Ik probeer de allerbeste te zijn
Een interessante proeve van vernieuwing
Hippiemusical
in de herhaling
DiCaprio speelt
legendarische
miljonair
Macbeth
artin Scorsese's
nieuwe film The
Aviator (deze
week bekroond met drie Gol
den Globes) beschrijft het le
ven van de legendarische mil
jardair, luchtvaartpionier en
filmproducent Howard
Hughes. De hoofdrol wordt
gespeeld door Leonardo Di-
Caprio van wie ook het idee
voor deze film afkomstig
was.
DiCaprio: „Als acteur ben je
altijd op zoek naar aan
sprekende persoonlijkheden die
je zou kunnen spelen en in die
tijd las ik een biografie over Ho
ward Hughes die drastisch af
week van het beeld dat mensen
van mijn generatie hadden van
deze man. Wij wisten alleen dat
hij die Amerikaanse tycoon was
die zichzelf in een hotelsuite in
Las Vegas had opgesloten, waar
hij niet meer de moeite nam om
zijn haar en zijn nagels te knip
pen: een monster. Via dat boek
werd me echter duidelijk wat
zijn werkelijke betekenis was
geweest en hoe de opmerkelijke
feiten uit zijn leven parallel lie
pen aan de Amerikaanse geschie
denis van de twintigste eeuw,
aan de industriële revolutie en
de dromen en idealen over suc
ces in ons land. Een man die
wist te slagen in alles waarop
hij zijn zinnen zette: de lucht
vaart, vrouwen, het zakenleven,
de filmbusiness. En tegelijker
tijd was hij iemand die bezig
was gek te worden. Hij leed aan
dwangneuroses die zijn vermo
gen tot normaal functioneren
wegvratenIk maakte kortom
kennis met een van de meest fas
cinerende karakterstudies die ik
ooit ben tegengekomen. Ik her
kende de stof voor een film die
niet zozeer de bedoeling zou heb
ben om uit te dragen wat
Hughes allemaal gepresteerd
had, maar voor een verhaal dat
zich liet vertellen als een Griek
se tragedie. En ik raakte geobse
deerd door het idee om dan zelf
die man te spelen. Er was mij
geen enkele film over Howard
Hughes bekend, behalve dan
Melvyn Howard die ging over
een enkel klein incident uit de
laatste fase van zijn leven, waar
van het ook nog maar zeer de
vraag is of het echt is gebeurd."
Waarin kan de kiem van
Hughes' toenemende waanzin
gelegen hebben? „Van belang is
ook de rol die zi-jn moeder in
zijn leven heeft gespeeld. Ze
was een heel dominante vrouw
die haar kleine jongen echt met
een missie het leven in had ge
stuurd. Hij raakte haar op zeer
jeugdige leeftijd kwijt en kort
daarna verloor hij ook zijn va
der. Hij had twee dingen geërfd:
Een geestelijke stoornis die Ob
sessive Compulsive Disorder
wordt genoemd, en een zakelijk
imperium dat hem de wereld
aan zijn voeten legde. Maar wat
gebeurt er met een mens als je
hem alles geeft. Is alles ook ooit
genoeg? Kan een mens ooit tevre
den zijn? Voor mij was de sleu
tel tot dit personage gelegen in
de grenzeloze bezetenheid bij al
les wat hij ondernam. Hij wilde
een film produceren, over ge
vechtspiloten tijden de eerste
wereldoorlog, Heli's Angels. Hij
besteedde daar vier miljoen dol
lar aan, terwijl de duurste pro
ductie tot dan toe minder dan
een miljoen had gekost. En hij
nam er vier jaar de tijd voor om
hem te draaien. Want toen hij
eigenlijk al klaar was, bleek in
eens de geluidsfilm te zijn uitge
vonden, waarna Howard óók ge
luid wilde en nog eens van voor
af aan begon. Hij wilde het
grootste vliegtuig ter wereld ge
bouwd hebben of hij deed de
vreemdste dingen om te zorgen
dat in de western The Outlaw
de borsten van Jane Russell er
perfect zouden uitzien. En intus
sen kon hij ook uren besteden
aan het schrijven van memo's
met instructies over hoe zijn per
soneel zich had te gedragen ten
einde geen bacillen te versprei
den. Zijn angst voor bacillen
was een obsessie van onvoorstel
bare omvang."
