>zc
South Dakota
is steengoed
n
ca
Vraag tkantwoord
$ctie bijlagen: 0113-315680
mpzc.nl
Mil-redactie@pzc.nl
i-tbus31,4460 AA Goes
rtertentie-exploitatie:
,.1((j.en Midden-Zeeland: 0113-315520
B ^Vlaanderen: 0114-372770
aal: 020-4562500
rterdag 19 februari 2005
Reiz
VOORDELIG GROOT-BRITTANNIE
DOL DWAZE WEKEN bij House of Britain
retour Eurotunnel voor slechts 35 bij boeking autorondreis!
gratis overtocht auto bij boeking autorondreis Schotland!
gratis overtocht bij min. 5 hotelnachten op het Isle of Wight!
hotelreis Schotland v.a. 149 gratis mobiele telefoon!
voor voorwaarden en meer aanbiedingen:
bel 0118-440444 of kijk op
www.houseofbritain.nl
noord-
amerika
Winnipegf
CANADA
NORTH DAKOTA
-it
MINNESOTA
Cowboy en indiaantje spelen is in South Dakota geen voltooid verleden tijd. Hier ruik en
proefje het wilde Westen nog overal. Op de oneindige prairie vol bizons tot diep in de
Black Hills met oude en nieuwe goudzoekers. Dromers en pioniers zorgden er voor de twee
grootste beeldhouwwerken op aarde: Mount Rushmore en Crazy Horse.
i
Deadwood SOUTH DAKOTA
Rapid City
Mount Badiands
Rushmore
vvouna
Wounded Knee
NEBRASKA
BfHANS VAN ALEBEEK
'n volle vaart denderen de
bizons over de prairie. Het
groepje wordt opgejaagd
.dooreen handvol indianen
phun wilde mustangs. Voor de
elk beest weegt dik
ozend kilo, het goed en wel in
■gaten hebben, verdwijnt plot
lede grond onder hun hoe-
aen storten ze in een diep ra
ja. Daar wacht de rest van de
ikota-stam om de beesten af te
Én. De 'circle of life' is rond.
Ézij deze buit kunnen de in-
anen weer maanden leven
ut echt alles van deze voor
mheilige dieren - van hoef tot
mm- wordt gebruikt,
ikbij het oude goudzoekers-
idje Deadwood in°de Black
Ui heeft filmster Kevin Cost-
seen prachtig kunstwerk en
ioekerscentrum laten neer-
ien waarin deze bizonjacht
traal staat. Tatanka, zoals
centrum heet, (Lakota voor
in) is daarmee een stil eerbe-
aaan de indianen of'native
lericans' zoals ze nu politiek
iiect genoemd worden. Want
zoveel Amerikanen
iaamt Costner zich dieprood
ir alles wat de veroveraars
a het wilde Westen de india-
hebben aangedaan. En te-
(ht,Want eerst pikten ze hun
toen roeiden ze de bi
as uit en tot slot dreven ze de
2 overgebleven indianen op
fds kleinere stukjes land bij
bar. In South Dakota, ook be-
Mount Rushmore, met van links naar rechts de presidenten Washington, Jefferson, Roosevelt en
"v. V
fnoet Crazy Horse, ooit, worden. Op de achtergrond zijn de con-
redelijk goed zichtbaar.
h m ff ,__L
De imponerende Badlands in South Dakota.
^van Wounded Knee en de
Ütpartij uit 1890, zijn er nu
elf van die reservaten over
bijna 70.000 Lakota, Dako-
piNakota-india-nen leven. Sa-
h beter bekend onder de fou-
öam Sioux.
i- succesfilm 'Dances with
(1993) schoot Costner
groot deel in South Da-
kDatis niet zo vreemd want
'ie het asfalt, de pick-ups en
'wegrestaurants weggumt, is
Westen hier nog over
roeien en te ruiken. Dead-
bijvoorbeeld oogt nog al
tais
een stadje waar elk mo
ment een revolvergevecht kan
uitbreken. Hier op het kerkhof
ligt Calamity Jane begraven,
ooit in de gelijknamige film
-niet al te realistisch- vertolkt
door Doris Day. Maar de echte
leek meer op de lange spicht
van de Lucky Luke-strips want
Calamity Jane was lelijk als de
nacht en ze stonk als een bizon.
Toen omstreeks 1870 in het na
burige Black Hills goud was ge
vonden, werd Deadwood in een
mum van tijd overspoeld door
duizenden gelukzoekers, hoe
ren en boeven. Grappig genoeg
is Deadwood sinds een jaar of
vijftien, toen het gokken weer
werd gelegaliseerd, opnieuw
een oord waar duizenden hun
geluk komen beproeven.
