Symfonie over genocide
PZC
Vlaams duo duikt in wintersport
1
25
Mattheus Passie
laait weer op
woensdag 2 maart 2005
Het is drie weken voor Pa
sen en dus staat half musi-
cerend Nederland in het teken
van de Mattheus van Bach. Ko-
i .mend weekeinde begint Zeeland
Lmet een uitvoering in Hulst on-
I der leiding van dirigent Jo
I Ivens. Een week later neemt de
i. Vlissingse Oratorium Vereni-
iL ging het estafettestokje over.
i Het fenomeen neemt langzamer
hand zulke vormen aan dat de
I - verklaringen waarom nu juist
i- dit stuk in Nederland zo popu-
lair is, over elkaar heen begin-
inen te buitelen. De een zoekt
het in de geschiedenis. De haast
legendarische Willem Mengel-
L berg dirigeerde het werk vanaf
1899 en bleef dat 45 jaar lang
■'doen, zonder één enkel keertje
b over te slaan. Daarmee creëer je
- een traditie. De ander zoekt het
j in de geniale combinatie van
j; vorm en inhoud. De vorm van
het stuk lijkt op een kruis en op
het snijpunt daarvan plaats
L Bach het meest emotionele en
L* voor iedereen herkenbare mo-
ment, het verraad van Petrus.
Het is een theorie overigens
:..waar bijzonder veel creatief re-
kenwerk voor nodig is.
Jo Ivens blijft nuchterder. Hij
leidt zondagmiddag de Konink-
Lüjke Gentse Oratoriumvereni-
i; ging, het jongenskoor van het
Sacramentskoor uit Breda en
het Dordts Kamerorkest. De di-
krigent begrijpt de rage ook niet
- helemaal: „Al die koren vinden
dat ze dat nu eenmaal moeten
g4ben, terwijl het toch geen flau-
i wekul is om het goed te doen.
L Bovendien kost het handenvol
geld."
Desondanks blijft het werk ook
i'hem bezighouden. „Ik ben er de
-.weken vooraf volledig door ge-
obsedeerd, terwijl het nu toch
de vijfentwintigste keer is dat ik
de Mattheus doe en de Johannes
al zo'n veertig keer heb gedaan.
Het blijft een uitdaging om dit
■stuk, dat al op honderdenéén
"manier is uitgevoerd, je eigen in
terpretatie mee te geven. Ik be-
wandel, zo zou je kunnen zeg-
"gen, het middenpad. Ik beklem
toon de emotionele kracht van
het woord zonder al te roman
tisch te worden."
Een week later staat op zater
dagavond in Vlissingen dirigent
Lucas Groen aan het roer van
zijn eigen koor, het Brabantsch
Muzyk Collegie en een jongens
koor uit Antwerpen. Groen ver-
i klaart de populariteit van de
•Mattheus ook vanuit de geschie
denis maar voegt daar nog een
element aan toe.
„In Nederland komt het muziek
leven pas aan het eind van de ne
gentiende eeuw op gang. In de
ons omringende landen is de tra
ditie veel ouder, daar zat de
boel zelfs rond 1900 behoorlijk
vastgeroest. In Nederland keek
men veel frisser tegen de dingen
aan en zo kon de authentieke uit
voeringspraktijk rond Bach hier
enorm tot bloei komen. Er zit te
genwoordig ook een plat com-
•mercieel aspect aan de rage
rond Bach.
De Mattheus vindt gretig aftrek
op de markt van spirituele pro
ducten. Die markt wordt steeds
groter in een maatschappij die
i het druk heeft en altijd haast en
niet meer naar de kerk gaat."
Douwe Eisenga
De Mattheus van Bach zondag onder
leiding van Jo Ivens in de H. Willi-
brordusbasiliek in Hulst, zondag 13
maart van de Vlissingse Oratorium
Vereniging in de Sint Jacobskerk in
Vlissingen.
et is een van de
grootste gruwelijk
heden uit de Twee
de Wereldoorlog. In een ra
vijn bij Kiev, Babi Yar gehe
ten, doodden de nazi's in
1941 vele tienduizenden men
sen, overwegend joden. „Er
staat geen monument bij Ba
bi Yar", schreef Jevgeni Jev-
toesjenko in 1961. „Er is al
leen de steile afgrond, als een
ruwe gedenksteen."
