'ZC
j gM
De oprijlaan van Waterloo gaat naar nergens
Met het oog op
de oude bootjes
Platform
Maritiem
Erfgoed
Zeeland
weerwoord
namen
-
NAAR BUITEN
gtie bijlagen: 0113-315680
pc.nl
ilredactie@pzc.nl
Kisfï>.4460 AA Goes
tentié-exploitatie:
jgn Midden-Zeeland: 0113-315520;
jvs-Vlaanderen: 0114-372770;
naai: 020-4562500.
sdag 25 januari 2005
Is Sinte Paulus
klaar, dan
wacht ons een
heel goed jaar
(Sint-Paulus bekering is op
25 januari)
In het Noord-Hollands
Dagblad stond een mooi
verhaal over lui die Geluk
heten. Volgens het telefoon
boek wonen er dertig fami
lies Geluk in Noord-Hol
land. Zijn dat allemaal ge-
lukvogels? In Noord-Hol
land?
In het artikel kwam Kees
Geluk aan het woord, ach
terneef van Guus. Hij
zoekt het geluk overal:
meer dan 27.000 mensen
met de achternaam Geluk
heeft hij al gevonden.
Velen zoeken naar voorou
ders. Zonder stamboom
ben je niet meer dan jezelf.
Met een diepe wortel en
een bijzondere naam be
gint elke dag anders.
De Noord-Hollandse Ge
lukken zijn uit Zeeland ge
komen. Vanuit Holland
vestigden ze zich in de kop
en verder in Friesland en
Groningen. Ze belandden
over de ganse wereld.
De Noord-Hollandse zoe
ker denkt dat de oude Ge
lukken landbouwers, dij
kenbouwers en grondwer
kers waren. Dat klinkt be
ter dan sappelaars die met
een spa hun kostje moes
ten verdienen,
j Voor de betekenis van de
naam Geluk maakt dat
niet veel uit. Geluk is ge
luk en daarmee uit. De
stamvader van al de vogels
zou volgens de verzame
laar uit Tholen komen. En
zijn vader dan, vraag je je
af? Op Tholen wonen inder
daad de meeste Geluks, al
thans wat Zeeland betreft.
Maar in het noordelijke
deel van Zuid-Beveland
komt Gelok voor. Dat is zo
goed als zeker een dialecti-
sche vorm van Geluk.
In verschillende vormen
komt de naam in het bui
tenland ook voor. Zo is bij
de oosterburen (von)
Gliick bekend, in België en
Frankrijk bestaat Bon-
heur, met en zonder Le.
Zelfs Leluc komt voor.
De naam Geluk is al in de
Middeleeuwen opgete
kend. Zo woonde in de 14e
eeuw Gerard Goetghelux
in Ingelmunster.
Ongeluk schijnt als achter
naam niet te bestaan, maar
Ongemak, Ongeval en On-
I gena wel. Gelukkig maar.
Lo van Driel
De harde westenwind waait
dikke rimpels in het water
van de Oosterschenge. Hier, van
af de dijk, heb je het beste zicht
op de kreekrest en het natuurge
bied daaromheen. Veel riet, veel
wilgen, veel vogels. En dat vlak
bij Goes, bijna aan de voet van
de televisietoren.
De wandeling begint bij
Planketent, op de kruising van
de Nieuwe Dijk (de doorgaande
weg van 's-Heer Hendrikskin
deren naar Wolphaartsdijk) en
de Oude Zeedijk. Planketent?
Volgens de bewoner van bet
dijkhuis op de hoek zijn er meer
dere theorieën over die naam.
Zelf denkt hij aan iets met woor
den als vlak en ver. Vlakke land,
verre einder, zoiets. Een andere
uitleg verwijst naar het vroege
re veerhuis daar in de buurt. De
schuur die erbij stond, werd
planketent genoemd. Een plausi
bele verklaring, die laatste. Hoe
wel: vlakke land past hier in de
polders ook prima.
De Oude Zeedijk is onverhard,
maar hij loopt lekker. Grote kie
zels bieden wat steun tussen
gras, modder en plassen. Aan de
linkerkant van de dijk staat een
lange rij wilgen, de meeste zijn
nog maar pas geknot. Geen tak
zit er meer aan, ze moeten hele
maal opnieuw beginnen. De laat
ste vijf wilgen van de rij worden
vandaag geknot. De man met de
motorzaag vertelt dat het hier
ingewikkeld geregeld is, met die
bomen. Nou ja, met het eigen
dom dan. De wilgen vallen, zo
als het hele natuurgebied, onder
Natuurmonumenten. Maar
waar de rij wilgen ophoudt, be
gint die van de jonge populieren
en die worden beheerd door het
waterschap. En de bomen daar,
aan de andere oever van de Oos
terschenge, zijn weer van ie
mand anders.