In The. Aviator weet Leonardo
DiCaprio zo diep onder de huid
van zijn personage te kruipen
dat je je afvraagt of het gemak
kelijk was nadien al die eigen
aardigheden weer kwijt te ra
ken. „Ik ben over het algemeen
tamelijk efficiënt als het erom
gaat een rol weer af te schud
den. In het geval van The Avia
tor duurde het evenwel wat lan
ger dan gewoonlijk. Ik heb zelf
géén Obsessive Compulsive
Disorder, hoewel is geschreven
dat ik dat wél heb, maar het is
niet zo. Wel is het waar dat ik
me - om de rol te kunnen spelen
- bepaalde gewoontes heb aange
meten die ik ook als jongetje
ooit had: zoals op straat altijd
vermijden dat je stapt op tegels
met barsten of kauwgomvlek-
ken. Het duurde even voor ik
die tic weer had afgeleerd. Dat
is iets waartoe mensen met OCD
niet in staat zijn. Die zijn echt
24 uur per dag bezig met hun ri
tuelen en bijgelovigheden, in de
overtuiging dat als ze zich daar
niet aan overgeven er elk mo
ment iets verschrikkelijks kan
gebeuren.
De gelegenheid de hoofdrol te
kunnen spelen in The Aviator
bestempelt de acteur als een bui
tenkans „Er is herhaaldelijk
geprobeerd om een film over Ho
ward Hughes te maken.Ons is
het uiteindelijk gelukt een in
valshoek te vinden die hem
recht doet. Je kunt natuurlijk
nooit alle aspecten gedekt krij
gen, want het was een man die
wel twintig verschillende levens
leidde. Dus je moet scherpstel-
len op een bepaalde periode en
vervolgens binnen die periode
ook weer je keuzes maken. Ik
ben verschrikkelijk gelukkig
dat ik de gelegenheid heb gehad
iemand te portretteren die een
van de belangrijkste personages
was van de vorige eeuw."
Casanova
„Het is erg lastig een film te ma
ken over iemand die alles be
reikt wat hij zich maar kan wen
sen en toch de sympathie van
een publiek kan wegdragen.
Maar ik geloof dat het is gelukt.
Hughes was Amerika's eerste
miljardair en de Casanova van
zijn tijd. Een held in de historie
van de luchtvaart, die heel an
ders was dan de luchtvaart van
nu. Tegenwoordig lijken piloten
op astronauten die alleen maar
moeten zorgen dat ze van de fou
te knoppen afblijven. Maar in
die tijd waren piloten nog echte
helden met een hoog sterftecij
fer omdat ze om de haverklap
naar beneden stortten."
Howard Hughes leek zich meer
in bepaalde doelstellingen vast
te bijten naarmate het hem moei
lijker werd gemaakt. Dat is een
karaktereigenschap waarvan
Leonardo DiCaprio toegeeft dat
hij die zelf eveneens bezit. „Dat
bevalt me, ja, Het is ook zowat
het eerste wat je hem in de film
hoort zeggen: 'Zeg me niet dat
ik dat niet kan doen. Zeg me
niet dat het onmogelijk is!' En
vervolgens zie je hem die dingen
inderdaad volbrengen. Nou heb
ik mijn bordje niet zo vol opge
schept als hij had gedaan. Ik pro
beer alleen maar de allerbeste
acteur te zijn naar mijn eigen
vermogens. Maar ik heb in deze
film, mijn droomproject, geen
eigen geld gestoken, wat Ho
ward Hughes met Heli's Angels
wél deed.