In de buurt van Deadwood, op
iets meer dan een uur rijden, lig
gen de Badlands, een immens
natuurpark van bijna 100.000
hectare groot. Eindeloze groene
vlaktes gaan hier plotsklaps
over in een uitgestrekt gebied
vol grillige rotsen en kloven. De
prehistorie ligt hier letterlijk
aan de oppervlakte. Steek een
schop in de grond en de kans is
groot datje een T-Rex of andere
bewoner van Jurassic Park op
graaft. De indianen noemden
dit gebied de Badlands omdat je
er zo makkelijk verdwaalt en er
geen druppel water te vinden is.
Nu slingert er een mooi asfalt-
lint doorheen. Die bizons gra
zen -ze zijn gelukkig niet hele
maal uitgeroeid- een eind ver
derop, in Custer State Park. Sa
men met nog ontelbaar veel an
dere wilde dieren. Antilopes,
prairiehonden, wilde kalkoe
nen, wasbeertjes, eekhoorns en
herten in alle soorten en maten.
Mount Rushmore
Onbetwiste klapstukken van
South Dakota zijn de twee groot
ste beeldhouwwerken ter we
reld: Mount Rushmore en Crazy
Horse, op nog geen half uur van
elkaar gelegen. Mount Rushmo
re kent waarschijnlijk iedereen:
de in de rotsen uitgehakte kop
pen van de Amerikaanse presi
denten George Washington,
Thomas Jefferson, Theodore
Roosevelt en Abraham Lincoln.
Het is zo ontzagwekkend dat el
ke bezoeker stil wordt bij de aan
blik van dit 'altaar van de demo
cratie'. Altaar ook van de grote
getallen: de neuzen van de he
ren bijvoorbeeld zijn elk zo'n
zes meter lang, hun monden
dik vijf meter breed en in de
baard van Lincoln past gemakke
lijk een doorzonwoning.
Beeldhouwer Gutzon Borglum
werkte er, bijgestaan door fami
lie en honderden hak- en dyna-
mietspecialisten, vanaf 1927 tot
aan zijn dood in 1941 aan. Zijn
zoon beitelde daarna het laatste
stukje van Lincolns hoofd ver
der af. In 1948 werd Mount
Rushmore feestelijk onthuld.
Nu komen er elk jaar zo'n drie
miljoen bezoekers.
De meest gestelde vraag, weer
actueel bij het overlijden van Ro
nald Reagan, is of er ooit nog
een president bijgehakt wordt.
De directeur van het park is
daar duidelijk over: 'Nee, nooit.
Er is simpelweg geen plaats
voor nog een hoofd', zegt hij.
'En bovendien zou dat ook niet
gepast zijn. Bij een schilderij
van Michelangelo ga je jaren la
ter toch ook niet een figuurtje
bijschilderen?' Maar het blijft
de droom van velen, zo majestu
eus vereeuwigd worden. Ook de
indianen hadden die droom.
Toen zij Mount Rushmore vorm
zagen Icrijgen, borrelde bij de
oorspronkelijke bewoners van
dit gebied het plan op om iets
vergelijkbaars te doen voor hun
belangrijkste leider: Crazy Hor-
se. En ook die droom is in de
Black Hills aan het uitkomen.
Groter -véél groter- dan Mount
Rushmore, groter dan wat ook
ter wereld moet Crazy Horse, zit
tend op een paard, daar verrij
zen. Voor dit monsterproject
vroegen de indianen de Pool
Korczak Ziollcowski. In 1948 be
gon hij, in zijn uppie, met het
uithakken en opblazen van de
enorme berg. Een project dat
waarschijnlijk nog niet af is als
de kinderen van onze kinderen
in South Dakota op vakantie
gaan. Nu, na bijna zestig jaar
bikken en beitelen, zijn pas de
contouren zichtbaar maar is al
leen het gezicht van Crazy Hor-
se echt af. Ter illustratie: in dat
ene hoofd passen met gemak al
le vier de koppen van Mount
Rushmore.
Na de dood van Korczak beslo
ten zijn vrouw Ruth Ziolkowski
en zeven van hun tien kinderen
verder te werken aan het levens
werk van hun vader. Zonder
subsidie of steun
koop van sou
venirs. Sommi
gen in South Dakota noemen
de casino's en gokhallen de ul
tieme wraak van de indianen op
de blanken. De indianen mogen
deze tempels van de nieuwe
goud- en gelukzoekers immers
exploiteren. Maar ondanks dit
extra geld, subsidies en voorzie
ningen zitten de oorspronkelij
ke bewoners van Amerika nog
altijd in het verdomhoekje. En
daar komen ze waarschijnlijk
ook nooit meer uit. Crazy Horse
herinnert echter iedereen in
South Dakota voor eeuwig en al
tijd aan de enige echte pioniers
van dit prachtige gebied.
Diverse luchtvaartmaatschappijen vliegen vanaf Schiphol met een
of meer keren overstappen op Rapid City in South-Dakota. Deze
plaats is, met Deadwood, de meest centrale plek om
de beschreven parken en bezienswaardigheden te be-1
zoeken. Een retourticket kost vanaf circa €750.