Een eindje verder op de Oude
Zeedijk gaat de onverharde weg
over in asfalt. Toch ook wel
weer comfortabel, zo zonder
plassen en modder. En dan ook
nog de hardé wind als steun in
de rug. Rechts ligt de Goesche
Polder er verlaten bij, recht
vooruit nadert de drukke Delta
weg. De constante stroom auto's
naar beide kanten is van hier
goed te zien, maar door de wind
oostwaarts niet te horen. Een
kooi vogels komt vanaf de Oos
terschenge aanvliegen en maakt
een tussenlanding in de bomen
langs de dijk. Eén vogel komt
wat achteraan en vindt als laat
ste een plekje op een tak. Hij zit
nog niet of de rest vliegt al door,
richting het westen, met flinke
tegenwind dus. En ja, dan moet
ook de laatkomer verder. Het
lukt hem niet meteen om voor
uit te komen, maar gelukkig: na
wat vliegbewegingen op de
plaats weet hij zijn soortgeno
ten toch net bij te blijven.
Net voorbij het woonwagen
kamp komt de Oude Zeedijk uit
op de Deltaweg. Via de parallel-
baan gaat de wandeling een
stukje in noordwaartse richting.
Hier, vlakbij deze drukke weg,
kom je het dichtst bij het water
van de Oosterschenge. Omdat
het een beschermd natuurge
bied is, is dat elders lastig. Hier
ga je eigenlijk over de Ooster
schenge heen: links ligt de kreek-
rest en aan de andere kant van
de weg loopt die nog een stukje
door. Ook hier heb je goed over
zicht over de Oosterschenge. Je
ziet de gevarieerdheid van het
natuurgebied: het water met het
riet langs de natte oevers, het
grasland met hoogteverschillen,
de bomen. Volgens de man met
de motorzaag is het hier 's zo
mers prachtig en kleurrijk. Al
leen al die vele verschillende
soorten klavers...
De parallelbaan van de Delta
weg kan al snel worden verla
ten. Aan de overkant van de Oos
terschenge gaat het linksaf, een
weg in die Blauwewijk heet. De
terugtocht langs het natuurge
bied begint. Met de verandering
van wandelrichting, verandert
er nog meer: de wind is nu pal
tegen. Nu pas blijkt hoe hard
het eigenlijk waait. In de buurt
van het gehucht Blauwewijk
komt er weer wat luwte in de
lucht. Blauwewijk: dat zijn zo'n
tien huizen en een boerderij. De
ze boerderij is een overblijfsel
van Waterloo, waarschijnlijk
ooit een rijke hoeve. Rechts van
de weg staan nog de twee palen
die de oprijlaan markeren. 'Wa
ter' staat op de ene, 'loo' op de
andere. De palen staan er wat
verwaarloosd bij; de oprijlaan
gaat naar nergens. Op de lege
plek stond ooit waarschijnlijk
een boerenschuur. Nu is er wat
verder naar achteren een nieu
we loods neergezet.
Voorbij Blauwewijk komt de
wind weer in alle hevigheid tege
moet. Nergens vang je nu meer
dan op deze rechte weg pal op
het westen, in dit vlakke, onbe
schutte land. Een eindje verder
is een bruggetje over een water
gang. Hier gaat het linksaf, een
wandelpad van de Agrarische
Natuurvereniging Goes op. Het
modderige pad volgt de water
gang. Al snel ga je een bruggetje
over en kom je uit op de Oude
Veerdijk. Nu pas gaat het rege
nen. De harde wind maakt van
de regendruppels hagelsteen-
tjes. Dus: hoofd en rug licht
voorover, muts over de oren,
handen diep in de zakken en het
verstand op nul. Nog maar één
kilometer te gaan.
Carla van de Merbel
Rondje om de Oosterschenge,
ten noordwesten van Goes: circa
6 km.
Na het Jaar van de Boer
derij en dat van het
Kasteel, mag er ook-wel een
Jaar van het Maritiem Erf
goed komen. Als daar lande
lijk de handen niet voor op
elkaar te krijgen zijn, moet
Zeeland serieus nadenken
er zelf een thema jaar aan te
wijden, bijvoorbeeld in
2007. Cathrien Koster, voor
zitter van het Platform Ma
ritiem Erfgoed Zeeland,
vindt'dat de provincie, me
de gelet op de roemruchte
historie van het gewest, het
nauw met het water verbon
den erfgoed moet koesteren.
Het is eeuwig zonde als het
Zeeuwse maritiem erfgoed
verloren gaat, stelt Cathrien
Koster. „Daarom is het zinvol
dat er een provinciaal platform
is dat zich inzet voor het behoud
en er ook voorlichting over
geeft, om het belang van dit erf
goed te verkondigen aan de men-
sen, ook aan de toeristen." Ze is
er fier op dat Zeeland wat dat
betreft landelijk voorop loopt.
„Voor zover ik weet is er ner
gens anders een dergelijk plat
form. Men is bijvoorbeeld in
Limburg wel bezig met een
meldpunt erfgoed, maar dat is
niet specifiek voor het varend
erfgoed."