Alexander
Met Scorsese was het de bedoe
ling dat DiCaprio, na hun eerde
re samenwerking in Gangs Of
New York, een epos zou maken
over Alexander De Grote. Produ
cent Dino di Laurentiis kondig
de later Baz Luhrmann aan als
regisseur van dat megaproject.
Dat plan is nu definitief van de
baan, zegt de steracteur.
„Hoewel wij de eersten waren
die met een Alexander-project
naar buiten kwamen, gaven Mar
ty en ik toch prioriteit aan The
Aviatorwant dit wilde ik al
acht jaar. Uiteindelijk is volle
dig afgezien van een Alexan-
der-film omdat we niet de com
petitie wilden aangaan met Oli
ver Stone. En nu we weten hoe
het daarmee is afgelopen, denk
ik niet dat snel zal worden beslo
ten om het nog eens te proberen.
Ik blijf het wel spijtig vinden. Ik
had al veel research gedaan
naar Alexander. Het onderwerp
interesseerde me hevig. Ik heb
trouwens frappante gelijkenis
sen ontdekt tussen de persona
ges van Alexander de Grote en
Howard Hughes. Het zijn alle
twee een soort Griekse helden
van het type Ikaros: willen vlie
gen naar de zon, tot het moment
dat de vleugels wegsmelten."
Scorsese en DiCaprio zuilen ove
rigens hun vruchtbare samen
werking continueren, kondigt
de acteur aan. „Dit jaar gaan we
draaien voor een Amerikaanse
'remake' van de Chinese mis
daadfilm Infernal Affairs."
Peter van Lierop
The Aviator draait in onder meer
Vlissingen en Rotterdam
woensdag 19 januari 2005
Leonardo DiCaprio als miljardair Howard Hughes in de film The Aviator.
Hoofdrolspelers in de musical Hair: René van Kooten, Chaira Bod:
en Tom Piotkin (vlnr). foto Marcel Hemelrijk
wilde alleen een rol die t.
paste. Deze rol ben in
slaap ik."
Zo denkt Van Kooten
over. „Zoiets als Thani
niet bij me passen. Te br;;
moet wel een randje aanzit,
Van Kooten heeft net vos
derde keer in één jaar aisj
genomen van de cov®
waarvan hij zanger was.
rock is altijd zijn pas,
weest. „Niet te geloven dj
straks zelf in de IJsselhal
Zwolle sta, waar ik vroegen
lange haren stond te pogo;
concerten van Van Halen Et
tallica."
Van Kooten kijkt met iels;
respect aan tegen de korten
bereidingstijd. „Ik vind hel»
al jammer dat we maar éi:
out kunnen doen."
Marihuana
Met de acceptatie door dei
rikaanse crew zit het well
De derde hoofdrol, die van
pieleider Berger, blijft met
Piotkin (28) in Amerikaanse!
den. Hij speelt Hair niet,!;
het. Een hele bos bleke km
en uit elk van die kni
dampt een authentieke mare
nasfeer, vol love en peacti
Piotkin reist na Broé
waar één van de schrijven!
de musical van 38 jaar tem
nu en dan met een door he
wenste tekstwijziging dels
kamer kwam binnenstro
nu al twee jaar door Et»
„Fantastic! Vroeger lagi
mijn ouders naar bed m
met een koptelefoon op
Hair te luisteren. Op een:
moment keek ik in de spiff
zag dat mijn haar lang ge
was om mee te doen, En,
Now I'm in it!"
Zijn Berger maalt niet zo a
idealisme van de jaren a
hij is er voor het feestje. 1
dat maak ik er dan ook va
het toneel, maar ook back
Het is fun. Samenwerka
Nederlandse collega's? I
mijn naam en foto zijn®
affiche af. Dat is wennen!
voor de rest? Ook al zelïi
twee roze olifanten op h|
dium, dan zou ik er mi
groot feest van maken. 1:1
Grapje. They're great,"
Eric NÉiJ
Kom aanzetten met een klas
sieke titel en het musical
volk stormt er op af. Daarom
durft Hair als Amerikaanse pro
ductie zo'n ambitieuze rondrit
door Nederland en België aan.
