Srebrenica in ander daglicht
PZC
Duitse antiterreureenheden
jagen op moslimextremisten
Geweld laait
op in Darfoer
Huygens nadert
atmosfeer Titan
Europarlement is voor Grondwet
Mohammed Atta verbleef jaren in Bosnië
Een op de vijf Belgen is zwaar bewapend
Chodorkovski stopt
met oliegigant Yukos
5
Generaal Mladic zou geen orders tot moordpartij hebben gegeven
l
Haat
Politie Nepal slaat prijsrellen neer
h N. .- hijs CONSTITUTION
IS
EUROPE'S MATH
MI6 benoemt kwaliteitscontroleur
Pilote easyjet dronken
Dodental door bosbranden loopt op
Mentale ziekte is moordenaar
Doden door noodweer
donderdag 13 januari 2005
fflnnnze redactie buitenland
pEN HAAG - Mohammed Atta
al Saved, de piloot van het eer
ste vliegtuig dat zich op 11 sep
tember 2001 in het World Trade
Center in New York boorde, ver
bleef in 1994 en 1995 in Bosnië.
Hij was daar ook in 1999.
pit heeft Patrick Barriot voor
het Joegoslavië-Tribunaal ver
klaard. Hij beriep zich op infor
matie van de Franse inlichtin
gendiensten. De Franse regering
had hem, zo zei hij, niet verbo
den de informatie vrij te geven.
Barriot was gedurende 25 jaar
beroepsmilitair. Hij diende bij
de VN-troepen op de Balkan.
Hij is nu terrorismedeskundige,
verbonden aan het Franse minis
terie van Binnenlandse Zaken.
Atta werd op 1 september 1968
in Egypte geboren. Hij was in de
periode 1993-1999 in Duitsland
ingeschreven als student. Vol
gens tot nu toe bekende informa
tie is hij in 1995 door Al Qaeda
gerecruteerd. Hij werd één van
de leiders van de terreuraansla
gen in Amerika van 2001. Daar
bij kwam hij om het leven. Bar
riot verklaarde eerder deze
week voor het tribunaal dat in
1992 al de eerste moslimterroris
ten naar Bosnië kwamen. Fana
tieke moslims streden daar met
politieke steun van premier, en
pit 11601l ra li iuiv jjcuiiui vuui uauxut weia gcuuicuuc jctcu 111 üigyjjLC geuuicii. nij was lil uc gcii ui /-vinei, ma van iuui. jl/cicii- puiiLieive ölcuii vcu
later president, Izetbegovic te
gen gematigde moslims onder
leiding van Fikret Abdic die
met de Serviërs in Bosnië samen
wilden leven. Van die aanvallen
kregen vervolgens de Serviërs
de schuld. Barriot stelde dat er
niet alleen trainingskampen
voor moslimterroristen in Alba
nië waren maar ook in Bosnië
zelf en in Kosovo. GPD
van onze redactie buitenland
DEN HAAG - De Bosnisch-Ser-
vische generaal Ralko Mladic
gaf geen orders voor het bloed
bad in Srebrenica. Zijn troepen
vielen Srebrenica in juli 1995
ook niet aan om de bevolking
uit te roeien. Zijn eenheden
vochten met 15.000 gewapende
moslims.
[Dit verklaarde de Franse kolo
nel, nu topambtenaar, Patrick
;Barriot voor het Joegoslavië-Tri-
bunaal. Barriot, die destijds
[diende bij de Franse VN-troe
pen op de Balkan, zei zich te ba-
seren op diverse gesprekken met
Mladic in september 1995. Hij
deed daarvan verslag voor het
tribunaal.
Srebrenica zou al in 1993 een ge
demilitariseerde zone zijn. Des
ondanks verbleef er een divisie
van het Bosnische leger onder
leiding van de moslim Nasser
Oric. Die viel in de periode
1992-1995 periodiek Servische
dorpen in de buurt aan, waarbij
vele honderden doden vielen.
Angst
De activiteiten van Oric brach
ten angst bij de Serviërs. Nadat
de VN besloten hadden de zone
te beveiligen, raadde Mladic
aan vrouwen en kinderen te eva
cueren. De Bosnische politiek
leider Izetbegovic weigerde dat.
Begin juli 1995 gaf Izetbegovic
Oric het bevel Srebrenica niet
meer te verdedigen en de bevol
king aan hun lot over te laten.
De aanval kwam op 11 juli. Des
tijds had Srebrenica 40.000 in
woners. De kinderen, vrouwen
en ouderen (tezamen 25.000)
werden geëvacueerd.