Het monument is er later
toch gekomen. Bovendien
vormden Jevtoesjenko gedich
ten de inspiratiebron voor de
dertiende symfonie van Dimitri
Sjostakovitsj, die zondag wordt
uitgevoerd in de Grote Kerk in
Veere, het huis van Nieuwe Mu
ziek Zeeland. Het is het eerste
concert van dit jaar in de Grote
Kerk, waar voortaan onder de
naam Muziekpodium Zeeland
evenementen worden gepro
grammeerd.
Projektorkest Utrecht is een
groot symfonieorkest, met onge
veer honderd gevorderde ama
teurs, conservatoriumstudenten
en afgestudeerde musici. Het is
een omgeving waar zij net wat
hoger kunnen grijpen dan in
hun vaste orkesten. Het gezel
schap presenteert om het jaar
een eigen programma met groot
symfonisch repertoire, dat be
staat uit twintigste-eeuwse wer
ken. Bij eerdere projecten wer
den werken van Nielsen, Sjosta
kovitsj, Stravinsky en Prokofjev
uitgevoerd. In de tussenliggende
jaren wordt, samen met het Pro-
jektkoor Utrecht, een concertse
rie gegeven.
Het orkest bestaat inmiddels
vijf jaar. Ter gelegenheid van
het lustrum wordt deze maand
een reeks concerten gegeven, sa
men met het Nederlands Con
certkoor. Daarbij worden behal
ve Veere ook Amsterdam (Domi-
nicuskerk, 5 maart), Utrecht
Het Projektorkest Zeeland.
(Geertekerk, 12 maart) en Arn
hem (Musis Sacrum, 13 maart)
aangedaan. Op het programma
staan de derde symfonie van de
Tsjechische componist Bohuslav
Martinu (1890-1959) en de der
de symfonie van Sjostakovitsj
(1906-1975). Voor zover bekend
is Babi Yar in Nederland nog
niet eerder uitgevoerd door een
amateurgezelschap.
Dirigent en artistiek leider van
zowel orkest als koor is Rob Ver
meulen, die een groot aantal ko
ren onder zijn hoede heeft en do
cent is aan de conservatoria in
Utrecht en Arnhem. De solist is
bas-bariton Henk Smit, een van
de meest vooraanstaande Neder
landse zangers van de afgelopen
jaren, die ook op vele buiten
landse podia heeft gestaan. In
januari werkte hij nog mee aan
de reeks nieuwsjaarspromcon-
certen van het Zeeuws Orkest,
die geheel in het teken stonden
van de operette.
Sjostakovitsj schreef in 1962
zijn dertiende symfonie, een vijf
delige compositie voor bas, man
nenkoor en groot orkest. Het
was het laatste werk waarin hij
nauwelijks verbloemd maat
schappijkritiek leverde, in dit
geval op de oorlog, de onder
drukking en het antisemitisme
tijdens het sovjettijdperk, waar
bij onverdraagzaamheid als wor
tel van het kwaad wordt aange
duid.
Voor de pauze brengen orkest
en koor de derde symfonie van
Martinu, die slechts sporadisch
wordt uitgevoerd. Martinu
schreef het werk in de zomer
van 1944 als reactie op het einde
van de oorlog, waarbij hij naar
eigen zeggen de Eroica, Beetho-
vens derde symfonie, als model
hanteerde.
Voor het eerste deel gebruikte
hij vooral de donkere tonen en
tragische thema's, als herinne
ring aan de oorlog, maar aan het
slot klinkt juist de hoop op vre
de en veiligheid door.
Roif Bosboom
Concert: Projektorkest Utrecht en
Nederlands Concertkoor, Symfonie
nr. 13 in bes van Sjostakovitsj en
Symfonie nr. 3 van Martinu, zondag
in de Grote Kerk, Veere. Aanvang:
14.30 uur. Musicoloog Leo Samama
verzorgt vanaf 13.15 uur een inlei
ding.
Han Coucke en Frank van
Erum vormen samen het
Vlaamse duo Gino Sancti. Zij
presenteren zaterdag in
Burgh-Haamstede hun derde
programma Après ski, dat gesi
tueerd is in een wintersportge
bied.
