Tong uit de mond kost punten
FZU
Zo bouw je
een moskee
Settlers doen het nu
ook driedimensionaal
GEBOEKT
zaterdag 5 maart 2005
illustraties David Macauley
Precies dertig jaar na 'De ka
thedraal' - dat hem een Zil-
/eren Griffel opleverde - ver-
cheen van David Macauley op-
ïieuw een schitterend en leer
zaam boek over de bouw van
jen religieus bouwwerk.
Spraakmakende informatieve
eugdboeken waren het waar-
nee David Macauley in de jaren
zeventig furore maakte. Na 'De
kathedraal' over de bouwge
schiedenis van een reusachtige
niddeleeuwse kerk schreef en
ekende hij achtereenvolgens
De stad' over Romeinse steden-
Douw, 'De piramide' over de in
drukwekkende grafmonumen-
;en van Egyptische farao's, 'Het
kasteel' dat vertelt over een on-
reembare vesting, 'Onder
gronds' met het verhaal van de
Dnzichtbare constructies onder
jen stad en 'De wolkenkrabber'.
Voor het laatste boek verzon hij
ie ontmanteling van het Empire
State Building, om zo inzicht te
geven in de structuur van
wolkenkrabbers. Het was toen
n 1980 een hoogst originele aan-
aak, maar heeft nu na 11 sep-
.ember 2001 vooral een wrange
Dij smaak. De afbraak van het
symbool van alles wat Amerika
wil zijn, gebeurt namelijk in
ipdracht van een zekere prins
Ali Smith. Deze groot-aandeel-
louder en eigenaar van een
Dliemaatschappij wil Amerika's
neest karakteristieke gebouw
/an bijna vierhonderd vijf tig
neter hoog ergens in de Arabi
sche woestijn opnieuw opbou
wen.
Na 'Grote momenten in de archi-
.ectuur' (een aardigheidje) en
Het mysterieuze motel' over
jen archeologische vondst in
1022 na Chr. verraste hij in 1988
net 'Over de werking van de
kurketrekker en andere machi-
les'. Het boek waaraan hij drie
laar had gewerkt, werd be
kroond met een Zilveren Griffel
jn een Zilveren Penseel.
Eind vorig jaar verscheen dan
De moskee, onmiskenbaar van
rijn hand maar met tekeningen
die net als in zijn boek over de
I werking van alledaagse ge-
oruiksvoorwerpen (van nagel
schaartjes tot computers en van
laserstralen tot gehaktmolens)
wat losser zijn en in kleur.
Voor De moskee hebben werke-
ijk bestaande moskeeën in en
•ond Istanboel model gestaan.
Ze werden tussen 1540 en 1580
gebouwd door Sinan, de belang
rijkste architect in het Otto
maanse Rijk. Het strekte zich
ait van Algiers in het westen tot
Bagdad in het oosten, en van We
nen in het noorden tot voorbij
Mekka in het zuiden,
iedereen die halverwege de zes
tiende eeuw in het grootste mos
limrijk ter wereld dankzij han
del schatrijk was geworden, was
bij wet verplicht werken van
barmhartigheid te bekostigen.
Daartoe opgerichte liefdadig
heidsinstellingen financierden
religieuze, opvoedkundige, so
ciale en burgerlijke doelen zoals
moskeeën en andere speciale
bouwwerken.
In Istanboel werd het merendeel
van alle belangrijke gebouwen
in de tweede helft van de zestien
de eeuw gebouwd onder leiding
van Sinan. De hoofdarchitect
van het hof had toen hij op hon
derdjarige leeftijd stierf onge
veer driehonderd bouwwerken
(moskeeën, bruggen en aquaduc
ten) op zijn naam staan.
De moskee in het boek van Da
vid Macauley is net als de op
drachtgever en de architect er
van verzonnen. De manier waar
op het gebouw in elkaar zit is
geen fantasie, maar gebaseerd
op het basisontwerp van de Otto
maanse moskee: een open ge
bedshal (een vierkante! zaal
overdekt door een ronde! koe-
pel), een overdekte zuilengang
(porticus) rond de gebedshal,
een fontein en een smalle hoge
minaret. Daarnaast zal het com
plex dat door architect Akif Ag-
ha in opdracht van admiraal Su-
ha Mehmet Pasa gebouwd zal
worden, bestaan uit een medre-
se (een godsdienstschool), een
imaret (keuken), een openbare
hamam (badhuis), een fontein
met vers drinkwater voor ieder
een, en een graftombe.
Het opvallendst in de bouwge
schiedenis van deze imposante
külliye zijn de tientallen platte
gronden, doorzichttekeningen,
tekeningen in vogelperspectief,
detailschetsen en combinaties
van deze technische illustraties.
