Ik zal nog wel
nachtmerries krijgen
Zonder Dekker geen
feest
Costumière
Marjan Lous
PROGRAMMA
Stoofstraat versierd met meekrap-rode wimpels
Dat bij een histo
risch spektakel
stuk dito kostuums
horen, spreekt voor
zich. Dat het maken
van die kostuums een
intensief en precies
werk is ook. Costu-
mière Marjan Lous
uit Goes gaat ervoor.
„Het is waanzinnig
leuk."
een eer'. „Toen ze het aan me vroe
gen dacht ik, jeetje, kan ik dat
wel? Blijkbaar wel, want anders
vragen ze je niet denk ik."
Lous beseft zich de 'grootheid'
van het evenement terdege. „Het
is geen lullig amateurdingetje, het
moet echt een spektakel worden."
De costumière doet overigens niet
alles in haar eentje. In de jubileum
uitgave van 'Samenspel', het perio
diek van de gemeente Goes, wor
den mensen die handig zijn met
naald en draad opgeroepen zich te
melden. Ook zal met alle kleding
met de hand worden gemaakt, er
worden ook kostuums gehuurd.
Aan het muziektheaterstuk doen
tweehonderd man mee, die twee
keer drie kwartier op het podium
staan. Het is echter een vergissing
om te denken dat er dus ook 'maar'
tweehonderd kostuums nodig zijn.
„Het gaat over 600 jaar Goes, dus
een kostuum uit bijvoorbeeld een
scène die in 1405 speelt, kun je
niet terug laten komen in een scè
ne van na 1945. Daarnaast moeten
sommige mensen meerder kos
tuums aan en heb je ook te maken
met een hele rils figuranten", zegt
Lous.
Vanzelfsprekend is er al veel werk
verzet. „Hier ben ik zo'n dertig
uur aan bezig", zegt Lous, wijzend
op een rok in één van de kleding
rekken. Lous mag haar eigen crea
tiviteit aanspreken, maar er zijn
wel bepaalde richtlijnen. „Je kunt
bijvoorbeeld de dansgroep niet in
grote hoepelrokken neerzetten,
want dan zie je geen benenwerk.
Het belangrijkste is dat het totaal
beeld klopt." Begin juni moet het
werk af zijn. Lous heeft er wel ver
trouwen in: „Ik zal heus nog wel
nachtmerries krijgen over kos
tuums die uit elkaar vallen, maal
ais het eenmaal staat is dat toch
weer een grote kick."
Van een voorlopig hoogtepunt in
haar carrière wil Lous niet spre
ken. „Ik doe dit werk in de eerste
plaats omdat ik het leuk vind."
Luc Oggel
Costumière Marjan
Lous: „Toen ze het aan
me vroegen dacht ik,
jeetje, kan ik dat wel?"
foto Willem Mieras
Het gaat om zo'n twaalfhon
derd kostuums", zegt Lous
in haar winkel 'Marjans Dance-
wear' aan de Blanckstraat in
Goes.
Ze zit al zestien jaar 'in het vak'.
Lous is de vaste kostuumontwerp
ster van Stichting Dansz en heeft
daarnaast de kleding verzorgd
voor diverse grote voorstellingen
in Bergen op Zoom en Luxem
burg. Zelf spreekt ze van een uit
de hand gelopen hobby. Dat ze is
benaderd om de kostuums te leve
ren voor het historische mu
ziektheaterstuk vindt ze zelf 'best
JANUARI
Zondag 30 januari
Singelstraat: Start 'Op zoek naar Jacoba',
reeks van maandelijkse beeldende kunst
acties
FEBRUARI
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldende kunstacties
MAART
Woensdag 9 t/m zaterdag 19 maart
Bibliotheek: Boekenweek: historische ex
positie over Goes
Vrijdag 11 maart
Bibliotheek: Lezing over de late Middel
eeuwen in Goes door archivaris Frank de
Klerk
Zaterdag 12 maart
Kanaal: Ganze Regatta (Roeivereniging
Scaldis)
Ook in maart
Manhuis: Goesje workshop
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
APRIL
Vrijdag 15 t/m zondag 17 maart
Theater de Mythe: Balletstudio Free '600
jaar Goes'
Zaterdag 16 april
Start op de Grote Markt: ZLM-tour
Vrijdag 22 april
VW/Museum: Openingsmiddag nieuwe
vestiging VW
Bridgetoernooi
Grote Kerk: Culturele avond 'Zes eeuwen
Ganzestad' met lezingen van
dr. C. Rooze-Stouthamer en dr. Dekker
Vrijdag 22 t/m 24 april
Theater de Mythe: Balletstudio Free '600
jaar Goes'
Zaterdag 30 april
Rondom de Stenen Brug: Koninginnedag
Ook in april
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
MEI
Vrijdag 6 mei
Grote Markt: Bloemen- en tuinmarkt
Vrijdag 13 t/m zondag 15 mei
