PZC
Uw bloed zal stromen als een rivier
Marokkanen geen humor? Juist wel
25
11-M
Sobere herdenking
Die eskimo's nemen alles over
zaterdag 5 maart 2005
De elfde maart 2004. 11-M,
zo omschrijven de Span
jaarden de zwarte datum die
onuitwisbaar in elke ziel staat
gekerfd. Volgende week vrij
dag is het een jaar geleden dat
moslimterroristen in Madrid
vier forensentreinen opbliezen:
191 doden, 1500 gewonden en
duizenden mensen die nog
steeds zijn getraumatiseerd.
Behalve een herdenkingsdag is die
elfde maart voor de Madrilenen
een dag van angst. In een recent onder
zoek zegt zestig procent van de Span
jaarden bang te zijn voor nieuwe aan
slagen. Ook de veiligheidsdiensten
houden serieus rekening met een ver
volg op het drama van vorig jaar.
De video die twee dagen na de aansla
gen werd aangetroffen in een afval
bak bij een Madrileense moskee, ver
klaart niet alleen het motief van de da
ders. Het is tevens de lugubere belofte
van nog meer gruwelijkheden.
Twee weken geleden pas werd de vol-
ledige tekst door de leider van het on
derzoek, rechter Juan del Olmo, be
kendgemaakt:
'Wij zijn verantwoordelijk voor de
aanslagen in Madrid, twee en een half
jaar na de aanslagen in New York en
Washington. Het is een antwoord op
uw steun aan mondiale terroristische
organisaties, zoals die van Bush en
zijn meelopers. Zij hebben onze vrou
wen en kinderen in Irak en Afghanis
tan gedood en dakloos gemaakt. Van
daag wordt u zelf in uw eigen huizen
gedood en dat zal nog vaker gebeuren,
want het is de wil van God... We zwe
ren voor God de Almachtige dat wij
uw huizen zullen opblazen en uw
bloed laten stromen als een rivier, als
u niet ophoudt met uw onrechtvaar
digheid en doorgaat met het doden
van moslims, met als excuus het be
strijden van terrorisme.'
Inmiddels loopt het onderzoek ten ein
de. Nog voor de zomer worden 74 ver
dachten in staat van beschuldiging ge
steld. Dertig van hen zitten in voorar
rest. Het proces zelf begint waar
schijnlijk in oktober. De daadwerke
lijke leider van het bloedbad, de Alge
rijn Allekema Lamari, alias Yasin,
kan niet worden berecht. Hij en zes an
dere terroristen bliezen zichzelf op in
him flat in de Madrileense wijk Lega-
nes toen de politie drie weken na de
aanslagen de groep wilde arresteren.
Del Olmo gaat ervan uit dat de aansla
gen het werk waren van drie terreur
cellen die nauw met elkaar samen
werkten. De eerste groep werd geleid
door Jamal Zougam, de eigenaar van
een telefoonwinkel in de Madrileense
wijk Lavapies. De tweede cel stond on
der leiding van Jamal Ahmidan, ook
De aanslagen op vier forensentreinen in Madrid kostten 191 mensen het leven.
foto Paco Campos/EPA
Mede op dringend verzoek van de organisatie van slachtoffers heeft de
Spaanse regering besloten de eerste verjaardag van de aanslagen in
Madrid sober te herdenken. Een van de hoogtepunten is de onthulling van een
monument door koning Juan Carlos in het Retiropark met de tekst: 'Voor alle
slachtoffers van het terrorisme.' Op die plaats is ook een heuvel gemaakt met
191 cypressen die de 191 doden symboliseren.
Drie dagen vóór de herdenking, op 8 maart, is er een groot internationaal con
gres over Democratie, terrorisme en veiligheid. Daaraan neemt een groot aantal
staatshoofden en regeringsleiders deel. Volgens de organisatie zal ook premier
Balkenende aanwezig zijn.
