Durf te vechten voor liefde Umberto Eco schrijft ode aan de fantasie Meisje van dertien verovert de wereld Clark Accord 25 woensdag 9 februari 2005 proza Jljjede Jelinek: De uitgeslot en. Alleen maar omdat ze zich- ilf in de weg zitten, slaat een d tieners in een park in We- een man in elkaar. De scho tten vormen een bende, cite- 51 Sai-tre te pas en te onpas ver- (erd en gebruiken veel geweld. Selprijswinnares Elfriede Je- j,ek geelt in dit vroege werk mbeklemmend beeld van de ja- ji vijftig in Oostenrijk, waar istfascisme, spruitjeslucht en ngelukkige pubers heersen, die eh uitgesloten voelen en - de titles moeten nog worden uit- 5-onden - nog geen eigen jeugd- lliuur hebben ontwikkeld, ertaling Ria van Hengel. Uitge- ji| Van Gennep, 251 pag., 16,90. Itlen Oyeyemi: Het Icarus-meis- i, U was negentien en zat mid- B in haar" eindexamenjaar, jen de half Britse, half Nigeri- jjise Oyeyemi haar debuut threef over het meisje Jessamy, bj gevoelig en fantasierijk isje en net als de auteur van nengd bloed. Ze is eenzaam ze met haar ouders in Lon- jen woont, verbergt zich het efst in de kast met linnengoed, naar ontmoet dan in TillyTilly jn bondgenoot. Alleen: behalve essamy kan niemand TillyTilly en Op spookachtige wijze ringt dit wezen de wereld van essamy binnen en brengt haar n haar omgeving in steeds gro- er gevaar. 'Levendig, rauw en aak pijnlijk' omschreef The Ti les dê stijl van dit boek. ertaling Irma van Dam. Uitge- erij De Bezige Bij, 319 pag. llaire Polders: De onfeilbare. In ai café in Parijs ontmoeten de nee Nederlandse vrouwen Cleo Je Onfeilbare) en Amber (de teekere) elkaar en het klikt jeteen. Ze besluiten hun huidi- ilevens op 'te geven en zich in few York te vestigen, waar Am- door Cleo een lansnjke carrière weet te begin- en in de fotografie. Maar ter ijl haar dromen worden gerea geerd, wordt de vriendschap ip de proef gesteld. Langzaam zeker weet Amber haar mendin te ontmaskeren en hoe meer ze ontdekt, hoe meer ze be dt wie zijzelf is geworden. Dit debuut is geschreven door Clai- rePolders, die als filosofe in Pa- njs werkt. /ilgeverij Balans, 295 pag., "16,90. Abdelkader Benali Herman ibdeijn: Marokko door Neder- andseogen 1605-2005 - Op de- e'reis door de tijd' vertellen de wee auteurs over de eeuwenou- le contacten tussen Nederland n Marokko. Het gaat over leurrijke gezanten als Pallache nVanLiederkerke, avontuurlij ekooplieden als De Ruyter en Ihlmann. bevrijde slaven als (aria ter Meetelen en Jan Dek- er en de kunstenaars Adriaen latham, Jacques van Looy en Inton Pieck. Aan de hand van tm reisverslagen komt Marok- o. vanuit Nederland bezien het leest nabije Oosten, als een eelvormig panorama te voor- chijn, rijkelijk ondersteund iet beeldmateriaal, kaarten en ocumenten. litgeverij De Arbeiderspers, 55 pag., €19,95. as Heijne: Hollandse toestan- De bundel essays van Bas leijne is bestemd 'voor iedereen lie Nederland nog niet heeft op- egeven'. Heijne richt een lietsontziende blik op een natie He wanhopig op zoek is naar fen moraal. Het misbaar van lieuw rechts, de linkse leegte, iet multiculturele melodrama, Ie onstuitbare opkomst van Pat- Brard, het Nederlands elftal iressie, de Tok- leHazes-doctrine, het ontkomt ihemaal niet aan Heijnes kriti eke oog. 'Wie radicalisering ef- töefwil bestrijden', stelt Heij- zal ook de moed moeten heb- de snelkookpan van het nut te halen. Dat vereist behal- moed ook andere mooie eigen- gappen als scepsis, bedacht- aamheid en nuchterheid en rea- 'teitszin. Hollandse eigenschap en. Uitgeverij Prometheus, g-, €14,95. lark Accord schreef zichzelf beroemd met De koningin van Paramaribo. Waarom het vijf jaar moest duren voor hij zin had een tweede roman te schrijven. En waarom hij na de moord op Theo van Gogh een positief einde bedacht. Zijn vrienden drongen Clark Accord afgelopen jaren her haaldelijk in de verdediging. Dan wees hij iedereen, al die goedbedoelende mensen