Met hun tweede show Niet op de
openbare weg strooien wonnen
de Belgen in 2002 de Wim Son-
neveldprijs op het Amsterdam
Kleinkunst Festival. Die voor
stelling speelde zich af in een
crematorium, waar twee broers
letterlijk de begrafenis van hun
moeder vieren, overeenkomstig
haar laatste wens.
Nu komen ze met een conferen
ce, gelardeerd met muzikale in
termezzo's, waarin jodelen als
het ultieme communicatiemid
del wordt gebracht. De eerste
stappen op de latten, het klunge
len, vallen, opstaan en weer
doorgaan passeren de revue. Ve
tes tussen een skiër en een snow-
boarder worden aangescherpt.
Oftewel: ijskoude sneeuw ver
sus hete liefde. De acteurs spe
len twee mannen die dezelfde
vrouw proberen te versieren. De
vrouw sterft. Dat onderwerp
keert terug in diverse variaties.
Thema is eigenlijk de grens,
waar de liefde eindigt. Of op
welke manier sterf je? Misschien
wel door een lawine.
Coucke: „De dood zit er bij ons
altijd in. De liefde en haar on
bereikbaarheid zijn volgens
hem oerthema's.
Frank van Erum werkte ook
veel voor de Vlaamse televisie.
Hij speelde ondermeer in de dra
maserie Stille wateren, die ook
in Nederland werd uitgezonden.
Verder presenteerde hij het lang
lopende programma Fic
tie-freak.
Voor de Nederlandse tournee
Han Coucke (links) en Frank van Erum vormen het Vlaamse duo Gino
Sancti. foto Ole Stragier
wordt de tekst soms aangepast,
want het duo heeft gemerkt dat
mensen in het noorden soms
meer moeite hebben dingen te
plaatsen dan zuiderlingen. Dat
heeft dan vaak te maken met
grappen die over typisch Bel
gische gebruiken gaan.
De cabaretiers constateren ook
dat hun Nederlandse collega's
doorgaans op een andere manier
een gevoel van samenhorigheid
in de zaal proberen te scheppen.
Van Erum: Onze Nederlandse
collega's zorgen vaak voor een
huiselijke sfeer in de zaal. Ze
maken een onderonsje. Wij Vla
mingen zoeken de sfeer juist in
het afwijkende, zonder het con
tact met de realiteit te verlie-
HansTabbers
Gino Sancti met Après ski, zaterdag
in De Schutse in Burgh Haamstede
(aanvang 20.00 uur) en 17 maart in
het Arsenaaltheater m Vlissingen
(aanvang 20.15 uur).
This me - This you is een expositie als
eerbetoon aan de vorig jaar overleden
schilder Eric Roest, op tien locaties in
Middelburg. Zijn werk is te zien in
Galerie T (t/m 26 maart), de Jan van
Leeuwen Stichting (t/m 9 april), Gale
rie De Vier Gemeten (t/m 26 maart),
presentatieruimte Caesuur (t/m 9
april), De Drukkerij (t/m 26 maart),
Indigo (t/m 9 april), Borneo (t/m 26
maart), de Loggia op het Abdijplein
(t/m 9 april), het voormalig informa
tiecentrum van de gemeente Middel
burg (t/m 9 april), het kantoor van
Rothuizen, van Doorn, 't Hooft Archi
tecten (t/m 9 april). Nico Out verricht
de opening vrijdag om 17 uur in de
aula van de Zeeuwse Bibliotheek in
Middelburg.
Beelden van maritiem Vlissingen is
een expositie stads- en zeegezichten
van(af) de Westerschelde, t/m 8 mei
te zien in het Zeeuws maritiem Mu-
zeeum in Vlissingen. Openingstijden:
ma t/m vrij 10-17 uur, za en zo 13-17
uur.
Helen Tijssen exposeert t/m 11 mei
schilderijen, tekeningen en zijden
shawls in het dorpshuis van Krab-
bendijk (openingstijden: ma t/m vrij
13.00-16.30 uur) en het dorpshuis van
Rilland (openingstijden: ma en di
15-18 uur en op do 15-18 en
18.30-21.00 uur).