Op de ochtend van 11 maart zullen de klokken van alle 650 kerken van Madrid
luiden als eerbetoon aan de doden en gewonden.
Restaurant Alhambra in de Madrileense wijk Lavapies was een ontmoetings
plaats van moslimterroristen. foto Henk van den Boom/GPD
wel El Chino genoemd en de derde
groep werd gedirigeerd door Moham
med El Egipcio. Hij is een paar maan
den geleden door Italië uitgeleverd
aan Spanje.
In alle onderzoeken van de Spaanse
politie duikt steeds de naam op van
Abu Dahdah, kledingkoopman, ge
trouwd met een Madrileense en vader
van zes kinderen. Dahdah zit al vier
jaar in de gevangenis, maar volgens
Del Olmo is hij de geestelijke vader
van de Spaanse moslimterroristen.
Ook heeft hij direct en indirect con
tact gehad met terreurgroepen in an
dere landen, zoals met de vermoedelij
ke moordenaar van Theo van Gogh.
Hij wordt wel omschreven als de am
bassadeur van Bin Laden in Spanje.
Het bloedbad van Madrid heeft een
enorme weerslag gehad op de Spaanse
politiek. Op 14 maart, drie dagen na
de aanslagen, werd de zittende rege
ring- Aznar, in de peilingen aangewe
zen als de gedoodverfde winnaar,
door de kiezers naar huis gestuurd.
Niet alleen omdat hij de Spanjaarden
voorloog over het onderzoek naar de
daders. Een regering die haar burgers
niet wist te beschermen tegen terreur,
verdiende blijkbaar niet het vertrou
wen van de kiezers.
De overwinning van de socialistische
tegenkandidaat Jose Luis Rodriguez
Zapatero was een pure reactie op de
woede en de onmacht van de Span
jaarden over het falen van de rege-
ring-Aznar. Zapatero trok onmiddel
lijk na zijn aantreden de Spaanse troe
pen terug uit Irak, wat een radicale
breuk betekende met Amerika. Ook
kondigde hij harde maatregelen aan
om nieuwe terreur te stoppen.
Een parlementaire enquêtecommissie
moest helpen het verloren vertrouwen
in de politiek weer wat op te poetsen.
Door het beschamende optreden van
de ruziënde partijen over schuld en
oorzaak, was het tegendeel het geval.
Absoluut dieptepunt was de poging
van Aznar om zichzelf en zijn minis
ters vrij te pleiten.
De mening van de Spanjaarden werd
het beste vertolkt tijdens het dramati
sche optreden voor de commissie van
Pilar Manjon, de woordvoerder van
de slachtoffers. Zij verweet de poli
tiek de slachtoffers te hebben mis
bruikt voor politieke doeleinden. „U
beoefent schoolpleinpolitiek waarbij
de slachtoffers van de aanslag als wis
selgeld worden gebruikt." Manjon,
een alleenstaande moeder, verloor vo
rig jaar haar twintigjarige zoon in een
van de treinen. Namens de slachtof
fers eiste ze een nieuw, onpartijdig on
derzoek door een onafhankelijke com
missie. „Wij willen weten wat er is ge
beurd, waarom de aanslagen konden
doorgaan en wie er heeft gefaald."
Ze eist van de politici 'nooit meer de
slachtoffers te misbruiken voor politie
ke doelen'. Manjon is gekozen tot voor
zitter van de vereniging van slachtof
fers. Zij heeft de regering gevraagd de
herdenking komende vrijdag zo sober
mogelijk te houden. „Wij willen onze
dierbaren het liefst in de intimiteit
herdenken."
Beschaamd
Het optreden van Manjon, dat recht
streeks op de tv werd uitgezonden,
heeft diepe indruk gemaakt. Niet al
leen op de parlementsleden die zwij
gend en beschaamd de verbale gese
ling over zich heen lieten gaan. Uit
heel Spanje kwamen reacties van bij
val en sympathie.