Markten/pleinen binnenstad: Molentocht
met 600 oldtimers en andere activiteiten
Zaterdag 28 mei
Geerteskerk Kloetinge: Zeeuws Vocaal En
semble
Zaterdag 28 en zondag 29 mei
Diverse locaties in Goes en alle dorpen:
Atelierroute door En Passant
Ook in mei
Vanaf Beestenmarkt: Rondleiding met be
zichtiging van monumenten
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
JUNI
Woensdag 1 t/m zaterdag 25 juni
Grote Kerk: Expositie Goes En Passant
Vrijdag 3 juni
Historisch Museum De Bevelanden: Ope
ning Historisch Museum De Bevelanden
met tentoonstelling 600 jaar Goes
Zaterdag 4 juni, juli, augustus
Diverse plaatsen in de binnenstad (open
lucht): Opening Grote Zomertentoonstel-
ling (beeldende kunst)
Vrijdag 10 juni
Voorstad: ODP-evenement '600 minuten
muziek'
Zaterdag 11 juni
Theater de Mythe: Benefietconcert Delta
Brass Zeeland en Douane Harmonie Zee
land
Sportpunt Zeeland: Puzzeltoertocht voor
automobilisten en fietsers
Sportpark 't Schenge: Groot Goes voet
baltoernooi
Maandag 13 t/m vrijdag 17 juni
Diverse locaties: Uitvoering Scholenpro
ject
Zaterdag 18 juni
Stadhuis: Fietstocht door de kernen van
de gemeente Goes
Zaterdag 25 juni
Sportpunt Zeeland: Nederlands kam
pioenschap elektrisch rolstoelhockey
Ook in juni
Sportveld Blauw Wit: Korfbaltoernooi
Manhuis: Expositie Centrum voor de Kun
sten
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
FEESTWEEK 28 JUNI - 3 JULI
Dinsdag 28 juni
Grote Kerk: Academische Zitting met o.a.
Professor Dekker
Dinsdag 28 juni t/m zaterdag 10 sep
tember
Grote Kerk: Fototentoonstelling: 30 jaar
Persfotografie door Willem Mieras
Woensdag 29 juni
Grote Kerk: Optreden Seniorenorkest en
Jeugdkoor Muziekschool
Donderdag 30 juni t/m zondag 3 juli
Flonkerende televisietoren en lichtvlag
op de Torenflat door StichtLicht
Donderdag 30 juni t/m zondag 3 juli
Grote Markt: Historisch openluchtspekta
kel met toneel, muziek, zang en dans
Donderdag 30 juni tot vrijdag 1 juli
Stadshaven: Smaek van Goes met mu
ziek op het water
Stadshaven: Zomerevenement met histo
rische boten
JULI
Vrijdag 1 en zaterdag 2 juli
Stoofplein en Stoofstraat Met meekrap
gekleurde vlaggen weven en hiermee de
straten versieren
Zaterdag 2 juli
Grote Markt: Openlucht-ontbijt
Zondag 3 juli
Grote Markt: Zeeuws Orkest
Donderdag 7 en vrijdag 8 juli
Grote Kerk: Korenconcert 'Gans Goes Fes
tival'
Grote Markt: Zeeuws Kampioenschap
Standwerken
Ook in juli
Start voor het nieuwe VVV-kantoor (Zus
terstraat): Gratis stadswandeling op dins
dag en vrijdag onder leiding van een
stadsgids (14.00 en 15.00 uur)
Diverse plaatsen in de binnenstad (open
lucht): Grote Zomertentoonstelling (beel
dende kunst)
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
AUGUSTUS
Vrijdag 19 augustus
Theater de Mythe: Groot kinderfeest in de
kindervakantieweek
Zaterdag 20 augustus
Goes Kinderstad
Laatste weekeinde
Grote Markt, Beestenmarkt en Vlasmarkt:
Agrarische dag en Veemarkt
Grote Markt: Oldtimers op de Agrarische
dag
Eind augustus
Diverse locaties: De Goese jaren van
Frans Naerebout
Ook in augustus
Start voor het nieuwe VVV-kantoor (Zus
terstraat): Gratis stadswandeling op dins
dag en vrijdag onder leiding van een
stadsgids (14.00 en 15,00 uur)
Grote Markt: Stadsomroeperskampioen
schap
Diverse plaatsen in de binnenstad (open
lucht): Grote Zomertentoonstelling (beel
dende kunst)
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
SEPTEMBER
Zaterdag 3 september
Kanaal Wilhelminadorp: Ganzetrek zwem
wedstrijd/prestatietocht
Grote Kerk of Stadhuis: Boekenmarkt
Vrijdag 9 september
Grote Markf Taptoe
Zaterdag 10 september
Open Monumentendag
Zaterdag 17 september
Grote Markt: Kunstmarkt En Passant
Zaterdag 24 september
Grote Markt: Delta Profronde
Ambachtscentrum: Hollandsche Hoeve
dag met oude ambachten
Vrijdag 28 september
Grote Kerk: 600 jaar kerk in samenwer
king met heemkundige kring, Zeeuwse
Universiteit.