South-Dakota heeft een landklimaat met droge en
hete zomers en ijskoude winters. In de herfst zijn de bossen
waanzinnig kleurrijk. De temperatuur kan dan nog zeer aange
naam zijn. In het voorjaar is het vaak regenachtig.
Rapid City is voor veel toeristen een ideale uitvalsbasis voor een
toer naar het naburige Wyoming, door naar Yellowstone Park en
weer terug. Meer informatie over South-Dakota, alsmede de
buurstaten Idaho, Montana, en Wyoming: Rocky Mountain Inter
national, Postbus 939, 3700 AX Zeist, tel. 030-697 43 22,
www.rmi-realamerica.nl
Zie ook www.travelsd.com en www.nps.gov.
Custer State Park herbergt veel grote dieren zoals deze bizons...
...maar ook hele kleintjes.
Werk, werk, werk
De vakantie is er om even niette
werken, maar voor veel mensen is
dat lastig. Zij bellen elke dag even
met de baas en lezen op het strand
nog vakliteratuur door. Wat doet
u op vakantie aan uw werk?
Stem mee in de Graadmeter. Ga
naar de website van deze krant
en klik op de rubriek Reizen.
w>
01
Ergernis in de lucht
De aanbiedingen van goedkope
luchtvaartmaatschappijen zjjn wel leuk,
maar aan de extra kosten voor luch
thavenbelasting en brandstof
toeslag ergeren reizigers zich flink,
bljjkt uit de vraag van vorige week.
De uitslag:
1] Extra kosten bij aanbie- 66%
ding
(j§| Afstand vliegveld en be- 14%
stemming
Goedkoopste ticket 10%
moeilijk te vinden
4y Slechte informatievoor- 8%
ziening
(j|5| Betalen voor catering
onderweg
Geen vliegtuigstoel,
dan geld terug
Miljoenen mensen boeken jaarlijks een vlieg
reis. Vaalc verloopt de vlucht probleemloos.
Maar als passagiers te maken krijgen met pro
blemen, is het in een aantal gevallen de verant
woordelij kheid van de luchtvaartmaatschappij
om deze op te lossen. In diverse gevallen heb
ben passagiers recht op schadevergoeding.
De Europese Unie heeft onlangs regels opge
steld op het gebied van overboeking, annule
ring, langdurige vertragingen, zoekgeraakte ba
gage, ongevallen tijdens de vlucht en pakket
reizen.
Die regels gaan 17 februari in.
Bij bijvoorbeeld overboeking kunt u vrijwillig
afstand van uw plaats doen tegen bepaalde
voordelen. Als u daar niet voor voelt, is de
luchtvaartmaatschappij u, afhankelijk van de
afstand die u vliegt, tussen de 250 en de 600 eu
ro verschuldigd. Ook moet de luchtvaartmaat
schappij uw ticket terugbetalen of u alterna
tief vervoer aanbieden en voor uw maaltijden,
drank en eventueel een verblijf in een hotel
zorgen.
In februari 2004 heeft het Europees Parlement
en de Raad de Verordening betreffende 'Com
pensatie en bijstand aan reizigers bij instapwei-
gering en annulering of langdurige vertraging
van vluchten' aangenomen. Europese regelge
ving over de rechten van vliegtuig-passagiers
bestond al langer. Veertien jaar geleden zijn er
wetsvoorstellen aangenomen op het gebied
van instapweigering wegens overboeking. Hier
mee kregen passagiers recht op een financiële
compensatie en op hulp. Deze nieuwe verorde
ning scherpt de bestaande regelgeving aan en
biedt meer mogelijkheden voor vliegtuigpassa
giers (vindplaats, zie hieronder).
Alle informatie over de rechten van vliegtuig
passagiers, inclusief de tekst van de Verorde
ning, vindt u op http://europa.eu.int/comm/
transport/air/riqhts/index en.htm.
Helmpje op
Moeten kinderen een helm dragen bij het skiën?
Shireen Eyer van Consument en Veiligheid:
'Als kinderen vallen, stoten ze hun hoofd en lo
pen ze gemakkelijk een hersenschudding of
zelfs blijvend letsel op. Een helm kan dat voor
komen. Wij raden daarom aan om kinderen
een helm te laten dragen bij het skiën, net als
bij fietsen en skaten. Let bij het kopen op of de
helm aan de Europese norm voldoet en of hij
goed past. Daarbij is het belangrijk dat kinde
ren de helm zelf leuk vinden, qua kleur bij
voorbeeld, anders zetten ze hem nog niet op
hun hoofd. Het verschilt per land en per streek
of een skihelm voor kinderen verplicht is.
Maar je kunt het maar beter gewoon doen.
Ook volwassenen zouden beter een helm kun
nen dragen bij het skiën, maar het is de vraag
of ze dat wel willen.'
Heeft u ook een vraag? Mail naar
vraaqenantwoord@weqener.nl. Voor meer vra
gen en antwoorden: ga naar de website van deze
krant en klik op de rubriek Reizen.