Ruim één jaar is de Middelburg
se oud-politica nu voorzitter
van het platform, waarin ver
schillende organisaties die zich
met maritiem erfgoed bezig hou
den verenigd zijn. „Ik heb vroe
ger altijd geroepen: mijn eerste
salaris besteed ik aan een zeil
bootje. Het is er nooit van geko
men, maar ik houd erg van het
water en ook van zeilen. Ik heb
behoorlijk wat bestuurlijke erva
ring en veel contacten. Ze heb
ben me voor het voorzitterschap
gevraagd en het leek me leuk
om te doen. Dat blijkt het trou
wens ook te zijn."
Rechtuit
Koster voelt zich thuis in de
kringen van de mensen die zich
inspannen voor het in stand hou-,
den van het varende erfgoed.
„Het is een speciaal, wel bij mij
passend rechtuit volk. Ja is ja en
nee is nee. Dat spreekt mij aan."
Ze maakt duidelijk dat het niet
eenvoudig is om mensen die van
uit diverse belangen opereren,
rond de tafel te krijgen. Deelne
mers zijn momenteel de stichtin
gen museumhaven Zierikzee, de
Zeeuwse Schouw (nauw verbon
den met Traditioneel Varend
Zeeland), Behoud Hoogaars en
Houthaven Goes. Op persoonlij
ke titel is Terneuzenaar Henk
van de Haar, eigenaar van een
traditioneel schip, erbij betrok
ken.
Bietentocht bij Wilhelminadorp. foto Willem Mieras
„We zijn beslist nog niet com
pleet. Zo zijn we bijvoorbeeld in
gesprek met de mensen van het
betonningsvaartuig Zaandam in
Vlissingen. Maar mensen met
initiatieven zijn van harte wel
kom", zegt Koster. De taak van
het platform, dat ondersteund
wordt vanuit de Stichting Cultu
reel Erfgoed Zeeland (SCEZ), is
op papier kort: het begeleiden
en zonodig coördineren van ini
tiatieven op het gebied van mari
tiem erfgoed. Ook het adviseren
van de provincie op dit gebied
hoort erbij. Koster: „We willen
niet alleen organisaties onder
steunen, maar ook privé-perso-
nen die varend erfgoed willen
behouden."
Het is nadrukkelijk niet de be
doeling dat het platform subsi
dies gaat verdelen. „Dan krijg je
fricties", weet de voorzitter.
„We adviseren en bemiddelen
wel als daarom wordt gevraagd,
bijvoorbeeld bij het schouwen
van schepen." Het platform
hield zich afgelopen tijd onder
meer bezig met de historische
werf Meerman in Arnemuiden,
de zeehondenwerf in Vlissingen
en de landbouwhaven in Kortge-
ne. Over de grens, in Euregiover-
band, zijn er ook contacten. In
Vlaanderen wordt op verschil
lende plaatsen hard gewerkt
aan het behoud van het varend
erfgoed, waarbij de recreatieve
mogelijkheden niet uit het oog
worden verloren.
Fraaie namen
In samenwerking met het Breed
Overleg Deltawateren is het
platform bezig met het samen
stellen van een lijst met traditio
nele schepen, die in Zeeland
zijn gebouwd of daar vaak geva
ren hebben. Eigenaren ervan is
gevraagd een foto en een 'levens
loop' in te zenden. De lijst is nog
lang niet compleet; er prijken al
wel fraaie namen op als Avon
tuur, Frans Naerebout, de
Hoop, de Lange Peer, Phoenix,
Vijf Gezusters, Zes Gebroeders.
De lijst moet een indruk geven
van wat er nog aan meer dan
vijftig jaar oude schepen is en
kan via de website van de SCEZ
geraadpleegd worden. Koster
ziet het als onderdeel van het
promoten van het Zeeuwse mari
tiem erfgoed.
„Verder kijken we of we met op
leidingen iets kunnen doen. Om
te restaureren en te onderhou
den moet er hout- en metaaldes
kundigheid zijn. Er is contact
gelegd met het Regionaal Oplei
dingscentrum om na te gaan
wat de mogelijkheden zijn", ver
telt Koster. Eerstkomende acti
viteit is een themadag op 29 ja
nuari in het Arsenaal te Vlissin
gen. Onderwerp is: maritiem erf
goed en recreatie en daarover
voeren enkele deskundigen het
woord.
Zo komt R. Schuddeboom vertel
len over het havenmuseum in
Rotterdam en geeft A. Rubbens
uit Oostende een toelichting op
het organiseren van maritieme
evenementen. C. Helmendach
van de Kamer van Koophandel
gaat in op de beschikbaarheid
en geschiktheid van ligplaatsen
en T. Peters van de provincie
Zeeland bespreekt de economi
sche mogelijkheden die inzet
van het varend erfgoed biedt,
's Middags zijn er enkele work
shops. Commissaris van de ko
ningin W. van Gelder opent de
themadag.
Rinus Antonisse
Themadag maritiem erfgoed: za
terdag 29 januari, Arsenaal te
Vlissingen, 10.30-15.00 uur.
Een hoogaars op de Oosterschelde.' foto Dirk-Jan Gjeltema
Waterloo ij_
Blauwewijk
Goespche Pok
Wissekerk^
's-HeerHendrikskinderen