Ook in september
Stadhuis: Tentoonstelling 700 jaar wonen
RWS
Manhuis: Hoedenexpositie
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
OKTOBER
Zaterdag 1 oktober
Grote Kerk: Orgelconcours
Zaterdag 29 oktober
Diverse locaties: Tweede Korenfestival
Ook in oktober
Stadhuis:Tentoonstelling 700 jaar wonen
RWS
Singelstraat: 'Op zoek naar Jacoba', reeks
van maandelijkse beeldendekunstacties
NOVEMBER
Stadhuis: Tentoonstelling
700 jaar wonen RWS
Singelstraat: 'Op zoek
naar Jacoba', reeks
van maandelijkse
beeldende
kunstacties
Deze activitei
ten worden in
de loop van het
jaar uitgebreid
en eventueel
gewijzigd.
Info: www.goes600.nl
Goes is eigenlijk al langer
dan zeshonderd jaar
stad. De eerste week van juli
1405 was het zover. Goes
mocht zich met recht een stad
noemen. Met dank aan graaf
Willem VI. Hij bevestigde de
voorrechten die Goes reeds
had én gaf het Goese bestuur
de bevoegdheid om zware cri
minelen te vervolgen. Maar:
voor die tijd had Goes al de al
lure van een stad, stelt prof.
dr. C. Dekker. Zo had Goes
stenen straten, dat had een
dorp niet.
Prof. dr. C. Dekker:
„Vóór 1405 was Goes
sociaal en economisch
al een stad."
foto Tjitske Sluis
Dekker is de aanstichter van
de viering van zeshonderd
jaar stad Goes. Tot op het bot
heeft hij de geschiedenis van het
middeleeuwse Goes uitgezocht,
daartoe aangezet door de Goese
oud-gemeentearchivaris L. Abel-
mann. Die had in 1971 enigszins
teleurgesteld gereageerd op het
proefschrift van Dekker over het
Zuid-Bevelandse platteland in de
middeleeuwen. Goes kwam er nau
welijks in voor. „Anders was dat
boek nog veel dikker geworden."
Abelmann vroeg Dekker 'het ge
mis' goed te maken. „Ik beloofde
dat", zegt Dekker, „natuurlijk."
Al jaren woont hij buiten Zeeland,
maar als geboren Zuid-Bevelander
(Wemeldinge, 1933) heeft hij altijd
een band met Zuid-Beveland en
Goes gehouden. „Zeker ook met
Goes. Iedereen ging daar in mijn
tijd naar de middelbare school."
Dekker kon zijn belofte aan Abel
mann niet snel inlossen. Hij had
het druk met zijn werk, als rijksar
chivaris in de provincie Utrecht en
als hoogleraar paleografie en ar-
chief wetenschap aan de Universi
teit van Amsterdam.
In 1996 legde Dekker zijn hoogle
raarschap neer. Hij kon eindelijk
aan de slag. Juni 2002 was hij
klaar. Zes jaar onderzoek leverde
een gedegen studie op over de vroe
ge geschiedenis van Goes tot 1577,
met de veelzeggende titel Een scha
mele landstede.
Oproep
Voormalig gemeentearchivaris
Abelmannn heeft dit nog net kun
nen meemaken. Hij was ziek en
stierf juli 2002. „Ik ben kort voor
zijn overlijden bij hem geweest",
vertelt Dekker, „met het boek."
Abelmann moet ook nog de oproep
van Dekker hebben meegekregen
bij de presentatie van Een schame
le landstede in de middeleeuwse
Maria Magdalenakerk. „Als Goes
iets wil vieren, doe het dan in
2005", stelde Dekker voor.
Hij deed dit doelbewust. Een feest,
opgehangen aan de verwerving
van stadsrechten, is altijd goed
voor de historische belangstelling.
Zonder Dekker had Goes dit jaar
niets te vieren. Het was bekend
dat Goes begin vijftiende eeuw offi
cieel een stad was geworden, maar
wanneer precies? Dat was duister.
