Aan
Sail als grote toeristische trekpleister
zaterdag 8 januari 2005 W7
Slapen in vuurtoren
of havenkraan
Iedereen verklaarde Gosse Beerda voor gek j
toen hij een paar jaar geleden de vuurtoren
van Harlingen kocht, het complex ingrijpend
het verbouwen en er vervolgens een eenkamer-
hotel in begon. Inmiddels heeft Beerda niet al- j
leen zijn 'imperium' met de nabijgelegen ha
venkraan en reddingsboot uitgebreid, reclame
voor deze bijzondere hotels hoeft hij eigenlijk 'I
niet meer te maken. Zowel vuurtoren als ha
venkraan zijn zo'n beetje anderhalfjaar van te
voren volgeboekt, de reddingsboot is ietsje
minder populair, en de gasten komen uit heel
Europa. Zoals dat echtpaar uit Zwitserland dat 1
speciaal naar ons land vloog om één nacht in
de Harlingse vuurtoren te mogen doorbrengen
a €280. Meer informatie: tel. 0515-54 05 50,
www.vuurtoren-harrmqen.nl.
Tweede leven van
schip De Delft
Nederland heeft wat met de bouw van replica's
van historische schepen. Op diverse plekken
wordt gewerkt aan de herbouw van kleine of
grote boten uit ons maritieme verleden. De Ba
tavia is
daarvan al
jarenlang
sprekend
voor
beeld,
maar wie
kent ei
genlijk De
Delft? Het
was een
linieschip uit de achttiende eeuw, dat door bo
ze Engelsen voor de kust bij Camperduin werd
veroverd en zonk toen het naar Engeland werd
gesleept. Vissers en duikers ontdekten jaren ge
leden het wrak en sindsdien begon een zoek
tocht naar de geschiedenis van het schip, dat
indertijd in Delfshaven werd gebouwd, op een
steenworp afstand van waar nu de replica lang
zaam vorm krijgt. In Schiehaven wordt De
Delft nu herbouwd. In 2008 of 2009 moet het
historische schip te water gaan, in 2010 moet
het daadwerkelijk zeilen. Zes dagen per week
kan het publiek de bouw volgen Meer informa
tie: tel. 010-276 0115, www.dedelft.nl.
Watertoren toont
gebruik van water
Toegegeven, je moet er niet speciaal voor naar
Utrecht afreizen, maar indien je toch in de
Domstad bent én geïnteresseerd bent in water,
is een omweg door de binnenstad richting Lau
werhof wel aan te bevelen. Daar, in een oude,
maar nog steeds in gebruik zijnde, watertoren
bevindt zich het waterleidingmuseum. Terwijl
hoog boven je anderhalf miljoen liter water
klaar ligt om door te stromen naar de omrin
gende huishoudens, wordt een paar verdiepin
gen lager de geschiedenis van het waterleiding
bedrijf duidelijk. De tentoonstelling, recent
vernieuwd, is niet groot en spectaculair, maar
het biedt niettemin een aardige impressie van
het ontstaan van waterleidingen en het ge
bruik van water door de eeuwen heen. Meer in
formatie: tel. 030-248 72 11,
www.waterleidinqmuseum.nl.
Kijkje binnenin de
Haringvlietsluizen
De imposante stormvloedkering bij Neeltje
Jans staat wereldwijd te boek als hét symbool
van Neerlands eeuwige strijd tegen het water.
Maar reizend vanuit de Randstad richting
Zeeuwse eilanden, kom je bij Stellendam over
de Haringvlietsluizen. De 'grootse waterkraan'
van Nederland wordt het sluizencomplex uit
1970 wel genoemd, doelend op het frequent
openen en sluiten van een van de zestig meter
lange spuisluizen. Rijdt er niet zomaar over
heen maar stop eens bij het restaurant om de
expositie te beldjken. Onder leiding van een
van de vele vrijwilligers kan daarna een rond
leiding door het sluizencomplex zelf worden
gemaakt, inclusief een kijkje in de machineka
mer. En soms wordt er gezongen: een duo met
de toepasselijke naam 'Water en wind' brengt
elke tweede zaterdag van de maand zeemans
liedjes ten gehore. Meer informatie: tel.
0187-49 99 13, www.expoharinqvliet.nl.
Met dertien grote en
zeventien kleine
meren is Friesland een
van de belangrijkste
waterrecreatieregio's
van ons land. Goed
voor 2,5 miljoen
overnachtingen per
jaar. Zo'n beetje alles
en iedereen in het
Friese Merengebied
staat in het teken van
water. Dat soms ook
met bakken uit de
hemel komt. Dan
blijken er overigens
alternatieven genoeg
te zijn.
