De nieuwe wezen van Sri Lanka Relativiteitstheorie honderd jaar PZC Onaanraakbaren ruimen doden van tsunami PZC Tal van waarnemers bij eerste Palestijnse presidentsverkiezing Volgens Unicef is bijna veertig procent van de slachtoffers van de tsunami kind 6 januari 1955 donderdag 6 januari 2005 door Ad Bloemendaal De manier waarop Machmoud Abbas zon dag de Palestijnse presidents verkiezing wint, zal haar scherp worden gevolgd door een leger van meer dan 20.000 waarnemers. De mees ten zijn Palestijnen, maar er arriveren deze week ook zo'n 800 buitenlanders. Onder hen is de Amerikaanse ex-president Jimmy Carter. Er komen ook Amerikaanse senatoren, onder wie John Kerry. En de officiële Europe se delegatie staat onder lei ding van de Franse ex-pre mier Michel Rocard. Carters internationale delegatie is de interessantste. Onder de 80 le den zijn burgers van islamiti sche landen waarmee Israël geen diplomatieke betrekkin gen onderhoudt, zoals Indone sië, Pakistan en Bangladesh. De uitzending wordt finan cieel gesteund met 1,2 mil joen dollar van het Ameri kaanse ministerie van ontwik kelingssamenwerking. Ook de voormalige Zweedse pre mier Carl Bildt behoort tot Carters delegatie. Michelle Rocard staat aan het hoofd van EUEOM, de missie van de Europese Unie. Met 220 le den is de waarnemersdelega tie een van de grootste die Eu ropa ooit heeft uitgezonden. „Er heerst in Palestina een enorme honger naar democra tie", vertelde Rocard. Hij baseert dat op de op komst bij de vorige maand ge houden eerste ronde in de Pa lestijnse gemeenteraadsver kiezingen. „Het is ongewoon in de wereld dat er democrati sche verkiezingen worden ge houden onder een buitenland se militaire bezetting", zei hij. De internationale waarne mers volgen het hele verkie zingsproces. Doorzichtigheid is het trefwoord en dat geldt ook voor de 2800 stembussen die zondag worden geplaatst in de 1000 stemlokalen in de Gazastrook, op de Westoever en in Oost-Jeruzalem. De bus sen, gemaakt in Denemarken, zijn deels doorzichtig om te voorkomen dat ze al voor de opening van de stemlokalen worden gevuld. De stembiljet- ten zijn gedrukt in Spanje op i speciaal, niet in de Palestijn se gebieden verkrijgbaar, pa pier. Elke Palestijn die zijn, stem heeft uitgebracht moet| om dubbel stemmen te voor-! komen, zijn vinger dopen in inkt die 48 uur niet kan wor den verwijderd. Wie zich niet heeft ingeschreven - en dat geldt voor 600.000 van de 1,? i miljoen potentiële kiezers - kan zondag toch zijn stem uit brengen in zeventig speciaal ingerichte lokalen. Onlosmakelijk Het meest problematisch is Oost-Jeruzalem, dat Israël be schouwt als een onlosmake lijk deel van 'de eeuwige on deelbare hoofdstad van Israël en het joodse volk'. Het liefst had premier Ariel Sharon geen enkele Palestijnse inwo ner van de stad laten stera men, maar de presidentsver kiezing van 1996 heeft een precedent geschapen. Toen, onder de regering van Jit- schak Rabin, mocht het Pales tijnse Bestuur stemlokalen in richten in vijf postkantoren in het Arabische stadsdeel Sharon had geen andere keu ze dan akkoord te gaan met dit model. Het staat in ieder geval vast dat maar weinig in woners van Oost-Jeruzalem de gang naar de postkantoren zullen maken. Veel Pales tijnen die een Israëlische iden titeitskaart bezitten, en daar door aanspraak kunnen ma ken op financiële bijstand vol gens de Israëlische sociale wetten, zijn bang dat inschrij ving in het kiesregister zal lei den de tot intrekking van het felbegeerde document. GPD door Dick Hofland Naar schatting tienduizend kinderen in Sri Lanka zijn wees geworden. Unicef spoort hen op en zoekt of er nog fami lieleden in leven zijn. Intussen pakt een oude onderwijzer het op zijn manier aan. „De bereid heid onder kinderen om elkaar te helpen is ontroerend." Als de avond valt, kruipen de kleinsten bij elkaar. Voor het eerst in hun leven zijn ze bang in het donker. Een meisje begint te huilen en roept om haar moe der. Andere kinderen proberen haar te troosten. Hier deelt iedereen hetzelfde lot. Al deze kinderen hebben hun ouders verloren in de gol ven van de zee en soms zelfs hun hele familie. „Sommigen heb ben gezien hoe hun vader en moeder