Van de mannen, zo verklaarde
Barriot, namen de troepen van
Mladic er 750 gevangen om hun
identiteit vast te stellen en te be
palen of zij geen misdaden te
gen de Serviërs hadden bedaan.
Van hen werden er uiteindelijk
250 gevangen gezet en veroor
deeld. Honderd kregen de dood
straf.
In de nacht van 11 of 12 juli vie
len zo'n 15.000 gewapende mos
lims uit Srebrenica de eenheden
van Mladic aan. Daarbij vielen
aan moslimkant 1500 tot 1800
doden. Malie verloor 500 man
schappen.
Volgens Barriot was de onderlin
ge haat tussen moslims en Ser
viërs op dat moment zo groot
dat er her en der wel wat reke
ningen waren vereffend en men
sen waren vermoord; Hij ontken
de echter dat Mladic daartoe op
dracht had gegeven.
Rechter Robinson maakte be
zwaar tegen het feit dat Barriot
alleen een eigen versie kon ge
ven van zijn gesprekken met
Mladic en niet nagegaan kon
worden of de generaal dat ook
echt zo gezegd had. „Roept u
Mladic toch als getuige op", stel
de hij aangeklaagde Slobodan
Milosevic voor. „Ik roep Mladic
niet op als u hem direct laat ar
resteren", reageerde Milosevic.
Barriot vertelde ook over ge
sprekken die hij in 1995 met de
Bosnisch-Servische politiek lei
der Radovan Karadzic had ge
had. Volgens de Fransman
maakte Karadzic zich grote zor
gen over de fundamentalistische
moslims in Bosnië die het leven
voor gematigde moslims onmo
gelijk maakten. Karadzic had
hem ook laten weten dat hij op
geen enkele wijze orders kreeg
uit Belgrado, aldus Barriot.
Mladic en Karadzic worden bei
den door het tribunaal gezocht.
Hen wordt onder meer volkeren
moord inzake Srebrenica, waar
bij naar schatting 8000 moslims
de dood vonden, ten laste ge
legd. GPD
KATHMANDU - Agenten van de oproerpolitie voeren een charge uit tegen demonstranten die gisteren in de straten van de Nepalese hoofdstad protesteerden tegen de steeds stijgende prijzen van olie en benzi-
De.Aan de betogingen, op touw gezet door vier politieke groeperingen, deden duizenden mensen mee. foto Narendra Shrestha/EPA
van onze redactie buitenland
NOORDWIJK - Wordt het
een klap, een plons of zakt
Huygens na de landing op Ti-
n misschien langzaam weg
een zompige substantie?
Wetenschappers durven niet
te voorspellen wat er gebeurt
met de Europese sonde die
morgenochtend moet neerda
len in de atmosfeer van de Sa-
tumus-maan.
He 319 kilogram zware Huy
gens heeft zeven jaar lang
meegelift met de Amerikaan
se sonde Cassini en scheidde
ach op kerstdag van het moe
derschip af. Morgen rond
1000 uur moet het met een
snelheid van 6 kilometer per
seconde de atmosfeer van Ti-
bn binnendringen. Be
schermd door een hitteschild
en afgeremd door parachutes
bereikt het, als alles goed
gaat, in ruim twee uur het op
pervlak van de maan.
Huygens is in de eerste plaats
gebouwd om de atmosfeer
van Titan te onderzoeken. Als
het apparaat de landing over
leeft, dan wordt dat gezien
als een bonus. Afhankelijk
van de ondergrond kan het
daarna nog maximaal twee
uur gegevens naar aarde zen
den. Titan is voor onderzoe
kers zo interessant, omdat het
als enige maan in ons zonne
stelsel een flinke atmosfeer
heeft. Bovendien bestaat die
luchtlaag, net als op aarde,
voornamelijk uit stikstof. Op
de maan, de helft kleiner dan
de aarde, komt de tempera
tuur echter nauwelijks boven
de -180 graden Celsius uit.
Wetenschappers hopen op Ti
tan een 'diepvriesversie' van
onze oeratmosfeer aan te tref
fen.
Maar waar de 2,7 meter brede
Huygens op zal stuiten, weet
niemand. De atmosfeer is zo
dik dat tot op heden niemand
diep in het mistige omhulsel
heeft kunnen kijken. Halver
wege morgenmiddag moeten
de eerste signalen de aarde be
reiken en rond 21.00 uur wor
den de eerste foto's verwacht.