Uit het gemeentearchief viel dit
niet meer op te maken. Veel stuk
ken zijn in de de loop der eeuwen
verdwenen. „Een schoonmaakster
kan dat hebben gedaan of een over
ijverige gemeenteambtenaar", spe
culeert Dekker. „Wie zal het zeg
gen?" Een echte historicus laat
zich niet vlug ontmoedigen. Is er
weinig of niets meer in Goes, dan
zijn er nog archieven in Brussel,
Den Haag, Middelburg en Antwer
pen. Veel oude documenten zijn
ook in allerlei heruitgaven be
waard gebleven. Dekker heeft in
één van die heruitgaven, het groot
charterboek van de graven van
Holland en Zeeland, het antwoord
gevonden op de vraag wanneer
Goes stadsrechten kreeg: begin
juli 1405.
De pas benoemde graaf Willem VI
maakte die maand een rondreis
door Zeeland. Hij deed ook Goes
aan en kreeg een wensenlijstje van
Goese bestuurders mee. Of hij
Goes eindelijk de berechting van
zware criminelen wilde gunnen en
de oude voorrechten wilde bevesti
gen? Willem VI deed dat in twee
oorkonden én hij noemde Goes 'on-
se liever ende getrouwer stede'.
Dekker: „Dat was hét moment."
Plichten
Juridisch was het rond. Goes
mocht zich officieel stad noemen,
met alle rechten en plichten. Die
plichten hielden onder meer in dat
Goes mannen moest leveren voor
het grafelijke leger en financieel
moest bijdragen aan oorlogsvoe
ring.
„De Goese elite had dat er graag
voor over", weet Dekker. Hoe
meer een stad moest betalen, des
te belangrijker. Goes won het wat
dat betreft in 1420 van Tholen en
het later verdronken Reimerswaal,
maar bleef ver achter bij de zeeste
den Zierikzee en Middelburg.
Goes steeg dus snel in aanzien kort
na de stadswording, omdat Goes al
stedelijke allure had, verklaart
Dekker. Het 'dorp' aan de Korte
Goes - de oude kreek waaraan
Goes de naam ontleent en de ha
veningang dankt - kreeg in 1267
reeds het recht op vrije vaart door
Holland. Goes ontwikkelde zich
tot het handelscentrum van grote
delen van de Bevelanden met van
af ongeveer 1350 steeds meer stads-
kenmerken; ambachtsgilden, een
schutterij, een bestuur met een bal
juw, burgemeesters en schepenen
én er waren straten. Dekker:
„Vóór 1405 was Goes sociaal en
economisch al een stad."
Harmen van der Werf
Goes heeft de ontwikkeling tot stad
niet in de laatste plaats te danken
aan het omringende platteland. Een aantal
plaatsen in de stad herinnert nog aan de
oude functie van landbouwcentrum, zoals
de Stoofstraat en het Stoofplein. De Weef-
kring van Noord- en Zuid-Beveland laat in
juli zien hoe die aan hun naam zijn geko
men.
Stoof is afgeleid van meestoof, een soort
oven die werd gebruikt om verfstof te ma
ken van meekrap. Voordat van de wortels
van de plant verf kon worden gemaakt,
moesten ze gedroogd worden in de mees
toof. Die stond op het Stoofplein. Toen
eind negentiende eeuw de chemische kleur
stoffen hun intrede deden, was het al gauw
gedaan met de meekrapteelt. En dus ook
met de meestoof.
De laatste tijd mag meekrap zich verheu
gen in een vernieuwde belangstelling. In
Tholen en West-Brabant staan weer een
paar akkers vol met het gewas. De Weef-
kring van Noord- en Zuid-Beveland, een
groep van ongeveer dertig mensen die we
ven als hobby hebben, gebruikt de oude
verfmethode wel eens om stoffen te kleu
ren. Toen voorzitter Anneke van Dijk een
project moest verzinnen voor de jubileum
viering van Goes, was de keuze snel ge
maakt. „De Stoofstraat wordt de eerste
week van juli versierd met rode wimpels,
gekleurd met meekrap. Op het Stoofplein
laten laten we zien hoe het verven met mee
krap in zijn werk gaat." De demonstraties
vinden alleen plaats op vrijdag 1 en zater
dag 2 juli. Met gasflessen wordt water met
gedroogde meekrap verwarmd tot net on
der het kookpunt, zodat de stof in het wa
ter de kleur goed opneemt.
Dat de Stoofstraat wordt versierd met wim
pels is bijzonder, want volgens de overleve
ring heeft meekrap er persoonlijk voor ge
zorgd dat ons land een oranje wimpel
heeft.
Van Dijk: „Oorspronkelijk waren de kleu
ren oranje, blanje, bleu. Het oranje maakte
men met de rode kleurstof van meekrap en
geel een andere plant. Omdat het rood van
meekrap zoveel sterker was dan het geel,
kleurde het oranje in de vlag vaak naar
rood. Toen heeft men besloten de oranje
kleur maar in de wimpel te houden."
Freek Janssen