die meenden dat hij medelijden ver diende, op de columns die hij pu bliceerde. Arme Clark, hij zag het ze denken. Die columns van hem, ja, die lazen ze wel. In Lin da, Elsevier, Marie-Claire, Elle, Het Parool. Maar columns zijn geen boeken. Waar bleef, potjan dorie, zijn tweede grote roman? Draai er niet omheen, Clark Ac cord, waar blijft de opvolger van De koningin van Paramari boJe hebt toch geen writer's block? „Zelfs mijn uitgever hield op een gegeven moment op me ernaar te vragen", zegt hij nu het werk aan zijn tweede boek is afgerond. Het resultaat ligt op tafel, hier in dit koffielo- kaal aan de Amsterdamse Haar lemmerdijk. „Het kon me allemaal niet sche len. Ik had geen zin om te vol doen aan de verwachtingen. Ik wil niet alleen schrijver van boe ken zijn. Ik wil ook gewoon le ven. Ik had genoeg gekte aan mijn hoofd." Hij somt zo een aantal redenen dan wel uitvluch ten op waarom hij vijf jaar met Tussen Apoera en Oreala, dat tweede boek, heeft gewacht. „Een verhaallijn had ik allang. Het concept was klaar." Hij had diep in de Surinaamse binnen landen een mooie anekdote aan getroffen. Een uur later noemt hij nog een andere reden. „Ik doe het voor mezelf." Daarmee bedoelt hij: er is zo veel aan mij getrokken na De koningin van Paramaribo. „Goedbedoeld, maar ook omdat ze dachten beter van me te kun nen worden. Ik had deze yijf - - jaar nodig. Vijf jaar geleden vroeg je of ik het een erezaak vond voor Suriname te schrij ven. Toen zei ik Ja, nu zeg ik Nee. Van dat Ja is misbruik ge maakt. Ik schrijf niet meer voor Suriname." Zomer 2004 vond hij het zelf ook tijd worden. „Ik zou niet meer geloofwaardig zijn." Hij kon bij vrienden in Frankrijk op een kasteel terecht. „Aupingbed- den en andere luxe. Toch sliep ik vaak maar een uur per nacht. Schreef tien pagina's per dag." Midden in de nacht was hij klaar. „Nu moet ik iemand bel len." Belde zijn uitgever wak ker. „Lekker puh. Vond-ie voor één keer niet erg." Hij wijst op wat hij de nasleep van 'De ko ningin' noemt: de verdere eman cipatie en acceptatie van de Su rinaamse cultuur in Nederland. Daarvan ziet Clark Accord zich zelf als wegbereider. Maar er kenning in die zin, nee, nooit ge had. Hij vertelt over de krabben- mentaliteit onder Surinamers. „Vergelijk het met de werking van het Hollandse maaiveld: krabben in een mand. Eén krab weet zich langs de mandenwand omhoog te werken, maar hij wordt in zijn staart gegrepen en omlaag getrokken. Bij de troep blijven jij!" Regenwouden Prijzen kreeg hij ook al niet. Ver kocht van De koningin van Para maribo wel 60.000 exemplaren, maar de titel 'debuut van het jaar' kon er niet af. „Ik hoef niet over Suriname te schrijven", zegt hij, en wijst op de vijftien jaar dat hij in de modewereld verkeerde. Hij zou zo een roman over een Nederlands fotomodel kunnen schrijven dat werd aan gerand door een fotograaf in Frankrijk maar daar niet over praten mag. Toch gaat Tussen Apoera en Oreala over Suriname, en hoe. Nog Surinaamser, om het zo uit te drukken, dan De koningin Clark Accord: „Als je nuance aanbrengt, ben je tegenwoordig een roepende in de woestijn." foto Dirk W. de Jong/GPD van Paramaribo. Het is het ont roerende, mythische verhaal over een onmogelijke liefde diep in de regenwouden tussen een vrouw, Sathobang, die aan oude riten en gebruiken hangt en vast houdt, en een man, Kolasji, die christen is geworden, De dood van hun zoon drijft hen uit el kaar. Hoe hij aan het verhaal kwam. Om te ontvluchten aan de zege tocht die hij kon maken door Pa ramaribo na 'De koningin' trok hij de binnenlanden in. Hij inter viewde Indianen. Hoorde dat een man in Apoera hem zocht. Accord moest een boek over hem schrijven. Zestien uur varen de rivier op. Apoera, ooit beoogd als nieuwe, moderne hoofdstad. Keurige trottoirs, stromend water en straatverlichting midden in de jungle. De man, een oud-politie man, berucht omdat hij ooit van uit