Een jaar na dato staan veel slachtof
fers nog in de kou. „Gebrek aan coör
dinatie en slecht functioneren," ver
wijt onderzoeksrechter Del Olmo de
hulpverlening die onder verantwoor
delijkheid staat van de minister van
Binnenlandse zaken. Volgens Del Ol
mo hebben sommigen overmatig veel
(financiële) steun gekregen, terwijl an
deren, echte slachtoffers, buiten de
boot zijn gevallen.
De Spanjaarden willen van hun rege
ring horen welke lessen er, een jaar na
de aanslagen, kunnen worden getrok
ken. Het was de taak van de parle
mentscommissie om daar een ant
woord op te geven, maar die heeft het
laten afweten. Als voorlopige conclu
sie van het vooronderzoek zegt Del Ol
mo dat Spanje door de moslimterroris
ten is aangevallen als vergelding voor
de Spaanse steun aan de oorlog in
Irak.
De Spanjaarden geloven echter niet
dat daarmee de dreiging van nieuwe
terreur is verdwenen. Uit de dertig
jaar lange ervaring met de ETA-terro-
risten weten ze beter dan wie ook dat
terroristen niet zo snel tevreden zijn.
De regering Zapatero heeft inmiddels
meer geld toegezegd voor uitbreiding
van de geheime dienst en het poli-
tie-apparaat.
Ook krijgen politie en justitie meer be
voegdheden, zoals het afluisteren van
telefoongesprekken. Daarnaast wil de
regering veel meer energie steken in
de integratie van de Marokkaanse be
volkingsgroep. Tot ieders verrassing
zijn racistische uitbarstingen na de
aanslagen uitgebleven, maar dat wil
volgens de deskundigen niet zeggen
dat er niets aan de hand is. Sommigen
spreken van een kruitvat dat zomaar
kan ontploffen bij een volgende gele
genheid.
Henk van den Boom
Je zult nu maar Marokkaan zijn in
Nederland, en moeten leven in
|een sfeer van wantrouwen en vrees.
Marokkaanse cabaretiers proberen
op eigen wijze die spagaat te verta
len. „Na de treinkapingen hoorden
mijn Molukse vrienden voortdurend
daar heb je weer een kaper. Wilders
doet nu hetzelfde".
Hij is niet de enige comedian van al
lochtone afkomst. Hij is wel de bes
te. Najib Amhali heeft sterrenstatus.
Zijn derde theatershow, Freefight,
onlangs uitgezonden op tv, trok an
derhalf miljoen kijkers. Zijn vierde
theatershow, Most Wanted, waarmee
hij nu door het land trekt, is overal
allang uitverkocht.
Een goede grappenmaker, die geraffi
neerd en erg geestig zijn Marokkaan
se achtergrond op het toneel uitbuit.
Over de homohatende imam El
Moundi: „Hé, je lokt het wel uit in
die jurk!"
Hij acteerde ook, onder meer in
Shouf Shouf Habibi en in Theo van
Goghs tv-serie Najib en Julia.
In de show Freefight vertelt hij hoe
hij kort na Nine Eleven in de kroeg
oen spa rood bestelt. Zegt de bar
keeper: „Natuurlijk, jij moet nog
vliegen." De lach rolt door de zaal.
Amhali komt in Freefight na die
vlieggrap niet meer terug op Nine
Eleven in de show. „Polarisatie is
vruchtbaar voor op het toneel, maar
°P een gegeven moment werd het te
veel. Soms is er zoveel ellende dat ik
or op het podium niets mee kon. Het
heeft even geduurd voordat ik kon
denken: 'Ik hoef niet te kiezen, ik
moet in de eerste plaats grappen ma
ken'."
Bakzeil
Zo stapte hij zowel de avond van de
moord op Fortuyn, als de avond van
de moord op Van Gogh wel het po-
mum op, terwijl menig collega juist
tegengesteld besloot. „Juist dan
moetje het wel doen. Ook na de
moord op Theo. Makkelijk was het
met. Grappen heb ik ook niet ge
maakt, ik heb die voorstelling aan
Theo opgedragen. Afblazen betekent
toch bakzeil halen en dat wil ik
niet."