Door GERARD CHEL
Schipper Teun Lammers ver
trouwt blind op zijn passa
giers. 'Hier, neem het roer
even over'. En daar staan
we dan met windkracht vijf met
liet fraai versierde helmhout in
handen, terwijl üs skütsje de Aleida
Hendrika haar zestien ton aan staal
door de witte kopjes van het Sloter-
meer stuwt. Teun moet even z'n
maat helpen met het hijsen van het
grootzeil. Maar vanuit zijn ooghoe
ken ziet hij dat het goed gaat. We
blijven op koers tussen al die groe
ne en rode boeien.
Lammers drijft het beurtveer
Heeg-Balk-Heeg, samengevat in
'Haghe'. In plaats van turf, aardap
pelen of mest vervoert de 99 jaar
oude skütsje personen. In juli en au
gustus dagelijks, in voor- en nasei
zoen alleen op donderdag. Een zeil
tochtvan een kleine 2,5 uur die ons
via het Heegermeer en de Noorder
Ee midden in Woudsend brengt en
vervolgens door de Ee in het Sloter-
meer, waar aan gindse zijde Balk
wuift. Het leuke van de tocht is dat
de passagiers min of meer worden
geacht zich als actieve matrozen te
gedragen. Dat betekent sjorren,
trekken én hijsen, maar ook, ieder
op z'n beurt, achter, of beter voor,
het roer. En dan valt op hoe zwaar
het skütsje, zelfs bij windkracht
vijf, al trekt. Je moet soms je volle
gewicht gebruiken het roer de ande-
re kant op te bewegen.
!Met al deze handelingen schept
Lammers romantiek aan boord, die
wat ons betreft een kleine deuk
had opgelopen. Want als Teun bij
de introductie in de kuip, het ach-
jterdek, uitlegt dat skütsjesilen
niets anders betekent dan schuitje
varen, dan lijkt het wel alsof met de
ze nuchtere vaststelling de sluier
van al die Friese mystiek bruut is
opengescheurd. Soms is het beter
dingen onvertaald te laten.
Na een stop van een uur kun je met
de platbodem (diepgang vijftig cen-
Skütsjesilen betekent schuitje va
ren, hier op het Sneekermeer.
Links: fierljeppen (polsstoksprin-
gen) is op zomeravonden een gelief
de bezigheid.
Foto's GPD
De Helling - wel van tevoren mel
den - waar de bekende scheepstim
merman Pier Piersma nog steeds
houten Friese jachten bouwt. Bijna
iedere winter wel één, al voelt ook
Pier dat het economisch tij nog op
ebhoogte staat. Maar ja, de prijzen
zijn er dan ook naar: van 50.000 eu
ro tot over het miljoen. Als het kan,
neemt Pier je mee naar z'n werk
plaats, een van de-weinige in Fries
land waar uitsluitend houten sche
pen worden gebouwd. We zien hoe
dikke eikenhouten stukken boom,
zo uit de bossen rond Versailles,
met behulp van gasbranders tot
kromme planken voor het want
worden gebogen.
Ook elders worden schepen ge
bouwd, replica's zelfs. En ook die re
constructies kunnen bezoekers van
dag tot dag volgen. Zo wordt in een
voormalige gamalenfabrielc in Mod
dergat een Wierumer Aek nage
bouwd en in Eamewald krijgt op de
historische werf'de Stripe' van Age
Veldboom de houten voorganger
van het stalen skütsje, het fearsldp-
lce Aebelina, langzaam gestalte.
Het prettige van dit soort attracties
is dat zij binnenskamers zijn. Wel
zo handig wanneer de weergoden
zich met hun depressies op ons uit
leven. 'Drie weken op vakantie in
eigen land betekent een week
prachtig weer, een week slecht en
een week er tussen in', zegt Tollce
de Boer minzaam lachend. Met zijn
bedrijf Varend Friesland koerst Tol
lce met skütsje, boeier, ijzeren zeil-
pramen, Lemster aak, Zwitserse
balcdeldcer en het Clasina motor
jacht over Friese wateren. Maar zijn
meest bijzondere vaartuig is de En
gelse stoomsloep Swan of Teyn-
ham, een replica van een ontwerp
uit 1895. Een een tochtje met deze
Dure houten jachten
In Heeg moetje zeker even binnen
wippen bij het bezoekerscentrum
timeter) terugzeilen, terugfïetsen
kan ook. De tweewielers maken in
het vooronder de overtocht mee.
Wij kiezen voor de traproute terug.