rechtschapenheid op zijn ei gen zoon had moeten schieten, gaf hem een stapel schriftjes en stencils. Met allerlei aantekenin gen over zaken die daar hadden gespeeld. Zijn oog viel op die anekdote over de opa en de oma met hun eigen spirituele achter gronden die uit elkaar gedreven worden, waarna opa een dorp verderop een andere vrouw vindt. Theo van Gogh „Dat de liefde overwint, komt - kort door de bocht geredeneerd - door de moord op Theo van Gogh. Mijn verhaal werd ineens anders." Wat gemist wordt, con cludeerde hij, is liefde. En om dat hij het laatste hoofdstuk nog moest fijnslijpen, boog hij het einde om: „Ik ga een verhaal over de liefde schrijven. On danks de dramatiek weten Sa thobang en Kolasji er iets van te maken." Al voor de moord op Van Gogh is hij gestopt met zijn column in Het Parool. „Geen zin meer. De toon is zo hard en vijandig. Als nieuwe Nederlan der moet je meedoen in die toon. Als je nuance aanbrengt, ben je een roepende in de woestijn." Wat gemist wordt, is de liefde, hij herhaalt het. „Niemand heeft tijd om eraan te werken. Niemand neemt de moeite. Nie mand durft nog te beseffen dat liefde ook vaak pijn is. Ga de strijd aan en je komt er samen overheen. Durf! Ga samen de diepte in. Mensen hebben niet meer het geloof dat ze een part ner voor het leven vinden. Zo stappen ze hun relaties binnen." Nee, dan zijn ouders en grootou ders. Hij droeg zijn boek op aan zijn moeder, 'mijn voorbeeld dat liefde eenmaal gegeven onvoor waardelijk.is'. Hij weet wel wat ze zeggen. Dat Surinaamse vrou wen hun kinderen opvoeden. Zijn betovergrootvader had twee vrouwen en 32 kinderen. Maar hij heeft ze allemaal zijn naam gegeven. Hij bedoelt maar. Zijn eigen vader werd al jong ziek. Verloor zijn kracht, zoals hij het omschrijft. „Als kind be greep ik niet waarom moeder bij hem bleef. Wat doe je toch met zo'n man, ma? Dat is nou liefde." Theo Hakkert Clark Accord: Tussen Apoera en Oreala- Roman. Uitgeverij Vassalluc- ci, 18,95. (geb.) Li T lA ATT T TT7" zag je het meteen: dit boek is Pj 1 V T A 1 J 1 f J X\.anders dan anders. Vierkant, gebonden, fel rood, de titel meer een vignet, een straatnaambordje. Het lag in een rek van het Zeeuws Documentatie Centrum bij de af deling 'net verschenen'. Je slaat het open en je bent verkocht. Het idee is van een indrukwekkende eenvoud: Terug naar de Zee straat brengt een straat in kaart. Niet een gewone: nee, de straat waar de cafés, de tenten stonden, waar het uitgaansleven in Axel sinds de jaren zestig geconcentreerd was. Met een stukje Weststraat en een eindje Noordstraat. In Axel? Ja: wie dit boek leest en vooral wie de foto's - overdadig in aantal, uitbundig in uitstraling - met verwondering beziet, krijgt de indruk dat de Axelse Zeestraat jaren lang het centrum van de wereld was, Soho, de Reeperbahn, het Rem- brandtsplein, Montparnasse, Fifth Avenue, Katendrecht, de Amster damse Zeedijk, de Terneuzense Dijkstraat, alles ineen. Om maar wat te noemen. Het kan wat overdreven zijn, maar dit boek is een monument, voor een straat, voor bewoners, bezoekers, voor een tijd en een manier van leven. Nostalgie op menselijke maat. Een ankerplaats van herinneringen, zegt de samensteller. Een boek met een anarchistisch register (niet alfabetisch en zonder bladzij nummers) dat spoort met de jaren waarvan de Zeestraat de lof zingt. De lezer kent vrijwel niemand in dit boek: jonge mensen, veel bier, ontelbare cafés, uitbaters, foto's voor en na een verbouwing, het pa tronaatsgebouw, katholieke uitstapjes. Café de Sport van Joke Dob belaar, Bar Lugano met daarnaast café Poland en niet te vergeten die tent op Drieschouwen en nog zo veel andere. Dan de bezoekers, dansend, flirtend, lachend, genietend, vol levens lust en verwachting. Muziek van de jaren zestig en zeventig. r-y De bandjes en de beginnende /;66m T33T discjockeys. De brommers. Je leert ze kennen via foto's die met liefde zijn opgediept: minu tenlang kijk je naar Beppie Kaij- ser, Christine de Putter, Heieen Maas, Marlies Calle die wat verle gen oogt, naar de mooie Astrid de Nijs naast Frank Groothaert, naar Leuny de Pooter, een onvergankelijke schoonheid, de kortge rokte Ina Ruijtenburg, de levenslustige Marijke van Poecke in de ar men van Ricky en nog vele anderen. Waar zijn ze gebleven? Er zijn ook ouderen, bijvoorbeeld in Café Sonnenhoek. Er is ook een verbijsterend verhaal over de moord op Wim Janssen. Het boek doet denken aan wat de Vlaamse schrijver Eriek Verpale ooit zei over Zelzate. Hij schreef autobiografische vertellingen in de vorm van brieven, die in een fabriekswijk van Zelzate speelden. Al le wanhoop, vernedering, verdriet en alle geluk, klein en groot, was voor Verpale daar te vinden. Voor hem was Zelzate een universum. Axel is niet minder universeel dan Zelzate. Aan het eind van een miezerige middag vorige week toch maar even met het boek in de hand naar de Zeestraat gegaan. Een koffietje in de Mops, Schots levenswater in de Pieper. Bob Dylan zingt. Het licht wordt gedempt. Even in de straat die er niet meer is. Terug naar de Zeestraat is opgedragen aan Annelies Verschelden. Ze blijkt op tweede kerstdag 2003 tijdens de voorbereiding van dit boek overleden te zijn. Nog geen vijftig jaar oud. De foto toont een jong meisje, misschien 18, 19. Zou het twintig zijn? Met een vriend je. Hand in hand, zo lief en onbevangen, tegen elkaar. Een leven voor zich. Kwetsbare innigheid die ontroert. Met het citeren van een versregel is het oppassen. Toch komen bij Terug naar de Zeestraat onweerstaanbaar enkele woorden uit de laatste bundel van Gerrit Kouwenaar in de geest: levens geleden was er een morgen. Lo van Driel Stel: je bent een kleine uitge ver in de Schotse hooglan den die wat in de marge rom melt. En dan heb je ineens een bestseller in handen. Het over kwam Charles Faulkner (40) van Aultbea Publishing in Inver ness. Hij ging in zee met de der tienjarige Emma Maree Urqu- hart, die van haar debuut Dra gon Tamers in anderhalve maand 50.000 exemplaren ver kocht. - Het nieuws gaat de wereld over, u hebt een wonderkind ont dekt. „Nou, eigenlijk is zij degene die naar mij toekwam. Met haar moeder en een paar pagina's van haar verhaal. Wat losse hoofdstukken. Ze was nog zo jong, dat ik het allemaal niet zo serieus nam. Ik vond het eigen lijk tijdverspilling. Instinctief dacht ik, neehee, dit is een grap. Maar ze was zeer vasthoudend. Toen ze weer voor de deur stond, heb ik haar gezegd: oké, je mag bij me langskomen als het boek af is. Ze moest eerst maar eens bewijzen dat het haar menens was. Maar dat had ze toen snel voor elkaar. En daar-: na is het totaal uit de hand gelo pen." - Van de vijfde Harry Potter lie pen de verkoopcijfers alleen al de eerste 24 uur in de honderd duizenden. Is het niet een tikje voorbarig om Emma uit te roe pen tot de nieuwe J.K. Rowling? „De eerste editie van Dragon Ta mers van 50.000 exemplaren kwam uit op 17 december en is uitverkocht. Binnenkort ver schijnt de tweede editie, weer 50.000 exemplaren. We verwach ten dat die met een paar uur weg is. En daarna gaan we het boek in aantallen van zes cijfers uitbrengen. Plus: we komen met vijf delen, Emma is al druk bezig met deel twee. Volgens ons is dit in potentie nog véél groter dan Harry Potter. Nee, ik ga dit echt niet lopen bagatelli- - Dan heeft u vast ook al wel in ternationale deals gesloten. Dus wanneer komt het boek uit in Nederland? De Drakentem mers? „Nee, we houden op dit moment nog alles in beraad. We zijn al benaderd door zes Hol- lywood-producenten, en door spelf abri kanten. Het boek gaat over een tiener en een draak die in een computerspel belanden, dus het leent zich uitstekend voor de game-industrie. En tot India aan toe willen uitgevers het boek in vertaling uitbren gen. We bekijken eerst rustig wat de beste opties zijn. En dan slaan we genadeloos