in een paar seconden in het water verdwenen. Of ze wa ren hun ouders kwijt en hebben de lijken later op het strand zien liggen." Dap vertelt het terwijl er vijf kinderen aan zijn benen hangen. Zijn hele leven is hij on derwijzer geweest, en nu, op zijn oude dag, trekt hij zich het lot aan van deze weeskinderen. In Denyaya, in het zuidwesten van Sri Lanka, richtte hij zijn oude, vervallen schooltje in voor de opvang. Met andere inwoners van het dorpje zorgt hij voor wa ter en rijst, matjes en palmblade ren, zodat de kinderen de ko mende weken kunnen slapen en overleven. Toekomst „Het is het minste wat je kunt doen", zegt Dap. „Of we ze weel een toekomst kunnen geven, weet ik niet, want zonder je ouders is het leven zwaar. Ik was al oud toen mijn ouders overleden, maar ik vond het ver schrikkelijk. Het zijn de dier baarste mensen in je leven. Ploe moet het dan als je die al zó jong niet meer hebt?" Door de tsunami zijn er niet al leen tienduizend kinderen omge komen, Sri Lanka kreeg er naar schatting eenzelfde aantal wees kinderen bij. Langs de hele kust Unicef-staflid Carol Bellamy spreekt met een meisje in Oost-Sri Lanka, dat door de rampvloed wees terecht is gekomen. Zoals dit kind zijn er vele duizenden. lijn van het eiland, ruim zeshon derd kilometer, zwerven ze op straat, meestal in groepjes. Zoe kend en vragend om eten, drin ken en onderdak. Soms sprin gen ze op een toevallig passeren de truck en rijden mee naar een dorp of stad in het achterland waar alles nog wel overeind staat. De allerjongsten kunnen dat niet, die zijn volledig afhanke lijk van anderen. Unicef pro beert de komende maanden zo veel mogelijk van deze nieuwe wezen op te sporen. Tevens zoekt de organisatie of er nog fa milieleden in leven zijn bij wie ze kunnen leven. „Een weeshuis is de slechtste op lossing, dat willen we niet", zegt Yasmin Ali Haque. Zij leidt deze operatie van het kinder fonds van de Verenigde Naties. Een geluk bij een ongeluk, zegt ze, is dat 'alleen' de kustlijn is vernield. Met uitzondering van de zwaarst getroffen gebieden is het binnenland vanaf zo'n vijf honderd meter landinwaarts ge heel gespaard. Daar wonen vaak nog familieleden of beken den van de kinderen, al is het zeer verspreid. „In Sri Lanka vormen de inwoners heel hechte gemeenschappen", weet Ali Ha que, die zelf in Bangladesh werd geboren en herkent hoe de inwoners vooruit kijken na een ramp. Saamhorigheid „De saamhorigheid is enorm, mensen leven met elkaar en we ten dat ze op elkaar kunnen re kenen. Zeker kinderen zijn over al en altijd welkom." Ze heeft er dan ook veel vertrou- werd en nu in een opvangcentrum foto Shehzad Nooran/EPA wen in dat de meeste wezen re delijk snel in een wat vertrouw de omgeving terecht zullen ko men. „Natuurlijk, je ouders zijn onvervangbaar, maar kinderen zijn. ongelooflijk sterk en passen zich snel en goed aan in nieuwe omstandigheden." Vanuit de hoofdstad Colombo hebben zich al honderden gezinnen gemeld om weeskinderen te adopteren. Ook uit het buitenland komen verzoeken. Maar officieel mo gen kinderen onder zestien jaar het land niet uit, omdat de rege ring bang is dat er misbruik van ze wordt gemaakt. Die angst is er ook voor de kinderen in op vangkampen, er gaan zelfs ge ruchten dat daar weeskinderen worden verkracht. Unicef was net een campagne gestart om ouders attent te maken op derge lijke gevaren voor hun kinde ren, met speciale aandacht voor de kinderen in Tamil-vluchtelin- genkampen. Hoop Voorlichtingsfolders wijzen er op, dat ouders hun kinderen niet alleen moeten laten. Nu die ouders er in zoveel gevallen niet meer zijn, heeft Ali Haque haar hoop gevestigd op mensen als Dap. „Zo zijn er gelukkig veel." Dat zijn ook de mensen die we ten hoe ze met kinderen moeten omgaan, die hebben gevraagd om speelgoed met de voedselpak ketten mee te sturen. „Het leven moet zo normaal mo gelijk lijken", zegt Dap. „Als je ze de hele dag aan hun lot over laat, wordt het alleen maar er ger." Veel van deze kinderen zijn getraumatiseerd door wat ze hebben gezien en meege maakt. Volgens Ali Haque van Unicef zijn er genoeg deskundi gen om ze in de toekomst te hel pen met die trauma's te leren le ven. Dap