Ze verduidelijken wat te ab
stract voor woorden is, maar roe
pen vooral bewondering op voor
veel echte moskeeën die bouw
werken van hoog architecto
nisch niveau genoemd moeten
worden en het resultaat van een
ingewikkeld proces zijn. En zo
als gothische kathedralen een
hoogtepunt vormen van de Euro
pese beschaving, zo krijgen de
eigen identiteit en de rijkdom
van de islam een zichtbare vorm
in moskeeën.
Jan Smeekens
David Macauley: De moskee -
Ploegsma, 96 pag., €17,95.
Wanroij? Ligt dat nu in
Limburg of Brabant?
Maxime Osse (11) rekent op
de topografische kennis van
broer Sander (14) en kijkt
hem vragend aan. „Bra
bant", klinkt het aarzelend.
„Of is het toch Limburg?"
Ook bij Sander slaat de twij
fel toe. Nou ja, twee dingen
weten ze wel voor honderd
procent zeker: Zij wonen in
Baarland en vandaag ko
men zp,beiden in actie tij
dens het Nederlands kam
pioenschap dressuur voor
pony's.
Over het vervoer van hun po
ny's - Brendo en Destiny -
maken Maxime en Sander zich
geen zorgen. Moeder Osse weet
wél dat Wanroij in Brabant ligt
en zij staat - zoals altijd - ga
rant voor een perfect transport.
Via de Zeeuwse kampioenschap
pen vorige maand in Heikant
wisten Maxime en Sander zich
te plaatsen voor de strijd om de
nationale dressuurtitels. Maxi
me: „Met Brendo - een 14-jarige
schimmel - werd ik kampioen in
de M2 klasse bij de B pony's.
Ben ik best wel trots op. Dres
suur is trainen, trainen en nog
eens trainen. Als je dan kam
pioen wordt, dan is dat toch een
hoogtepunt. Zeker als je naar
het NK mag. Daar kom je ten
slotte alle toppers tegen."
Brendo komt vandaag in topcon
ditie aan de start. Maxime: „De
afgelopen weken heb ik de ver
plichte oefenstof goed doorgeno
men en veel onderdelen her
haald. Het gaat om details. Op
het moment dat je de bak bin
nenrijdt, begint de puntentel
ling al: steekt Brendo haar tong
uit of zwaait ze met haar staart?
Dat is een teken van verzet of
spanning bij de pony. Mag niet.
Kost je dus punten. De hele oefe
ning duurt pakweg een minuut
of zes. De oefenstof ken je uit je
hoofd, je weet precies in welke
volgorde alles uitgevoerd moet
worden: de basisgang, de verza
melde stap, het 'trippelen', de
middengalop of schouderbinnen
waarts. Wat dat is? Tja, klinkt
gek, maar het is eigenlijk scheef
rechtdoor lopen."
De Zeeuwse titel in de Ml klas
se leverde Sander eveneens een
startbewijs op voor het NK. Hij
komt met Destiny - een 18-jari-
ge schimmel - in de Ml klasse
aan de start. „Het is voor mij de
eerste keer, dat ik bij het natio
naal kampioenschap mee mag
doen. Best spannend. Tenslotte
heb je zo'n 25 concurrenten. Het
gaat er om, dat je met je pony
een eenheid vormt. Destiny is
soms wat lui, dus dan probeer ik
hem wat frisser te maken. Lek
ker voor de wedstrijd los rijden,
beetje sprinten, van arbeidsdraf
naar uitgestrekte galop. Dat
soort werk. Dan maar hopen,
dat je een goede oefening rijdt."
Lawaai rondom de bak heeft hij
liever niet. Sander: „Vind ik erg
hinderlijk. Dat merkte ik bij
voorbeeld tijdens Indoor Zee
land in de Zeelandhallen. Veel
gepraat op de tribunes verstoort
soms de concentratie. Lastig,
want dan kun je de draad kwijt
raken. Gelukkig staat in de bak
ook altijd een voorlezer. Een
soort souffleur. Als het goed is,
heb je die niet nodig. De hele oe
fening moet je eigenlijk blinde
lings met je pony kunnen uitvoe
ren. Maar het is wel eens makke
lijk, als je na een fout de volgor
de weer moet oppikken."
Wasbeurt
De eerste punten worden van
daag verdiend met de uitstra
ling van Brendo en Destiny. San-
der: „Het zijn allebei schim
mels, dus we willen ze stralend
wit de bak binnen laten komen.