Na de aanslagen in de Verenigde Sta
ten had hij, opgegroeid in Kromme
nie, opeens dat bewustzijn: ik ben
een Marokkaan. Zoals zoveel Marok
kanen in Nederland. „Dat komt niet
zomaar, opeens wordt er van alle
kanten aan je gevraagd: 'Hoe zit dit?'
En: 'Denken ze echt dat ze door 77
maagden worden ontvangen in de he
mel?' Weet ik dat. Ik was net zo ver
bijsterd als ieder ander."
„Sinds die septemberaanslagen zijn
moslims de nieuwe vijand, na de Rus
sen. Het is een beetje zoals het met
de Molukkers ging na de treinkapin
gen. Mijn Molukse vrienden in Krom
menie konden nergens binnenstap
pen, of er werd gezegd: 'Daar heb je
weer een kaper.' Nogal beangsti
gend. Wilders doet nu precies hetzelf
de."
„Neem de hoofddoekjesdiscussie.
Het dragen van een hoofddoekje is
nu iets van: 'Ik word aangevallen en
ik maak een statement.' Die hoofd
doekjes waren er voorheen toch nau
welijks? Als ik oude foto's van ons ge
zin bekijk, zie ik mijn moeder in ge
wone kleren, mijn vader in een kek
pak, daar komt geen hoofddoek op
voor. Ik zie die meiden hier rondlo
pen, met en zonder hoofddoek, soms
met strakke kleding, hoge hakken,
lekker kontje en een hoofddoek.
Maak mij niet wijs dat het een reli
gieus iets is, dat is een statement van
dwars. Vroeger had het met fatsoen
te maken, vrouwen mochten geen
lustgevoelens opwekken. Nu is het
toch zo dat we algemeen vinden dat
een man zich behoort in te houden.
Ik schrik zelf ook als ik een vrouw in
een burka zien. Je denkt toch gelijk:
'Zit er geen vent met een geweer on
der?"'
De speelfilm Shouf Shouf Habibi
was de eerste Nederlandse speelfilm
waarin allochtonen, met name Ma
rokkanen, op de hak worden geno
men. Cultuurverschillen en Neder
landse vooroordelen worden met
smaak neergezet. Hij is aangeprezen
als een oer-Hollandse komedie en
heeft niets te maken met Marokkaan
se humor, zegt regisseur Ter Heerd.
Amhali - hij speelt in de film een po
litieman met een ontsporend broer
tje. „Marokkanen geen humor? Juist
wel. Er is een geweldige zelfspot, er
zijn grappen van Berbers over Ara
bieren, van Arabieren over soesi's en
soesi's over donkere Marokkanen,
precies zoals wij grappen maken
over Belgen en Friezen en Limbur
gers en Rotterdammers en Amster
dammers. Alleen denk ik dat de grap
penmakerij beperkingen heeft in de
taboes. Zoiets zeggen als de konin
gin in haar kont neuken, kan echt
niet. Seksuele toespelingen ook niet.
Jiskefet met 'Zal ik jou eens lekker
in je bek schijten', absoluut niet.
Grenzen zijn godsdienst, het konings
huis, man-vrouwverhoudingen en
seks."
„Ik hoor wel opmerkelijk vaak: wat
goed, dat u niet vloekt, terwijl ik wel
vind: hoe harder, hoe leuker. Een goe
de grap is een goede grap, dus over
braafheid zul je mij niet horen, en
hier kan bijna alles. Ik vind dat Ma
rokkanen moeten leren incasseren.
Gelijk behandelen. Harde grappen
over Nederlanders, net zo hard over
Marokkanen."