kiest vooralsnog voor de praktische aanpak. Bij kinderen in zijn dorp heeft hij gevraagd of ze wat speelgoed konden mis sen en daarmee doet hij nu spel letjes met de weeskinderen. Ook voetbalt hij met ze, al is cricket de nationale sport, maar dat is wat ingewikkeld om te im proviseren. Zowel Ali Haque als Dap is lo vend over de veerkracht van de weeskinderen, die moeiteloos nieuwe vriendschappen sluiten en een groot inlevingsvermogen hebben. „Kinderen kunnen elkaar op een ongelooflijk manier steu nen, ook zonder woorden. De be reidheid om elkaar te helpen is ontroerend." Als levend bewijst valt het hui lende meisje uiteindelijk in slaap in de armen van een ander kind. GPD door Terry Friel Dalits, de 'onaanraakbaren', de paria's van het eeuwen oude Indiase kastenstelsel. Geen klus is hen te smerig of te gruwelijk. Zij zijn degenen die de ontbindende lijken bergen die het gevolg zijn van de tsuna- De overgrote meerderheid van de duizend man die zwetend on der de tropische hitte het arme vissersstadje Nagapattinam op ruimen zijn dalits uit de nabij gelegen dorpjes. Buurtbewo ners, bang om een ziekte op te lo pen en misselijk van de stank, weigeren zelf hun handen uit de mouwen te steken en him vrien den en buren uit het puin te gra ven. Ze kijken slechts toe. Hoewel het al meer dan een week geleden is dat de tsunami plaatsvond en slechts een smalle kuststrook trof, is de aangerich te schade dermate groot dat er nog dagelijks lijken gevonden worden. „Ik doe slechts wat ik ook voor mijn eigen vrouw en kinderen zou doen", zegt Mo han, een dalit werkzaam bij de gemeentelijke afvalverwerking. „Het is onze taak. Als er een hond dood is, of een mens, dan moeten wij opruimen en de boel schoonmaken." Mohan en zijn collega's uit naburige dorpen werken vierentwintig uur per dag om Nagapattinam weer schoon te krijgen. Daarvoor krij gen ze 35 cent extra loon per dag en een gratis maaltijd. Verfrissend De stank van de doden hangt nog zwaar over de stad en mengt zich met de zeelucht en de welhaast verfrissende zure lucht van het ontsmettende wit te poeder waarmee sommige straten bedekt zijn. Meer dan 5525 mensen - bijna eenderde van het geschatte dodental in In dia - zijn op deze smalle kust strook met zijn hagelwitte stran den om het leven gekomen. Er leefden veel arme vissers die er hun hutten gebouwd hadden. Het kastenstelsel speelt nog steeds een grote rol in de Indi sche maatschappij. Meer dan 16 procent van de bevolking be hoort tot de dalitkaste. Ondanks wetten die discriminatie op grond van afkomst verbieden, worden zij nog steeds met grote regelmaat mishandeld of zelfs vermoord. Zij doen de klussen waar anderen zich te goed voor voelen. Ze maken de toiletten schoon, halen het huisvuil op en villen de koeien. Voor Mohan, ongeschoold en uit de laagste kaste, was werken voor de ge meentelijke afvalverwerking de enige mogelijkheid om een over heidsbaan en het daarbij beho rende pensioen en een vast inko men te verkrijgen. Kort nadat de tsunami had toegeslagen wa ren Mohan en zijn collega's al druk in de weer met het bergen van duizenden lijken, zonder masker of handschoenen en soms zelfs zonder schoenen aan. Stank Nu zijn ze beter toegerust. Maar geen enkel masker kan de vrese lijke stank buiten houden. Al leen al het verplaatsen van het zand en het puin is slopend. Het wordt langzaam gedaan, voor zichtig en met respect voor de doden. Het bijna onherkenbare lichaam van een naakte vrouw ten het zwaartste en vuilste werk. wordt op een mat naar het strand gedragen. Daar is een vuurtje gestookt van een band en wat palmbladeren en de dode vrouw wordt er bovenop gelegd. Niemand weet wie ze was. Van- Met enig recht kan het net begon nen jaar het Einstein-jaar wor den genoemd. In 1905 publiceerde Al- bert Einstein (1879-1955) een aantal ar tikelen in het tijdschrift Annalen der Physik die de natuurkunde een geheel nieuw fundament gaven. Dat funda ment ligt er nog steeds. In het artikel dat achteraf als het meest invloedrijke moet worden beschouwd presenteerde hij de bijzondere relativiteitstheorie. Einstein stelde daarin dat de natuur wetten voor alle vrij bewegende waar nemers altijd hetzelfde moeten