Tussen Balk en Heeg zijn diverse
korte en langere fietsroutes, wij be
sluiten de Fluessen, het langste
meer van niet alleen Friesland
maar van heel het land, te ronden.
De fietstocht van 28 kilometer gaat
door Harich en Oudega, langs Kou-
dum naar It Heidensldp. Vlakke pol
ders met fraaie vergezichten. Vlalc
voor Gaastmeer nemen we het voet
gangerspontje 'it Oerset' over de
Inthiemasloot en langs welgelegen
stelp- en lcop-hals-rompboerderijen
zijn we voordat we het weten weer
terug in Heeg.
Heieen Sonnenberg weet precies hoe je Beerenburg maakt.
In De Helling worden eiken planken met gas kromgebogen.
Kerken en
klokken
In en rond het Friese Merenge
bied is genoeg te beleven, ook
voor niet-watersporters en ook
tijdens slecht weer. Een bij lan
ge na nïet complete opsom
ming: Bolsward: bierbrouwerij
üs Heit', Renaissance stadhuis,
Martinikerk, museum Gysbert
Japicx; Sneek: Waterpoort,
Modelspoormuseum, Hindeloo-
per Kamer; Heeg: Scheepska
mer; Woudsend: Diverse mo
lens; Joure: Diverse klokkenma-
kerijen, Museum Joure met on
der meer geboortehuis en win
keltje Dóuwe Egberts; Terher-
ne. Kameleondorp; Earne-
wald; Museum 'it Kokelhüs',
nationaal park de Aide Feanen,
ooievaarsdorp.
Enkele trekpleisters in de zo
mer 2005 zijn (data onder voor
behoud): Skütsjesilen, IFKS 22
t/m 29 juli (www.ifks.nl) en
SKS 30 juli t/m 12 augustus
(www.skütsjesilen.nl);
Sneekweek 5 t/m 11 augustus
(www.sneekweek.nl); Joure,
Ballonfeesten 27 t/m 31 juli
(www.ballonfeesten.nl);
Kaatswedstrijden op diverse
plaatsen van mei t/m oktober
(www.knkb.nl): Fierljeppen
(polsstokverspringen) op diver
se plaatsen van medio mei tot
begin september (www.fierl-
ieppenfriesland.nl)
Beurtveer 'Haghe, It Eilah 2b,
Heeg, tel. 0515-44 28 75,
www.skutsieverhuurhag-
he.nl; bezoekerscentrum en
houtbouwmuseum De Helling,
It Eilan 6a, Heeg, tel. 06-24 11
43 27, www.dehellinq; Fries
Scheepvaartmuseum, Klein-
zand 14, Sneek, tel. 0515-41
40 57, www.friesscheep-
vaartmuseum.nl.
Algemene informatie: VW Frie
se Meren> Midstraat 99, 8501
AH Joure, tel.0513-41 00 32,
e-mail
info@friesemeren.com. Zie
ook www.beleeffries-
land.nl, www.frieséme-
ren.com. www.frieseme-
ren.nl en lokale VW-kanto-
ren.
stomer wordt gecombineerd met
een Britse 'afternoon tea', com
pleet met hartige taart, sand
wiches, calce en natuurlijk scones
met room.
Open sloep
Door het slechte weer vaart de
stoomboot niet uit maar dieselen
we met de balcdeldcer Bodensee
naar plekken met vreemde namen
als Janke's Gat en Koude Maag.
Maar als je wilt brengt Tollce je ook
gewoon naar Aklcrum, Grou en
Warten. Of naar Sneek, volgens het
tv-programma Holiday van de BBC
een van de tien beste watersportbe
stemmingen ter wereld en tevens
in het bezit van op de een na beste
binnenstad (na Den Bosch) van ons
land. Wij beperken ons bezoek tot
het indrukwekkende Fries Scheep
vaartmuseum aan het Kleinzand en
de ernaast gelegen slijterij en distil
leerderij van de Weduwe Joustra,
die vorig jaar haar 140e verjaardag
vierde. In de persoon van Heieen
Sonnenberg zwaait inmiddels de
zesde generatie de scepter over de
ze kleinschalige brouwer van Bee
renburg. Smaakt overigens prima
onder de al eerder genoemde de
pressies. Op welgeteld die ene dag
mooi weer van deze week, gaan we
's ochtends aan de kuier in Joure,
waar Anno Vallcema van het plaat
selijk gilde ons uitbundig verhaalt
over 's stads historie, de levendige
Midstraat in het bijzonder. We be
klimmen de toren waar ooit recht
werd gesproken en de verdachte na
de rechtspraak z'n kop uit de gevel
opening stale. Links als 'ie was vrij
gesproken en rechts als er een hard
vonnis was geveld. Of was het an
dersom?