Heel maart in de Amsterdamse
Pepsi Stage. Negen keer Hooge-
veen. Tien keer Eindhoven. Te
veel van het goede? De musicals
terren René van Kooten en Chai
ra Borderslee, toegevoegd als na
tionale publiekstrekkers, wer
ken er keihard aan om de 38
jaar oude hippie-icoon Hair op
nieuw succesvol te maken.
Zeg 'Aquarius', 'Let The Sunshi
ne In', of Good Morning Stars-
hine' en half het land galmt
mee. Hoofdrolspeler René van
Kooten kon de liedjes ondanks
zijn 32 jaar in elk geval al dro
men, lang voordat hij wist dat
hij in Hair Claude zou zijn.
„Mijn acht jaar oudere zus
vroeg me onlangs waar haar
Hair-elpee eigenlijk was geble
ven. Ze had zich rot gezocht. Bij
mij thuis dus. Al jaren. Ik luis
terde al vanaf mijn achtste naar
Hair.
De musical trekt al twee jaar
met een Amerikaanse cast door
Europa. Nederland is het eerste
land waar Hair hoofdrolspelers
van eigen bodem krijgt. Pro
bleempje: Chaira Borderslee en
René van Kooten hebben pre
cies twee weken voor de repeti
ties, eerst in Amsterdam, daar
na in Duitsland. „Dat maakt me
helemaal niks uit", zegt Borders
lee. „Daar ben ik niet mee be
zig." Komt door de euforie. Het
is dan ook haar gedroomde rol.
„Hair is spiritueel, een musical
met een grote boodschap; over
respect, over de vrije wil, alles
mag. Ik gooi mijn haar los, ik
zing, spring en dans: Chaira
gaat los!"
Hereniging
Ze is blij met de hereniging met
Van Kooten. De twee stonden al
eerder samen op het podium als
hoofdrolspelers in Aïda. De laat
ste anderhalf jaar bleef het stil
rond Borderslee, in een wereldje
dat zich juist verdringt voor een
mooie plek. Ze schilderde en
kwam tot zichzelf, zoals ze het
zelf omschrijft. „Ik was nooit
angstig dat het over zou zijn. Ik
Ze zijn er altijd geweest, de ambitieuze
vrouwen die hun man tot daden bren
gen waarmee die zich uiteindelijk te gronde
richten. Shakespeare vertelt daarover in
zijn koningsdrama Macbeth en Giuseppe
Verdi baseerde daarop anderhalve eeuw ge
leden zijn gelijknamige opera. Deze maand
trekt het gezelschap van het Grote Theater
uit de Poolse stad Lodz met een nieuwe, ei
genzinnige productie van deze opera door
Nederland.
Eigenlijk is Macbeth een gewoon Schots
edelman, krijgsheer van beroep. Maar als
hij zijn vrouw thuis vertelt dat een stel hek
sen voorspelt dat hij koning van Schotland
zal worden, vindt zijn vrouw dat hij die
voorspelling maar snel moet helpen uitko
men. Hij behoort nu ook thuis maar eens
een kerel te zijn en gewoon iedereen uit de
weg te ruimen die hem op weg naar de
troon in de weg staat, ook de regerende ko
ning. Aldus begint een reeks van politieke
moorden.
Niettemin spreekt de jonge Poolse regisseur
Tomasz Konina van een liefdesverhaal over
twee mensen die van elkaar houden tot de
dood erop volgt. „Ik begrijp die twee wel."