toe, want we willen dit uitmelken tot op het bot. We gaan met Emma de wereld veroveren." - Wat doet dat met zo'n meisje, is de druk niet enorm? „Ze laat zich totaal niet van de wijs brengen. Toen duidelijk was dat het boek er zou komen, zijn we met haar hele familie om de tafel gaan zitten en heb ben we alles van stap tot stap doorgenomen. Ze heeft heel veel zelfvertrouwen, en ze is zich zeer bewust van haar talent. En wij waren er ook van overtuigd dat het boek een succes zou wor den. Maar dit ging natuurlijk wel al onze verwachtingen te bo ven. Wat mij in eerste instantie een gewoon meisje van dertien leek, wordt nu wereldwijd om schreven als een genie." Marjolijn de Cocq Joe werkt het geheugen? Het is eigen- Jlijk deze vraag die centraal staat in De Jysteneuze Vlam Van Koningin Loana, de jeuwe roman van de Italiaanse schrijver Imberto Eco. De verteller probeert zich na *n beroerte iets te herinneren van zijn le- *n- met als resultaat een even aandoenlijke fascinerende zoektocht naar een verlo- gewaande jeugd, waaraan maar geen m(le lijkt te kunnen komen. 'Ik bevond me een labyrint. Welke richting ik ook nam, e'was niet de juiste.' 'edoor de nieuwe roman van Eco bladert, wordt onmiddellijk getroffen door de talrij ke illustraties. Wat hebben die plaatjes van Flash Gordon, Felix de Kat en Popeye te zoeken in een roman over iemand die zijn ge heugen kwijt is? En wat is de betekenis van die kleine foto met een halfnaakte Josephi ne Baker? Het is bepaald geen toeval dat Eco in De Mysterieuze Vlam Van Koningin Loana gebruik heeft gemaakt van allerlei voorbeelden uit de populaire cultuur. De schrijver van de wereldberoemde roman De Naam Van De Roos houdt zich als weten schapper bezig met verschijnselen van mas sacommunicatie en de consumptiemaat schappij, waaronder reclame en stripverha len. Zijn nieuwe roman lijkt hij voor een be langrijk deel vooral te hebben geschreven om de wereld van de semiotiek en literatuur te verenigen. De hoofdfiguur in Eco's nieuwe roman is de zestigjarige Giambattista Bodoni, die na een beroerte bijkomt en ontdekt dat hij zijn geheugen heeft verloren. Dat wil zeggen: ge deeltelijk. Hij herkent zijn vrouw en doch ter niet meer, terwijl hij nog precies weet welke naam de hoofdstad van Japan heeft. Om zijn episodisch geheugen op te frissen krijgt de man van zijn neuroloog de op dracht een dagboek bij te houden en reist hij af naar zijn oude familiehuis in Solara, waar hij als kind opgroeide. En in die enor me woning, die doet denken aan het kloos ter uit De Naam Van De Roos, laat hij zijn jonge jaren terugkeren met behulp van de talloze voorwerpen die hij in de woning aan treft, zoals de boeken van zijn grootvader. De Mysterieuze Vlam Van Koningin Loana is niet alleen een speelse terugkeer naar een tijd vol onschuld en kinderlijke fantasieën In het familiehuis probeert de man aan de hand van tastbare herinneringen zijn leven te reconstrueren. En langzaam maar zeker wordt het dan duidelijk dat de voorwerpen een enorme waarde vertegenwoordigen. Met elkaar geven ze een beeld van een we reld die anders verloren was gegaan. De man bevindt zich in de familiewoning als het ware in het centrum van zijn eigen ge heugen. En dat leidt weer tot andere herin neringen, die te maken hebben met pijnlijke gebeurtenissen uit het fascistische Italië van de Tweede Wereldoorlog. Met De Mysterieuze Vlam Van Koningin Lo ana heeft Eco een zeer indrukwekkende ro man geschreven, waarin ernst en speelsheid voortdurend een boeiende strijd leveren en het venijn zich in de staart bevindt. Bovenal is de roman op te vatten als één grote ode aan de fantasie, het belangrijkste wapen te gen de kille werkelijkheid. Jacob Moerman Umberto Eco~ De Mysterieuze Vlam Van Koningin Loana - Vertaling Rob Gerritsen en Henny Vlot Uitgeverij Prometheus426 blz., 25.-.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2005 | | pagina 25