Rosemin Hendriks en Mare Nagt-
zaam exposeren tekeningen in Gale
rie Van den Berge in Goes. De ope
ning is zaterdag van 17 tot 19 uur. Te
bezichtigen t/m 9 april, do t/m za
12-17 uur.
Theodora Plas exposeert t/m 26
maart schilderijen in Galerie T in
Middelburg. Zij is aanwezig tijdens
de opening zondag van 13-17 uur.
Lut Brackx toont er keramiek in die
zelfde periode. In de kelder zijn schil
derijen te zien van Eric Roest. Ope
ningstijden: do, vrij en za: 11-16 uur.
Mensen staan centraal in de expositie
Zwart-wit, of kleur bekennen? van
Frans Peeters in Studio Meestoof drie
in Middelburg. De acryls, aquarellen
en tekeningen zijn zondag te zien van
13-17 uur.
Ilse van Loo - Remijn uit Wolphaarts-
dijk exposeert schilderijen in het
lunchcafé De Orangerie van het
Zeeuws Biologisch Museum in Oost-
kapelle. Waar land, water en lucht el
kaar ontmoeten, dat is de bron voor
haar inspiratie. Bij enkele werken
zijn materialen toegevoegd, zoals
schelpen, zand of stukjes touw. Te be
zichtigen in maart van wo t/m zo
12-17 uur en vanaf april t/m 29 mei
dagelijks 12-17 uur.
Boerderijgalerie de Osseberg in
Grijpskerke herbergt t/m 2 april
werk van drie exposanten. Mark Van
Crombrugge toont er schilderijen, Sa-
rie Marais keramiek, stoelen en siera
den en Christine van der Ree zilver
en email. Keramist Digna Blaauw ver
richt zaterdag om 15.30 uur de ope
ning, met muzikale bijdrage van pia
niste Martje van Damme. Openingstij
den: di t/m zat 14-17 uur.
Onderweg is de titel van een exposi
tie schilderijen in verschillende tech
nieken van Jopie Minnaard uit Hein-
kenszand. De tentoonstelling in gale
rie 't Kunstuus in Heinkenszand is te
bezichtigen vanaf vandaag t/m 26
maart. Openingstijden: wo en do
13-18 uur, vrij 13-18 en 19-21 uur, za
10-12 en 13-16 uur.
Joke Hoek van Dijke - Hoogerheid
uit Vlissingen exposeert tot 2 april
schilderijen in het Lunchcafé Stad
huis in Goes. Naast landschappen en
abstract werk toont zij portretten, de
meeste in pastelkrijt. Te zien tijdens
de openingsuren van het Lunchcafé'
(zondag en maandag gesloten).
Tape I is een expositie van Helna
Scherpenisse (Nederland) en Mare
Cloet (België) in het centrum voor
beeldende kunst Balans in Middel
burg. De opening is zondag om 15.00
uur. Het betreft het eerste deel van
een project, waarin kunstenaars met
en kunstenaars zonder verstandelijke
beperking elkaar ontmoeten. Te be
zichtigen t/m 17 maart, ma t/m vrij
9-17 uur.
ROTTERDAM
Wereldmuseum Rotterdam: t/m 2 ok
tober, Japanse indigo, kimono's en
textielkunst, 1825-2004; Marokko:
kunst design 2005.
Museum Het Schielandshuis: t/m 31
mei. Schoppen tegen het Gezag. Van
Kaat Mossel tot Pim Fortuyn: opstan
digheid tegen de overheid is in Rotter
dam van alle tijden!
Kunsthal Rotterdam:, t/m 13 maart,
Enrique Metinides - schitterend onge
luk. t/m 6 maart, Tim Brown - Master
of Mississippi; t/m 17 april, Lente-
lust; erotische fantasieën in Edo Ja
pan; Félicien Rops - De schoonheid
en het beest.
OorlogsVerzetsMuseum R'dam: t/m
26 juni, Menselijke dilemma's-De oor
log in beeldverhalen.
Museum Boijmans Van Beuningen:
t/m 31 december. De hoogtepunten
uit de verzameling oude kunst, uit de
periode 1400-1700 en 1730-1950. Op
stelling moderne kunst en surrealis
ten. Vanaf 5 maart t/m 12 juni: Alles
Dali.