ANP
BRUSSEL - In België zijn twee
miljoen vuurwapens in omloop.
Dat komt erop neer dat één op
de vijf Belgen een geweer of pi
stool bezit. Het gaat om ramin
gen. Volgens de officiële cijfers
circuleren er in België 'slechts'
670.000 vuurwapens.
Minister Onkelinx van Justitie
geeft toe dat het centrale wapen
register erg slecht wordt bijge
houden. Het werkelijke aantal
vuurwapens dat in België in om
loop is, ligt veel hoger dan de of
ficiële cijfers. Justitie baseert
die veronderstelling op het aan
tal illegale vuurwapens dat jaar
lijks in beslag wordt genomen:
zesduizend, in verhouding vier
keer zoveel als in Nederland.
Jacht- en sportwapens die vóór
1989 zijn aangeschaft, ontbre
ken in het wapenregister. Ko
pers hoeven zich pas sinds dat
jaar te legitimeren. Een geldig
identiteitsbewijs en een bewijs
van goed gedrag is alles wat een
koper nodig heeft om een sport-
of jachtwapen te bemachtigen.
Voor de zogenaamde verweerwa-
pens (pistolen en revolvers en
lange halfautomatische wapens)
is wel een vergunning nodig,
maar daar is eenvoudig aan te
komen. Dat geldt niet voor bui
tenlanders. Voor Nederlanders
is het sinds 1992 al niet meer mo
gelijk om zonder vergunning
een wapen te kopen in België.
van onze redactie buitenland
STRAATSBURG - Het Euro
pees Parlement heeft zich met
overgrote meerderheid uitge
sproken voor de nieuwe Europe
se Grondwet. Van de 677 uitge
brachte stemmen waren er giste
ren 500 voor, 137 tegen en 40
onthoudingen.
„Deze stemming is zeer duide
lijk. Dit is een historische verga
dering", aldus voorzitter Borrell
van het Europees Parlement.
De voorstanders vinden dat de
Grondwet Europa democrati
scher en efficiënter maakt.v
„Heel wat beter dan het huidige
trage en ondemocratische proce
dure", stelde PvdA-voorman
Van den Berg. Hij vindt de uit
slag in het parlement een goede
opsteker voor de referenda die
in veel EU-landen plaatsvinden.
Tegen waren de extreemlinkse
fractie (met SP, die de tekst te li
beraal en militaristisch vindt),
de Britse Conservatieven, de ex-
treemrechtsen en de fractie die
kritisch is over de Europese een
wording (met ChristenUnie
SGP). Deze laatste stellen dat
de EU een superstaat wordt
door de Grondwet. De tegenstan
ders protesteerden bij de stem
ming met grote borden 'Nee,
niet in mijn naam' tegen de uit-
slag.
De nieuwe Grondwet moet in
2007 van kracht worden, als de
EU-landen de tekst hebben gera
tificeerd. Enkele landen houden
nog een referendum, te begin
nen op 20 februari in Spanje. Ne
derland doet dat in mei. ANP
ERLIJN - Voor de tweede
'n een maand hebben
Nar bewapende en gemasker-
antiterreureenheden in ver
slende Duitse deelstaten ac-
"s tegen moslimextremisten ge-
ouden. Bij invallen in zestig
'"zen, winkels en moskeeën,
I et name in het zuiden en wes-
e"van de Bondsrepubliek, wer-
ve«lachten opgepakt, on-
Fgjgvijf vrouwen.
gember arresteerden de
e autoriteiten drie Iraakse
annen, die een aanslag wilden
«gen op de Iraakse premier Al-
m Die bracht destijds een be-
p Tërlijn.
De mannen en vrouwen die gis
teren in alle vroegte werden ge
arresteerd worden, volgens een
woordvoerder van justitie, niet
verdacht van terreuractivitei-
ten. Zij zouden zich schuldig
hebben gemaakt aan financiële
en logistieke steun, waaronder
het vervaardigen van valse pas
poorten voor extremistische
moslimgroeperingenBovendien
zouden zij jongeren hebben ge
ronseld voor de 'heilige oorlog'.
Bij de operatie, een van de om
vangrijkste in zijn soort in
Duitsland, waren zevenhonderd
agenten betrokken. De invallen
hadden plaats in de steden Ulm,
het aangrenzende Neu-Ulm,
Freiburg, Frankfurt,
Düsséïdorf, Bonn en Berlijn. De
verdachten zijn afkomstig uit
zes Arabische landen, Bulgarije,
en Duitsland. Het netwerk zou,
volgens justitie, banden onder
houden met extremistische mos
limgroepen, zoals Ansar al Is
lam. Die beweging voert gewa
pende acties uit tegen de Ameri
kaanse bezettingsmacht in Irak.