Hij begrijpt ze zelfs zo goed, dat hij nog een
stap verder gaat dan Verdi, door te laten
zien hoe Macbeth ook zijn vrouw doodt, al
vorens zelf ten onder te gaan: „Hij wil niet
Scene uit Macbeth
dat ze nog meer doden op haar geweten zal
hebben en sust daarmee tegelijk zijn eigen
geweten." Macbeth als tijdloos verhaal.
foto GPD
Dus zal het publiek geen Schotse ridders
zien, maar een leider die geknakt door de
herinneringen aan bloedige oorlogen en ge
kweld door een groep dwaze moeders, niet
in staat is zijn duivelse vrouw tegenspel te.
bieden. Een man in een tijdloze omgeving,
die wordt opgeroepen door de belichting en
een eenvoudige maar suggestieve aankle
ding en decor. Een entourage waarin de mu
ziek van Verdi volop haar grote muzi-
kaal-dramatische werk kan doen. „Want de
ze ijzersterke muziek is voor mijn regie hoe
dan ook het uitgangspunt. Ik wilde dan ook
niet te veel theatereffecten. Dat leidt af.
Daarom zie je ook amper bloed op het to
neel."
Ook de beroemde scène met het 'wandelen
de bos' laat hij visueel voor wat het is en de
heksen werden klagende moeders. „Het li
bretto komt voor mij op de tweede plaats."
Het verhaal moet helder zijn, zegt Konina.
„Maar met alle ruimte voor het publiek om
er een eigen uitleg aan te geven. Mijn Mac
beth moet prikkelen tot nadenken. Ik wil
vragen stellen, geen antwoorden geven, ik
wil laten voelen dat Macbeth en zijn vrouw
niet zonder meer slechte mensen zijn. Het
zou het prachtig zijn als het publiek mede
dogen krijgt. Echte moordenaars waren in
hun plaats niet gek geworden. Daarom is
Macbeth voor mij geen moordenaar, maar
meer een manager."
Konina, een jonge belofte die in eigen land
al heel wat grote producties op zijn naam
heeft staan, levert met deze Macbeth een in
teressante proeve van vernieuwing. Want
met hun vaak voortreffelijke zangers en or
kesten werkten de Oost-Europese operahui
zen tot dusver nog erg traditioneel, Van
daar dat hun producties voor de lage lan
den, als broodnodige aanvulling op het aan
bod van de grote gesubsidieerde gezelschap
pen, vaak werden voorbereid door Neder
landse regisseurs.
Maar de Stichting Internationale Opera
Producties, een groep van Nederlandse
schouwburgen, wilde nu eens een honderd
procent Oost-Europese voorstelling bren
gen. Uitvoerend producent Supierz koos
daarom voor deze elfde productie van de
stichting voor samenwerking met het Grote
Theater van Lodz. Sinds een half jaar zoekt
daar een nieuwe artistieke leiding naar
nieuwe wegen om met gezelschap en pu
bliek het muziektheater ook in Polen een
nieuwe impuls te geven,
De hoofdrollen hebben een dubbele k
ting, met voor Nederland inmiddels 0
bekende namen. Zo zong de Poolsese?
Barbara Kubiak hier al eerder met vei"
ces in een aantal producties. Verder fa
stichting er goed aan om de Oekraietë
riton Vo.lod.ymir Okenko een mooi eer
aan te bieden, omdat deze jonge Ver$
ger bij uitstek nog wel een snel ontó
baar kan gaan worden. Hij zong al
hoofdrollen in Verdi's La Traviato epfl
letto, maar nu maakt hij zijn roldet®
Macbeth.
Ook voor Konina is Macbeth een
het is zijn eerst Verdi-regie. „Maark
er graag meer ensceneren." Hij zett-
hoog in door glunderend de meest ge^
ceerde te noemen: Falstaff. „Ik had!?
Verdi een keer willen ontmoeten.
hem te vragen hoe je zo'n opera mof'
pakken, want ik denk niet dat ik zip
met mijn visie geweld aan doe. Maar15
juist wel willen weten hoe hij deze Mr
Opera: Macbeth. Muziek: Giuseppe
Libretto: Francesca Maria Piave. W".
Grote Theater van Lodz. Regie: To
nina. Te zien in onder meer: Rol!''
Schouwburg Rotterdam, 23 januari,
ge, Concertgebouw, 24 januari.