Maritiem Museum Rotterdam: t/m 31
december, WereldHaven - HavenWe-
reld. 5 maart t/m 22 mei: Lichten
langs de Noordzee, over kustlichten
en havenbakens.
ANTWERPEN
MUHKA: tot 24 april - Collectie win
ter 2004-2005.
Provinciaal Diamantmuseum: tot 19
juni - In /Uit de Schatkamers: juwe
len in de kijker.
Fotomuseum: Ouwe vleugel: tot 6
maart - Galerie Henry Bond, tot 3
april - 25 jaar persfotografie in De
Standaard Nieuwe vleugel: tot 3
april - Anton Corbijn.
De Singel: tot 10 april - b&k+, archi
tecten, Keulen, opening do. 20.00 uur-
door Moritz Küng.
Museum Mayer Van den Bergh: tot
2006 - Rijksmuseum aan de Schelde
Meesterwerken uit de schatkamer-
van Nederland.
GENT
Bijloke: za. en zo. concertzaal Stein-
way, Passion for perfection, 125 jaar
Steinway piano's, tot 28 maart: Poten
en Ogen, Bijloke Mezzanine.
2t/m 8 maart
WOENSDAG
Sim Bolus
Poppentheater Sim Bolus speelt De Koning is bloot, leve de
koning.
De voorstelling met handpoppen, stokpoppen en muziek
heeft als uitgangspunt het sprookje van H.C. Andersen over
een ij dele koning die dol is op kleren. Voor kinderen vanaf
vijf jaar.
•Ambachtscentrum, Goes, 15.00 uur
Komedie
Hugo Metsers en Pleuni Touw staan weer gezamenlijk op
het podium met de komedie Het kan weer vreemd gaan.
Deze voorstelling zou vrijdag 11 februari plaatsvinden,
maar moest toen worden afgelast wegens ziekte van Hugo
Metsers.
•Scheldetheater Terneuzen, 20.00 uur
Jazz
Ellis Jane Meets Recycled geeft een concert
Deze formatie speelt jazz.
•Desafinado, Middelburg, 21.00 uur
DONDERDAG
Sim Bolus
Poppentheater Sim Bolus speelt De Koning is bloot, leve de
koning.
Zie woensdag
•Ambachtscentrum, Goes, 15.00 uur
Cabaret
Guido Weijers brengt zijn programma Myosotis.
Hij is brutaal maar ook aandoenlijk en springt van het ene
naar het andere onderwerp, met bijna filosofische zinnen en
verhalen uit zijn jeugd.
•Theater De Mythe, Goes, 20.00 uur
Erik Visser
Eenmansoptocht is een soloprogramma van Erik Visser.
De gitarist van de groep Flairck brengt eigen composities en
bewerkingen van Ierse instrumentale nummers, maar ook lie
deren en verhalen. Hij neemt een gast mee, maar wie dat is
moet een verrassing blijven.
•Scheldetheater, Terneuzen, 20.00 uur
Strijkkwartet
Het Romeo Kwartet geeft een concert.
Het programma vermeldt Twee Walsen (Opus 54,2) van
Dvorak, Dansen uit de Kaukasus, Het Strijkkwartet Opus
92 van Prokofiev en het Strijkkwartet Opus 51 nr 1 van Jo
hannes Brahms.
•Het Markiezenhof, Bergen op Zoom, 20.00 uur
Ashton Brothers
Museum Dr. Guislain: tot 13 maart -
Het Hart. Geschiedenis - Verhaal -
Verbeelding.
Huis van Alijn: tot 3 april - De ontem
bare passie van het circusleven.
S.M.A.K.: tot 13 maart, Erick Beltran
Punch-Drunk; tot 20 maart - Kunst
Nu met Ivo Porovoost en Simona Ni-
colai; tot 10 april, Michaël Borre-
mans; tot 17 april - Bemd Lohaus -
Orla Barry.
Caermersklooster: tot 10 april - F3 fo
tografie van Filip Claus, Piet Goet-
hals en Carl Uytterhaegen.
MIAT: tot 24 april - Oeillet Flamand
- De verleiding van de oude roos.
Kunsthal Sint Pieters Abdij; tot 5
juni - El Fruto de la Fe, 16deee'uwse
Vlaamse kunst, met beeldhouwwer
ken en schilderijen en vooral belang
rijke religieuze kunst, uit La Palma.