Hebben uren staan wassen en
schrobben. Met het handje,
want wasstraten voor pony's en
paarden bestaan niet. De staar
ten een lekker sopje geven in
een emmer met zeepsop en dan
zorgen, dat ze na de wasbeurt
niet op hun rug gaan rollen.
Kun je opnieuw beginnen."
Voor Maxime is het één van de
laatste wedstrijden met Brendo
„Ik word te groot voor hem, dus
stap ik over naar de D-pony's.
Brendo wordt 'ingeruild' voor
Easy Dancer, een 9-jarige mer
rie. Hebben we in Friesland ge
kocht. Met haar hoop ik door te
kunnen gaan naar de Z2 klas
se." Wat er met Brendo gaat ge
beuren? „Voorlopig nog niks.
Met Brendo blijf ik lekker bui-
tenritten maken langs de zee
dijk. Sprintjes trekken en in vol
le galop op topsnelheid de teu
gels laten vieren. Blaast de wind
de tranen in je ogen, maar dat
gaat lekker joh."
Hans Segboer
Noem maar op: Age of Empi
res, Rise of Nations,
Knights Merchants, Medieval
Lords -ze zijn allemaal tot op
zekere hoogte in de leer geweest
bij The Settlers. Dit is toch zo'n
beetje het eerste grote spel waar
in je leerde om aan de hand van
werken en vechten een rijk op te
bouwen en, vooral, dat te hand
haven. Met The Heritage of
Kings is The Settlers toe aan het
vijfde deel in negen jaar tijd.
Het heeft liefst vier jaar ge
duurd alvorens de Duitse ont
wikkelaar Blue Byte een opvol
ger maakte voor het zwakke
deel 4. Daar zou je uit kunnen
concluderen dat er twijfel was
over de voortzetting van de
reeks en de manier waarop. Het
roer is dan ook flink omgegooid
in The Heritage of Kings.
Belangrijkste wijziging: in na
volging van de meeste andere
strategiespellen heeft ook Sett
lers nu de overstap van twee-
naar driedimensionaal gemaakt.
Het maakt het spel grafisch een
stuk aantrekkelijker en vooral
realistischer.
Dit vijfde deel is zonder meer de
meest toegankelijke van de se
rie. De gameplay is wat eenvou
diger, je hoeft niet meer zo goed
na te denken om je economie in
bloei te krijgen. De plek van je
gebouwen is niet meer belang
rijk, het aantal bronnen en te
produceren goederen een stuk
lager.
Gaandeweg het spel komt de na
druk dan ook steeds meer op het
vechten te liggen. Dat krijg je
dus als je Dario heet en de moor
denaar van je moeder moet wre
ken. Althans, in de single mo
dus. Die bestaat uit vijftien mis
sies en naarmate je beter je best
doet, worden meer mogelijkhe
den vrijgespeeld. In de andere
modi wordt je direct voor de
leeuwen geworpen.
Niet alles is goed uitgewerkt.
We missen de geluidseffecten
van weleer bijvoorbeeld. En de
gevechten werken vooral op de
lachspieren.
De ommezwaai van The Settlers
levert dus niet louter enthousias
me op, maar dan heeft Blue By
te tenminste iets om in deel zes
aan te werken.
Gert Meijer
The Settlers - Heritage of
Kings: Ontwikkeld door Blue
Byte en uitgegeven door Ubi-
soft, minimum systeemeisen
Windows 98,1 GHz processor,
256 MB RAM en 32 MB 3D vi
deokaart, leeftijd 12+, prijs
€44,99.
jevinp ik Mij in uw koortsdroom;
OF U IN DE MIJNE
ik voel me uitstekend, dos
2al ik me in de uwe Bevinden
Feesten voor
kansarm talent
in Afrika
Jong talent vind je overal ter
wereld. Maar niet overal krij
gen jongeren de kans om hier
iets mee te doen. Op 11 en 12
maart vindt 4WARDS plaats.
Duizenden jongeren feesten
voor Afrika, waarbij iedere jon
gere een euro geeft voor talent.
Alle gedoneerde euro's komen
ten goede aan jong talent in Afri
ka. Op deze manier krijgen jon
geren daar de mogelijkheid om
hun talent ook echt te ontwikke
len en te laten zien. Of het nu ta
lent is op het gebied van dans en
muziek of film en nieuwe me
dia.
Het idee voor 4WARDS is be
dacht en uitgewerkt door Music
Mayday. Dit is een organisatie
die zich inzet voor jong talent in
Afrika. Dit jaar gaat de op
brengst van hun initiatief naar
de bouw van een cultureel jonge
rencentrum in Tanzania.
Meer weten? Kijk op
www.4wards.nl.
foto Willem Mieras
Maxime Osse (1) met Brendo en Sander Osse met Destifty.