's Middags gerlieten we van een
urenlange tocht in een open Lang
weerder sloep. Al was het maar dat
we zelf kapitein, stuurman en ma
troos zijn. Natuurlijk niet te hard
door de sloten om aan wonenden
geen overlast te bezorgen.
Tuffend door het Friese landschap
valt ons oog meermalen op fraai ge
restaureerde stelp- en
lcop-hals-rompboerderijen. Forse
agrarische woon- en werkplekken
die al eeuwenlang hun stempel
drukken op de Friese horizon. Op
vallend zijn ook de klokkenstoelen.
Een lclolc onder een afdakje, veelal
naast een kerkje. Was de veen
grond te zwak om een zware toren
te dragen of had de arme bevolking
er geen geld voor? In Goingarijp
staat het oudste exemplaar van
Friesland, en met 1135 kilo draagt
het ook de zwaarste lclolc. Gegoten
in 1527 door Gheradus de Wou, die
we behoren te kennen als gieter
van de Utrechtse domklokken. Hij
liet een inscriptie achter: 'Salvator
heit iele, den levendichen roep iele,
den doeden bescrei iele, haeghel en-
de donder breeclc iele'.
Zinnen die geen vertaling behoe
ven.
Misschien is het thema een beetje ongeluk
kig gekozen na de verregende zomer van
2004, de natste sinds 1951. Het Nederlands
Bureau voor Toerisme en Congressen NBTC
heeft 2005 namelijk uitgeroepen tot het
'Themajaar Water'. Daar lean Nederland
overigens best goed mee uit de voeten. Al
was het maar omdat de buitenlandse toe-
nst, die vier meter onder de zeespiegel op
Schiphol landt, direct geconfronteerd
wordt met onze unieke ligging en geografi
sche situatie. Naast de vele rivieren, kana
len, bruggen, zee en oude havensteden,
moet met name het evenement Sail Amster
dam dit jaar veel buitenlandse toeristen aan
trekken.
Het waterthema is verdeeld in vier subthe
ma's. Water en historie belicht de geschie
denis van Holland als zeevarende natie,
denk daarbij aan oude VOC-steden en Zui
derzeehavens, maritieme musa en replica's
van bekende zeilschepen. Fun op en aan het
water, het tweede subthema, wijst binnen-
en buitenlandse toeristen op de vele aan wa
ter gerelateerde evenementen in ons land.
Het Friese skütsjesilen bijvoorbeeld, of Sail
Amsterdam (17-22 augustus). Oolc 'fun' is
het 'sluiswatchen', lekker op een terrasje
bij een sluis genieten van het onwennige,
soms pinnige gehannes van huurbootvaar-
ders. Met de sluis van Muiden, de drukbe
zochte doorvaart van de Vecht naar de vroe
gere Zuiderzee, en de Mijndense Sluis in
Loenen aan de Vecht als voorbeelden.
Het derde subthema Leven van het Water
laat de toerist kennismaken met water als
product. Water in bier, van de vissen en
voor de dranken, die we met het meest zui
vere water weten te brouwen. Wie dan weer
eens op activiteit uit is lean een tocht onder
nemen naar de vele waterwerken die we
rijk zijn, overzichtelijk gepresenteerd bin
nen het laatste subthema Bouwen met en te
gen het water. Een bezoek aan de Deltawer
ken, om maar eens iets groots en moois te
noemen, waar op het vroegere werlceiland
Neeltje Jans een boeiende expositie is inge
richt. Een ander waterwerk is te vinden in
de buurt van Lelystad, waar inzicht wordt
gegeven in het ontstaan van de Noordoost-
polder. Molens, havens en dijken laten de
strijd zien van de Nederlanders tegen het
water. Er is een speciale website waarop di
verse activiteiten worden vermeld:
www.water2005.nl.
'Drie redenen om dit jaar naar Nieuw-Zeeland te gaan. Eén: dé tickets worden steeds
goedkoper, voor €918 heb je al een retourvlucht met KLM en Air New Zealand. Ter
plaatse is het prijsniveau zoals in Nederland voor de invoering van de euro. Twee: de
schitterende natuur. Reis per huurauto of camper langs zandstranden, gletsjers, fjor
den, tropische regenwouden, puffende vulkanen en weilanden met miljoenen scha
pen. Drie: de ontspannen sfeer, supervriendelijke bevolking en de Maori-cultuur.
Wilma Lankhorst,
senior communicatiemanager Tourism New Zealand Benelux