BRUGGE
Bruggemuseum - Gruuthuuse Ont-
haalkerk O.L. Vrouw: tot 6 maart -
Glasdiptiek; Luik 1: Glas van vissers,
kooplui, monniken en heren en Luik
II: Middeleeuwse glasramen.
Provinciaal Hof: tot 16 maart - In de
wolken, werk van 12 West-Vlaamse
kinderboekillustratoren.
Stadshallen: tot 20 maart: Jo Van-
toumhout, romantische schilderijen.
Campus S.F.X.: tot 31 maart - Verbor
gen, vergeten of verloren, foto's van
Kristel D'Huysser.
KNOKKE
Scharpoord SEAS: tot 6 maart - Tho
mas Alberico.
Zwart Huis - tot 6 maart - Reflecties
- Recente schilderijen 2004 van Jan
De Vliegher.
De Ashton Brothers presenteren hun tweede voorstelling
Ballyhoo!
De show is een woordenloze stroom muziek, variété, cabaret
en halsbrekende toeren. Aangezien het decor te groot bleek
voor het Arsenaaltheater in Vlissingen, is besloten de voor
stelling te verplaatsen naar Middelburg. Het kwartet be
staat uit Pepijn Gunneweg, Pim Muda, Joost Spijkers en Fri-
so van Vemde.
•Stadsschouwburg, Middelburg, 20.15 uur
Unplugged
De Walcherse band Factor 3 treedt op.
De formatie brengt vooral unplugged covers uit de jaren zes
tig, zeventig en tachtig. Deze keer wordt voor het eerst ook
een set versterkt gespeeld.
•Celtic pub The Duke, Middelburg, 21.00 uur
VRIJDAG
Komedie
Toneelvereniging Baarland brengt de komedie Amor richt
zijn pijlen zelf.
Een echtpaar heeft het beste voor met dochter en zoon, ook
wat betreft de keuze van huwelijkspartner. Maar hun kinde
ren kiezen zelf hun eigen weg. Met Cees Droste, Jacqueline
van Wingen, Deborah Eyke en Frans van den Akker.
•Verenigingsgebouw de Griend, Hoedekenskerke, 19.30 uur
Dwaasheid
Dwaasheid heeft haar eigen recht is een komedie van Thea
tergroep Zierik.
Een schatrijke, excentrieke weduwe wordt door haar familie
in een inrichting geplaatst omdat ze zelf wil beslissen wat ze
met haar geld doet. Samen met de andere bewoners leert ze
hen een lesje.
•Multifunctioneel Centrum Zierikzee, 20.00 uur.
Kater
Toneelvereniging De Plattelanders speelt De Wijze Kater.
Het oude toneelstuk van Herman Heijermans is in een mo
dem jasje gestoken. Hoofdpersoon is een arme jongeling die
door een slimme kater wordt geholpen.
•Ledeltheater Oostburg, 20.00 uur
Cabarestafette
Vier cabaretiers verzorgen een avondvullend programma.
Alex Agnew brengt stand-up comedy. Leo Alkemade en
Karin Bloemen presenteren fragmenten van hun show Hy-
bris-Hydrolysch. Renee van Bavel toont een keur uit haar
eerste soloprogramma Helder.
•Scheldetheater, Terneuzen, 20.00 uur
Stessen
Stessen! is een voorstelling van Plien en Bianca, Paul Groot
en Owen Schumacher.
De vier zijn te zien als cabinepersoneel van een noodlijdende
luchtvaartmaatschappij, maai- vertolken ook tal van andere
typetjes. De kaarten zijn inmiddels uitverkocht.
•Stadsschouwburg, Middelburg, 20.00 uur.
Normaal
Normaal presenteert de theatershow Dit is OK Normaal.
Dit concert zou eigenlijk plaatsvinden op zaterdag 19 februa
ri, maar moest toen worden uitgesteld in verband met ziekte
van de drummer.
•Arsenaaltheater, Vlissingen, 20.15 uur
Cabaret
André Manuel brengt Lazarus.
De cabaretier vertelt over zijn hilarische reis naar Irak,
waar hij met een imitatie van Youp van het Hek de laatste
495 Amerikanen amuseerde. Ofwel het verhaal van de won