zijn. Dat betekende in het bijzonder dat de lichtsnelheid onder alle waamemings- omstandigheden constant moet zijn: 300.000 kilometer per seconde. Dit pos tulaat heeft vergaande consequenties, die grotendeels in strijd zijn met wat het gezonde verstand ons leert. Stel, iemand in een zeer snel reizend ruimteschip meet hoe lang een licht straal erover doet om van een lampje aan het plafond naar de vloer en weer terug naar het plafond te bewegen. Een stationaire waarnemer buiten het ruim teschip zal, vanwege de enorme snel heid van het ruimteschip, constateren dat de lichtstraal een grotere afstand heeft afgelegd dan het geval leek in het ruimteschip. Gegeven het constante ka rakter van de lichtsnelheid betekent het dat de straal er voor de waarnemer buiten het ruimteschip langer over heeft gedaan dan voor de waarnemer in het ruimteschip. Voor de waarnemer buiten het ruimte schip verloopt daarom de tijd in het ruimteschip trager dan zijn eigen tijd. Daarmee was aangetoond dat er geen universele tijd is. Iedere waarnemer heeft zijn eigen tijd. Alleen twee waarnemers die stationair zijn ten opzichte van elkaar meten de zelfde tijd. Niet alleen is de lichtsnel heid constant voor alle waarnemers, zij is ook de maximaal mogelijke snelheid. Zo is het niet mogelijk het reeds ge noemde ruimteschip te versnellen tot de lichtsnelheid is bereikt. Door de ver snelling neemt de massa van het ruimte schip toe en daardoor wordt verdere versnelling steeds moeilijker. Om het ruimteschip te laten bewegen met de snelheid van het licht is een on eindige hoeveelheid energie nodig. Mas sa en energie zijn onderling uitwissel baar, in feite verschillende manifesta ties van hetzelfde fenomeen. Massa en energie verhouden zich tot elkaar vol gens de beroemde formule E (energie) mc2 (kwadraat, red.). Dat wil zeggen, massa maal het kwadraat van de licht snelheid). De bijzondere relativiteits theorie spoorde goed met wat bekend was over het elektromagnetisme, maar in het geheel niet met Newtons bijna 250 jaar oude theorie over de zwaarte kracht. Dat kwam onder andere omdat ook de effecten van de zwaartekracht niet sneller konden bewegen dan het licht. De theorie over de zwaartekracht moest dus in overeenstemming ge bracht worden met de regels van de bij zondere relativiteitstheorie en dat leid de tot de algemene relativiteitstheorie. Einstein concludeerde dat de zwaarte kracht, die wordt veroorzaakt door massa en energie, beschouwd moet wor den als een kromming van het ruimte tijd continuüm. Simpel voorgesteld: we nemen een strak gespannen, maar elas tisch oppendak en plaatsen in het mid den daarvan een flinke ijzeren kogel. Door het gewicht van de kogel wordt het elastisch oppervlak vervormd, ge kromd dus. Einstein voorspelde dat het licht van een ster dat de zon passeert, zal worden afgebogen door de krom ming van het ruimtetijdcontinuüm die door de massa en de energie van de zon worden veroorzaakt. Die voorspelling werd in 1919 door metingen bij een zonsverduistering empirisch bevestigd door de Engelse astronoom Arthur Ed- dington, al was eigenlijk al eerder dui delijk geworden dat Einsteins theorie veel beter was dan die van Newton. Naar aanleiding van Eddingtons meet resultaten verklaarde de beroemde na tuurkundige J.J. Thomson tijdens een zitting van de Royal Society in London: „Onze opvattingen over de aard van het universum moeten fimdamenteel veranderd worden." Vanaf dat moment was Einsteins theorie het gesprek van de dag en werd zij met van alles en nog wat in verband gebracht waarmee zij niets te maken had. Dat kon gemakke- LOONSVERHOGING - Het ko- mende jaar moet men voorzich tig zijn met loonsverhogingen. Dat stelt voorzitter van de Ka mer van Koophandel, C.A. Ka rn eraat. Het is niet goed om de lonen te verhogen als daardoor de kostprijs stijgt. Dat- is on gunstig voor de exportpositie. STATION - De verbouwing van het NS-station in Goes vor dert goed. De nieuwe door gang'is al geruime tijd iii ge bruik. De wachtruimte voor de derde klas is verkleind, in de vrijgekomen ruimte is nu een kantoor voor de stationschef en een was- en eetgelegenheid. JAAROVERZICHT - 1954 \va een gunstig jaar voor hd Zeeuwse bedrijfsleven. PZE!