„Zij werkten gezamenlijk, wa
ren zeer professioneel en ze ge
bruikten moskeeën en andere is
lamitische instellingen als dek
mantel", aldus justitie.
Vijf van de verdachten handel
den in valse Franse, Belgische
en Nederlandse paspoorten. Een
van de extremisten, die illegaal
in Duitsland verblijft, zou zelfs
over acht vervalste identiteitsbe
wijzen hebben beschikt. Ook
zou een van de verdachten zijn
opgeleid in een trainingskamp
van het terreurnetwerk Al Qae
da in Pakistan.
In Duitsland leven bijna drie
miljoen moslims, van wie het
LONDEN - De Britse geheime clienst MI6 heeft een kwali-e
teitscontroleur benoemd, die moet waken over de be-n
trouwbaarheid van de informatie die de medewerkers le-i
veren. Dat heeft de krant The Guardian gisteren gemelc-
op gezag van een hoge medewerker van MI6.
Het nieuwe kopstuk opereert onder de naam 'R'. De 'R-
staat voor reporting officer (rapporterende functionaris) s
De commissie-Butler constateerde vorig jaar dat dt
dienst slecht functioneerde en dat veel informatie var-
MI6 over het regime van Saddam Hoessein onbetrouw
baar was. ANP n
t
LONDEN - Prijsvechter easyJet heeft een vrouwelijke
Britse piloot tijdelijk geschorst omdat ze dronken kwam
opdagen voor een vlucht van Berlijn naar Basel. De gezag-
voerster viel tijdens een alcoholcontrole door de mand.
De luchtvaartmaatschappij heeft verklaard dat het ire
zijn negenjarige bestaan nooit eerder zoiets heeft meege-s
maakt. De 120 passagiers waren op het moment van de-
controle nog niet aan boord van het toestel gegaan. De
Airbus A319 koos uiteindelijk met twintig minuten vertra-t
ging en een andere piloot het luchtruim. ANP r
ADELAIDE - Het dodental door de bosbranden op het
schiereiland Eyre in het zuiden van Ausfralië is gisteren
tot tien opgelopen. De autoriteiten repten eerst van acht
slachtoffers. De politie ontdekte gisteren de lichamen van
nog eens twee mensen in North Shields, aldus de nieuws--
zender ABC.
Honderden mensen waren geëvacueerd voor de ernstigstei
brand sinds 1983 toen in dit deel van Australië 28 doden-
vielen door een bosbrand. ANP
DEN HAAG - In de Europese Unie vallen elk jaar meer-
doden door zelfmoord dan door verkeersongelukken en
moorden samen. Doordat er te weinig aandacht is voor de_
58.000 gevallen van zelfmoord, is 'mentale ziekte de onop-~
vallende moordenaar van Europa' geworden. Dit zei de
nieuwe Europese Commissaris van Gezondheid, Markos
Kyprianou.
De commissaris meent dat regeringen meer aandacht moe
ten besteden aan het geestelijk welzijn van de bevolking.
De meeste zelfmoorden die in de Europese Unie plaatsvin
den komen voort uit mentale kwalen, zoals depressie. Vijf
tien procent van de mensen die een vorm van depressie
heeft, pleegt zelfmoord. Meer dan vijftig procent doet een
poging. GPD
LONDEN - Noodweer heeft dinsdagavond in Schotland
en Noord-Ierland drie automobilisten het leven gekost.
Gisteren zaten nog zestigduizend mensen in het noorden
van Groot-Brittannië zonder stroom.
In het noordwesten van Engeland, Noord-Ierland en
Schotland werden windsnelheden tot 200 kilometer per
uur gemeten. De storm is een van de zwaarste die de afge
lopen tien jaar over het gebied is geraasd. ANP
Poolse leden van het Europees Parlement houden tijdens de stem
ming over de Europese Grondwet borden in de lucht waarmee zij
protesteren tegen de nieuwe wetgeving. foto Vincent Kessler/RTR
door Remco Reidinq
MOSKOU - Michaïl Chodorko
vski, de bekendste gevangene
van Rusland, is geen zakenman
meer. De rijkste man van het
land heeft zijn aandeel in oliegi
gant Yukos overgedragen aan
zijn partner.