Uit Freefight: „Zit ik in de metro, komen er drie eski
mo's binnen. Ik heb het niet zo op eskimo's. De ijs
kap smelt, nu komen ze allemaal deze kant op. Werken,
ho maar, maar wel allemaal een dikke slee voor de deur.
Sneeuwscooter hier, sneeuwscooter daar, en aanpassen
doen ze ook niet.
Allemaal met van die grote moonboots en een soort beren
vacht en allemaal een speer. Dan denk je: 'Wat moet je
hier met een speer', maar dan zegt de regering: 'Dat is cul
tuur, daar jagen ze ijsberen mee.' Ja zeg, ijsberen, dit is
Holland, weg met die speer.
We hebben hier geen ijsberen.
Ja, in Artis, maar komt tegenwoordig geen eskimo meer
binnen: Sorry jongens, het is vol vandaag. Ja, want ze
zijn vervelend hè, komen ze Artis binnen met een groepje,
gaan ze pinguins fucken. Als ze daarmee klaar zijn, gaan
ze naar de ijsberenkuil en dan flikkeren ze daar alles in.
en dat pikken ze in Artis niet. Intussen verandert het hele
straatbeeld, want die eskimo's nemen alles over.
De iglo's schieten uit de grond, allemaal hetzelfde ge
bouwd, koud, wit en lelijk. Dan willen ze allemaal een
schotel, want ze willen eskimo 1 ontvangen en noordpool
2 ook, en ga maar eens naar Albert Heijn, staan ze alle
maal rond de vrieskist. Dan denk ik: 'Ga daar nou niet de
hele dag staan jongens, want dat intimideert', want dan
moet ik erbij om mijn vissticks te pakken en dan moet ik
weer een smoes bedenken: 'Jongens, ik zag net verderop
een dolfijn!'"
Als vanzelf komt de moeder in beeld.
Weer een Marokkaanse moeder die
bepalend is geweest voor een libera
le opvoeding. „Ik was met mijn moe
der erg verbonden. Ik heb haar hier
wegwijs gemaakt, ik heb haar leren
fietsen, mijn vader bemoeide zich
nergens mee, ze moest alles alleen op
knappen, tot en met behangen aan
toe. Toch kon ik niet over alles pra
ten."
Eerste keer
Over zijn eerste keer, op zijn zestien
de, hoorde zijn moeder niets. Zijn
Nederlandse vriendinnetje, met wie
hij elf jaar samen zou blijven, was
vijftien. „Natuurlijk vertelde ik dat
thuis niet, zij ook niet. Ik mocht ook
niet bij haar slapen. Haar vader zei
altijd: 'Ik heb vier dochters, we
maken er hier geen hoerenkast van.'
Dan deden we het stiekem, want van
haar moeder mocht het wel. Als die
vader dan 's morgens onder de
douche stond, liep in naar beneden,
naar buiten en dan deed ik alsof ik
net aankwam. Als wij uitgingen,
dronken we natuurlijk wel wat,
maar mijn moeder had daar een enor
me hekel aan. Mijn vader zei altijd:
'Eén uur thuis en anders gaat de
deur op slot.' Altijd te laat, dan bel
de je zachtjes en dan deed mijn moe
der, die nooit sliep, de deur open. Als
ik dan gedronken had, hield ik mijn
adem in, want ze had er een hekel
aan. Heb je het leuk gehad? Hhhmm-
mm."
Nu is Amhali zelf getrouwd - met
een hier opgegroeide Marokkaanse -
traditioneel. Hij vertelt erover in
zijn show, en gaat misschien ook nog
eens vader worden. Dan wil hij van
taboes niet weten: „Kinderen missen
het recht om fouten te maken. Dus
als je je ouders niet eens kunt ver
tellen dat je verliefd bent, of erger,
als het uit is, dat is niet leuk. Ik ga
dat echt anders doen. Ze moeten zich
vrij voelen om over alles met me te
praten."
Loes de Fauwe Najib Amhali: „...geweldige zelfspot...
foto Harmen de Jong/GPD