< had zelfs een topjaar. Dit be drijf verkocht meer dan hon derd miljoen gulden aan elek triniteit. Dat betekent een stij ging van 15 procent in vergelij king met 1.953. MELKPRIJS - De verenigd der Nederlandse verbrui kerscoörporaties is zeer teleur gesteld over de verhoging va de melkprijs. De overheid verhoogde d melkprijs met veertig ceni Dat is een enorme verhoginj van de gezinsiütgaven. In het leger van hulpverleners in India nemen de onaanraakbaren een belangrijke plaats in. Zij verrich- foto Sucheta Das RTR wege een dreigende epidemie is er geen tijd om dat uit te vin den. GPD/RTR lijk gebeuren omdat, afgezien van na tuurkundigen en mathematici, eigen lijk niemand iets van de theox-ie be- greep. Wat bleef hangen na lezing van de artikelen in de ki-ant over dit nieu we wereldwonder, was dat ruimte en tijd elastische begrippen waren, waar ze voorheen een vertrouwenwekkend absoluut karakter hadden gehad. De werkelijkheid was kortom niet wat zij leek te zijn, en zo scheen alles op losse schroeven te staan. Vanuit deze vage gedachten ontstond gemakkelijk de sug gestie dat de relativiteitstheoiïe het waardeiÉëlafivisme op elk denkbaar terrein rechtvaardigde. De relativiteitstheorie zou alle zekerhe den ondergraven. Niets is natuurlijk minder waar. Indei-daad zijn ruimte en tijd in de relativiteitstheorie elastische gixjotheden, maar dat komt door het ab soluut gestelde postulaat dat de natuur wetten voor elke viij bewegende waai"- nemer steeds hetzelfde moeten zijn. De relativiteitstheorie is zelf helemaal niet relativistisch. Einstein zelf had zijn theorie de 'theorie van de invarianten' willen noemen, dat wil zeggen de theo rie van de onveranderlijke grootheden! Maarten van Rossem Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315500 Fax:(0113)315669 E-mail: redactie@pzc.nl Lezersredacteur: A. J. Snel Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel: (0113)315660 Fax:(0113)315669 E-mail: lezersredacteur@pzc.nl Middelburg: Builenrustslraat18 Postbus 8070 4330 EB Middelburg Tel: (0118)493000 Fax. (0118)493009 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Stationspark 28 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113)315670 Fax. (0113)315669 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel: (0114)372776 Fax.(0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel: (0111)454651 Fax:(0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30 tot 17.00 uur Internetredactie: Postbus 31 4460 AA Goes E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 12.00 uur. Abonnementen: 0800-0231231 autom. afschrijving acceptgiro per maand: 19,95 n.v.t per kwartaal: 58.00 60.25 per jaar: €222.50 226,50 Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor hel einde van de betaalperiode. PZC, t.a.v. lezersservice, Postbus 31. 4460 AA Goes Losse nummers per stuk maandag t/m vrijdag: 1,25 zaterdag: 1,75 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties: ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties: Alle advertentie-orders worden uitgevoert overeenkomstig de Algemene Voorwaarden van Wegener NV en volgen de Regelen voor het Advertentiewezen. Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren zondag: van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0113) 315555 Fax. (0113)315549 Personeelsadvertenties: Tel: (0113)315540 Fax:(0113)315549 Rubrieksadvertenties (kleintjes): Tel. (0113)315550 Fax. (0113)315549 Voor gewone advertenties: Noord- en Midden-Zeeland Tel. (0113)315520 Fax. (0113)315529 Zeeuws-Vlaanderen Tel: (0114)372770 Fax: (0114)372771 Business to Business/Onroerend goed Tel: (076)5312277 Fax: (076)5312274 Internet: v iv.pzc.nl/adverteren Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van hot Wegenor-concern De doori aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor oW (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pi» ducton van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig goseleclcf do derdon. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC.ld zorssorvico, Postbus 31, 4460 AA Goes. Behoort tot WGGGNGR

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2005 | | pagina 4