Chodorkovski bezat 59,5 pro
cent van Group Menatep, die
Yukos beheert. Zijn aandelen
zouden automatisch in handen
van zijn partner Leonid Nevzlin
komen in geval van overlijden,
ontvoering of een veroordeling
van Chodorkovski én bij verlies
van een belangrijk onderdeel
van Yukos. Dat laatste gebeurde
op 19 december door de gedwon
gen verkoop van Yugansknefte-
gaz, het productiebedrijf van
Yukos.
De Russische overheid achtte
een veiling noodzakelijk omdat
Yukos een belastingschuld zou
hebben. Yuganskneftegaz kwam
uiteindelijk in bezit van Rosn-
eft, een aan de staat gelieerd
olieconcern.
Chodorkovski zit al meer dan
een jaar vast. Hij wordt onder
meer verdacht van fraude, belas
tingontduiking en diefstal van
staatsbezit. Tien jaar cel hangt
hem boven het hoofd. Nevzlin,
de nieuwe Yukos-topman,
vluchtte afgelopen zomer naar
Israël, nadat de Russische over
heid een arrestatiebevel wegens
poging tot en medeplichtigheid
aan moord tegen hem had uitge
vaardigd.
De verwachting is dat Chodorko
vski zich nu volledig gaat rich
ten op de langlopende rechts
zaak en vervolgens op een poli
tieke carrière. Of Chodorkovski
daarmee veel succes zal hebben
valt te betwijfelen. „Hij zal er
nauwelijks in slagen brede popu
lariteit te verkrijgen", zei parle
mentslid Vladimir Ryzjkov.
„Het etiket van oligarch zit aan
hem vastgeplakt en oligarchen,
zo tonen enquêtes aan, worden
zeer gehaat door Russen." Een
aantal zakenlieden, onder wie
Chodorkovski, kocht in de jaren
negentig voor een prikkie grote
staatsbedrijven op tijdens be
ruchte privatiseringen. Deze
'zelfverrijking' viel slecht bij de
Russische bevolking.
De vervolging van Yukos en zijn
eigenaren wordt algemeen ge
zien als een politieke strafcam-
pagne van de Russische presi
dent Poetin tegen Chodorkovs
ki. Zijn bedrijf Yukos ontving
het afgelopen jaar de ene na de
andere aanslag van de belasting
dienst. Chodorkovski bood het
Kremlin tevergeefs zijn aande
len aan in ruil voor een einde
aan de juridische strijd en in
trekking van de belasting
claims. Het machtspel tussen
Staat en concern hebben ertoe
geleid dat de waarde van Yukon
kelderde. Gisteren bevestigde
Yukos dat meer dan de helft van
het leidinggevende personeel op
straat wordt gezet. Alleen in het
hoofdkantoor Moskou werken
al ongeveer 1400 mensen voor
de oliereus. GPD
merendeel van Turkse afkomst.
De autoriteiten houden sinds de
aanslagen van 11 september
2001 met name de in Duitsland
verblijvende Noord-Afrikaanse
moslims nauwlettend in het oog.
De aanslagen in New York en
Washington werden gepland en
uitgevoerd door Noord-Afri
kaanse studenten, die in Ham
burg studeerden. Ansar al Islam
is vooral actief in het door Koer
den beheerste noorden van Irak.
De organisatie houdt zich in
Duitsland bezig met het inzame
len van geld en met propagan
da. De groep zou nauw samen
werken met Al Qaeda en met Al
Zarqawi, die in Irak leiding
geeft aan groeperingen die aan
slagen plegen. GPD
van onze redactie buitenland
NEW YORK - In de Soedanese
provincie Darfoer neemt het ge
weld toe en de kans bestaat dat
de gevechten overslaan naar an
dere delen van het land.
Grote hoeveelheden wapens
worden naar het gebied ge
bracht, het aantal roofoverval
len stijgt schrikbarend en rebel
len voeren nu ook aanslagen uit
op olie-installaties. Dat zegt de
speciale VN-afgezant voor Dar
foer, Jan Pronk, slechts enkele
dagen na de ondertekening van
een vredesakkoord voor het zui
den van Soedan. „Ik sluit niet
uit dat de ondertekening van
dat akkoord op korte termijn
wordt gevolgd door meer ge
weld in en rondom Darfoer."
Pronk heeft er bij de VN voor ge
pleit op korte termijn 117 men-
senrechtenwaarnemers naar de
provincie te sturen. Ook wil hij
dat de Afrikaanse Unie snel
meer mensen voor de Afrikaan
se vredesmacht inzet. GPD/RTR