjon Kok
Floortje Zwigtman: Schijnbewegingen (eer
ste deel van het tweeluik Een Groene
Bloem) - Voor jongeren vanaf 15 jaar, uit
geverij De Fontein, 509 blz., €19,95.
